Սթյուարտ Բրաունն ասում է. խաղն ավելին է, քան պարզապես զվարճանքը, այն կենսական անհրաժեստություն ունի
-
0:00 - 0:03Եվ այսպես, խաղի պատմական զարգացումը:
-
0:04 - 0:08Եթե Նյու Յորք Թայմզի փետրվարի 17- ի կիրակնօրյա համարի շապիկը նվիրված էր խաղին,
-
0:08 - 0:14ուրեմն նման հարցին պետք է լուրջ վերաբերել:
-
0:14 - 0:17Նյութի ներքևում ասվում է.<<Սա ավելի լուրջ է, քան գենդերային հարցերը:
-
0:19 - 0:22Լուրջ, միևնույն ժամանակ վտանգավոր մի զվարճանք`
-
0:23 - 0:27նման էվոլյուցիայի մասին նոր գաղափարների մի “խաղահրապարակի”>>:
-
0:28 - 0:32Վատ չէ, սակայն եթե նայեք այդ շապիկին, կնկատեք, որ մի բան բացակայում է:
-
0:32 - 0:34Դուք որևէ մեծահասակի տեսնում եք այդտեղ?
-
0:35 - 0:38Լավ, եկեք գնանք ետ` 15-րդ դար:
-
0:39 - 0:42Սա մի բակ է Եվրոպայում,
-
0:42 - 0:45այստեղ տեսնում ենք ամենատարբեր խաղերի 124 տարատեսակներ.
-
0:46 - 0:52խաղեր նախատեսված բոլոր տարիքի անձանց համար, մենախաղի ձևեր, մարմնամարզական խաղեր, զվարճալի խաղեր:
-
0:52 - 0:57Ահա դրանք: Կարծում եմ, այս նկարը ներկայացնում է
-
0:57 - 1:00այն ժամանակվա խաղահրապարակի տիպիկ պատկերը:
-
1:01 - 1:04Ինձ թվում է, որ մեր մշակույթում մենք գուցե և որոշ բաներ կորցրել ենք:
-
1:05 - 1:08Այսպիսով, պատրաստվում եմ ձեզ ներկայացնել
-
1:08 - 1:11այն, ինչը համարում եմ դեպքերի ուշագրավ զարգացում:
-
1:12 - 1:15Չերչիլի հյուսիսային հատվածում` Մանիթոբայում, հոկտեմբեր ու նոյեմբեր ամիսներին
-
1:15 - 1:17Հադսոն Բեյը սառույցով չի պատվում:
-
1:17 - 1:20Եվ այս հյուսիսային արջը, որին տեսնում եք, այս արու արջը, որը կշռում է մոտ 600կգ,
-
1:20 - 1:24վայրի է ու սաստիկ քաղցած:
-
1:24 - 1:27Գերմանացի լուսանկարիչ Նորբերթ Ռոուզինգն
-
1:27 - 1:33այնտեղ լուսանկարում է այս լայկաներին, որոնք պարանով կապված են:
-
1:34 - 1:38Եվ ձախից նկարահանման հրապարակին է մոտենում այս վայրի հյուսիսային արու արջն`
-
1:38 - 1:41իր գիշատիչ հայացքով:
-
1:41 - 1:46Ձեզանից յուրաքանչյուրն, ով եղել է Աֆրիկայում, կամ ում ետևից երբևիցե ընկել է թափառական մի շուն,
-
1:46 - 1:49նկատած կլինի, որ դրանք ունեն սևեռուն, գիշատիչ հայացք.
-
1:49 - 1:51դրանից կարող ես հասկանալ, որ վտանգի մեջ ես:
-
1:51 - 1:53Բայց այդ գիշատիչ հայացքից այն կողմ տեսնում ենք
-
1:53 - 1:58էգ լայկային, որը խաղային վիճակում է և պոչն է շարժում:
-
1:58 - 2:02Ու մի շատ անսովոր բան է կատարվում:
-
2:02 - 2:05Այդ հաստատուն վարքագիծը, որը կայուն և անփոփոխ է
-
2:05 - 2:08և որը սովորաբար ավարտվում է ինչ-որ բան խժռելով, փոխվում է:
-
2:09 - 2:11Այս հյուսիսային արջը
-
2:11 - 2:14կանգնում է լայկայի մոտ:
-
2:14 - 2:18Ո՛չ ճանկերն են երևում, ո՛չ էլ ժանիքները:
-
2:18 - 2:21Ու կարծես նրանք սկսում են բալետի մի անհավանական ներկայացում:
-
2:25 - 2:26Մի խաղ-բալետ,
-
2:26 - 2:30որի համար պարտական ենք բնությանը.
-
2:30 - 2:33այն մի կողմ է թողնում գիշատիչ էությունն ու այն, ինչն այլ դեպքում կարող էր վերածվել մահացու պայքարի:
-
2:34 - 2:39Եթե սկսեք ավելի ուշադիր նայել լայկային, որը կոկորդը դեմ է արել հյուսիսային արջին,
-
2:40 - 2:43կտեսնեք, որ նրանք վերափոխված վիճակում են`
-
2:44 - 2:47խաղային վիճակում:
-
2:47 - 2:49Սա հենց այն կարգավիճակն է,
-
2:50 - 2:54որը թույլ է տալիս այս երկու արարածներին հայտնաբերել նոր հնարավորություններ:
-
2:54 - 2:57Նրանք սկսում են անել այնպիսի բաներ, որ չէին անի
-
2:57 - 3:00խաղային ազդանշանների բացակայության դեպքում:
-
3:01 - 3:04Եվ սա հիանալի օրինակ է,
-
3:04 - 3:07թե ինչպես ուժերի միջև տարբերությունը
-
3:07 - 3:11կարող է անտեսվել բոլորիս մոտ առկա բնական մի գործընթացի շնորհիվ:
-
3:11 - 3:14Այժմ այն մասին, թե ես ինչպես տարվեցի այս ամենով:
-
3:14 - 3:17Ջոնը նշեց, որ ես որոշ ժամանակ գործ եմ ունեցել մարդասպանների հետ, և դա, իրոք, այդպես է:
-
3:17 - 3:20Տեխասցի դիպուկահարը բացեց իմ աչքերը
-
3:20 - 3:25խաղի կարևորության վերաբերյալ: Հետադարձ հայացք գցելով նրա կատարած ողբերգական
-
3:25 - 3:27մասսայական սպանություններին
-
3:27 - 3:30ու դրանք խորությամբ ուսումնասիրելով`
-
3:30 - 3:32մենք հայտնաբերեցինք, որ այդ անձը միանգամայն զրկված է եղել խաղալու հնարավորությունից:
-
3:32 - 3:34Նրա անունը Չարլզ Ուայթմեն էր:
-
3:34 - 3:37Մեր հանձնաժողովը, որը կազմված էր շատ լուրջ գիտնականներից,
-
3:37 - 3:39այդ ուսումնասիրության վերջում եկավ այն եզրակացության,
-
3:39 - 3:45որ խաղի բացակայությունը և դրա նորմալ զարգացման խաթարումները
-
3:45 - 3:50խաթարումները աստիճանաբար ճնշել էին նրան, դարձրել ավելի խոցելի և դրդել նման ոճրագործության:
-
3:50 - 3:53Իսկ ժամանակը հաստատել էր այդ բացահայտման իսկությունը.
