Return to Video

Sholmo Benartzi: O oszczędzaniu na przyszłość, od jutra

  • 0:00 - 0:03
    Opowiem o oszczędzaniu większych sum,
  • 0:03 - 0:06
    ale nie od dzisiaj, od jutra.
  • 0:06 - 0:08
    Program "Odłóż więcej jutro”
  • 0:08 - 0:10
    opracowaliśmy 15 lat temu
  • 0:10 - 0:12
    z Richardem Thalerem
  • 0:12 - 0:15
    z Uniwersytetu w Chicago.
  • 0:15 - 0:17
    W pewnym sensie,
  • 0:17 - 0:19
    program jest przykładem
  • 0:19 - 0:21
    ekstremalnego zastosowania
  • 0:21 - 0:24
    behawioralnego podejścia do finansów.
  • 0:24 - 0:27
    Co to są "finanse behawioralne”?
  • 0:27 - 0:30
    Aby wyjaśnić, opowiem o zarządzaniu pieniędzmi.
  • 0:30 - 0:33
    Zaczniemy od kredytu hipotecznego,
  • 0:33 - 0:35
    tematu bardzo aktualnego,
  • 0:35 - 0:37
    przynajmiej w Stanach Zjednoczonych.
  • 0:37 - 0:39
    Wielu ludzi kupuje
  • 0:39 - 0:42
    największe domy, na jakie ich stać,
  • 0:42 - 0:45
    a nawet odrobinę większe.
  • 0:45 - 0:48
    Potem nie mają na spłaty, a dom zajmuje komornik.
  • 0:48 - 0:50
    Potem nie mają na spłaty, a dom zajmuje komornik.
  • 0:50 - 0:53
    Obwiniają banki, bo to one udzieliły kredytu.
  • 0:53 - 0:55
    Zastanówmy się,
  • 0:55 - 0:57
    jak zarządzamy ryzykiem,
  • 0:57 - 0:59
    np. inwestując na giełdzie.
  • 0:59 - 1:02
    Jeszcze kilka lat temu
  • 1:02 - 1:04
    nie baliśmy się ryzyka,
  • 1:04 - 1:07
    bo kondycja rynków temu sprzyjała.
  • 1:07 - 1:09
    Spadki na giełdzie
  • 1:09 - 1:11
    przyjęliśmy ze zdumieniem,
  • 1:11 - 1:14
    wręcz wstrząsem.
  • 1:14 - 1:17
    Kiedy wartość rynków wzrastała,
  • 1:17 - 1:20
    zupełnie nie spodziewaliśmy się
  • 1:20 - 1:22
    takiej reakcji.
  • 1:22 - 1:25
    Przypuszczalnie, podejmując ryzyko
  • 1:25 - 1:27
    popełniamy gdzieś błąd.
  • 1:27 - 1:30
    Ilu z was ma iPhone?
  • 1:30 - 1:33
    Jest ktoś? Wspaniale.
  • 1:33 - 1:36
    Założę się, że wielu z was
  • 1:36 - 1:39
    ma na niego ubezpieczenie
  • 1:39 - 1:42
    w postaci przedłużonej gwarancji.
  • 1:42 - 1:44
    Tak na wszelki wypadek,
  • 1:44 - 1:46
    no bo co, gdyby się zgubił?
  • 1:46 - 1:48
    Ilu z was ma dzieci?
  • 1:48 - 1:50
    Nie opuszczajcie rąk,
  • 1:50 - 1:52
    jeśli macie dostateczne
  • 1:52 - 1:55
    ubezpieczenie na życie.
  • 1:55 - 1:57
    Wiele rąk opada.
  • 1:57 - 1:59
    Jeśli jesteście grupą reprezentatywną,
  • 1:59 - 2:01
    to prawdopodobnie
  • 2:01 - 2:03
    więcej z was
  • 2:03 - 2:06
    ubezpieczyło telefon niż życie,
  • 2:06 - 2:08
    nawet jeśli macie dzieci.
