0:00:15.012,0:00:16.794
Cdo vend ne bote per momentitn

0:00:17.017,0:00:19.047
eshte duke reformuar arsimin publik

0:00:19.047,0:00:21.022
Ka dy arsye per kete

0:00:21.022,0:00:22.647
E para eshte ekonomike.

0:00:22.647,0:00:24.335
Njerezit po perpiqen te gjejne menyra

0:00:24.541,0:00:27.614
per te arsimuar femijet e tyre

0:00:27.614,0:00:30.318
qe ata te gjejne vendin e tyre ne ekonomite e shekullit te 21-te

0:00:30.318,0:00:31.019
Si mund ta mundesojme kete?

0:00:31.600,0:00:33.750
Duket se ne nuk mund te parashikojme

0:00:33.750,0:00:34.726
se drejtim do te marre ekonomia

0:00:34.726,0:00:36.035
ne fund te javes se ardhshme

0:00:36.651,0:00:40.072
sipas turbullirave qe po perjetojme.

0:00:40.072,0:00:42.021
Si mund t'ja arrijme kesaj?

0:00:42.021,0:00:43.589
Arsyeja numer dy eshte kulturore.

0:00:43.616,0:00:46.025
Cdo vend ne bote po perpiqet

0:00:46.025,0:00:48.621
te arsimoje femijet

0:00:48.621,0:00:50.262
ne menyre qe ata te kene nje sens identiteti kulturor

0:00:50.262,0:00:51.230
ne menyre qe ne

0:00:51.230,0:00:54.252
te transmetojme genet kulturore ne kumonitetet tona

0:00:54.463,0:00:57.037
por duke u bere pjese e globalizimit.

0:00:57.037,0:01:00.055
Si mund ta kthejme kete rreth ne nje katror?

0:01:00.055,0:01:03.037
Problemi eshte qe ata ( qeverite) po perpiqen te parashikojne te ardhmen

0:01:03.037,0:01:05.068
duke bere ate qe kane bere ne te shkuaren.

0:01:05.068,0:01:08.020
Duke bere nje gje te tille, ata po izolojne me miliona femije

0:01:08.020,0:01:10.091
qe nuk gjejne asnje arsye per te shkuar ne shkolle.

0:01:10.091,0:01:12.009
Kur ne shkonim ne shkolle,

0:01:12.009,0:01:14.111
atje na mbante premtimi

0:01:14.111,0:01:16.022
qe nese studion dhe del me rezultate te mira

0:01:16.022,0:01:17.036
dhe arrin te shkosh ne universitet,

0:01:17.036,0:01:18.053
ti do te zesh nje pune.

0:01:18.053,0:01:20.052
Femijet tane nuk e besojne dicka te tille.

0:01:20.052,0:01:21.391
Dhe me te drejte.

0:01:21.448,0:01:23.406
Eshte e vertete qe eshte me mire te kesh nje diplome universitare sesa te mos e kesh.

0:01:23.406,0:01:25.011
Por kjo diplome nuk perben nje garanci.

0:01:25.011,0:01:28.660
E sidomos nese rruga qe te con aty, nenvlefteson

0:01:28.660,0:01:30.862
gjerat qe per ty kane rendesi ne jete.

0:01:31.265,0:01:32.752
Disa thone qe duhet te rrisim standartet

0:01:32.752,0:01:34.073
a thua se kjo eshte nje shpikje.

0:01:34.073,0:01:37.087
Me te vertete? Sigurisht qe po.

0:01:37.858,0:01:39.070
Perse ti ulum standartet?

0:01:39.070,0:01:42.020
Une unk kam hasur akoma ndonje argument qe

0:01:42.020,0:01:43.087
te me binde per te kunderten.

0:01:43.087,0:01:46.048
Ti rrisim ato? Sigurisht qe duhet ti rrisim.

0:01:46.048,0:01:47.044
Problemi eshte

0:01:47.044,0:01:49.183
qe sistemi arsimor qe kemi

0:01:49.186,0:01:53.424
u themelua, krijua dhe strukturua

0:01:53.424,0:01:55.099
per te kaluaren.

0:01:55.099,0:01:57.086
U krijua

0:01:57.086,0:02:01.095
ne kulturen Intelektuale te Rilindjes.

0:02:01.959,0:02:03.765
Si dhe ne situaten ekonomike te

0:02:03.765,0:02:06.027
Revolucionit Industrial.

0:02:06.027,0:02:07.831
Para mesit te shekullit te 19-te

0:02:07.831,0:02:10.021
nuk kishte sisteme te arsimit publik.

0:02:10.021,0:02:11.065
E vertete kjo.

0:02:11.065,0:02:13.035
Mund te arsimoheshe nga Kisha

0:02:13.035,0:02:14.090
po te kishe para.

