Krystian Aparta: Jak śledzimy terminy
-
0:00 - 0:04Witam, nazywam się Krystian Aparta
-
0:04 - 0:08i będę mówił o tłumaczeniu terminologii.
-
0:08 - 0:10Wszyscy tłumacze wiedzą,
-
0:10 - 0:14że ponieważ słowo miewa wiele znaczeń
-
0:14 - 0:17nie można go "po prostu" przetłumaczyć,
-
0:17 - 0:21ale trzeba najpierw sprawdzić, do jakiego odnosi się ono pojęcia,
-
0:21 - 0:27a następnie, jakie słowa odwołują się do tego pojęcia w języku docelowym.
-
0:27 - 0:33Zwykle wystarczy spojrzeć na kontekst.
-
0:33 - 0:37W przypadku słowa "mouse" w pierwszym zdaniu
-
0:37 - 0:43z kontekstu wiadomo, że odwołuje się ono do ogólnego zakresu wiedzy
-
0:43 - 0:46i naszego doświadczenia z myszami,
-
0:46 - 0:51a w drugim zdaniu chodzi o zakres wiedzy bardziej specjalistycznej,
-
0:51 - 0:53czyli do dziedziny urządzeń komputerowych.
-
0:53 - 0:56Tłumacząc słowo takie jak "mouse" w pierwszym zdaniu,
-
0:56 - 1:00sięgamy do swojej ogólnej wiedzy o danym języku
-
1:00 - 1:06i wykonujemy tak zwane "tłumaczenie dosłowne".
-
1:06 - 1:09Ale w przypadku słów takich jak "mouse" w drugim zdaniu,
-
1:09 - 1:11odwołujących się do wiedzy specjalistycznej,
-
1:11 - 1:14nie możemy przeprowadzić tłumaczenia dosłownego.
-
1:14 - 1:17Najpierw musimy się rozeznać...
-
1:17 - 1:19Jeśli nie wiedzielibyśmy nic o komputerach,
-
1:19 - 1:20musielibyśmy trochę poszukać
-
1:20 - 1:25i dowiedzieć się, jak nazywa się to urządzenie w naszym języku.
-
1:25 - 1:27To jest ważne,
-
1:27 - 1:32bo choć po angielsku jedno słowo odwołuje się do obydwu pojęć,
-
1:32 - 1:39w języku obcym termin specjalistyczny może mieć inne, niedosłowne tłumaczenie.
-
1:39 - 1:43Na przykład w japońskim "mouse" jako zwierzę to "nezumi",
-
1:43 - 1:48a mysz komputerowa to "mausu".
-
1:48 - 1:52Widać, że "mausu" i "nezumi" nie są do siebie w ogóle podobne.
-
1:52 - 1:59"Terminem" nazwę słowo odnoszące się do dziedziny wiedzy specjalistycznej.
-
1:59 - 2:06Zwykle łatwo określić, czy słowo lub wyrażenie funkcjonuje jako termin.
-
2:06 - 2:09Terminy często pisane są wielką literą.
-
2:09 - 2:15Na przykład te dwa określenia mają zupełnie różne znaczenie
-
2:15 - 2:18i mogą też mieć różne tłumaczenia w języku docelowym.
-
2:18 - 2:22Na przykład w hiszpańskim zabytek to "la Gran Muralla China,"
-
2:22 - 2:25a "the great wall" to dosłownie "la pared grande,"
-
2:25 - 2:28czyli po prostu jakaś wielka ściana, nie mur.
-
2:28 - 2:35Terminami są też często słowa "trudne" lub brzmiące "obco".
-
2:35 - 2:39Kiedy widzimy słowa takie jak "velocity" czy "aperture,"
-
2:39 - 2:46czujemy, że przydałoby się je gdzieś sprawdzić.
-
2:46 - 2:53Niekiedy jednak trudno określić, czy słowo funkcjonuje jako termin
-
2:53 - 2:58i wtedy trzeba sprawdzić, czy funkcjonuje tak w języku źródłowym,
-
2:58 - 3:04a potem czy istnieje ustalone tłumaczenie w języku docelowym,
-
3:04 - 3:07czy musimy stworzyć je sami.