  • 2:08 - 2:11
    Jesteśmy beznadziejni jeśli chodzi o ubezpieczenie.
  • 2:11 - 2:15
    Przeciętne gospodarstwo domowe w USA
  • 2:15 - 2:18
    wydaje na totolotka
  • 2:18 - 2:20
    1000 dolarów rocznie.
  • 2:20 - 2:23
    Wiem, brzmi to niewiarygodnie.
  • 2:23 - 2:26
    Ilu z was wydaje 1000 dolarów rocznie na totolotka?
  • 2:26 - 2:28
    Nikt. Oznacza to,
  • 2:28 - 2:31
    że żeby osiągnąć taką średnią
  • 2:31 - 2:33
    osoby tu nieobecne
  • 2:33 - 2:36
    wydają ponad tysiąc.
  • 2:36 - 2:38
    Osoby o niskich zarobkach
  • 2:38 - 2:42
    grają za jeszcze więcej.
  • 2:42 - 2:44
    O czym to świadczy?
  • 2:44 - 2:47
    Nie jesteśmy ekspertami w zarządzaniu pieniędzmi.
  • 2:47 - 2:50
    Behawioralne podejście do finansów
  • 2:50 - 2:52
    to połączenie psychologii i ekonomii.
  • 2:52 - 2:54
    Próbuje wyjaśnić
  • 2:54 - 2:56
    popełniane przez nas błędy finansowe.
  • 2:56 - 2:58
    Przez pozostałe
  • 2:58 - 3:02
    12 min 53 sek
  • 3:02 - 3:04
    mógłbym wyśmiewać to,
  • 3:04 - 3:06
    jak zarządzamy pieniędzmi,
  • 3:06 - 3:09
    aż zapytalibyście, jak można temu zaradzić?
  • 3:09 - 3:12
    Na tym chcę się dziś skupić.
  • 3:12 - 3:14
    Jak zrozumieć
  • 3:14 - 3:17
    finansowe potknięcia
  • 3:17 - 3:20
    i te same zachowania wykorzystać
  • 3:20 - 3:22
    jako rozwiązanie problemu?
  • 3:22 - 3:24
    Wyjaśnię, jak odłożyć więcej od jutra.
  • 3:24 - 3:26
    Wyjaśnię, jak odłożyć więcej od jutra.
  • 3:26 - 3:28
    Poruszę temat oszczędzania.
  • 3:28 - 3:30
    Poruszę temat oszczędzania.
  • 3:30 - 3:32
    Na ekranie widzimy
  • 3:32 - 3:34
    reprezentatywną grupę
  • 3:34 - 3:36
    stu Amerykanów.
  • 3:36 - 3:39
    Oto jak oszczędzają.
  • 3:39 - 3:41
    Zwróćcie uwagę,
  • 3:41 - 3:43
    że połowa z nich
  • 3:43 - 3:45
    nawet nie ma dostępu
  • 3:45 - 3:47
    do planu emerytalnego 401(k).
  • 3:47 - 3:50
    Nie mają możliwości łatwego oszczędzania.
  • 3:50 - 3:53
    Nie mogą odkładać pieniędzy
  • 3:53 - 3:55
    do planu emerytalnego z wypłaty,
  • 3:55 - 3:57
    zanim ją zobaczą
  • 3:57 - 3:59
    i mogą jej dotknąć.
  • 3:59 - 4:02
    Co z pozostałą połową?
  • 4:02 - 4:05
    Niektórzy decydują się nie oszczędzać.
  • 4:05 - 4:07
    Są zbyt leniwi.
  • 4:07 - 4:10
    Nie czytają niezrozumiałych dla laika stron internetowych,
  • 4:10 - 4:13
    które dzięki 17 kliknięciom umożliwiają przystąpienie do planu.
  • 4:13 - 4:15
    Później musieliby spośród 52 możliwości
  • 4:15 - 4:17
    zadecydować, w co inwestować,
  • 4:17 - 4:21
    a o funduszach lokacyjnych rynku pieniężnego nie słyszeli.