-
3:54 - 3:58ցավոք, նույնիսկ վերջերս ականատես եղանք Վիրջինիայի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի դեպքերին:
-
3:58 - 4:01Բնակչության ռիսկային խավերի շրջանում կատարված այլ ուսումնասիրությունները ևս
-
4:01 - 4:04ինձ ստիպեցին գիտակցել խաղի կարևորությունը,
-
4:05 - 4:07բայց իրականում ես այդքան էլ լավ չէի ըմբռնում դրա էությունը:
-
4:07 - 4:12Երկար տարիների ընթացքում բազմաթիվ մարդկանց «խաղային» պատմություններն ուսումնասիրելուց հետո միայն
-
4:12 - 4:18ես հասկացա, որ այդ մասին լիակատար պատկերացում իրականում չեմ ունեցել:
-
4:18 - 4:22Թեև չեմ կարծում, թե մեզանից որևէ մեկն ունի այդ ամբողջական պատկերացումը:
-
4:22 - 4:24Դրա շուրջ կան տեսակետներ,
-
4:24 - 4:29որոնք կարող են ձեզ հուշել... մե՛զ հուշել դրա մասին մտածելու մի եղանակ`տաքսոնոմիա:
-
4:29 - 4:34Մարդկանց համար այս պատկերը խաղի սկզբնակետն է:
-
4:34 - 4:37Երբ նորածինն ու մայրը հանդիպում են հայացքներով,
-
4:37 - 4:40և նորածինը բավականաչափ մեծ է մարդամոտ կերպով ժպտալու համար,
-
4:40 - 4:44մայրն ինքնաբերաբար պոռթկում է ուրախությունից:
-
4:44 - 4:48Նա սկսում է քնքուշ բառեր շշնջալ, գուրգուրել ու ժպտալ, և նույնն անում է երեխան:
-
4:48 - 4:52Եթե էլեկտրոինսեֆալոգրամ միացնենք նրանց գլխին,
-
4:52 - 4:57ապա կնկատենք, որ նրանցից յուրաքանչյուրի ուղեղի աջ կիսագունդը սկսում է լարվել.
-
4:57 - 5:02այսպես կարող ենք պատկերացում կազմել ամենավաղ խաղի երջանիկ դրսևորման
-
5:02 - 5:06ու դրա ֆիզիոլոգիական կողմի մասին:
-
5:07 - 5:11Եվ ես կուզենայի, որ դուք հասկանաք.մեզ`մարդկանց համար
-
5:11 - 5:15ավելի բարդ խաղի յուրաքանչյուր մասնիկ կառուցվում է հենց այս հիմքի վրա:
-
5:15 - 5:19Եվ այսպես, ես պատրաստվում եմ ձեզ ցույց տալ խաղի դիտարկման ձևերից մեկը,
-
5:19 - 5:23որն, իհարկե, միակը չէ:
-
5:23 - 5:26Մենք հիմա կդիտենք մարմնամարզական մի խաղաձև,
-
5:26 - 5:32որի նպատակը պարզապես ձգողականության ուժից ազատվելու բնական ցանկությունն է:
-
5:32 - 5:34Սա քարայծ է:
-
5:34 - 5:36Եթե ձեր օրը վատ է ընթանում, փորձեք այս եղանակը.
-
5:36 - 5:39վեր ու վար ցատկեք, թռչկոտեք և ձեզ ավելի լավ կզգաք:
-
5:39 - 5:41Դուք կարող եք զգալ ինչպես այս հերոսը,
-
5:41 - 5:44որը նույնպես միայն իր հաճույքի համար է անում սա:
-
5:44 - 5:47Նա որևէ կոնկրետ նպատակ չի հետապնդում, և հենց դա է կորևորվում խաղի ժամանակ:
-
5:47 - 5:50Եթե նպատակը ավելի կարևոր լինի,
-
5:50 - 5:53քան բուն խաղի գործընթացը, ապա, հավանաբար դա կդադարի խաղ լինելուց:
-
5:53 - 5:57Գոյություն ունի նաև բոլորովին այլ տեսակի խաղ. խաղ առարկաների հետ:
-
5:57 - 6:00Այս ճապոնական մակակը ձնագնդի է սարքել,
-
6:00 - 6:03և ահա պատրաստվում է այն բլուրից ցած գլորել:
-
6:03 - 6:07Նրանք չեն նետում դրանք միմյանց վրա, սակայն սա վկայում է նրանց խաղալու ընդունակության մասին:
-
6:07 - 6:11Մարդկային ձեռքն առարկաների հետ բարդ գործողություններ կատարելիս
-
6:11 - 6:14կարծես ուղեղի կարիքն ունի:
-
6:14 - 6:16Ուղեղն էլ իր հերթին կարծես փնտրում է ձեռքին,
-
6:16 - 6:21, և խաղն այն միջին օղակն է, որի օգնությամբ էլ այդ երկուսը կապվում են միմյանց:
-
6:21 - 6:27JPL-ը (ռեակտիվ շարժիչների լաբորատորիա), որի մասին առավոտյան լսեցինք, հիանալի մի վայր է:
-
6:27 - 6:30Այնտեղ աշխատում են երկու խորհրդատուներ`
-
6:30 - 6:33Ֆրանկ Վիլսոնն ու Նեյթ Ջոնսոնը:
-
6:33 - 6:37Ֆրանկ Վիլսոնը նյարդաբան է, Նեյթ Ջոնսոնը` մեխանիկ:
-
6:37 - 6:40Վերջինս մեխանիկա էր դասավանդում Լոնգ Բիչի ավագ դպրոցում
-
6:40 - 6:45և նկատել էր, որ իր ուսանողներն այլևս չէին կարողանում խնդիրներ լուծել:
-
6:46 - 6:49Նա փորձում էր հասկանալ պատճառը: Եվ միանգամայն ինքնուրույն հանգեց այն եզրակացության,
-
6:49 - 6:53որ ուսանողներն, ովքեր այլևս ի վիճակի չէին լուծել այնպիսի խնդիրներ, ինչպես օրինակ մեքենաների նորոգումն է,
-
6:53 - 6:55նախկինում երբեք չէին աշխատեցրել իրենց ձեռքերը:
