Return to Video

300 lat PALIW KOPALNYCH w 300 sekund

  • 0:06 - 0:07
    Ostateczna jazda kolejką górską.
  • 0:07 - 0:11
    Krótka historia paliw kopalnych
  • 0:12 - 0:15
    Wszystko zaczęło się od Wielkiego Wybuchu...
  • 0:15 - 0:15
    Chwila...
  • 0:15 - 0:17
    Nie musimy cofać się tak bardzo.
  • 0:17 - 0:21
    Ziemia powstała 4,5 miliarda lat temu...
  • 0:21 - 0:23
    Hm... wciąż za daleko.
  • 0:23 - 0:24
    Spróbujmy w ten sposób.
  • 0:24 - 0:26
    Jest średniowiecze.
  • 0:26 - 0:28
    Mieszkańcom Brytanii wyczerpują się zapasy drewna na opał
  • 0:28 - 0:29
    zaczynają palić węglem
  • 0:29 - 0:31
    ale zużywają węgiel pochodzący z powierzchnii
  • 0:31 - 0:32
    górnicy kopią głęboko
  • 0:32 - 0:34
    kopalnie węgla zalewa woda
  • 0:34 - 0:37
    Samuel Newcomen wymyśla napędzany węglem silnik parowy
  • 0:37 - 0:40
    który wypompowuje wodę aby górnicy mogli dalej kopać
  • 0:40 - 0:42
    James Watt ulepsza go i znajduje inne zastosowania
  • 0:42 - 0:46
    Mamy składniki umożliwiające rewolucję przemysłową
  • 0:46 - 0:49
    Paliwa kopalne i sposób na to by zaprząc je do pracy.
  • 0:49 - 0:50
    Zrobił się niezły kocioł.
  • 0:50 - 0:52
    Im głębiej, tym trudniej górnikom wydobywać węgiel.
  • 0:52 - 0:54
    Szyny ułatwiają im zadanie.
  • 0:54 - 0:57
    Szyny w połączeniu z silnikiem parowym dają kolej.
  • 0:57 - 0:59
    Michael Faraday konstruuje pierwszy silnik elektryczny.
  • 0:59 - 1:01
    Nicola Tesla odkrywa prąd zmienny.
  • 1:01 - 1:03
    Niedługo po tym przedsiębiorstwa zaczynają
  • 1:03 - 1:05
    produkować elektryczność spalając węgiel.
  • 1:05 - 1:09
    Tymczasem Edwin Drake wierci pierwszy szyb naftowy w Pensylwanii
  • 1:09 - 1:14
    a Karl Daimler konstruuje pierwszy samochód z silnikiem spalinowym
  • 1:14 - 1:16
    Smoła węglowa i ropa stają się surowcem dla przemysłu chemicznego
  • 1:16 - 1:19
    oraz do produkcji leków, które przedłużają życie
  • 1:19 - 1:21
    co oznacza większy wzrost populacji.
  • 1:21 - 1:24
    Bracia Wright konstruują pierwsze samoloty z silnikami spalinowymi
  • 1:24 - 1:27
    Fritz Haber i Karl Bosch wytwarzają nawóz sztuczny z paliw kopalnych.
  • 1:27 - 1:29
    Nawozy i maszyny rolnicze powodują
  • 1:29 - 1:32
    wzrost produkcji żywności, żywiąc większą ilość ludzi.
  • 1:32 - 1:35
    I Wojna Światowa jest pierwszym konfliktem zasilanym ropą naftową.
  • 1:35 - 1:37
    Po niej przychodzi II Wojna Światowa
  • 1:37 - 1:39
    a wraz z nią kierowane pociski i bomby atomowe
  • 1:39 - 1:41
    W międzyczasie ma miejsce Wielki Kryzys
  • 1:41 - 1:42
    po części spowodowany przez nadprodukcję.
  • 1:42 - 1:46
    Popyt nie nadążał za zmechanizowaną produkcją.
  • 1:46 - 1:49
    Szefownie agencji reklamowych wymyślili konsumeryzm
  • 1:49 - 1:51
    po to by upchnąć gdzieś całą tę nadprodukcję.
