WEBVTT

00:00:00.517 --> 00:00:04.044
Post Karbon Enstitüsü sunar.

00:00:04.767 --> 00:00:07.570
Hız treninde son yolculuk.

00:00:07.570 --> 00:00:10.885
Fosil yakıtların kısacık tarihi.

00:00:11.608 --> 00:00:14.430
Her şey büyük patlamayla başladı.

00:00:14.430 --> 00:00:16.474
Dur, o kadar geriye gitmeye gerek yok.

00:00:16.474 --> 00:00:20.929
Dünya 4.5 milyar yıl önce oluştu.

00:00:20.929 --> 00:00:23.257
Hala çok uzak, şunu deneyelim;

00:00:23.257 --> 00:00:25.895
İşte orta çağdaki ingiliz vatandaşları

00:00:25.895 --> 00:00:28.117
odunun tükenmesinden sonra kömürü kullanmaya başladılar.

00:00:28.117 --> 00:00:30.256
Ama sığ kömüler çabuk tükendi

00:00:30.256 --> 00:00:32.923
Madenciler daha derine indiler, kömür madenleri suyla doldu

00:00:32.923 --> 00:00:36.427
Thomas Newcomen suları çeken kömürle çalışan icadı geliştirdi

00:00:36.427 --> 00:00:39.098
Böylece madenciler kazmaya devam edebildiler.

00:00:39.098 --> 00:00:41.442
James Watt bu makineyi herkes için kullanışlı hale getirdi.

00:00:41.442 --> 00:00:45.061
Evet şimdi Sanayi Devrimi için gereken fosil yakıtlara sahibiz.

00:00:45.061 --> 00:00:47.877
Bu yakıtları kullanabilecek makinelere sahibiz.

00:00:47.877 --> 00:00:49.469
İşte İsa'nın dirildiği an.

00:00:49.469 --> 00:00:51.455
Kömür madenleri bataklığa döndü. Kömürün taşınması gerekti

00:00:51.455 --> 00:00:53.103
raylar işi kolaylaştırdı

00:00:53.103 --> 00:00:56.054
Raylar ve buhar makineleri sayesinde demir yolları inşa edildi.

00:00:56.054 --> 00:00:58.391
Michael Faraday ilk elektrikli motoru yaptı.

00:00:58.391 --> 00:01:00.757
Nicolas Tesla alternatif akımı buldu.

00:01:00.757 --> 00:01:04.527
Şirketler vakit kaybetmeden Kömürden elektrik üretmeye başladı.

00:01:04.527 --> 00:01:08.877
Bu arada Edwin Drake Pennsylvania'da ilk petrolü çıkardı.

00:01:08.877 --> 00:01:13.058
Ve Carl Daimler (Benz) petrolle çalışan otomobili yaptı.

00:01:13.058 --> 00:01:16.262
Kömür, katran ve petrol birer endüstriyel kimyasala döndü

00:01:16.262 --> 00:01:20.021
ve ilaçlar sayesinde daha uzun yaşanır oldu, popülasyon arttı.

00:01:20.021 --> 00:01:22.640
Wright kardeşler petrol havacılığını başlattı.

00:01:22.640 --> 00:01:26.439
Fritz Haber ve Carl Bosch fosil yakıttan gübre yaptı.

00:01:26.439 --> 00:01:29.650
Gübreler ve petrol gücü birleşince besin piyasası genişledi

00:01:29.650 --> 00:01:31.356
daha çok insan besleyebilmek için.

00:01:31.356 --> 00:01:34.341
Birinci dünya savaşında da petrol işleri kolaylaştırdı.

00:01:34.341 --> 00:01:38.073
Ardından ikinci dünya savaşı bize güdümlü füzeleri ve atom bombalarını seyrettirdi.

00:01:38.073 --> 00:01:41.755
Olayların arasında fazla üretim kaynaklı büyük buhran olur.

00:01:41.755 --> 00:01:45.415
Makine gücü insanların ihtiyacından daha hızlı üretmeye başladılar.

