WEBVTT 00:00:01.080 --> 00:00:06.320 Heeft iemand van jullie Erin McKean vertaald? Voor wie het niet heeft gedaan, volgt hier een fragmentje. 00:00:06.320 --> 00:00:10.160 "Lexicographical" heeft hetzelfde patroon als "olleke bolleke". 00:00:10.160 --> 00:00:12.360 Zie je? Dat is een leuk woord om te zeggen, en ik mag het vaak zeggen. 00:00:12.360 --> 00:00:17.080 Daar zou ik aan toevoegen: higgeldy-piggeldy is ook een leuk woord om te vertalen. 00:00:17.080 --> 00:00:21.320 In het Nederlands heb ik "olleke bolleke" gebruikt, zoals in ... 00:00:21.320 --> 00:00:24.000 olleke bolleke rubisolleke 00:00:24.000 --> 00:00:27.240 olleke bolleke rubisolleke olleke bolleke knol! 00:00:27.240 --> 00:00:30.880 Gelukkig is dit rijmpje bekend 00:00:30.880 --> 00:00:33.640 in de twee grootste regio's waar Nederlands wordt gesproken. 00:00:33.640 --> 00:00:37.600 Het Nederlands is de moedertaal van 23 miljoen mensen, 00:00:37.600 --> 00:00:40.280 van wie er 16 miljoen in Nederland wonen, 00:00:40.280 --> 00:00:44.720 6 miljoen in het Noorden van België, ook bekend als Vlaanderen, 00:00:44.720 --> 00:00:48.480 en 400.000 in Suriname, in Zuid-Amerika. 00:00:48.480 --> 00:00:51.840 We hebben een officiële Nederlandse Taalunie. 00:00:51.840 --> 00:00:53.920 Wat is dan het probleem? 00:00:53.920 --> 00:00:57.200 Nederlands uit Nederland en Nederlands uit Vlaanderen 00:00:57.200 --> 00:00:58.880 klinken erg verschillend. 00:00:58.880 --> 00:01:01.680 Als je Johan Cruijff 's ochtends ontmoet, 00:01:01.680 --> 00:01:06.080 en als je geluk hebt, zal hij "Goeiemorgen!" tegen je zeggen. 00:01:06.080 --> 00:01:09.160 Kim Clijsters zal "Goeiemorgen" zeggen. 00:01:09.160 --> 00:01:12.280 Bij het ondertitelen maakt dat natuurlijk niets uit. 00:01:12.280 --> 00:01:15.560 Dus nogmaals: wat is het probleem? 00:01:15.560 --> 00:01:18.120 We gebruiken ook andere woorden. 00:01:18.120 --> 00:01:20.880 Een Nederlander zal dit een klokkromme noemen. 00:01:20.880 --> 00:01:23.760 In Vlaanderen noemen we het een Gauss-curve. 00:01:23.760 --> 00:01:28.560 Tenslotte heeft elke groep zijn eigen stel typische twijfelgevallen, 00:01:28.560 --> 00:01:30.920 of afwijkingen van het Algemeen Nederlands 00:01:30.920 --> 00:01:33.800 die meer voorkomen in de ene of de andere regio. 00:01:33.800 --> 00:01:37.720 Door de jaren heen zijn de Nederlanders hun gevoel 00:01:37.720 --> 00:01:39.520 voor het geslacht van de naamwoorden kwijtgeraakt. 00:01:39.520 --> 00:01:42.840 En dus kan alleen een Nederlander zich afvragen 00:01:42.840 --> 00:01:45.040 of een koe mannelijk of vrouwelijk is -- 00:01:45.040 --> 00:01:47.800 tenminste, dat zeggen wij plagend in Vlaanderen. 00:01:47.800 --> 00:01:51.720 Van de andere kant, of we het nu leuk vinden of niet, 00:01:51.720 --> 00:01:55.920 is onze taal in België beïnvloed door onze Franstalige landgenoten, 00:01:55.920 --> 00:01:59.920 wat leidt tot soms vreemde constructies die aan het Frans zijn ontleend. 00:01:59.920 --> 00:02:02.760 Dat is dus het probleem: 00:02:02.760 --> 00:02:04.760 als een reviewer uit Nederland 00:02:04.760 --> 00:02:07.320 het werk van een Belgische collega nakijkt, 00:02:07.320 --> 00:02:10.000 ziet ze misschien een tekst die zijzelf 00:02:10.000 --> 00:02:12.080 nooit zo zou hebben geschreven, 00:02:12.080 --> 00:02:13.720 en vice versa. 