-
3:07 - 3:11I chciałbym podzielić się takim doświadczeniem...
-
3:11 - 3:14Zdarzyło się to, kiedy pracowałem nad korektą polskiego przekładu
-
3:14 - 3:18napisów do prelekcji Janny Levin o dźwięku wszechświata
-
3:18 - 3:19autorstwa Kingi Skorupskiej.
-
3:19 - 3:25Przykład wykorzystuję za pozwoleniem tłumaczki.
-
3:25 - 3:30W pewnym momencie Janna Levin używa określenia "dust lanes",
-
3:30 - 3:34które po polsku zostało przełożone jako "ścieżki pyłu",
-
3:34 - 3:39co stanowi dosłowny przekład angielskiego "dust lanes".
-
3:39 - 3:44Ponieważ Janna Levin używa w prelekcji słownictwa specjalistycznego,
-
3:44 - 3:49nie byłem pewien, czy można tłumaczyć to wyrażenie dosłownie.
-
3:49 - 3:56Musiałem dowiedzieć się, czy "dust lane" to rzeczywiście termin.
-
3:56 - 3:59Zacząłem od wyszukania wyrażenia "'dust lane' galaxy".
-
3:59 - 4:06Cudzysłów pozwala szukać tekstu w dokładnie takiej formie.
-
4:06 - 4:10Znalazłem artykuł w angielskiej Wikipedii o galaktyce Sombrero,
-
4:10 - 4:16w którym terminu "dust lane" użyto w takim samym znaczeniu.
-
4:16 - 4:20To udowodniło, że "dust lane" funkcjonuje w angielskim jako termin.
-
4:20 - 4:24Teraz musiałem poszukać tłumaczenia polskiego.
-
4:24 - 4:31Zacząłem od polskiego artykułu o galaktyce Sombrero,
-
4:31 - 4:34który zawierał następujące zdanie:
-
4:34 - 4:40"jest częściowo przesłonięta pasem (torusem) nieświecącej materii".
-
4:40 - 4:47"Torus" wydawał się odpowiednio dobrym odpowiednikiem "dust lane",
-
4:47 - 4:51ale nie miałem pewności, czy to słowo użyte jedynie w tym artykule,
-
4:51 - 4:54czy uznany w języku polskim termin.
-
4:54 - 4:59Żeby zbadać tę kwestię, znowu posłużyłem się Google,
-
4:59 - 5:04tym razem wyszukując wyrażenia "torus galaktyka."
-
5:04 - 5:09Znalazłem ten artykuł o galaktyce Seyferta,
-
5:09 - 5:14a w nim następujące zdanie:
-
5:14 - 5:19la la la, "otoczeniu aktywnego jądra (tzw. torus pyłowy)".
-
5:19 - 5:21I już!
-
5:21 - 5:25Myślałem, że już się udało i znalazłem tłumaczenie:
-
5:25 - 5:31"dust lane" to po polsku "torus pyłowy".
-
5:31 - 5:36Ale uświadomiłem sobie, że te określenia się różnią.
-
5:36 - 5:40"Lane", czyli ścieżka, jest zwykle prosta,
-
5:40 - 5:42chociaż może być też okręgiem,
-
5:42 - 5:46natomiast "torus" jest zawsze kolisty.
-
5:46 - 5:51Dlatego musiałem dowiedzieć się, czy określenie "dust lane"
-
5:51 - 5:55jest rzeczywiście używane w odniesieniu do czegoś okrągłego,
-
5:55 - 6:00tak jak jest w przypadku słowa "torus".
-
6:00 - 6:04Znowu udałem się do Google i wyszukałem "'dust lane' galaxy",
-
6:04 - 6:06ale tym razem wśród wyników graficznych.
-
6:06 - 6:10Znalazłem tak jednak tylko ładne zdjęcia galaktyk
-
6:10 - 6:14czyli nic, co rozwiązałoby moje wątpliwości.