00:01:45.415 --> 00:01:49.821
Reklam şirketleri fazla üretimi azaltmak için tüketime özendirir

00:01:49.821 --> 00:01:52.760
1950'ler. Reklam şirketleri genç nesli sömürmek için

00:01:52.760 --> 00:01:55.392
onları tüketime özendirir.

00:01:55.392 --> 00:01:57.624
70'lerde ise petrol şoku yaşanır.

00:01:57.624 --> 00:02:01.408
Herkes bir anda hayatlarının petrole nasılda bağlı olduğunu farketmeye başladı.

00:02:01.408 --> 00:02:05.078
Enerji kriziyle beraber çevreci hareketler doğdu.

00:02:05.078 --> 00:02:08.677
Ama petrol fiyatları düştü ve herkes enerji sıkıntısını unuttu.

00:02:08.677 --> 00:02:11.727
Piyasa ile planlı ekonomi arasında çatışma başlar.

00:02:11.727 --> 00:02:14.593
piyasa kazandı ve güle güle 'şeytan Sovyet imparatorluğuna'

00:02:14.593 --> 00:02:17.826
Politikacılar piyasanın her şeyi çözebileceği kararına vardılar.

00:02:17.826 --> 00:02:19.684
Bilgisayarlara geldik.

00:02:19.684 --> 00:02:22.056
Piyasa Çin'deki iş gücü ucuzluğunu farkettiğinde

00:02:22.056 --> 00:02:24.056
globalleşme her şeyi devralır.

00:02:24.056 --> 00:02:25.792
Birden herkesin cep telefonu olur.

00:02:25.792 --> 00:02:28.008
Ama dünya petrol üreticileri kepenk indirmeye başlar.

00:02:28.008 --> 00:02:31.694
Çin şu anda ihracat ihtiyacı için dünya kömürünün yarısını yakıyor.

00:02:31.694 --> 00:02:35.539
Ama Çin daha fazla kömürü ve petrolü nerede bulacak ?

00:02:35.539 --> 00:02:40.368
Çevresel problemler her yerde, karbondioksit miktarı tepeye vurdu ve havalar ısınıyor,

00:02:40.368 --> 00:02:42.803
sel,kuraklık ve deniz kirliliği.

00:02:42.803 --> 00:02:47.257
Endüstriyel tarım yılda 25 milyar ton yok olmasına neden oluyor.

00:02:47.257 --> 00:02:52.044
Ormanlar yok oldu, çeşitlilik normalin bin katı hızla tükeniyor

00:02:52.044 --> 00:02:54.240
Su bulmak giderek zorlaşıyor.

00:02:54.240 --> 00:02:58.263
Petrol şirketleri denizin derinliklerine gidiyor çünkü kolay petrol bitti.

00:02:58.263 --> 00:03:02.875
Ama platformlardan biri patlıyor ve Meksika körfezi petrol yatağı oluyor.

00:03:02.875 --> 00:03:06.100
Üretim firmaları iş gücünün ucuz olduğu ülkeleri işgal etmeye devam ederken

00:03:06.100 --> 00:03:10.958
Amerika kumarhaneye dönüyor, finans sektörü ekonomisinin yüzde 40'ını oluşturuyor.

00:03:10.958 --> 00:03:13.098
Ama Wall street borcu kaldıramadığı zaman

00:03:13.098 --> 00:03:16.134
bankalar çakılır, işsizlik artar ve emniyet kaybolur,

00:03:16.134 --> 00:03:18.875
işte o anda ekonomi çöküşün eşiğine gelir!

00:03:19.429 --> 00:03:20.735
Evet şimdiye gelelim.

00:03:20.735 --> 00:03:23.139
200 yılda geldiğimiz yol inanılmaz.

00:03:23.139 --> 00:03:24.797
sadece 3 insan hayatı.

00:03:24.797 --> 00:03:27.166
endüstrileşmenin başlamasından bu yana hemde.

00:03:27.166 --> 00:03:29.098
Peki nereye kadar gidecek böyle?

