-
Mówią, że aby zostać poetą,
trzeba choć raz zejść do piekła.
-
Gdy pierwszy raz weszłam do więzienia
-
nie zdziwił mnie ciągły trzask
kłódek, drzwi i krat
-
ani nic, co wcześniej sobie wyobrażałam.
-
Może dlatego, że to więzienie znajduje się
na dość otwartej przestrzeni.
-
Widać niebo.
-
Widać latające mewy i wydaje ci się,
że obok jest morze,
-
że jesteś blisko plaży.
-
Ale tak naprawdę mewy przylatują
na pobliskie wysypisko śmieci.
-
Weszłam dalej i zobaczyłam
więźniów na korytarzach.
-
Zdałam sobie sprawę, że równie dobrze
-
mogłabym to być ja.
-
Mieć inną przeszłość, otoczenie, los.
-
Bo nikt nie wybiera miejsca,
w którym się rodzi.
-
W 2009 zaproszono mnie
do udziału w projekcie
-
Uniwersytetu Narodowego
z San Martín, w więzieniu nr 48,
-
gdzie miałam poprowadzić
warsztaty literackie.
-
Służba więzienna odstąpiła
część terenu więzienia,
-
na którym postawiono
pawilon uniwersytecki.
-
Podczas pierwszego spotkania z więźniami
-
spytałam ich, dlaczego poprosili
o warsztaty literackie.
-
Powiedzieli, że chcieli przelać na papier
-
wszystko, czego nie mogli
powiedzieć ani zrobić.
-
Wtedy zdecydowałam,
że wprowadzę do więzienia poezję.
-
Spytałam, co o tym sądzą
-
i czy wiedzą, czym jest poezja.
-
Nikt nie miał pojęcia.
-
Poza tym uświadomili mi,
że te warsztaty nie były tylko
-
dla więźniów z wyższym wykształceniem,
-
ale dla wszystkich
-
Wtedy powiedziałam,
że aby zacząć te warsztaty,
-
potrzebuję narzędzia,
którym wszyscy dysponujemy.
-
Tym narzędziem był język.
-
Mieliśmy więc język, pracownię.
Mogliśmy tworzyć poezję.
-
Ale nie przewidziałam, że nie wszyscy
mają taki sam poziom wiedzy.
-
Niektórzy nie skończyli nawet podstawówki.
-
Wielu umiało pisać tylko
literami drukowanymi,
-
a i to nie szło im zbyt sprawnie.
-
Szukaliśmy więc wierszy
krótkich, ale treściwych.
-
Czytaliśmy jeden za drugim
-
i zdawaliśmy sobie sprawę,
-
że poezja zrywa z wszelką logiką
-
i tworzy nowy system.
-
Zerwanie z logiką języka jest także
zerwaniem z logiką systemu,
-
do którego są przyzwyczajeni.
-
Wtedy pojawił się nowy system,
nowe zasady,
-
które szybko uświadomiły im,
-
że poprzez poezję mogą wyrazić
wszystko, co zechcą.
-
Mówią, że aby zostać poetą
trzeba choć raz zejść do piekła,
-
a oni żyją w nim na co dzień.
-
Jeden z nich powiedział raz:
"W więzieniu nigdy nie śpisz,
-
nie możesz nawet zamknąć oczu".
-
Wtedy zareagowałam tak jak teraz
-
i po chwili ciszy odpowiedziałam:
"to właśnie jest poezja".
-
Mają to wszystko w zasięgu ręki.
-
To, że nie nigdy śpią, wywołuje strach.
-
To właśnie poezja.
-
Zanurzyliśmy się więc w tym piekle,
-
skacząc wprost do siódmego kręgu.
-
W tym siódmym kręgu, tak nam bliskim,
-
nauczyli się, że ściany mogą znikać,
-
okna krzyczeć, że można
schować się wśród cieni.
-
Po zakończeniu pierwszego roku warsztatów
-
zorganizowaliśmy przyjęcie,
-
żeby uczcić to,
-
w co włożyliśmy tyle serca.
-
Zaprosiliśmy bliskich i władze uczelni.
-
Jedynym zadaniem więźniów
było przeczytanie wiersza,
-
odebranie dyplomu,
potem brawa i to wszystko.
