0:00:01.080,0:00:06.320
Heeft iemand van jullie Erin McKean vertaald? Voor wie het niet heeft gedaan, volgt hier een fragmentje.

0:00:06.320,0:00:10.160
"Lexicographical" heeft hetzelfde patroon als "olleke bolleke".

0:00:10.160,0:00:12.360
Zie je? Dat is een leuk woord om te zeggen, en ik mag het vaak zeggen.

0:00:12.360,0:00:17.080
Daar zou ik aan toevoegen: higgeldy-piggeldy is ook een leuk woord om te vertalen.

0:00:17.080,0:00:21.320
In het Nederlands heb ik "olleke bolleke" gebruikt, zoals in ...

0:00:21.320,0:00:24.000
olleke bolleke rubisolleke

0:00:24.000,0:00:27.240
olleke bolleke rubisolleke olleke bolleke knol!

0:00:27.240,0:00:30.880
Gelukkig is dit rijmpje bekend

0:00:30.880,0:00:33.640
in de twee grootste regio's waar Nederlands wordt gesproken.

0:00:33.640,0:00:37.600
Het Nederlands is de moedertaal van 23 miljoen mensen,

0:00:37.600,0:00:40.280
van wie er 16 miljoen in Nederland wonen,

0:00:40.280,0:00:44.720
6 miljoen in het Noorden van België, ook bekend als Vlaanderen,

0:00:44.720,0:00:48.480
en 400.000 in Suriname, in Zuid-Amerika.

0:00:48.480,0:00:51.840
We hebben een officiële Nederlandse Taalunie.

0:00:51.840,0:00:53.920
Wat is dan het probleem?

0:00:53.920,0:00:57.200
Nederlands uit Nederland en Nederlands uit Vlaanderen

0:00:57.200,0:00:58.880
klinken erg verschillend.

0:00:58.880,0:01:01.680
Als je Johan Cruijff 's ochtends ontmoet,

0:01:01.680,0:01:06.080
en als je geluk hebt, zal hij "Goeiemorgen!" tegen je zeggen.

0:01:06.080,0:01:09.160
Kim Clijsters zal "Goeiemorgen" zeggen.

0:01:09.160,0:01:12.280
Bij het ondertitelen maakt dat natuurlijk niets uit.

0:01:12.280,0:01:15.560
Dus nogmaals: wat is het probleem?

0:01:15.560,0:01:18.120
We gebruiken ook andere woorden.

0:01:18.120,0:01:20.880
Een Nederlander zal dit een klokkromme noemen.

0:01:20.880,0:01:23.760
In Vlaanderen noemen we het een Gauss-curve.

0:01:23.760,0:01:28.560
Tenslotte heeft elke groep zijn eigen stel typische twijfelgevallen,

0:01:28.560,0:01:30.920
of afwijkingen van het Algemeen Nederlands

0:01:30.920,0:01:33.800
die meer voorkomen in de ene of de andere regio.

0:01:33.800,0:01:37.720
Door de jaren heen zijn de Nederlanders hun gevoel

0:01:37.720,0:01:39.520
voor het geslacht van de naamwoorden kwijtgeraakt.

0:01:39.520,0:01:42.840
En dus kan alleen een Nederlander zich afvragen

0:01:42.840,0:01:45.040
of een koe mannelijk of vrouwelijk is --

0:01:45.040,0:01:47.800
tenminste, dat zeggen wij plagend in Vlaanderen.

0:01:47.800,0:01:51.720
Van de andere kant, of we het nu leuk vinden of niet,

0:01:51.720,0:01:55.920
is onze taal in België beïnvloed door onze Franstalige landgenoten,

0:01:55.920,0:01:59.920
wat leidt tot soms vreemde constructies die aan het Frans zijn ontleend.

0:01:59.920,0:02:02.760
Dat is dus het probleem:

0:02:02.760,0:02:04.760
als een reviewer uit Nederland

0:02:04.760,0:02:07.320
het werk van een Belgische collega nakijkt,

0:02:07.320,0:02:10.000
ziet ze misschien een tekst die zijzelf

0:02:10.000,0:02:12.080
nooit zo zou hebben geschreven,

0:02:12.080,0:02:13.720
en vice versa.