  • 4:21 - 4:23
    Przytłacza ich to, więc nie przystępują.
  • 4:23 - 4:28
    Ile ludzi oszczędza w emerytalnym planie oszczędnościowym?
  • 4:28 - 4:31
    Jedna trzecia Amerykanów.
  • 4:31 - 4:33
    Dwie trzecie aktualnie nie oszczędza.
  • 4:33 - 4:35
    Czy odkładają dostatecznie dużo?
  • 4:35 - 4:37
    Weźmy tych, co twierdzą,
  • 4:37 - 4:39
    że oszczędzają za mało.
  • 4:39 - 4:41
    Jeden na 10 Amerykanów
  • 4:41 - 4:44
    odkłada wystarczającą sumę.
  • 4:44 - 4:46
    9 na 10 Amerykanów
  • 4:46 - 4:49
    nie jest w stanie oszczędzać,
  • 4:49 - 4:52
    decyduje nie oszczędzać, albo nie decyduje,
  • 4:52 - 4:55
    albo odkłada za mało.
  • 4:55 - 4:57
    Czy problemem jest
  • 4:57 - 4:59
    że ludzie odkładają za dużo?
  • 4:59 - 5:01
    Przyjrzyjmy się.
  • 5:01 - 5:03
    Weźmy jedną osobę
  • 5:03 - 5:06
    albo nawet podzielmy go na pół
  • 5:06 - 5:09
    bo to mniej niż 1%.
  • 5:09 - 5:12
    Jakieś 0.5% Amerykanów uważa,
  • 5:12 - 5:17
    że odkłada za dużo.
  • 5:17 - 5:19
    I co teraz?
  • 5:19 - 5:21
    Zaraz wyjaśnię.
  • 5:21 - 5:23
    Najpierw musimy zrozumieć,
  • 5:23 - 5:25
    dlaczego ludzie nie oszczędzają.
  • 5:25 - 5:27
    Może dzięki temu uda się nam
  • 5:27 - 5:29
    wykorzystać ludzkie skłonności
  • 5:29 - 5:31
    jako rozwiązanie problemu.
  • 5:31 - 5:34
    Zobaczymy, czy może to być skuteczne.
  • 5:34 - 5:36
    Odejdę na chwilę od tematu,
  • 5:36 - 5:38
    aby zidentyfikować przyczyny,
  • 5:38 - 5:41
    które powodują,
  • 5:41 - 5:43
    że nie oszczędzamy.
  • 5:43 - 5:47
    Opowiem o bananach i czekoladzie.
  • 5:47 - 5:50
    Przypuśćmy, że za tydzień odbędzie się konferencja TED.
  • 5:50 - 5:52
    Podczas przerwy
  • 5:52 - 5:54
    będą podawane przekąski,
  • 5:54 - 5:56
    do wyboru banany lub czekolada.
  • 5:56 - 5:59
    Ilu z was wybrałoby banana
  • 5:59 - 6:01
    na hipotetycznej konferencji TED?
  • 6:01 - 6:03
    Czy wybralibyście banany?
  • 6:03 - 6:05
    Wspaniale.
  • 6:05 - 6:07
    Przewiduję,
  • 6:07 - 6:10
    opierając się o badanie naukowe,
  • 6:10 - 6:14
    że w 74% wybralibyście banany.
  • 6:15 - 6:18
    Umówmy się, że konferencja odbyła się.
  • 6:18 - 6:22
    Co zjedliście?
  • 6:23 - 6:26
    Ci, którzy w wyobraźni
  • 6:26 - 6:28
    wybrali banany,
  • 6:28 - 6:30
    tydzień później
  • 6:30 - 6:32
    zjedli czekoladę.
  • 6:32 - 6:34
    Samokontrola to nie problem przyszłości,
  • 6:34 - 6:37
    Samokontrola to nie problem przyszłości,
  • 6:37 - 6:39
    lecz teraźniejszości,
  • 6:39 - 6:43
    kiedy czekloada leży na wyciągnięcie ręki.
