1
00:00:01,080 --> 00:00:06,320
Heeft iemand van jullie Erin McKean vertaald? Voor wie het niet heeft gedaan, volgt hier een fragmentje.

2
00:00:06,320 --> 00:00:10,160
"Lexicographical" heeft hetzelfde patroon als "olleke bolleke".

3
00:00:10,160 --> 00:00:12,360
Zie je? Dat is een leuk woord om te zeggen, en ik mag het vaak zeggen.

4
00:00:12,360 --> 00:00:17,080
Daar zou ik aan toevoegen: higgeldy-piggeldy is ook een leuk woord om te vertalen.

5
00:00:17,080 --> 00:00:21,320
In het Nederlands heb ik "olleke bolleke" gebruikt, zoals in ...

6
00:00:21,320 --> 00:00:24,000
olleke bolleke rubisolleke

7
00:00:24,000 --> 00:00:27,240
olleke bolleke rubisolleke olleke bolleke knol!

8
00:00:27,240 --> 00:00:30,880
Gelukkig is dit rijmpje bekend

9
00:00:30,880 --> 00:00:33,640
in de twee grootste regio's waar Nederlands wordt gesproken.

10
00:00:33,640 --> 00:00:37,600
Het Nederlands is de moedertaal van 23 miljoen mensen,

11
00:00:37,600 --> 00:00:40,280
van wie er 16 miljoen in Nederland wonen,

12
00:00:40,280 --> 00:00:44,720
6 miljoen in het Noorden van België, ook bekend als Vlaanderen,

13
00:00:44,720 --> 00:00:48,480
en 400.000 in Suriname, in Zuid-Amerika.

14
00:00:48,480 --> 00:00:51,840
We hebben een officiële Nederlandse Taalunie.

15
00:00:51,840 --> 00:00:53,920
Wat is dan het probleem?

16
00:00:53,920 --> 00:00:57,200
Nederlands uit Nederland en Nederlands uit Vlaanderen

17
00:00:57,200 --> 00:00:58,880
klinken erg verschillend.

18
00:00:58,880 --> 00:01:01,680
Als je Johan Cruijff 's ochtends ontmoet,

19
00:01:01,680 --> 00:01:06,080
en als je geluk hebt, zal hij "Goeiemorgen!" tegen je zeggen.

20
00:01:06,080 --> 00:01:09,160
Kim Clijsters zal "Goeiemorgen" zeggen.

21
00:01:09,160 --> 00:01:12,280
Bij het ondertitelen maakt dat natuurlijk niets uit.

22
00:01:12,280 --> 00:01:15,560
Dus nogmaals: wat is het probleem?

23
00:01:15,560 --> 00:01:18,120
We gebruiken ook andere woorden.

24
00:01:18,120 --> 00:01:20,880
Een Nederlander zal dit een klokkromme noemen.

25
00:01:20,880 --> 00:01:23,760
In Vlaanderen noemen we het een Gauss-curve.

26
00:01:23,760 --> 00:01:28,560
Tenslotte heeft elke groep zijn eigen stel typische twijfelgevallen,

27
00:01:28,560 --> 00:01:30,920
of afwijkingen van het Algemeen Nederlands

28
00:01:30,920 --> 00:01:33,800
die meer voorkomen in de ene of de andere regio.

29
00:01:33,800 --> 00:01:37,720
Door de jaren heen zijn de Nederlanders hun gevoel

30
00:01:37,720 --> 00:01:39,520
voor het geslacht van de naamwoorden kwijtgeraakt.

31
00:01:39,520 --> 00:01:42,840
En dus kan alleen een Nederlander zich afvragen

32
00:01:42,840 --> 00:01:45,040
of een koe mannelijk of vrouwelijk is --

33
00:01:45,040 --> 00:01:47,800
tenminste, dat zeggen wij plagend in Vlaanderen.

34
00:01:47,800 --> 00:01:51,720
Van de andere kant, of we het nu leuk vinden of niet,

35
00:01:51,720 --> 00:01:55,920
is onze taal in België beïnvloed door onze Franstalige landgenoten,

36
00:01:55,920 --> 00:01:59,920
wat leidt tot soms vreemde constructies die aan het Frans zijn ontleend.

37
00:01:59,920 --> 00:02:02,760
Dat is dus het probleem:

38
00:02:02,760 --> 00:02:04,760
als een reviewer uit Nederland

39
00:02:04,760 --> 00:02:07,320
het werk van een Belgische collega nakijkt,

40
00:02:07,320 --> 00:02:10,000
ziet ze misschien een tekst die zijzelf

41
00:02:10,000 --> 00:02:12,080
nooit zo zou hebben geschreven,

42
00:02:12,080 --> 00:02:13,720
en vice versa.