-
6:55 - 6:58Ֆրանկ Վիլսոնը գրել էր “The hand” (“Ձեռքը”) կոչվող գիրքը:
-
6:58 - 7:01Այսպես, նրանք միավորվեցին, JPL-ն վարձեց նրանց:
-
7:01 - 7:04Այժմ JPL-ը, NASA-ն (Օդագնացության և տիեզերական հետազոտությունների ազգային վարչություն) և Boeing-ը,
-
7:04 - 7:07նախքան հետազոտական և զարգացման հետ կապված խնդիրներ լուծող մասնագետ վարձելը,
-
7:07 - 7:11համոզվում են, որ եթե նա նույնիսկ գերազանց ավարտել է Հարվարդի կամ Կալիֆորնիայի պետական պոլիտեխնիկական համալսարանը,
-
7:11 - 7:14պետք է անպայման նախկինում նորոգած լինի մեքենաներ, զբաղված լինի որևէ ձեռնախաղով
-
7:14 - 7:17կամ ձեռքի աշխատանքով, այլապես դարձյալ չի կարողանա որևէ խնդիր լուծել:
-
7:17 - 7:20Այսպիսով, ակնհայտ է խաղի գործնական բնույթն ու կարևոր նշանակությունը:
-
7:21 - 7:27Խաղի հետ կապված հարկ է նշել նաև, որ այն ծնվում է հետաքրքրասիրության և ուսումնասիրելու ձգտման արդյունքում: (Ծիծաղ):
-
7:27 - 7:30Բայց դա պետք է լինի անվնաս ուսումնասիրություն:
-
7:30 - 7:33Այս դեպքում ամեն ինչ նորմալ է, այս փոքրիկ տղային հետաքրքրում է մարդու անատոմիան,
-
7:33 - 7:37իսկ կինը նրա մայրն է: Այլ իրավիճակում դա այդքան էլ նորմալ չէր դիտվի:
-
7:37 - 7:40Այնուամենայնիվ հետաքրքրասիրությունը և ուսումնասիրելու ցանկությունը խաղի մի մասն են կազմում:
-
7:40 - 7:43Եթե դուք ուզում եք շփվել, ուրեմն սոցիալական խաղի կարիք ունեք:
-
7:43 - 7:46Իսկ վերջինս այսօրվա մեր քննարկման թեմաններից մեկն է:
-
7:46 - 7:49Այն կարծես խաղի համար կողմնակի արտադրանք լինի:
-
7:50 - 7:52Կոպիտ ու անկարգ մի խաղ.
-
7:52 - 7:55հեռվից նայելով այս էգ առյուծներին կարող ենք կարծել, թե դրանք կռվում են:
-
7:55 - 7:58Բայց եթե ավելի մոտիկից նայենք, կտեսնենք, որ դրանք նման են հյուսիսային արջին ու լայկային.
-
7:58 - 8:02ճանկեր չկան, մորթին հարթ է, աչքերը` խաղաղ,
-
8:02 - 8:05բերանը բաց է, սակայն չեն երևում ժանիքները, փոխարենը նկատելի են բալետային,
-
8:05 - 8:08կորագիծ շարժումները, որոնք բոլորն էլ բնորոշ են խաղին:
-
8:08 - 8:12Կոպիտ ու անկարգ խաղը սովորելու գործընթացին նպաստող կարևոր միջոց է:
-
8:12 - 8:16Օրինակ, նախադպրոցական տարիքի երեխաներին պետք է թույլատրվի սուզվել, հարվածել, սուլել,
-
8:16 - 8:23ճչալ, խառնաշփոթ առաջացնել և այդ կերպ զարգացնել հույզերի կարգավորումն
-
8:23 - 8:28ու շատ այլ կողմնակի հասարակական ընդունակություններ (ճանաչողական, հուզական և ֆիզիկական),
-
8:28 - 8:30որոնք առաջ են գալիս այդ կոպիտ և թավալգլոր տալու խաղերից:
-
8:31 - 8:35Դիտողական խաղ. ավանդական խաղ, որում հաճախ ինքներս ենք ներգրավված լինում:
-
8:35 - 8:39Ձեզանից նրանք, ովքեր Բոստոնից են, գիտեն, որ սա մի բացառիկ պահ է,
-
8:39 - 8:43երբ Ռեդ Սոքսը հաղթեց Աշխարհի Առաջնությունում:
-
8:43 - 8:46Բայց հապա ուշադրություն դարձրեք այս խառը նկարում նրանցից յուրաքանչյուրի
-
8:46 - 8:49դեմքի արտահայտությանն ու մարմնի շարժումներին և կզգաք, որ նրանք բոլորն էլ խաղի մեջ են:
-
8:50 - 8:51Երևակայական խաղ:
-
8:51 - 8:56Սիրում եմ այս նկարը, որովհետև նկարում իմ դուստրն է, որն այժմ գրեթե քառասուն տարեկան է.
-
8:56 - 9:00այս նկարն ինձ հիշեցնում է նախադպրոցական տարիքում նրա երևակայության,
-
9:00 - 9:05պատմություններ ու հեքիաթներ պատմելու նրա ունակության մասին:
-
9:05 - 9:08Խաղային ընդունակությունը զարգացնելու համար
-
9:08 - 9:11իսկապես կարևոր է առանձին երևակայական խաղը:
-
9:11 - 9:15Սիրում եմ նաև այս նկարը, որովհետև սա հենց այն է, ինչ մենք սովորաբար անում ենք:
-
9:15 - 9:19Բոլորիս ներսում էլ կա մի պատմություն.այսինքն, դա մեր սեփական ներքին պատմությունն է:
-
9:19 - 9:24Պատմության ճիշտ ըմբռնումը մեր ուղեղի ընկալունակության միավորն է:
-
9:24 - 9:27Այսօր ես ձեզ ներկայացնում եմ պատմություն խաղի մասին:
-
9:27 - 9:32Կարծում եմ` այս բուշմենը (հարավաֆրիկյան թափառաշրջիկ ցեղ) խոսում է այն մասին, թե ինչպես ձեռքից բաց թողեց մի մեծ ձուկ.