00:03:29.098 --> 00:03:33.913
Bu şekilde çoğalmaya devam edemeyiz yada bu şekilde karbon salınımına da

00:03:33.913 --> 00:03:38.433
Toprağı mahvetmeye de devam edemeyiz yada popülasyon artışına ve tüketime

00:03:38.433 --> 00:03:41.848
Yada ekonomi fosil yakıtlara böylesine dayandıramayız.

00:03:41.848 --> 00:03:45.612
Sadece daha fazla para basarak borç sorununu çözemeyiz.

00:03:45.643 --> 00:03:49.035
Heyecan verici bir gezinti ama limitleri var tabi.

00:03:49.035 --> 00:03:53.306
Evet, bu dünyanın sonu demek değil ama 4 şeyi acil yapmalıyız.

00:03:53.306 --> 00:03:55.784
Fosil yakıtlar olmadan yaşamayı öğrenmeliyiz.

00:03:55.784 --> 00:03:58.855
Bildiğimiz ekonominin sonunu hazırlamalıyız

00:03:58.855 --> 00:04:03.954
7 milyar insana yaşama imkanı sağlamalı sabitlemeli, sürdürülebilir bir seviyede tutmalıyız.

00:04:03.954 --> 00:04:07.305
Mirasımız olan çevresel yıkımla anlaşmalıyız.

00:04:07.305 --> 00:04:11.788
Kısa zamanda, yenilebilir kaynaklar yenilenme hızını araştırmalı

00:04:11.788 --> 00:04:14.402
ve bunlara göre yaşamalıyız.

00:04:14.402 --> 00:04:15.796
Bunları yapabilir miyiz?

00:04:15.796 --> 00:04:17.652
Başka seçeneğimiz yok!

00:04:17.652 --> 00:04:19.768
Alternatif enerji kaynakları önemli.

00:04:19.768 --> 00:04:23.190
ama hiçbiri fosil yakıtların yerini bu kadar çabuk dolduramaz.

00:04:23.190 --> 00:04:27.126
Ayrıca, ulaşım, elektirik ve tarlalarımızı

00:04:27.126 --> 00:04:30.141
petrol, kömür ve gaz kullanımına uygun tasarladık.

00:04:30.141 --> 00:04:33.882
Enerji kaynaklarını değiştirmek şehirlerimizi üretim süreçlerimizi

00:04:33.882 --> 00:04:36.939
sağlık hizmetlerini ve daha bir çok şeyi tekrardan dizayn etmemize yol acaçak.

00:04:36.939 --> 00:04:40.343
Ayrıca bazı kültürel değerlerimizi de tekrardan düşünme şansını yakalarız.

00:04:40.343 --> 00:04:44.169
Global problemlerden hiçbirini tek başına değerlendiremeyiz

00:04:44.169 --> 00:04:46.257
hatta bir çoğu tamamen çözülemez

00:04:46.257 --> 00:04:49.380
Kendimizi de farklı şekilde hazırlamalıyız iş için.

00:04:49.380 --> 00:04:51.490
En büyük hedef olarak dirençli olmalıyız

00:04:51.490 --> 00:04:54.951
Şoku absorbe etmeli ve devam etmeliyiz.

00:04:54.951 --> 00:04:59.698
Eğer hiçbir şey yapmazsak, post karbon bir yaşamla devam edeceğiz ama sonu yakın

00:04:59.698 --> 00:05:02.067
Ancak geleceği planlayacaksak bu plan

00:05:02.067 --> 00:05:07.074
içinde sağlıklı,yaratıcı insanları... milyonlarca çeşidi

00:05:07.074 --> 00:05:10.288
kapsayan ekosistemli bir dünya olacak

00:05:10.288 --> 00:05:14.113
Öyle yada böyle hayatımızı burada geçireceğiz.

00:05:14.113 --> 00:05:19.725
Olayları iyisiyle kötüsüyle anlamalı ve bu işe el atmalıyız.

00:05:25.740 --> 00:05:31.208
Öyküleştiren: Richard Heinberg

00:05:31.208 --> 00:05:37.786
Illustrated: MONSTRO