-
Heeft iemand van jullie Erin McKean vertaald? Voor wie het niet heeft gedaan, volgt hier een fragmentje.
-
"Lexicographical" heeft hetzelfde patroon als "olleke bolleke".
-
Zie je? Dat is een leuk woord om te zeggen, en ik mag het vaak zeggen.
-
Daar zou ik aan toevoegen: higgeldy-piggeldy is ook een leuk woord om te vertalen.
-
In het Nederlands heb ik "olleke bolleke" gebruikt, zoals in ...
-
olleke bolleke rubisolleke
-
olleke bolleke rubisolleke olleke bolleke knol!
-
Gelukkig is dit rijmpje bekend
-
in de twee grootste regio's waar Nederlands wordt gesproken.
-
Het Nederlands is de moedertaal van 23 miljoen mensen,
-
van wie er 16 miljoen in Nederland wonen,
-
6 miljoen in het Noorden van België, ook bekend als Vlaanderen,
-
en 400.000 in Suriname, in Zuid-Amerika.
-
We hebben een officiële Nederlandse Taalunie.
-
Wat is dan het probleem?
-
Nederlands uit Nederland en Nederlands uit Vlaanderen
-
klinken erg verschillend.
-
Als je Johan Cruijff 's ochtends ontmoet,
-
en als je geluk hebt, zal hij "Goeiemorgen!" tegen je zeggen.
-
Kim Clijsters zal "Goeiemorgen" zeggen.
-
Bij het ondertitelen maakt dat natuurlijk niets uit.
-
Dus nogmaals: wat is het probleem?
-
We gebruiken ook andere woorden.
-
Een Nederlander zal dit een klokkromme noemen.
-
In Vlaanderen noemen we het een Gauss-curve.
-
Tenslotte heeft elke groep zijn eigen stel typische twijfelgevallen,
-
of afwijkingen van het Algemeen Nederlands
-
die meer voorkomen in de ene of de andere regio.
-
Door de jaren heen zijn de Nederlanders hun gevoel
-
voor het geslacht van de naamwoorden kwijtgeraakt.
-
En dus kan alleen een Nederlander zich afvragen
-
of een koe mannelijk of vrouwelijk is --
-
tenminste, dat zeggen wij plagend in Vlaanderen.
-
Van de andere kant, of we het nu leuk vinden of niet,
-
is onze taal in België beïnvloed door onze Franstalige landgenoten,
-
wat leidt tot soms vreemde constructies die aan het Frans zijn ontleend.
-
Dat is dus het probleem:
-
als een reviewer uit Nederland
-
het werk van een Belgische collega nakijkt,
-
ziet ze misschien een tekst die zijzelf
-
nooit zo zou hebben geschreven,
-
en vice versa.
-
Als ze die begint te verbeteren,
-
zal ze al snel verstrikt raken
-
in een eindeloos welles-nietes-spelletje.
-
Het overkwam me in mijn beginperiode bij TED.
-
Ik moet zelfs bekennen dat ik er bij mijn eerste vertaling
-
voor zorgde dat ik een vertaler uit mijn eigen land vroeg
-
om ze na te kijken, omdat ik me onbehaaglijk voelde
-
bij een review van de "overkant".
-
Maar ik leerde al snel dat als je
-
een beperkt aantal basisregels hanteert,
-
je deze moeilijkheid gemakkelijk kan overwinnen.
-
Dat wil ik vandaag met jullie delen.
-
De beste manier om een einde te maken aan discussies over wie gelijk heeft,
-
is afspreken welke normen je hanteert.
-
Voor het Nederlands is dat niet moeilijk.
-
De officiële woordenlijst, het belangrijkste woordenboek
-
en de standaardspraakkunst zijn allemaal online toegankelijk.
-
Ze zijn alle drie wijd verspreid en aanvaard
-
in Nederland en in België.
-
Als je van bij het begin aangeeft
-
dat je ze als norm zal hanteren,
-
dan kan je een hoop spanning en discussie vermijden.
-
Maar zelfs als een woord "bestaat",
-
kan het erg ongewoon zijn in één van de twee regio's.
-
Neem de klokkromme.
-
Je vindt nauwelijks een Belg die dat woord gebruikt,
-
maar van de andere kant is het niet moeilijk te begrijpen,
-
zeker niet binnen z'n context,
-
zoals het geval is in TED Talks.
-
Het heeft echt geen zin het te vervangen
-
door een woord dat geen enkele Nederlander gebruikt.
-
Ik behandel het liever als
-
een "woord dat het verdient om te worden verspreid".
-
Natuurlijk, als het ongewone woord moeilijk
-
te begrijpen is, dan is het een ander verhaal.
-
Maar ook dan zal ik,
-
eerder dan het woord door een Vlaams woord te vervangen,
-
mijn vertaalpartner uitnodigen
-
om een alternatief te zoeken
-
dat voor beiden aanvaardbaar is.
-
Ik wil eindigen met een paar woorden
-
over wat ik voor ogen probeer te houden
-
als ik review of vertaal naar het Nederlands.
-
Eerst en vooral hou ik mijn publiek voor ogen.
-
Ik schrijf voor mensen uit verschillende regio's.
-
Ik kan maar beter proberen in hun schoenen te gaan staan
-
en woorden of uitdrukkingen vermijden
-
waarvan ik weet dat ze verwarrend zijn.
-
Ten tweede hou ik mijn vertaalpartner voor ogen,
-
vooral als ik een review doe.
-
In één van mijn eerste reviews
-
maakte ik de fout dat ik de vertaling als af aanmerkte
-
zonder dat ik mijn partner had gecontacteerd.
-
Ik had immers, zo dacht ik zelf,
-
alleen een paar evidente fouten verbeterd ...
-
Sindsdien contacteer ik de vertaler steeds,
-
en nodig ik ze uit om me te laten weten
-
of ze akkoord gaan met mijn voorstellen.
-
Ten derde hou ik voor ogen dat ik vertaal voor TED
-
om mee te helpen aan de verspreiding
-
van de interessante ideeën van de sprekers.
-
Het gaat er niet om dat je de discussie wint
-
met een andere vertaler,
-
het gaat erom dat je samenwerkt
-
om toegang tot TED te geven
-
aan een zo breed mogelijk publiek.
-
Vorig jaar vroeg een TED-vertaler uit Nederland
-
mij of ik vond dat we
-
aparte vertalingen zouden moeten hebben
-
voor Nederlands uit Nederland en uit België.
-
Ik zei hem dat dat volgens mij
-
geen enkele zin had,
-
omdat dat alleen twee keer zoveel moeite zou betekenen
-
om de ideeën te verspreiden.
-
Het zette me wel aan om beter te worden
-
in het vinden van overeenstemming tussen de regio's.
-
Om af te sluiten kan ik je zeggen
-
dat vertalen voor TED
-
een ongelooflijk verrijkende ervaring is geweest voor mij.
-
Daarom besluit ik met een gedachte voor
-
mijn mede-TED-vertalers.
-
Ik had graag
-
een soort 'Hans Rosling'-grafiekje gemaakt,
-
maar je zal het moeten stellen
-
met een wordle
-
waarin de grootte van de naam
-
het aantal keren voorstelt dat ik met de persoon heb samengewerkt.
-
Ik wens jullie allen een geweldige workshop
-
en een spannend TED Global 2011.