-
9:32 - 9:36բայց իրականում հենց սա է ընկած խաղի հիմքում:
-
9:36 - 9:39Այսպիսով ի՞նչ է անում խաղն ուղեղի համար:
-
9:39 - 9:42Շատ բան:
-
9:42 - 9:46Մենք շատ բան չգիտենք մարդկային ուղեղի վրա դրա ունեցած ազդեցության մասին,
-
9:46 - 9:53որովհետև խաղի հետազոտության համար անհրաժեշտ ֆինանսավորումն այդքան էլ մեծ չէր:
-
9:53 - 9:55Ես դիմեցի Կարնեգի հիմնադրամին` խնդրելով դրամական օգնություն:
-
9:55 - 9:58: Երբ դեռևս ակադեմիկոս էի, նրանք ինձ մեծ դրամական օժանդակություն էին հատկացրել
-
9:58 - 10:03հարբած վարորդների օրինազանցությունների ուսումնասիրության համար, և կարծում էի, թե դրանով պետք է որ բարի համբավ վաստակած լինեի:
-
10:03 - 10:08Եվ մինչ ես կես ժամ շարունակ խոսում էի խաղի մասին,
-
10:08 - 10:12ակնհայտ դարձավ, որ նրանք չէին… չէին գիտակցում խաղի լրջությունը:
-
10:12 - 10:16Դա մի քանի տարի առաջ էր, իսկ այժմ կարծում եմ, որ մոտեցումները փոխվել են,
-
10:16 - 10:18և խաղի հանդեպ հետաքրքրությունն այժմ աճում է,
-
10:18 - 10:20որովհետև գոյություն ունի դրա վերաբերյալ գիտություն:
-
10:20 - 10:23Ոչինչ այնպես չի լուսավորում մեր ուղեղը, ինչպես խաղը:
-
10:23 - 10:26Եռաչափ խաղը բորբոքում է ուղեղիկը,
-
10:26 - 10:29առաջնային բլթակում ակտիվացնում է ազդակները,
-
10:29 - 10:33օգնում է զարգացնել համատեքստային հիշողությունը
-
10:33 - 10:35և այլն, և այլն:
-
10:35 - 10:41Այդ պատճառով էլ սա ինձ համար ծայահեղ համարձակ փորձ է.
-
10:41 - 10:46դիտարկել նյարդակենսաբանության ու խաղի միջև կապը և հավաքել մարդկանց,
-
10:46 - 10:51որոնցից յուրաքանչյուրը` որպես անհատ, խաղն այդ տեսանկյունից երբեք չի դիտարկել:
-
10:51 - 10:54Եվ սա Խաղի Ազգային Ինստիտուտի գործառույթներից մեկն է:
-
10:54 - 10:56Խաղի գործընթացն ուսումնասիրելու միջոցներից մեկը
-
10:56 - 11:00256 հաղորդիչներով ամրացված էլեկտրոէնսեֆալոգրամ կոչվող սարքն է:
-
11:00 - 11:05Կներեք, սա այդքան էլ խաղին տրամադրող առարկա չէ, բայց այն դյուրաշարժողականության հնարավորություն է տալիս,
-
11:05 - 11:07որի սահմանափակումն էլ զրկում էր մեզ խաղի ընթացքն ուսումնասիրելու հնարավորությունից:
-
11:07 - 11:11Մենք արդեն տեսանք մոր և նորածնի խաղի տեսարանը,
-
11:11 - 11:14որն էլ, հուսամ, այժմ կկարողանանք լրացնել:
-
11:14 - 11:17Սա արվում է, որպեսզի ես այդ ընթացում կարողանամ հավաքել մտքերս
-
11:17 - 11:21ու հստակ ներկայացնեմ խաղի դերն ու նշանակությունը մեր կյանքում:
-
11:21 - 11:25Կենդանական աշխարհն արդեն բացահայտել է այդ դերը:
-
11:25 - 11:28Օրինակ, առնետները խաղի վերաբերյալ կոնկրետ պատկերացում ունեն,
-
11:28 - 11:34երբ դեռ ավելի փոքր են:
-
11:34 - 11:37Մենք կարող ենք նույնիսկ փորձել ճնշել դրա զարգացումը. միևնույն է, նրանք ծվծվում են,
-
11:37 - 11:40կռվում, վնասում միմյանց. այսպես նրանք խաղում են:
-
11:40 - 11:45Եթե դուք թույլ չտաք, որպեսզի սա տեղի ունենա փորձարարական առնետների առաջին խմբում
-
11:45 - 11:48և ճիշտ հակառակն անեք երկրորդ խմբում,
-
11:48 - 11:50իսկ հետո առնետների վզին կապեք
-
11:50 - 11:53կատվի հոտ ունեցող վզկապ,
-
11:53 - 11:56ապա նրանք բնազդաբար կփախչեն և կթաքնվեն:
-
11:56 - 11:59Շատ տրամաբանական է. նրանք չեն ուզում, որ կատուն վնասի իրենց:
-
11:59 - 12:01Իսկ ի՞նչ է կատարվում հետո:
-
12:01 - 12:03Երկու խմբերն էլ թաքնվում են:
-
12:04 - 12:07Առնետները, որոնք երբեք չեն խաղացել, այդպես էլ դուրս չեն գալիս,
-
12:07 - 12:08սատկում են:
-
12:08 - 12:12Իսկ որոնք խաղացել են,
-
12:12 - 12:15սկսում են զննել ու ստուգել տարածքը:
-
12:15 - 12:18Սա ապացուցում է, (համենայն դեպս առնետների դեպքում,
-
12:18 - 12:21որոնք իմ կարծիքով ունեն ճիշտ նույն նեյրոմիջնորդանյութն
-
12:21 - 12:23ու գլխուղեղի կառուցվածքն, ինչպիսին մերն է),
-
12:23 - 12:26որ խաղը կարող է մեր գոյատևման համար շատ կարևոր լինել:
-
12:26 - 12:30Եվ այսպես շարունակ, ես կարող եմ կենդանիների հետ կապված բազում օրինակներ բերել:
-
12:31 - 12:35Այժմ տեսեք. խաղի պակասի հետևանքները: (Ծիծաղ):
-
12:35 - 12:37Սա բավական ժամանակ պահանջեց.