-
6:14 - 6:19Wtedy wyszukałem wyrażenia "'straight|long' dust lane'",
-
6:19 - 6:25w którym pionowa kreska odpowiada operatorowi "OR" (lub).
-
6:25 - 6:30"Straight, long" bo kółek raczej nie nazywamy "prostymi" ani "długimi".
-
6:30 - 6:35W ten sposób znalazłem stronę ze zdjęciami galaktych i opisami,
-
6:35 - 6:40z których jeden zawierał wyrażenie "long dust lane".
-
6:40 - 6:45Jednak porównując pozostałe zdjęcia i opisy,
-
6:45 - 6:51stwierdziłem, że wszystkie są bardzo podobne.
-
6:51 - 6:57"Dust lane" w tekście odnosiło się do czegoś okrągłego na zdjęciach.
-
6:57 - 7:01I tak oto znalazłem termin.
-
7:01 - 7:03Tłumaczeniem "dust lane", czyli dosłownie "ścieżka pyłu",
-
7:03 - 7:08okazało się być wyrażenie "torus pyłowy".
-
7:08 - 7:13Każdy tłumacz zapewne nieustannie przeprowadza takie śledztwa.
-
7:13 - 7:18Ale chciałem podzielić się tym doświadczeniem, bo...
-
7:18 - 7:24Przechytrzanie tekstu, który próbuje ukryć przede mną termin
-
7:24 - 7:31jest dla mnie jednym z najfajniejszych aspektów tłumaczenia.
-
7:31 -Dziękuję.
- Title:
- Krystian Aparta: Jak śledzimy terminy
- Description:
-
A run-through of a presentation given at the Open Translation Project workshop at TEDGlobal. Get the presentation (PPT) at: http://timetravel.net46.net/Krystian_Aparta_terms.ppt
I talk about why it's important to track down terms when translating, based on a term that I found in the Polish translation of Janna Levin's TED Talk entitled "The Sound the Universe Makes." You can watch the talk (and take a look at the translation) at http://www.ted.com/talks/lang/eng/janna_levin_the_sound_the_universe_makes.htmlImage credits:
SLIDE 2: mouse (animal) -- Salssa http://www.sxc.hu/photo/985046 mouse (computer) -- Mustafa Kilic http://www.sxc.hu/photo/1279442
SLIDE 3: mouse (animal) -- Bas van de Wiel http://www.sxc.hu/photo/757748 mouse (computer) -- Alen Stojanac http://www.sxc.hu/photo/206809
SLIDE 4: the Great Wall -- Webnut Shen http://www.sxc.hu/photo/777650 the great wall -- Maciej Nitka http://www.latimeria.pl/ni
SLIDE 5: background -- Svilen Milev http://www.sxc.hu/photo/1158788
SLIDE 6, 7: Janna Levin, "The sound the universe makes"
SLIDE 9, 12, 14 -- NASA/ESA/STScI
SLIDE 10: Yassine Mrabet
SLIDE 13: lane -- Library of Congress, LOT 13407, no. 025 torus -- Endolith http://www.endolith.com
SLIDE 16: text and images by Paul J Shulte http://sols.unlv.edu/Schulte/Astronomy/SBb.html
SLIDE 17: background -- Richard Styles http://www.sxc.hu/photo/605324 - Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED Translator Resources
- Duration:
- 07:39
TED Translators admin edited Polish subtitles for Krystian Aparta: How We Track Terms Down | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Krystian Aparta: How We Track Terms Down | ||
symbolt edited Polish subtitles for Krystian Aparta: How We Track Terms Down | ||
symbolt edited Polish subtitles for Krystian Aparta: How We Track Terms Down | ||
symbolt edited Polish subtitles for Krystian Aparta: How We Track Terms Down | ||
symbolt edited Polish subtitles for Krystian Aparta: How We Track Terms Down | ||
symbolt edited Polish subtitles for Krystian Aparta: How We Track Terms Down | ||
symbolt edited Polish subtitles for Krystian Aparta: How We Track Terms Down |