  • 6:43 - 6:46
    Co wspólnego mają oszczędności i czas
  • 6:46 - 6:49
    z natychmiastową gratyfikacją?
  • 6:49 - 6:53
    Myślimy o oszczędzaniu.
  • 6:53 - 6:55
    Wiemy, że powinniśmy oszczędzać.
  • 6:55 - 6:58
    Na pewno zaczniemy za rok, ale dziś idziemy na zakupy.
  • 6:58 - 7:00
    Zbliża się gwiazdka,
  • 7:00 - 7:03
    może by sprawić coś wszystkim znajomym?
  • 7:03 - 7:07
    Problem teraźniejszości powoduje,
  • 7:07 - 7:09
    że myślimy o oszczędzaniu,
  • 7:09 - 7:11
    ale ostatecznie wydajemy.
  • 7:11 - 7:13
    Kolejna skłonność
  • 7:13 - 7:15
    będąca przeszkodą w oszczędzaniu
  • 7:15 - 7:17
    jest związana z inercją.
  • 7:17 - 7:19
    Objaśnię na przykładzie
  • 7:19 - 7:22
    dawców narządów.
  • 7:22 - 7:25
    Świetne badanie porównawcze różnych krajów.
  • 7:25 - 7:28
    Przyjrzymy się dwóm podobnym krajom,
  • 7:28 - 7:31
    Niemcom i Austrii.
  • 7:31 - 7:33
    W Niemczech
  • 7:33 - 7:35
    aby zostać dawcą narządów,
  • 7:35 - 7:37
    tak na wszelki wypadek,
  • 7:37 - 7:39
    wyrabiając prawo jazdy,
  • 7:39 - 7:42
    albo dowód,
  • 7:42 - 7:44
    należy odfajkować opcję:
  • 7:44 - 7:46
    "chcę zostać dawcą narządów”.
  • 7:46 - 7:48
    Ludzie z reguły nie lubią wybierać.
  • 7:48 - 7:50
    To wysiłek. Trzeba pomyśleć.
  • 7:50 - 7:53
    12% dokonuje wyboru.
  • 7:53 - 7:56
    Austria, kraj sąsiedni,
  • 7:56 - 7:58
    jest trochę podobny, trochę inny.
  • 7:58 - 8:00
    Czym się różni?
  • 8:00 - 8:02
    Nadal pozwalają wybierać.
  • 8:02 - 8:04
    Decydujesz, czy chcesz zostać dawcą, czy nie.
  • 8:04 - 8:07
    Decydujesz, czy chcesz zostać dawcą, czy nie.
  • 8:07 - 8:09
    Przy wyrabianiu prawa jazdy,
  • 8:09 - 8:11
    trzeba odfajkować,
  • 8:11 - 8:15
    jeśli nie chcesz zostać dawcą.
  • 8:15 - 8:17
    Nikt tego nie robi,
  • 8:17 - 8:19
    za duży wysiłek.
  • 8:19 - 8:22
    1% odfajkowuje, reszta nie.
  • 8:22 - 8:24
    Nicnierobienie jest powszechne,
  • 8:24 - 8:27
    niewybieranie też.
  • 8:27 - 8:29
    Jakie są konsekwencje
  • 8:29 - 8:31
    dostępności narządów
  • 8:31 - 8:34
    dla ratowania życia?
  • 8:34 - 8:36
    12% Niemców odfajkowuje okienko.
  • 8:36 - 8:39
    12% Niemców to potencjalni dawcy.
  • 8:39 - 8:41
    Brakuje organów.
  • 8:41 - 8:43
    Uchowaj Boże, byś ich potrzebował.
  • 8:43 - 8:46
    W Austrii nikt nie odfajkowuje okienka.
  • 8:46 - 8:49
    Dzięki bierności,
  • 8:49 - 8:51
    99% Austriaków deklaruje
  • 8:51 - 8:53
    chęć oddania narządów.