  • 1:51 - 1:54
    Lata 50-te. Agencje reklamowe używają telewizji,
  • 1:54 - 1:56
    po to by znaleźć kolejne pokolenia konsumentów.
  • 1:56 - 1:58
    W latach 70-tych ma miejsce kryzys naftowy.
  • 1:58 - 2:00
    Ludzie zaczynają zdawać sobie sprawę z tego
  • 2:00 - 2:02
    jak bardzo zależni są od ropy.
  • 2:02 - 2:06
    W czasie kryzysu energetycznego powstaje ruch ochrony środowiska.
  • 2:06 - 2:10
    Ale cena ropy spada i wszyscy zapominają o kolejkach na stacjach benzynowych.
  • 2:10 - 2:11
    Ma miejsce ostateczna rozgrywka pomiędzy
  • 2:11 - 2:13
    gospodarką rynkową i centralnie planowaną.
  • 2:13 - 2:14
    Gospodarka rynkowa wygrywa.
  • 2:14 - 2:15
    Żegnaj złe Imperium Sowieckie.
  • 2:15 - 2:19
    Politycy stwierdzają, że rynek jest dobry na wszystko.
  • 2:19 - 2:20
    Pojawiają się komputery osobiste.
  • 2:20 - 2:23
    Globalizacja rusza z kopyta kiedy rynek zauważa,
  • 2:23 - 2:25
    że siła robocza jest tańsza w Chinach.
  • 2:25 - 2:28
    Nagle każdy ma komórkę ale światowa produkcja ropy hamuje.
  • 2:28 - 2:31
    Chiny spalają połowę światowej produkcji węgla
  • 2:31 - 2:33
    wytwarzając produkty na eksport.
  • 2:33 - 2:34
    Ale skąd Chińczycy wezmą
  • 2:34 - 2:37
    więcej ropy i węgla aby zasilić wzrost gospodarczy?
  • 2:37 - 2:39
    Wszędzie problemy środowiskowe.
  • 2:39 - 2:41
    Rosnący poziom dwutlenku węgla powoduje rekordowe upały.
  • 2:41 - 2:44
    Coraz częściej zdarzają się powodzie i susze a oceany stają się kwaśne.
  • 2:44 - 2:45
    Rolnictwo przemysłowe powoduje erozję
  • 2:45 - 2:48
    25 miliardów ton gleby rocznie.
  • 2:48 - 2:50
    Stare lasy znikają.
  • 2:50 - 2:53
    Tempo wymierania gatunków jest tysiące razy szybciej niż normalnie.
  • 2:53 - 2:54
    Coraz mniej wody słodkiej
  • 2:54 - 2:55
    i jest ona zanieczyszczona.
  • 2:55 - 2:57
    Kompanie naftowe wiercą w pełnym morzu,
  • 2:57 - 2:59
    ponieważ łatwa ropa się skończyła.
  • 2:59 - 3:04
    Platforma naftowa eksploduje, zanieczyszczając Zatokę Meksykańską.
  • 3:04 - 3:06
    Produkcja przenosi się do krajów zanieczyszczających środowisko
  • 3:06 - 3:07
    gdzie siła robocza jest tania
  • 3:07 - 3:09
    podczas gdy USA stają się kasynem,
  • 3:09 - 3:12
    w którym 40% gospodarki stanowi sektor finansowy.
  • 3:12 - 3:14
    Ale Wall Street jest zadłużona po uszy
  • 3:14 - 3:16
    banki bankrutują, bezrobocie rośnie,
  • 3:16 - 3:20
    kredyt wyparowuje, gospodarka jest na skraju zapaści.
  • 3:20 - 3:21
    Dobrze... Dzień dzisiejszy.
  • 3:21 - 3:24
    Zadziwiające jest jak daleko zaszliśmy przez ostatnie dwieście lat.
  • 3:24 - 3:26
    Tylko przez trzy pokolenia.
  • 3:26 - 3:28
    Od początku ery przemysłowej do dziś.