43
00:02:13,720 --> 00:02:15,720
Als ze die begint te verbeteren,

44
00:02:15,720 --> 00:02:17,840
zal ze al snel verstrikt raken

45
00:02:17,840 --> 00:02:19,640
in een eindeloos welles-nietes-spelletje.

46
00:02:19,640 --> 00:02:22,800
Het overkwam me in mijn beginperiode bij TED.

47
00:02:22,800 --> 00:02:26,560
Ik moet zelfs bekennen dat ik er bij mijn eerste vertaling

48
00:02:26,560 --> 00:02:29,840
voor zorgde dat ik een vertaler uit mijn eigen land vroeg

49
00:02:29,840 --> 00:02:32,640
om ze na te kijken, omdat ik me onbehaaglijk voelde

50
00:02:32,640 --> 00:02:34,640
bij een review van de "overkant".

51
00:02:34,640 --> 00:02:37,120
Maar ik leerde al snel dat als je

52
00:02:37,120 --> 00:02:39,320
een beperkt aantal basisregels hanteert,

53
00:02:39,320 --> 00:02:42,200
je deze moeilijkheid gemakkelijk kan overwinnen.

54
00:02:42,200 --> 00:02:45,520
Dat wil ik vandaag met jullie delen.

55
00:02:45,520 --> 00:02:49,240
De beste manier om een einde te maken aan discussies over wie gelijk heeft,

56
00:02:49,240 --> 00:02:51,720
is afspreken welke normen je hanteert.

57
00:02:51,720 --> 00:02:53,920
Voor het Nederlands is dat niet moeilijk.

58
00:02:53,920 --> 00:02:56,760
De officiële woordenlijst, het belangrijkste woordenboek

59
00:02:56,760 --> 00:03:00,520
en de standaardspraakkunst zijn allemaal online toegankelijk.

60
00:03:00,520 --> 00:03:03,400
Ze zijn alle drie wijd verspreid en aanvaard

61
00:03:03,400 --> 00:03:05,080
in Nederland en in België.

62
00:03:05,080 --> 00:03:07,400
Als je van bij het begin aangeeft

63
00:03:07,400 --> 00:03:09,640
dat je ze als norm zal hanteren,

64
00:03:09,640 --> 00:03:12,400
dan kan je een hoop spanning en discussie vermijden.

65
00:03:12,400 --> 00:03:14,480
Maar zelfs als een woord "bestaat",

66
00:03:14,480 --> 00:03:16,920
kan het erg ongewoon zijn in één van de twee regio's.

67
00:03:16,920 --> 00:03:19,480
Neem de klokkromme.

68
00:03:19,480 --> 00:03:22,040
Je vindt nauwelijks een Belg die dat woord gebruikt,

69
00:03:22,040 --> 00:03:24,760
maar van de andere kant is het niet moeilijk te begrijpen,

70
00:03:24,760 --> 00:03:27,160
zeker niet binnen z'n context,

71
00:03:27,160 --> 00:03:29,480
zoals het geval is in TED Talks.

72
00:03:29,480 --> 00:03:31,840
Het heeft echt geen zin het te vervangen

73
00:03:31,840 --> 00:03:34,280
door een woord dat geen enkele Nederlander gebruikt.

74
00:03:34,280 --> 00:03:36,280
Ik behandel het liever als

75
00:03:36,280 --> 00:03:38,400
een "woord dat het verdient om te worden verspreid".

76
00:03:38,400 --> 00:03:41,240
Natuurlijk, als het ongewone woord moeilijk

77
00:03:41,240 --> 00:03:43,520
te begrijpen is, dan is het een ander verhaal.

78
00:03:43,520 --> 00:03:44,720
Maar ook dan zal ik,

79
00:03:44,720 --> 00:03:47,600
eerder dan het woord door een Vlaams woord te vervangen,

80
00:03:47,600 --> 00:03:50,120
mijn vertaalpartner uitnodigen

81
00:03:50,120 --> 00:03:51,360
om een alternatief te zoeken

82
00:03:51,360 --> 00:03:53,840
dat voor beiden aanvaardbaar is.

83
00:03:53,840 --> 00:03:55,880
Ik wil eindigen met een paar woorden

84
00:03:55,880 --> 00:03:57,480
over wat ik voor ogen probeer te houden

85
00:03:57,480 --> 00:03:59,920
als ik review of vertaal naar het Nederlands.