  • 8:53 - 8:55
    Gdy ludzie są bezczynni,
  • 8:55 - 8:57
    ociągają się i nie wybierają,
  • 8:57 - 9:00
    czym jest zastosowanie "wyboru domyślnego”?
  • 9:00 - 9:02
    Potężnym narzędziem.
  • 9:02 - 9:04
    Co się dzieje, gdy decyzje
  • 9:04 - 9:08
    związane z przystąpieniem do planu emerytalnego
  • 9:08 - 9:11
    przytłaczają i odstraszają?
  • 9:11 - 9:14
    Umożliwimy automatyczne przystąpienie
  • 9:14 - 9:16
    czy zignorujemy ten problem?
  • 9:16 - 9:19
    Zbyt często dzieje się tak,
  • 9:19 - 9:21
    że przez bezczynność
  • 9:21 - 9:24
    i nie zaznaczenie odpowiedniej opcji,
  • 9:24 - 9:26
    ludzie nie oszczędzają na emeryturę.
  • 9:26 - 9:29
    Dokonanie wyboru to wysiłek.
  • 9:29 - 9:32
    Wspomniałem o problematycznych zachowaniach.
  • 9:32 - 9:35
    Zanim przejdę do rozwiązań,
  • 9:35 - 9:37
    posłuchajcie o badaniu,
  • 9:37 - 9:39
    w którym przyjrzano się
  • 9:39 - 9:43
    małpom i bananom.
  • 9:43 - 9:46
    Grupa małp dostała jabłko, były zadowolone.
  • 9:46 - 9:48
    Druga grupa dostała 2 jabłka,
  • 9:48 - 9:50
    po czym jedno im zabrano.
  • 9:50 - 9:53
    Małpy wściekły się,
  • 9:53 - 9:56
    bo odebrano im jabłka.
  • 9:56 - 9:59
    Przez niechęć do strat
  • 9:59 - 10:01
    nie podejmujemy ryzyka,
  • 10:01 - 10:04
    nawet gdy jest ono niewielkie.
  • 10:04 - 10:07
    Nieprzyjemne byłoby wybrać
  • 10:07 - 10:09
    $100 z bankomatu
  • 10:09 - 10:11
    i zgubić $20.
  • 10:11 - 10:13
    Boli, mimo że strata jest minimalna.
  • 10:13 - 10:15
    Boli, mimo że strata jest minimalna.
  • 10:15 - 10:19
    A można było zjeść lunch za te $20.
  • 10:19 - 10:23
    Niechęć do ponoszenia strat ujawnia się
  • 10:23 - 10:26
    także w kwestii oszczędzania.
  • 10:26 - 10:28
    Mentalnie, emocjonalnie
  • 10:28 - 10:31
    i intuicyjnie oszczędności
  • 10:31 - 10:33
    rozumiemy jako stratę,
  • 10:33 - 10:36
    bo wiążą się z cięciami w wydatkach.
  • 10:36 - 10:38
    Rozmawialiśmy
  • 10:38 - 10:40
    o skłonnościach,
  • 10:40 - 10:44
    wynikających z ludzkiej psychiki.
  • 10:44 - 10:47
    Nie ważne pod jakim kątem
  • 10:47 - 10:50
    rozpatrujemy ten problem,
  • 10:50 - 10:53
    oszczędzanie w chwili obecnej
  • 10:53 - 10:55
    nie jest łatwe.
  • 10:55 - 10:57
    Dużo fajniej jest wydawać.
  • 10:57 - 11:00
    Wspomniałem o inercji i dawcach narządów
  • 11:00 - 11:02
    i zaznaczaniu okienek.
  • 11:02 - 11:04
    Jeśli trzeba zaznaczyć wiele okienek,
  • 11:04 - 11:06
    by przystąpić do planu emerytalnego,
  • 11:06 - 11:08
    ludzie będą odkładać to na później
  • 11:08 - 11:10
    i nie przystąpią.
  • 11:10 - 11:12
    Mówiliśmy o niechęci do strat,
  • 11:12 - 11:14
    małpach i jabłkach.