  • 3:28 - 3:30
    Ale dokąd zmierzamy?
  • 3:30 - 3:32
    Nie możemy podwajać wciąż liczby ludności
  • 3:32 - 3:34
    Nie możemy dłużej emitować dwutlenku węgla do atmosfery.
  • 3:34 - 3:36
    Nie możemy dalej niszczyć gleby.
  • 3:36 - 3:38
    Nie możemy dalej powiększać populacji i konsumpcji
  • 3:38 - 3:42
    albo opierać naszej gospodarki na wyczerpujących się paliwach kopalnych.
  • 3:42 - 3:46
    Nie możemy po prostu wydrukować więcej pieniędzy w celu rozwiązania kryzysu zadłużenia.
  • 3:46 - 3:50
    To była bardzo wesoła przejażdżka ale istnieją granice.
  • 3:50 - 3:53
    To nie koniec świata ale musimy szybko zrobić cztery rzeczy.
  • 3:53 - 3:57
    Nauczyć się żyć bez paliw kopalnych.
  • 3:57 - 3:59
    Przystosować się do końca wzrostu gospodarczego,
  • 3:59 - 4:00
    takiego, jaki znaliśmy do tej pory.
  • 4:00 - 4:05
    Wyżywić 7 miliardów ludzi i ustabilizować populację.
  • 4:05 - 4:08
    Poradzić sobie z naszym dziedzictwem niszczenia środowiska.
  • 4:08 - 4:10
    Pokrótce - musimy nauczyć sie żyć w ramach
  • 4:10 - 4:13
    naturalnego budżetu surowców odnawialnych
  • 4:13 - 4:15
    nie szybciej niż w tempie ich odnawiania.
  • 4:15 - 4:17
    Czy potrafimy to zrobić?
  • 4:17 - 4:19
    Nie mamy wyboru!
  • 4:19 - 4:21
    Alternatywne źródła energii są istotne ale żadne z nich
  • 4:21 - 4:24
    nie może zastąpić paliw kopalnych w czasie, który na pozostał.
  • 4:24 - 4:28
    Ponadto nasz transport, energetyka i rolnictwo
  • 4:28 - 4:31
    dostosowane są do węgla, ropy i gazu ziemnego.
  • 4:31 - 4:33
    Przestawienie się na inne żródła energii będzie wymagało
  • 4:33 - 4:38
    przeprojektowania miast, produkcji, opieki zdrowotnej i wielu innych rzeczy.
  • 4:38 - 4:41
    Będziemy musieli też przemyśleć system wartości rządzący naszą kulturą.
  • 4:41 - 4:43
    Żaden z globalnych problemów, przed którymi stoimy
  • 4:43 - 4:45
    nie może być rozpatrywany w izolacji
  • 4:45 - 4:47
    a niektóre z nich nie mogą być w pełni rozwiązane.
  • 4:47 - 4:50
    Musimy przygotować się na niespodzianki.
  • 4:50 - 4:52
    Naszym podstawowym celem jest elastyczność
  • 4:52 - 4:55
    zdolność do parowania ciosów i poruszania się dalej.
  • 4:55 - 4:59
    Jeśli nie zrobimy nic, wciąż czeka nas postindustrialna przyszłość
  • 4:59 - 5:01
    ale malowana w ciemniejszych barwach.
  • 5:01 - 5:06
    Jeśli zaplanujemy przejście, możemy żyć w społecznościach
  • 5:06 - 5:11
    złożonych ze zdrowych, kreatywnych ludzi i ekosystemach pełnych milionów gatunków.
  • 5:11 - 5:15
    W ten czy inny sposób bierzemy udział w przejażdżce życia.
  • 5:15 - 5:17
    Spróbuj zrozumieć te problemy i weź się do pracy.
  • 5:17 - 5:20
    Wszystkie ręce na pokładzie.
  • 5:26 - 5:31
    Narracja:
  • 5:32 - 5:38
    Ilustracje:
Title:
300 lat PALIW KOPALNYCH w 300 sekund
Video Language:
English
Duration:
05:39

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.