-
12:37 - 12:42ես ստիպված եղա Հոմերին անցկացնել FMRI-ի և SPECT-ի միջով,
-
12:42 - 12:46հետո ավելացնել EEG-ները, սակայն ինչպես յուրաքանչյուր անբան մարդու ուղեղ, նրա ուղեղը ևս արգելակվեց:
-
12:46 - 12:49Ու մենք գիտենք, որ իրոք, բոլոր կենդանիների,
-
12:49 - 12:51այդ թվում և առնետների մոտ խաղի բացակայության դեպքում
-
12:51 - 12:55ուղեղը նորմալ չի զարգանում:
-
12:56 - 13:01Այժմ մեր հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ խաղին հակադրվում է ոչ թե աշխատանքը,
-
13:01 - 13:03այլ դեպրեսիան:
-
13:03 - 13:07Կարծում եմ` պատկերցնել կյանքն առանց խաղի,
-
13:07 - 13:10ասել է թե պատկերացնել կյանքն առանց հումորի, առանց սիրախաղի,
-
13:10 - 13:15առանց ֆիլիմի, առանց երևակայության և այլն, և այլն:
-
13:15 - 13:19Ապա փորձեք պատկերացնել որևէ մշակույթ կամ կյանք, կապ չունի մեծերի թե փոքրերի,
-
13:20 - 13:22առանց խաղի:
-
13:22 - 13:25Մարդկության յուրահատկությունն, իսկապես, այն է,
-
13:25 - 13:29որ մենք կարծես ստեղծվել ենք ողջ կյանքի ընթացքում խաղալու համար:
-
13:30 - 13:33Եվ մենք բոլորս էլ ունեք խաղային ազդանշանների հանդեպ արձագանքելու ընդունակություններ:
-
13:33 - 13:38Բոլորդ էլ տեսնում եք այս շանը, որին ես նկարել եմ Կարմել ծովափին մի քանի շաբաթ առաջ:
-
13:38 - 13:41Այն, ինչ այժմ տեղի կունենա,
-
13:41 - 13:42հենց խաղ է:
-
13:42 - 13:43Կարող եք դրանում վստահ լինել:
-
13:43 - 13:47Մարդկային վստահության հիմքում ընկած են խաղային ազդանշանները:
-
13:47 - 13:52Ու մենք տարիքի հետ սկսում ենք կորցնել այդ ազդանշանները`բոլոր տեսանկյուններից:
-
13:52 - 13:54Եվ դա վատ է:
-
13:54 - 13:57Կարծում եմ, որ մենք սովորելու շատ բան ունենք:
-
13:57 - 14:01Ահա Ջեյն Գուդոլը` դեմքի խաղային արտահայտությամբ,իր սիրելի շիմպազեներից մեկի հետ:
-
14:01 - 14:04Այսպիսով, խաղի ազդանշանային համակարգը մասամբ
-
14:04 - 14:08կապված է ձայնի, դեմքի, շարժումների, մարմնի հետ:
-
14:08 - 14:13Երևի նկատած կլինեք (ես ինքս էլ համաձայն եմ այդ մտքին), որ երբ մենք խմբակային խաղեր ենք խաղում,
-
14:13 - 14:17խմբի համար կարևոր է ապահովության զգացում հաստատել`
-
14:17 - 14:20սեփական խաղային ազդանշանների փոխանցման միջոցով:
-
14:21 - 14:23Գուցե այս բառը ձեզ ծանոթ չէ:
-
14:23 - 14:28Բայց լավ կլիներ, եթե այն ձեր կենսաբանական անվան կամ ազգանվան պես կարևոր դառնար ձեզ համար:
-
14:28 - 14:32Որովհետև <> նշանակում է պատանեկան որակների պահպանում հասուն տարիքում:
-
14:32 - 14:35Ու ինչպես կարծում են ֆիզիկական մարդաբանության մասնագետները,
-
14:35 - 14:38ինչպես վկայում են բազում ուսումնասիրություններ,
-
14:38 - 14:43մենք բոլոր արարածներից ամենաճկունն ենք, ամենաառույգն ու ամենապլաստիկը:
-
14:43 - 14:46Եվ հետևաբար մենք խաղալու ամենամեծ հնարավորությունն ունենք:
-
14:46 - 14:49Սա մեծացնում է հարմարվելու հնարավորությունը:
-
14:50 - 14:53Խաղի ուսումնասիրության մեկ այլ միջոց էլ կա,
-
14:53 - 14:56որի վրա ես կցանկանայի հատկապես կանգ առնել.
-
14:56 - 14:59խաղի պատմությունը:
-
14:59 - 15:02Մեր անձնական խաղի պատմությունը յուրօրինակ է,
-
15:02 - 15:06հաճախ մենք դրա մասին չենք էլ մտածում:
-
15:06 - 15:09Այս գրքի հեղինակն է խաղի մեծ վարպետ
-
15:09 - 15:11Քեյվին Քերոլը:
-
15:11 - 15:16Քեյվին Քերոլը մեծացել է շատ սուղ պայմաններում.
-
15:16 - 15:20նա սևամորթ էր, ապրում էր Ֆիլադելֆիայի թաղամասերից մեկում,
-
15:20 - 15:23հայր չուներ, մայրն էլ հարբեցող էր, ու ինքը ստիպված էր հոգ տանել փոքր եղբոր մասին:
-
15:23 - 15:26Բայց նա գիտակցեց այն հաճելի զգացումը,
-
15:26 - 15:29որն իրեն համակում էր պատուհանից խաղահրապարակին նայելիս.
-
15:29 - 15:31մինչդեռ ինքը կարծես բանտարկված լիներ:
-
15:31 - 15:34Ու նա հետևեց այդ զգացմանը:
-
15:34 - 15:37Կարողացավ փոխել իր կյանքը,
-
15:37 - 15:42հնարավոր զրկանքների, բանտի և մահվան փոխարեն, նա այլ ճանապարհ ընտրեց.