  • 11:14 - 11:17
    Jeśli postrzegamy
  • 11:17 - 11:20
    odkładanie na emeryturę jako stratę,
  • 11:20 - 11:23
    to nie będziemy oszczędzać.
  • 11:23 - 11:25
    Takie wyzwania
  • 11:25 - 11:27
    fascynowały Richarda Thalera i mnie.
  • 11:27 - 11:29
    fascynowały Richarda Thalera i mnie.
  • 11:29 - 11:31
    Zamieńmy finanse behawioralne
  • 11:31 - 11:33
    na finanse behawioralne na sterydach,
  • 11:33 - 11:35
    czyli finanse behawioralne 2.0,
  • 11:35 - 11:37
    na żywo.
  • 11:37 - 11:41
    Zamieńmy wyzwania w rozwiązania.
  • 11:41 - 11:44
    Doszliśmy do banalnie prostego rozwiązania
  • 11:44 - 11:48
    pod nazwą "Zaoszczędź więcej jutro”.
  • 11:48 - 11:50
    Jak ma to przezwyciężyć trudności,
  • 11:50 - 11:52
    o których mówiliśmy?
  • 11:52 - 11:54
    Rozważając problem
  • 11:54 - 11:56
    banany kontra czekolada
  • 11:56 - 11:59
    wierzymy, ze wybierzemy banany.
  • 11:59 - 12:02
    Wydaje nam się,
  • 12:02 - 12:05
    że za rok będziemy oszczędzać więcej.
  • 12:05 - 12:07
    Nasz program zachęca pracowników
  • 12:07 - 12:09
    do odkładania w przyszłym roku,
  • 12:09 - 12:11
    kiedyś w przyszłości,
  • 12:11 - 12:13
    w której widzimy siebie jedzących banany,
  • 12:13 - 12:15
    w której widzimy siebie jedzących banany,
  • 12:15 - 12:17
    udzielających się społecznie,
  • 12:17 - 12:21
    ćwiczących i robiących wszystko jak należy.
  • 12:21 - 12:24
    Wspominałem o odhaczaniu okienek
  • 12:24 - 12:27
    i trudnościach w podjejmowaniu decyzji.
  • 12:27 - 12:29
    Rozwiąże je program
  • 12:29 - 12:31
    "Zaoszczędź więcej jutro”.
  • 12:31 - 12:33
    Działa na zasadzie autopilota.
  • 12:33 - 12:37
    Wystarczy raz wyrazić chęć oszczędzania
  • 12:37 - 12:39
    większych sum w przyszłości,
  • 12:39 - 12:42
    np. co roku od stycznia,
  • 12:42 - 12:45
    a będą one automatycznie odprowadzane
  • 12:45 - 12:47
    z wypłaty na przyszłą emeryturę,
  • 12:47 - 12:49
    zanim dopadnie cię
  • 12:49 - 12:52
    problem natychmiastowej gratyfikacji.
  • 12:52 - 12:55
    Ale co z małpami
  • 12:55 - 12:57
    i niechęcią do ponoszenia strat?
  • 12:57 - 12:59
    Kiedy nadejdzie styczeń
  • 12:59 - 13:01
    może okazać się,
  • 13:01 - 13:04
    że aby więcej oszczędzić, trzeba mniej wydać,
  • 13:05 - 13:07
    a tego nie lubimy.
  • 13:07 - 13:10
    Dlatego by oszczędzano więcej,
  • 13:10 - 13:13
    muszą wzrosnąć zarobki.
  • 13:13 - 13:16
    W ten sposób, po podwyżce
  • 13:16 - 13:20
    nie będzie potrzeby ograniczania wydatków.
  • 13:20 - 13:22
    Cześć podwyżki będzie można
  • 13:22 - 13:24
    wziąć do domu
  • 13:24 - 13:26
    i więcej wydać.
  • 13:26 - 13:28
    Drugą część będzie można
  • 13:28 - 13:30
    odłożyć na emeryturę.