-
To, czym chcę się z wami podzielić
to moment, w którym ci mężczyźni,
-
niektórzy ogromni,
-
niektórzy bardzo młodzi,
ale przepełnieni dumą
-
trzymali kartki roztrzęsieni
i spoceni jak dzieci
-
i drżącym głosem czytali swoje wiersze,
-
uświadomił mi,
że wielu z nich po raz pierwszy
-
dostało za coś brawa.
-
Są rzeczy, których w więzieniu
nie można robić.
-
Nie można marzyć ani płakać.
-
Niektóre słowa są zakazane,
takie jak "czas",
-
"przyszłość", "pragnienie".
-
Ale my odważyliśmy się marzyć,
-
bo postanowiliśmy, że napiszą książkę.
-
Nie tylko ją napisali, ale też wydali
-
pod koniec 2010 roku.
-
Zrobiliśmy drugie podejście.
-
Napisali i wydali kolejną książkę
-
pod koniec zeszłego roku.
-
Z tygodnia na tydzień widzę,
-
jak stają się innymi ludźmi.
-
Dzięki słowom zyskują godność,
której nie znali,
-
a nawet nie umieli sobie wyobrazić.
-
Nie wiedzieli o jej istnieniu.
-
Na warsztatach, w naszym piekle,
-
otwieramy serca
-
i dajemy wszystko co mamy,
co tylko możemy.
-
Wszyscy, bez wyjątku.
-
Dzięki temu każdy czuje,
że choć trochę
-
przyczynia się do poprawy
sytuacji społeczeństwa,
-
w którym dla wielu
więzienie jest jedynym losem.
-
Pamiętam słowa wielkiego poety
-
z naszych więziennych warsztatów,
Nicolása Dorado:
-
"Potrzebuję nieskończonej nici,
aby zszyć tę wielką ranę".
-
To właśnie poezja zszywa te rany.
-
Otwiera drzwi, jest jak lustro.
-
Tworzy lustro, którym jest wiersz.
-
Więźniowie rozpoznają siebie,
przeglądają się w wierszu,
-
piszą o tym, kim są, są tym, o czym piszą.
-
Aby pisać, muszą poddać się chwili,
-
niezwykłej wolności, jaką daje pisanie.
-
Muszą wejść do swoich umysłów
i poszukać tej odrobiny wolności,
-
której nikt nie może
im odebrać, kiedy piszą.
-
To uświadamia im, że wolność jest możliwa
-
nawet w więzieniu, a jedyną kratą
-
w naszej wspaniałej przestrzeni
jest słowo "krata",
-
i że wszyscy w naszym piekle
płoniemy ze szczęścia,
-
gdy zapala się lont słowa.
-
(Brawa)
-
Opowiedziałam wam o więzieniu,
o tym czego doświadczam,
-
co sprawia mi radość
i że zmieniam się razem z nimi.
-
Ale chciałabym, żebyście mogli
poczuć, przeżyć,
-
doświadczyć, choć przez kilka sekund,
-
tego, co mnie cieszy
i czyni mnie tym, kim jestem.
-
(Brawa)
-
"Serce przeżuwa łzy czasu
-
oślepione tym światłem
-
skrywa bieg istnienia,
-
gdzie płyną obrazy,
-
walczy, nie pozwala odejść.
-
Serce pęka pod ciężarem
smutnych spojrzeń,
-
galopuje w burzach podsycających ogień,
-
unosi pierś zapadającą się ze wstydu
-
wie, że nie wystarczy czytać i egzystować,
-
pragnie także widzieć nieskończony błękit.
-
Serce zatrzymuje się, by pomyśleć,
-
walczy, by nie wpaść w zwyczajność,
-
uczy się kochać, nie raniąc,
-
oddycha słońcem, dodając odwagi,
-
oddaje się, dociera do rozsądku.
-
Serce walczy wśród bagien,
-
otacza zaświaty,
-
pada bez sił i nie poddaje się bez walki,
-
gdy nierówne kroki upojenia
-
budzą
-
budzą spokój".
-
Jestem Martín Bustamante.
-
Odbywam wyrok
w więzieniu nr 48 w San Martín.
-
Dziś jestem na zwolnieniu warunkowym.
-
Poezja i literatura
-
zmieniły moje życie.
-
Dziękuję.
(Brawa)
-
Dziękuję
-
(Brawa)
closed TED