-
15:42 - 15:47դարձավ լեզվաբան, դասախոս 76-ականներին և այժմ արդեն պահանջված խոսնակ է:
-
15:48 - 15:53Նա խաղը համարում է
-
15:53 - 15:56իր ամբողջ կյանքը ձևափոխող ուժ:
-
15:56 - 16:01Այժմ դիտարկենք խաղի մեկ այլ պատմություն, որը ինչպես ես եմ ենթադրում, դեռ ուսումնասիրության ընթացքում է:
-
16:03 - 16:06Նրանք, ովքեր հիշում են Ալ Գորին
-
16:06 - 16:11նախագահական ընտրությունների առաջին փուլում և արդեն հետո`
-
16:11 - 16:14հաջողությամբ առաջադրված, սակայն չընտրված,
-
16:14 - 16:19կհիշեն, թե որքան ընկճված էր նա, կարծես ինքն իրեն նման չլիներ:
-
16:19 - 16:21Համենայն դեպս հանրության առաջ:
-
16:21 - 16:25Եվ աչք գցելով նրա պատմության վրա, որը հասանելի է մամուլի միջոցով,
-
16:25 - 16:31ես կարծում եմ, որ, գոնե հոգեբանի տեսանկյունից,
-
16:31 - 16:35նրա կյանքի մեծ մասը ծրագրված է եղել:
-
16:36 - 16:41Ծանրաբեռնված ամառներ, լարված աշխատանք տոթակեզ Թենեսիում:
-
16:42 - 16:48Նրան ճնշում էին սենատոր հոր և Վաշինգտոնի սպասելիքները:
-
16:48 - 16:51Ու չնայած կարծում եմ, որ նա հաստատ ուներ խաղային ընդունակություններ,
-
16:51 - 16:53քանի որ ինքս ինչ-որ բան հասկանում եմ այդ ոլորտում,
-
16:53 - 16:57նա չուներ այն ոգեշնչող ներքին ուժը, որն ունի այժմ`
-
16:57 - 17:01հաշվի առնելով, թե այժմ նա ինչով է տարված
-
17:01 - 17:04ու ինչ ներքին մղումներ ունի:
-
17:04 - 17:09Իսկ այդ ներքին մղումներն իրենց ուրույն տեղն ու դերն ունեն բոլորիս խաղերի պատմության մեջ:
-
17:09 - 17:12Ուստի խորհուրդ կտամ, որ յուրաքանչյուրդ ետ պտտեք ձեր կյանքի անիվն
-
17:12 - 17:16ու գնաք այնքան հեռու,
-
17:16 - 17:21մինչև հասնեք ձեր կյանքի ամենապարզ, ուրախ ու խաղով լեցուն պատկերին:
-
17:21 - 17:24Կապ չունի` այն կապված է խաղալիքի, ծննդյան, թե արձակուրդի հետ:
-
17:24 - 17:27Փորձե’ք վերականգնել այդ պատկերը`սկսած այդ պահի հույզերից մինչև ներկա
-
17:27 - 17:30և փորձեք հասկանալ, թե այժմ ինչ կապ ունի այդ պատկերը ձեր կյանքի հետ:
-
17:30 - 17:33Հնարավոր է` դրանից հետո փոխեք ձեր աշխատանքը
-
17:33 - 17:36ինչը և կատարվեց մի շարք մարդկանց հետ, ովքեր հետևեցին խորհրդիս),
-
17:36 - 17:39որպեսզի ներշնչվեք ձեր «խաղով»:
-
17:39 - 17:43Կամ էլ դուք կկարողանաք հարստացնել ձեր կյանքը`
-
17:43 - 17:45ընդգծելով առաջնահերթություններն ու ուշադրություն դարձնելով դրանց:
-
17:45 - 17:48Մեզանից շատերն աշխատում են խմբերի հետ, ու ես սա այստեղ եմ տեղադրել, քանի որ
-
17:48 - 17:51Ստենֆորդի դիզայներական <<Դ>> դպրոցը`
-
17:51 - 17:54շնորհիվ Դեյվիդ Քելլիի և շատ ուրիշների,
-
17:54 - 17:57ովքեր երազել են դրա ստեղծման մասին,
-
17:57 - 17:59հնարավորություն ընձեռեց հավաքվել մեր խումբն
-
17:59 - 18:03ու ստեղծել մի դասընթաց, որը պիտի կոչվեր <<Խաղից դեպի նորարարություն>>:
-
18:03 - 18:06Դուք կհամոզվեք, որ այս դասընթացը մշակված է
-
18:06 - 18:10ուսումնասիրելու մարդու խաղային վիճակը, որը հիշեցնում է հյուսիսային արջի ու լայկայի պատկերը,
-
18:10 - 18:12ինչպես նաև այդ խաղային վիճակի կարևորությունը ստեղծագործ մտքի համար:
-
18:12 - 18:15Խաղային վարքագիծն ուսումնասիրելու համար ուսումնասիրենք նաև դրա զարգացումն ու կենսաբանական հիմքերը:
-
18:15 - 18:18Այնուհետև դիզայնի օգնությամբ կյանքի կոչենք այս սկզբունքները`
-
18:18 - 18:20խթանելով նորամուծությունների ներմուծմանը կորպորատիվ աշխարհում:
-
18:20 - 18:23Իսկ ուսանողները կաշխատեն իրական գործընկերների հետ`
-
18:23 - 18:26ներկայացնելով իրենց դիզայներական նախագծերը, որոնք հետագայում լայն կիրառում կունենան:
-
18:26 - 18:28Սա մեր անդրանիկ փորձն է:
-
18:28 - 18:32Գրեթե երեք ամիս է, ինչ աշխատում ենք այս նախագծի շուրջ, և դա իսկապես հիանալի է:
-
18:32 - 18:35Սա մեր փայլուն աշակերտն է,
-
18:35 - 18:39ով շատերիս սովորեցրեց, թե ինչ է խաղային վիճակը,
-
18:39 - 18:43իսկ այս ամենի պատասխանատուն այս տարիքով, զառամյալ պրոֆեսորն է:
-
18:43 - 18:48Ահա Բրենդոն Բոյլը, Ռիչի Կրենդալը, իսկ բոլորից աջ այն մարդն է, ով ըստ իս,
-
18:48 - 18:53պետք է Ջորջ Սմութի հետ միասին ստանա Նոբելյան Մրցանակ` նյարդակենսաբանության ոլորտում.