0:02:13.720,0:02:15.720
Als ze die begint te verbeteren,

0:02:15.720,0:02:17.840
zal ze al snel verstrikt raken

0:02:17.840,0:02:19.640
in een eindeloos welles-nietes-spelletje.

0:02:19.640,0:02:22.800
Het overkwam me in mijn beginperiode bij TED.

0:02:22.800,0:02:26.560
Ik moet zelfs bekennen dat ik er bij mijn eerste vertaling

0:02:26.560,0:02:29.840
voor zorgde dat ik een vertaler uit mijn eigen land vroeg

0:02:29.840,0:02:32.640
om ze na te kijken, omdat ik me onbehaaglijk voelde

0:02:32.640,0:02:34.640
bij een review van de "overkant".

0:02:34.640,0:02:37.120
Maar ik leerde al snel dat als je

0:02:37.120,0:02:39.320
een beperkt aantal basisregels hanteert,

0:02:39.320,0:02:42.200
je deze moeilijkheid gemakkelijk kan overwinnen.

0:02:42.200,0:02:45.520
Dat wil ik vandaag met jullie delen.

0:02:45.520,0:02:49.240
De beste manier om een einde te maken aan discussies over wie gelijk heeft,

0:02:49.240,0:02:51.720
is afspreken welke normen je hanteert.

0:02:51.720,0:02:53.920
Voor het Nederlands is dat niet moeilijk.

0:02:53.920,0:02:56.760
De officiële woordenlijst, het belangrijkste woordenboek

0:02:56.760,0:03:00.520
en de standaardspraakkunst zijn allemaal online toegankelijk.

0:03:00.520,0:03:03.400
Ze zijn alle drie wijd verspreid en aanvaard

0:03:03.400,0:03:05.080
in Nederland en in België.

0:03:05.080,0:03:07.400
Als je van bij het begin aangeeft

0:03:07.400,0:03:09.640
dat je ze als norm zal hanteren,

0:03:09.640,0:03:12.400
dan kan je een hoop spanning en discussie vermijden.

0:03:12.400,0:03:14.480
Maar zelfs als een woord "bestaat",

0:03:14.480,0:03:16.920
kan het erg ongewoon zijn in één van de twee regio's.

0:03:16.920,0:03:19.480
Neem de klokkromme.

0:03:19.480,0:03:22.040
Je vindt nauwelijks een Belg die dat woord gebruikt,

0:03:22.040,0:03:24.760
maar van de andere kant is het niet moeilijk te begrijpen,

0:03:24.760,0:03:27.160
zeker niet binnen z'n context,

0:03:27.160,0:03:29.480
zoals het geval is in TED Talks.

0:03:29.480,0:03:31.840
Het heeft echt geen zin het te vervangen

0:03:31.840,0:03:34.280
door een woord dat geen enkele Nederlander gebruikt.

0:03:34.280,0:03:36.280
Ik behandel het liever als

0:03:36.280,0:03:38.400
een "woord dat het verdient om te worden verspreid".

0:03:38.400,0:03:41.240
Natuurlijk, als het ongewone woord moeilijk

0:03:41.240,0:03:43.520
te begrijpen is, dan is het een ander verhaal.

0:03:43.520,0:03:44.720
Maar ook dan zal ik,

0:03:44.720,0:03:47.600
eerder dan het woord door een Vlaams woord te vervangen,

0:03:47.600,0:03:50.120
mijn vertaalpartner uitnodigen

0:03:50.120,0:03:51.360
om een alternatief te zoeken

0:03:51.360,0:03:53.840
dat voor beiden aanvaardbaar is.

0:03:53.840,0:03:55.880
Ik wil eindigen met een paar woorden

0:03:55.880,0:03:57.480
over wat ik voor ogen probeer te houden

0:03:57.480,0:03:59.920
als ik review of vertaal naar het Nederlands.