00:02:13.720 --> 00:02:15.720 Als ze die begint te verbeteren, 00:02:15.720 --> 00:02:17.840 zal ze al snel verstrikt raken 00:02:17.840 --> 00:02:19.640 in een eindeloos welles-nietes-spelletje. 00:02:19.640 --> 00:02:22.800 Het overkwam me in mijn beginperiode bij TED. 00:02:22.800 --> 00:02:26.560 Ik moet zelfs bekennen dat ik er bij mijn eerste vertaling 00:02:26.560 --> 00:02:29.840 voor zorgde dat ik een vertaler uit mijn eigen land vroeg 00:02:29.840 --> 00:02:32.640 om ze na te kijken, omdat ik me onbehaaglijk voelde 00:02:32.640 --> 00:02:34.640 bij een review van de "overkant". 00:02:34.640 --> 00:02:37.120 Maar ik leerde al snel dat als je 00:02:37.120 --> 00:02:39.320 een beperkt aantal basisregels hanteert, 00:02:39.320 --> 00:02:42.200 je deze moeilijkheid gemakkelijk kan overwinnen. 00:02:42.200 --> 00:02:45.520 Dat wil ik vandaag met jullie delen. 00:02:45.520 --> 00:02:49.240 De beste manier om een einde te maken aan discussies over wie gelijk heeft, 00:02:49.240 --> 00:02:51.720 is afspreken welke normen je hanteert. 00:02:51.720 --> 00:02:53.920 Voor het Nederlands is dat niet moeilijk. 00:02:53.920 --> 00:02:56.760 De officiële woordenlijst, het belangrijkste woordenboek 00:02:56.760 --> 00:03:00.520 en de standaardspraakkunst zijn allemaal online toegankelijk. 00:03:00.520 --> 00:03:03.400 Ze zijn alle drie wijd verspreid en aanvaard 00:03:03.400 --> 00:03:05.080 in Nederland en in België. 00:03:05.080 --> 00:03:07.400 Als je van bij het begin aangeeft 00:03:07.400 --> 00:03:09.640 dat je ze als norm zal hanteren, 00:03:09.640 --> 00:03:12.400 dan kan je een hoop spanning en discussie vermijden. 00:03:12.400 --> 00:03:14.480 Maar zelfs als een woord "bestaat", 00:03:14.480 --> 00:03:16.920 kan het erg ongewoon zijn in één van de twee regio's. 00:03:16.920 --> 00:03:19.480 Neem de klokkromme. 00:03:19.480 --> 00:03:22.040 Je vindt nauwelijks een Belg die dat woord gebruikt, 00:03:22.040 --> 00:03:24.760 maar van de andere kant is het niet moeilijk te begrijpen, 00:03:24.760 --> 00:03:27.160 zeker niet binnen z'n context, 00:03:27.160 --> 00:03:29.480 zoals het geval is in TED Talks. 00:03:29.480 --> 00:03:31.840 Het heeft echt geen zin het te vervangen 00:03:31.840 --> 00:03:34.280 door een woord dat geen enkele Nederlander gebruikt. 00:03:34.280 --> 00:03:36.280 Ik behandel het liever als 00:03:36.280 --> 00:03:38.400 een "woord dat het verdient om te worden verspreid". 00:03:38.400 --> 00:03:41.240 Natuurlijk, als het ongewone woord moeilijk 00:03:41.240 --> 00:03:43.520 te begrijpen is, dan is het een ander verhaal. 00:03:43.520 --> 00:03:44.720 Maar ook dan zal ik, 00:03:44.720 --> 00:03:47.600 eerder dan het woord door een Vlaams woord te vervangen, 00:03:47.600 --> 00:03:50.120 mijn vertaalpartner uitnodigen 00:03:50.120 --> 00:03:51.360 om een alternatief te zoeken 00:03:51.360 --> 00:03:53.840 dat voor beiden aanvaardbaar is. 00:03:53.840 --> 00:03:55.880 Ik wil eindigen met een paar woorden 00:03:55.880 --> 00:03:57.480 over wat ik voor ogen probeer te houden 00:03:57.480 --> 00:03:59.920 als ik review of vertaal naar het Nederlands. 