  • 13:30 - 13:32
    Jak widzicie,
  • 13:32 - 13:34
    pomysł jest banalnie prosty,
  • 13:34 - 13:36
    ale wyjątkowo skuteczny.
  • 13:36 - 13:38
    ale wyjątkowo skuteczny.
  • 13:38 - 13:40
    Wypróbowaliśmy go
  • 13:40 - 13:42
    z Richardem Thalerem
  • 13:42 - 13:45
    w 1998 roku, w niedużej firmie
  • 13:45 - 13:48
    na Środkowym Zachodzie.
  • 13:48 - 13:50
    Jej pracownikom fizycznym
  • 13:50 - 13:52
    trudno było wiązać koniec z końcem.
  • 13:52 - 13:54
    Powtarzali nam,
  • 13:54 - 13:57
    że nie stać ich w tej chwili
  • 13:57 - 14:00
    na odkładanie większych sum pieniędzy.
  • 14:00 - 14:02
    Zachęciliśmy ich,
  • 14:02 - 14:05
    by po każdej podwyżce
  • 14:05 - 14:08
    podnosili odkładaną sumę o 3%.
  • 14:08 - 14:11
    W rezultacie, po 3,5 roku
  • 14:11 - 14:13
    i 4 podwyżkach
  • 14:13 - 14:15
    ci, którzy zaczęli oszczędzanie
  • 14:15 - 14:17
    od odkładania 3% wypłaty,
  • 14:17 - 14:19
    oszczędzali już
  • 14:19 - 14:21
    niemal 4 razy więcej,
  • 14:21 - 14:24
    bo niemal 14% swoich zarobków.
  • 14:24 - 14:27
    bo niemal 14% swoich zarobków.
  • 14:27 - 14:29
    Na wykresie widzimy buty,
  • 14:29 - 14:31
    rowery i inne przedmioty,
  • 14:31 - 14:33
    ponieważ nie chcę opierać się na samych liczbach.
  • 14:33 - 14:35
    ponieważ nie chcę opierać się na samych liczbach.
  • 14:35 - 14:38
    Wierzę, że oszczędzanie
  • 14:38 - 14:40
    sumy 4-krotnie wyższej,
  • 14:40 - 14:42
    ma ogromny wpływ
  • 14:42 - 14:44
    na styl życia
  • 14:44 - 14:46
    podczas emerytury.
  • 14:46 - 14:48
    To konkret,
  • 14:48 - 14:51
    nie tylko liczby na papierze.
  • 14:51 - 14:53
    Oszczędzając 3% zarobków
  • 14:53 - 14:55
    kupisz dobre trampki
  • 14:55 - 14:57
    do chodzenia piechotą,
  • 14:57 - 15:01
    bo tylko na to będzie cię stać.
  • 15:01 - 15:03
    Oszczędzając 14%
  • 15:03 - 15:06
    będzie cię stać na eleganckie buty,
  • 15:06 - 15:09
    w których przejdziesz się do auta.
  • 15:09 - 15:11
    Na tym polega różnica.
  • 15:11 - 15:16
    Obecnie, jakieś 60% wielkich firm
  • 15:16 - 15:19
    korzysta z naszego rozwiązania.
  • 15:19 - 15:22
    Jest częścią Pension Protection Act
  • 15:22 - 15:24
    (Ustawy o Ochronie Emerytur),
  • 15:24 - 15:27
    którą razem z Thalerem, mieliśmy szczęście
  • 15:27 - 15:29
    pomóc opracować.
  • 15:29 - 15:31
    Podsumowując,
  • 15:31 - 15:34
    oto dwa kluczowe przesłania.
  • 15:34 - 15:37
    Finanse behawioralne
  • 15:37 - 15:40
    to wyjątkowo skuteczne narzędzie,
  • 15:40 - 15:43
    na co przykładów jest więcej.
  • 15:43 - 15:45
    Drugie przesłanie:
  • 15:45 - 15:47
    jest jeszcze wiele do zrobienia.
  • 15:47 - 15:50
    Poruszyliśmy tylko czubek góry lodowej.