-
18:53 - 18:54ահա և Սթյուարտ Թոմսոնը:
-
18:54 - 18:56Այստեղ է Բրենդոնը, ով IDEO-ից է,
-
18:56 - 19:00իսկ մնացածը մի կողմ են քաշվել ու հետևում են,
-
19:00 - 19:04թե ինչպես են ուսանողները դասասենյակային պայմաններում գործնականում կիրառում խաղի վերոհիշյալ սկզբունքները:
-
19:06 - 19:10Նախագծերից մեկի նպատակն էր
-
19:10 - 19:13հասկանալ գործնական հանդիպումների այդքան ձանձրալի լինելու պատճառն
-
19:13 - 19:16ու դրանք հետաքրքիր դարձնել:
-
19:16 - 19:20Այն, ինչ հիմա կդիտեք, ուսանողների նկարահանած ֆիլմն է`
-
19:20 - 19:23նվիրված հենց այդ թեմային:
-
19:23 - 19:27Հեղինակի ձայնը. Մարդկային ուշադրությունը մի ցնորային հոգեվիճակ է,
-
19:27 - 19:30երբ մարդն ամբողջովին խորասուզված է իր գործի մեջ:
-
19:30 - 19:33Այն երաշխավորում է լիարժեք ներգրավածություն,
-
19:33 - 19:36առավելագույն կենտորնացում ու աշխատանքի հաջող ավարտ:
-
19:40 - 19:43Գործնական հանդիպումենրի հետ կապված ամենակարևոր ու հիմնական բացահայտումն այն է,
-
19:43 - 19:46որ մարդիկ դրանք նշանակում են մեկը մյուսի հետևից`
-
19:46 - 19:48խախտելով օրվա ընթացքը:
-
19:48 - 19:51Հանդիպման մասնակիցները չգիտեն, թե երբ կկարողանան վերադառնալ այն աշխատանքին,
-
19:51 - 19:53որից շեղվել են:
-
19:53 - 19:56Բայց բնավ էլ պարտադիր չէ, որ գործնական հանդիպումները հենց այդ ձևաչափով անցկացվեն:
-
19:56 - 20:49(Երաժշտություն)
-
20:49 - 20:52<<Դ դպրոց>> կոչվող այս վայրում
-
20:52 - 20:54մի քանի գիտուններ հնարել են գործնական հանդիպումների մի ձևաչափ,
-
20:54 - 20:58ըստ որի` կարող ես դուրս գալ հանդիպումից դրա ավարտից անմիջապես հետո:
-
20:59 - 21:03Այսպես ասած, “հանիր” հանդիպումն ու հանգիստ եղիր, քանի որ միշտ էլ կարող ես դրան վերադառնալ:
-
21:04 - 21:06Եթե դրա անհրաժեշտությունը լինի,
-
21:06 - 21:10այն պարզապես զգեստի պես կախված կլինի պահարանումդ:
-
21:12 - 21:14<<Հանդիպում, որը կարող ես հագնել>>:
-
21:14 - 21:18Քանի որ, այն հագնելուն պես, անմիջապես ստանում ես հաճելի,
-
21:18 - 21:21հետաքրքիր ու ոչ ձանձրալի հանդիպման համար անհրաժեշտ ամեն ինչ:
-
21:21 - 21:24Իսկ երբ հանում ես այն…
-
21:24 - 21:26ահա թե երբ է կատարվում իրական գործողությունը:
-
21:26 - 21:32(Երաժշտություն)
-
21:32 - 21:35(Ծիծաղ) (Ծափահարություններ)
-
21:35 - 21:38Սթյուարտ Բրաուն. Այսպիսով, կոչ եմ անում ձեզ` բոլորիդ,
-
21:41 - 21:43համախմբվել
-
21:43 - 21:46չտարանջատել խաղն աշխատանքից.
-
21:46 - 21:49ոչ թե խաղին առանձին ժամանակ հատկացրեք,
-
21:49 - 21:52այլ ձեր կյանքի ամեն րոպեն,
-
21:52 - 21:56ամեն ժամը լցրեք խաղերով
-
21:56 - 21:58մարմնամարզական խաղերով,
-
21:58 - 22:00առարկաների հետ կապված խաղերով,
-
22:00 - 22:05հասարակական, փոխակերպական ու երևակայական խաղերով:
-
22:05 - 22:09Կարծում եմ` այդ դեպքում ձեր կյանքը կդառնա առավել հետաքրքիր:
-
22:09 - 22:11Շնորհակալություն:
-
22:11 - 22:18(Ծափահարություններ)
-
22:18 - 22:21Ջոն Հոքենբերի. Ինձ թվում է` դուք շեշտում եք,
-
22:21 - 22:25որ խաղը կարող է շատ գրավիչ լինել մարդկանց համար,
-
22:25 - 22:27ովքեր կլսեն ու կհետևեն այդ խորհուրդներին:
-
22:27 - 22:32Խաղի մասին խորը պատկերացում չունեմ, բայց կարծեմ լսել եմ,
-
22:32 - 22:34որ ինչոր առումով
-
22:34 - 22:37մարդիկ ու կենդանիները խաղին վերաբերում են այնպես,
-
22:37 - 22:40կարծես այն իրենց հետագա զբաղմունքի նախնական փորձը լինի:
-
22:40 - 22:43Ձեր աշխատանքը, որքան հասկացա, ճիշտ հակառակն է վկայում:
-
22:43 - 22:46Ս. Բ. Դե, կարծում եմ, իրոք, հակառակն է,
-
22:46 - 22:49քանի որ կենդանիներն են մեզ այդպես սովորեցրել:
-
22:49 - 22:53Եթե դուք կատվին զրկեք խաղից,
-
22:53 - 22:57իսկ դա լրիվ հնարավոր է, ու մենք բոլորս տեսել ենք, թե ինչպես են կատուները զվարճանում,
-
22:57 - 23:02ապա նրանք կմնան այն նույն գիշատիչները, որպիսին կլինեին, եթե երբեք խաղացած չլինեին:
-
23:02 - 23:04Պատկերացրեք երեխային,
-
23:04 - 23:07որը երևակայում է, թե ինքը քինգ-քոնգ է,
-
23:07 - 23:10կամ ավտոմրցարշավորդ, կամ հրշեջ.