00:03:59.920 --> 00:04:03.160 Eerst en vooral hou ik mijn publiek voor ogen. 00:04:03.160 --> 00:04:05.880 Ik schrijf voor mensen uit verschillende regio's. 00:04:05.880 --> 00:04:08.360 Ik kan maar beter proberen in hun schoenen te gaan staan 00:04:08.360 --> 00:04:10.280 en woorden of uitdrukkingen vermijden 00:04:10.280 --> 00:04:12.400 waarvan ik weet dat ze verwarrend zijn. 00:04:12.400 --> 00:04:15.280 Ten tweede hou ik mijn vertaalpartner voor ogen, 00:04:15.280 --> 00:04:17.160 vooral als ik een review doe. 00:04:17.160 --> 00:04:18.880 In één van mijn eerste reviews 00:04:18.880 --> 00:04:21.720 maakte ik de fout dat ik de vertaling als af aanmerkte 00:04:21.720 --> 00:04:24.440 zonder dat ik mijn partner had gecontacteerd. 00:04:24.440 --> 00:04:27.080 Ik had immers, zo dacht ik zelf, 00:04:27.080 --> 00:04:29.680 alleen een paar evidente fouten verbeterd ... 00:04:29.680 --> 00:04:32.720 Sindsdien contacteer ik de vertaler steeds, 00:04:32.720 --> 00:04:34.040 en nodig ik ze uit om me te laten weten 00:04:34.040 --> 00:04:35.800 of ze akkoord gaan met mijn voorstellen. 00:04:35.800 --> 00:04:39.320 Ten derde hou ik voor ogen dat ik vertaal voor TED 00:04:39.320 --> 00:04:40.720 om mee te helpen aan de verspreiding 00:04:40.720 --> 00:04:43.000 van de interessante ideeën van de sprekers. 00:04:43.000 --> 00:04:45.280 Het gaat er niet om dat je de discussie wint 00:04:45.280 --> 00:04:46.360 met een andere vertaler, 00:04:46.360 --> 00:04:48.760 het gaat erom dat je samenwerkt 00:04:48.760 --> 00:04:50.600 om toegang tot TED te geven 00:04:50.600 --> 00:04:52.960 aan een zo breed mogelijk publiek. 00:04:52.960 --> 00:04:56.520 Vorig jaar vroeg een TED-vertaler uit Nederland 00:04:56.520 --> 00:04:58.560 mij of ik vond dat we 00:04:58.560 --> 00:05:00.440 aparte vertalingen zouden moeten hebben 00:05:00.440 --> 00:05:02.920 voor Nederlands uit Nederland en uit België. 00:05:02.920 --> 00:05:04.920 Ik zei hem dat dat volgens mij 00:05:04.920 --> 00:05:06.400 geen enkele zin had, 00:05:06.400 --> 00:05:08.600 omdat dat alleen twee keer zoveel moeite zou betekenen 00:05:08.600 --> 00:05:10.320 om de ideeën te verspreiden. 00:05:10.320 --> 00:05:12.480 Het zette me wel aan om beter te worden 00:05:12.480 --> 00:05:15.200 in het vinden van overeenstemming tussen de regio's. 00:05:15.200 --> 00:05:17.360 Om af te sluiten kan ik je zeggen 00:05:17.360 --> 00:05:19.200 dat vertalen voor TED 00:05:19.200 --> 00:05:21.600 een ongelooflijk verrijkende ervaring is geweest voor mij. 00:05:21.600 --> 00:05:23.760 Daarom besluit ik met een gedachte voor 00:05:23.760 --> 00:05:25.280 mijn mede-TED-vertalers. 00:05:25.280 --> 00:05:27.440 Ik had graag 00:05:27.440 --> 00:05:29.440 een soort 'Hans Rosling'-grafiekje gemaakt, 00:05:29.440 --> 00:05:30.840 maar je zal het moeten stellen 00:05:30.840 --> 00:05:32.120 met een wordle 00:05:32.120 --> 00:05:33.840 waarin de grootte van de naam 00:05:33.840 --> 00:05:36.800 het aantal keren voorstelt dat ik met de persoon heb samengewerkt. 00:05:36.800 --> 00:05:40.520 Ik wens jullie allen een geweldige workshop 00:05:40.520 --> 99:59:59.999 en een spannend TED Global 2011.