  • 15:50 - 15:53
    Kredyty hipoteczne, zakup domów,
  • 15:53 - 15:56
    których spłaty przerastają kredytobiorców,
  • 15:56 - 15:58
    nad tym musimy się zastanowić.
  • 15:58 - 16:01
    Należy uporać się z problemem
  • 16:01 - 16:04
    podejmowania zbyt wielkiego ryzyka
  • 16:04 - 16:06
    przez ludzi, którzy go nie rozumieją.
  • 16:06 - 16:08
    Także z problemem podejmowaniem zbyt małego ryzyka.
  • 16:08 - 16:11
    Musimy rozważyć problem trwonienia
  • 16:11 - 16:13
    $1000 rocznie na totolotka.
  • 16:13 - 16:15
    Na totolotka najwięcej wydają
  • 16:15 - 16:17
    mieszkańcy Singapuru,
  • 16:17 - 16:19
    gdzie przeciętne gospodarstwo domowe
  • 16:19 - 16:21
    gdzie przeciętne gospodarstwo domowe
  • 16:21 - 16:24
    przeznacza na to rocznie $4000.
  • 16:24 - 16:26
    Jest wiele do zrobienia,
  • 16:26 - 16:28
    także w kwestii emerytur.
  • 16:28 - 16:31
    Konkretnie z tym,
  • 16:31 - 16:33
    na co ludzie przeznaczają emeryturę.
  • 16:33 - 16:35
    na co ludzie przeznaczają emeryturę.
  • 16:35 - 16:37
    Ostatnie pytanie:
  • 16:37 - 16:40
    ile osób uważa,
  • 16:40 - 16:42
    że ma naprawdę solidny plan na emeryturę?
  • 16:42 - 16:45
    że ma naprawdę solidny plan na emeryturę?
  • 16:45 - 16:47
    Jakiego życia spodziewacie się
  • 16:47 - 16:50
    pobierając zasiłek,
  • 16:50 - 16:52
    czy wystarczy wam pieniędzy
  • 16:52 - 16:54
    do pierwszego?
  • 16:54 - 16:56
    do pierwszego?
  • 16:56 - 16:59
    Czy macie solidny plan
  • 16:59 - 17:03
    na przyszłe życie na emeryturze?
  • 17:04 - 17:07
    4 osoby, czyli mniej niż 3%
  • 17:07 - 17:09
    wyrobionej publiczności.
  • 17:09 - 17:11
    To dopiero początek
  • 17:11 - 17:14
    teorii finansów behawioralnych.
  • 17:14 - 17:16
    Istnieje wiele możliwości
  • 17:16 - 17:20
    efektywnego jej wykorzystania.
  • 17:20 - 17:22
    Dziękuję.
  • 17:22 - 17:24
    (Brawa)
Title:
Sholmo Benartzi: O oszczędzaniu na przyszłość, od jutra
Speaker:
Shlomo Benartzi
Description:

Nietrudno wyobrazić sobie oszczędzanie pieniędzy od przyszłego tygodnia, ale co z oszczędzaniem od zaraz? Chcemy wydawać. Ekonomista Shlomo Benartzi uważa, że to największa przeszkoda w odkładaniu na emeryturę i pyta, jak zmienić skłonność w rozwiązanie problemu?
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
17:24
Magda Rittenhouse commented on Polish subtitles for Saving for tomorrow, tomorrow
Magda Rittenhouse commented on Polish subtitles for Saving for tomorrow, tomorrow
Rysia Wand commented on Polish subtitles for Saving for tomorrow, tomorrow
Karolina Sobkowicz commented on Polish subtitles for Saving for tomorrow, tomorrow
Magda Rittenhouse approved Polish subtitles for Saving for tomorrow, tomorrow
Magda Rittenhouse commented on Polish subtitles for Saving for tomorrow, tomorrow
Magda Rittenhouse edited Polish subtitles for Saving for tomorrow, tomorrow
Magda Rittenhouse edited Polish subtitles for Saving for tomorrow, tomorrow
Show all

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.