-
23:10 - 23:13իրականում նրանք ոչ բոլորն են դառնում մրցարշավորդներ, կամ հրշեջներ:
-
23:14 - 23:19Տեսնում եք`կապը խաղի ու ապագային պատրաստվելու միջև այլևս ընդհատված է,
-
23:19 - 23:22գիտեմ, որ մարդկանց մեծ մասը հենց դա է վերագրում խաղին
-
23:22 - 23:26ու դրան վերաբերում որպես առանձին կենսաբանական երևույթի:
-
23:26 - 23:31Եվ չորս-հինգ տարի կենդանիներին “հետապնդելուց” հետո
-
23:31 - 23:36միայն հասկացա,
-
23:36 - 23:40որ խաղը կենսաբանական գործընթաց է,
-
23:40 - 23:43ինչպես քունն ու երազները:
-
23:43 - 23:48Եթե դիտարկեք քունն ու երազները կենսաբանական տեսանկյունից,
-
23:48 - 23:50կտեսնեք, որ կենդանիներն էլ են քնում ու երազներ տեսնում.
-
23:50 - 23:53նրանք որոշակի գործողություններ են կատարում, որոնք էլ նպաստում են հիշողությանն
-
23:53 - 23:56ու շատ կարևոր են քնելու և երազներ տեսնելու համար:
-
23:56 - 23:59Կաթնասունների և լավ զարգացած նյարդային համակարգով արարածների համար
-
23:59 - 24:03էվոլյուցիայի հաջորդ քայլը կլինի այն,
-
24:03 - 24:06որ նրանք կկարողանան խաղալ:
-
24:06 - 24:09Եվ այն փաստը, որ սպիտակ արջն ու լայկան, կամ ագռավն ու աղվեսը,
-
24:09 - 24:15կամ դուք ու ես մեր շների հետ կարող ենք խաղալ,
-
24:15 - 24:18թույլ կտա, որ խաղը դիտարկենք որպես առանձին մի երևույթ:
-
24:18 - 24:22Այն շատ կարևոր է սովորելու և ուղեղը մարզելու համար:
-
24:22 - 24:25Ուստի խաղը պարզապես ազատ ժամանակը լցնելու միջոց չէ:
-
24:25 - 24:28: Ջ. Հ. Գիտեմ, որ հետազոտող գիտնականների միության անդամ եք
-
24:28 - 24:33և բոլորի նման պետք է առաջարկներ անեք ու դրամաշնորհներ ստանաք.
-
24:33 - 24:35Ինչպե՞ս է ձեզ հաջողվում ձեր հավաքած տվյալներն ու այսպիսի լուրջ գիտության տեղեկատվությունը,
-
24:35 - 24:41որի մասին դուք խոսում եք, “փրկել” մարդկանց կողմից սխալ կիրառվելուց:
-
24:41 - 24:45Ինչպե՞ս է ձեզ հաջողվում այնպես անել, որ Մոցարտի պատմության նման,
-
24:45 - 24:51ձեր աշխատանքի վերաբերյալ մամուլի և գիտական հանրության մեկնաբանությունները
-
24:51 - 24:54ևս խաղալիք չդառնան մարդկանց ձեռքին.
-
24:54 - 24:57<<Օ~, ՄՌՀ-ն ապացուցել է,
-
24:57 - 25:00որ խաղը բարելավում է ինտելեկտը:
-
25:00 - 25:02Եկեք երեխաներին հավաքենք,գրիչներ տանք նրանց ձեռքն
-
25:02 - 25:06ու ստիպենք, որ ամիսներ շարունակ խաղան:Նրանք բոլորը կդառնան հանճարներ և կընդունվեն Հարվարդի համալսարան>>:
-
25:06 - 25:09Ինչպե՞ս եք կանխում
-
25:09 - 25:11ձեր հավաքած տեղեկատվական բազայի կիրառումը:
-
25:11 - 25:14Ս. Բ. Կարծում եմ, որ ինձ հայտնի միակ միջոցը սա է.
-
25:14 - 25:17հավաքել ինձ հետ աշխատող բոլոր գործնական մարդկանց,
-
25:17 - 25:19ովքեր կարող են իմպրովիզացիայի, պատճենման
-
25:19 - 25:23ու էլի ինչ-որ ձևերով ստանալ
-
25:23 - 25:25խաղային վիճակներ:
-
25:25 - 25:27Այսպես մարդիկ կիմանան` որն է իսկական խաղը:
-
25:27 - 25:31Այնուհետև դիմում եք ՖՄՌՀ-ի մասնագետ Ֆրենկ Վիլսոնի օգնությանը,
-
25:31 - 25:36համագործակցում եք ուրիշ լուրջ մասնագետների, այդ թվում` նյարդաէնդոկրինոլոգների հետ
-
25:36 - 25:42ու նրանց միավորում եք մեկ խմբի մեջ, որը կկենտրոնանա խաղի վրա.
-
25:42 - 25:46այդ դեպքում արդեն դժվար թե դա լուրջ չընդունվի:
-
25:46 - 25:49Ցավոք, ո’չ Գիտությունների Ազգային Հիմնադրամը,
-
25:49 - 25:52ո’չ Մտավոր Առողջության Ազգային Ինստիտուտը, ոչ էլ որևէ այլ հաստատություն
-
25:52 - 25:55հարկ եղած լրջությունը չեն ցուցաբերել այս հարցին:
-
25:55 - 26:01Նկատի ունեմ, որ դուք այժմ չեք լսի այն մասին, որ քաղցկեղը կամ սրտանոթային հիվանդությունները
-
26:01 - 26:03կապ ունեն խաղի հետ:
-
26:03 - 26:08Այդուհանդերձ, ես խաղը դիտում եմ որպես գոյության պայքարում հաղթելու ամենահիմնական սկզբունքներից մեկը,
-
26:08 - 26:12այնպես ինչպես պարտավոր ենք պատկերացում կազմել հանրային առողջապահության մասին:
-
26:12 - 26:14Ջ.Հ. Սթյուարտ Բրաուն, շնորհակալություն:
-
26:14 - 26:16(Ծափահարություններ)
- Title:
- Սթյուարտ Բրաունն ասում է. խաղն ավելին է, քան պարզապես զվարճանքը, այն կենսական անհրաժեստություն ունի
- Speaker:
- Stuart Brown
- Description:
-
more » « less
Խաղի ուսումնասիրության բնագավառի առաջնորդ պրոֆեսոր Սթյուարտ Բրաունն ասում է, որ հումորը, խաղերը, սիրախաղն ու երևակայությունը ավելին են, քան պարզապես խաղը: Փոքր ժամանակ շատ խաղալը նպաստում է հասուն տարիքում երջանիկ ու խելացի լինելուն, իսկ խաղով մշտապես զբաղվելը զարգացնում է հնարամտությունը յուրաքանչյուր տարիքում:
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 26:26
|
YSLU MA translators 2010-2012 added a translation |