0:03:59.920,0:04:03.160
Eerst en vooral hou ik mijn publiek voor ogen.

0:04:03.160,0:04:05.880
Ik schrijf voor mensen uit verschillende regio's.

0:04:05.880,0:04:08.360
Ik kan maar beter proberen in hun schoenen te gaan staan

0:04:08.360,0:04:10.280
en woorden of uitdrukkingen vermijden

0:04:10.280,0:04:12.400
waarvan ik weet dat ze verwarrend zijn.

0:04:12.400,0:04:15.280
Ten tweede hou ik mijn vertaalpartner voor ogen,

0:04:15.280,0:04:17.160
vooral als ik een review doe.

0:04:17.160,0:04:18.880
In één van mijn eerste reviews

0:04:18.880,0:04:21.720
maakte ik de fout dat ik de vertaling als af aanmerkte

0:04:21.720,0:04:24.440
zonder dat ik mijn partner had gecontacteerd.

0:04:24.440,0:04:27.080
Ik had immers, zo dacht ik zelf,

0:04:27.080,0:04:29.680
alleen een paar evidente fouten verbeterd ...

0:04:29.680,0:04:32.720
Sindsdien contacteer ik de vertaler steeds,

0:04:32.720,0:04:34.040
en nodig ik ze uit om me te laten weten

0:04:34.040,0:04:35.800
of ze akkoord gaan met mijn voorstellen.

0:04:35.800,0:04:39.320
Ten derde hou ik voor ogen dat ik vertaal voor TED

0:04:39.320,0:04:40.720
om mee te helpen aan de verspreiding

0:04:40.720,0:04:43.000
van de interessante ideeën van de sprekers.

0:04:43.000,0:04:45.280
Het gaat er niet om dat je de discussie wint

0:04:45.280,0:04:46.360
met een andere vertaler,

0:04:46.360,0:04:48.760
het gaat erom dat je samenwerkt

0:04:48.760,0:04:50.600
om toegang tot TED te geven

0:04:50.600,0:04:52.960
aan een zo breed mogelijk publiek.

0:04:52.960,0:04:56.520
Vorig jaar vroeg een TED-vertaler uit Nederland

0:04:56.520,0:04:58.560
mij of ik vond dat we

0:04:58.560,0:05:00.440
aparte vertalingen zouden moeten hebben

0:05:00.440,0:05:02.920
voor Nederlands uit Nederland en uit België.

0:05:02.920,0:05:04.920
Ik zei hem dat dat volgens mij

0:05:04.920,0:05:06.400
geen enkele zin had,

0:05:06.400,0:05:08.600
omdat dat alleen twee keer zoveel moeite zou betekenen

0:05:08.600,0:05:10.320
om de ideeën te verspreiden.

0:05:10.320,0:05:12.480
Het zette me wel aan om beter te worden

0:05:12.480,0:05:15.200
in het vinden van overeenstemming tussen de regio's.

0:05:15.200,0:05:17.360
Om af te sluiten kan ik je zeggen

0:05:17.360,0:05:19.200
dat vertalen voor TED

0:05:19.200,0:05:21.600
een ongelooflijk verrijkende ervaring is geweest voor mij.

0:05:21.600,0:05:23.760
Daarom besluit ik met een gedachte voor

0:05:23.760,0:05:25.280
mijn mede-TED-vertalers.

0:05:25.280,0:05:27.440
Ik had graag

0:05:27.440,0:05:29.440
een soort 'Hans Rosling'-grafiekje gemaakt,

0:05:29.440,0:05:30.840
maar je zal het moeten stellen

0:05:30.840,0:05:32.120
met een wordle

0:05:32.120,0:05:33.840
waarin de grootte van de naam

0:05:33.840,0:05:36.800
het aantal keren voorstelt dat ik met de persoon heb samengewerkt.

0:05:36.800,0:05:40.520
Ik wens jullie allen een geweldige workshop

0:05:40.520,9:59:59.000
en een spannend TED Global 2011.