86
00:03:59,920 --> 00:04:03,160
Eerst en vooral hou ik mijn publiek voor ogen.

87
00:04:03,160 --> 00:04:05,880
Ik schrijf voor mensen uit verschillende regio's.

88
00:04:05,880 --> 00:04:08,360
Ik kan maar beter proberen in hun schoenen te gaan staan

89
00:04:08,360 --> 00:04:10,280
en woorden of uitdrukkingen vermijden

90
00:04:10,280 --> 00:04:12,400
waarvan ik weet dat ze verwarrend zijn.

91
00:04:12,400 --> 00:04:15,280
Ten tweede hou ik mijn vertaalpartner voor ogen,

92
00:04:15,280 --> 00:04:17,160
vooral als ik een review doe.

93
00:04:17,160 --> 00:04:18,880
In één van mijn eerste reviews

94
00:04:18,880 --> 00:04:21,720
maakte ik de fout dat ik de vertaling als af aanmerkte

95
00:04:21,720 --> 00:04:24,440
zonder dat ik mijn partner had gecontacteerd.

96
00:04:24,440 --> 00:04:27,080
Ik had immers, zo dacht ik zelf,

97
00:04:27,080 --> 00:04:29,680
alleen een paar evidente fouten verbeterd ...

98
00:04:29,680 --> 00:04:32,720
Sindsdien contacteer ik de vertaler steeds,

99
00:04:32,720 --> 00:04:34,040
en nodig ik ze uit om me te laten weten

100
00:04:34,040 --> 00:04:35,800
of ze akkoord gaan met mijn voorstellen.

101
00:04:35,800 --> 00:04:39,320
Ten derde hou ik voor ogen dat ik vertaal voor TED

102
00:04:39,320 --> 00:04:40,720
om mee te helpen aan de verspreiding

103
00:04:40,720 --> 00:04:43,000
van de interessante ideeën van de sprekers.

104
00:04:43,000 --> 00:04:45,280
Het gaat er niet om dat je de discussie wint

105
00:04:45,280 --> 00:04:46,360
met een andere vertaler,

106
00:04:46,360 --> 00:04:48,760
het gaat erom dat je samenwerkt

107
00:04:48,760 --> 00:04:50,600
om toegang tot TED te geven

108
00:04:50,600 --> 00:04:52,960
aan een zo breed mogelijk publiek.

109
00:04:52,960 --> 00:04:56,520
Vorig jaar vroeg een TED-vertaler uit Nederland

110
00:04:56,520 --> 00:04:58,560
mij of ik vond dat we

111
00:04:58,560 --> 00:05:00,440
aparte vertalingen zouden moeten hebben

112
00:05:00,440 --> 00:05:02,920
voor Nederlands uit Nederland en uit België.

113
00:05:02,920 --> 00:05:04,920
Ik zei hem dat dat volgens mij

114
00:05:04,920 --> 00:05:06,400
geen enkele zin had,

115
00:05:06,400 --> 00:05:08,600
omdat dat alleen twee keer zoveel moeite zou betekenen

116
00:05:08,600 --> 00:05:10,320
om de ideeën te verspreiden.

117
00:05:10,320 --> 00:05:12,480
Het zette me wel aan om beter te worden

118
00:05:12,480 --> 00:05:15,200
in het vinden van overeenstemming tussen de regio's.

119
00:05:15,200 --> 00:05:17,360
Om af te sluiten kan ik je zeggen

120
00:05:17,360 --> 00:05:19,200
dat vertalen voor TED

121
00:05:19,200 --> 00:05:21,600
een ongelooflijk verrijkende ervaring is geweest voor mij.

122
00:05:21,600 --> 00:05:23,760
Daarom besluit ik met een gedachte voor

123
00:05:23,760 --> 00:05:25,280
mijn mede-TED-vertalers.

124
00:05:25,280 --> 00:05:27,440
Ik had graag

125
00:05:27,440 --> 00:05:29,440
een soort 'Hans Rosling'-grafiekje gemaakt,

126
00:05:29,440 --> 00:05:30,840
maar je zal het moeten stellen

127
00:05:30,840 --> 00:05:32,120
met een wordle

128
00:05:32,120 --> 00:05:33,840
waarin de grootte van de naam

129
00:05:33,840 --> 00:05:36,800
het aantal keren voorstelt dat ik met de persoon heb samengewerkt.

130
00:05:36,800 --> 00:05:40,520
Ik wens jullie allen een geweldige workshop

131
00:05:40,520 --> 99:59:59,999
en een spannend TED Global 2011.