0:02:14.090,0:02:17.503
Ndersa arsimi publik i paguar ngataksat

0:02:17.692,0:02:19.018
dhe i detyrueshem per te gjithe,

0:02:19.018,0:02:20.181
dhe pa pagese.

0:02:20.336,0:02:22.028
Ishte nje ide revolucionare.

0:02:22.028,0:02:24.618
Dhe shume njerez ishin kunder.

0:02:24.618,0:02:25.062
Ata mendonin

0:02:25.062,0:02:28.576
se nuk eshte e mundur per femijet e rrugave,

0:02:28.576,0:02:29.551
apo femijet e klases punetore

0:02:29.551,0:02:31.053
te perfitonin nga arsimi publik.

0:02:31.053,0:02:33.002
Ata nuk do ishin ne gjendje te mesonin te lexonin dhe te shkruanin!

0:02:33.002,0:02:35.034
Perse duhej ta vrisnin mendjen per dicka te tille?

0:02:35.034,0:02:36.058
Keshtu nje seri paragjykimesh

0:02:36.058,0:02:38.470
mbi aftesite dhe strukturat sociale

0:02:38.470,0:02:40.468
ishin te lidhura me njera tjetren.

0:02:40.630,0:02:43.445
Kjo ishte e diktuar nga imperativat ekonomike te asaj kohe.

0:02:43.586,0:02:45.319
Por mbi te gjitha

0:02:45.879,0:02:50.057
ishte nje model intelektual i mendjes.

0:02:50.057,0:02:51.275
qe pak a shume

0:02:51.275,0:02:53.000
ishte vizioni i inteligjences ne kohen eRilindjes.

0:02:53.000,0:02:54.573
Inteligjenca e vertete

0:02:54.573,0:02:57.020
ka te beje me analizen logjike te fakteve

0:02:57.020,0:02:59.030
dhe njohurite e klasikeve

0:02:59.030,0:03:02.530
dhe keto i shikojme si aftesi akademike.

0:03:02.530,0:03:05.737
Dhe kjo ka hyre thelle ne pishinen gejnetike te arsimit publik.

0:03:05.737,0:03:07.206
Ka dy tipa njerezish.

0:03:07.206,0:03:09.004
Akademike dhe jo akademike.

0:03:09.004,0:03:11.016
Njerez te zgjuar dhe jo te zgjuar.

0:03:11.016,0:03:12.463
Dhe si rezultat i kesaj menyre te menduari

0:03:12.463,0:03:15.000
shume njerez te shkelqyer mendojne qe nuk jane te tille.

0:03:15.413,0:03:16.720
Sepse ata jane gjykuar

0:03:16.720,0:03:19.014
dhe matur me kete mendesi nga te tjeret.

0:03:19.526,0:03:21.192
Keshtu ne kemi shtyllat binjake.

0:03:21.232,0:03:23.003
Ekonomike dhe Intelektuale.

0:03:23.003,0:03:25.021
Dhe mendimi im eshte

0:03:25.021,0:03:28.186
qe ky model ka shkaktuar kaos

0:03:28.186,0:03:29.574
ne jeten e shume njerezve.

0:03:29.587,0:03:30.578
Ka funksionuar mire per disa.

0:03:30.578,0:03:31.372
Dhe ka patur njerez qe

0:03:31.372,0:03:32.703
kane perfituar ne menyre te mrekullueshme prej tij.

0:03:32.854,0:03:34.854
Por shumica e njerezve nuk kane mundur.

0:03:35.655,0:03:37.449
Ne te vertete ata kane vuajtur nga ky model.

0:03:37.518,0:03:39.253
Kjo eshte nje epidemi moderne.

0:03:39.253,0:03:40.544
Dhe eshte sa e keqperdorur

0:03:40.622,0:03:42.081
po aq fiktive.

0:03:42.081,0:03:46.061
Kjo eshte plaga e ADHD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder - femije qe kane mungese vemendjeje dhe jane hiperaktive).

0:03:46.061,0:03:50.872
Kjo eshte harta e ADHD ne Amerike.

0:03:50.872,0:03:53.068
Ose e ilaceve qe jepen per te kuruar ADHD.

0:03:53.961,0:03:54.790
Mos me keqkuptoni.

0:03:54.790,0:03:57.942
Une nuk po aludoj qe Deficititi i Vemendjes

0:03:57.942,0:03:59.555
nuk egziston.

0:03:59.713,0:04:02.047
Une nuk jam i kualifikuar per te thene dicka te tille.

0:04:02.047,0:04:03.580
Dhe une e di qe shumica

0:04:03.580,0:04:05.455
e psikologeve dhe pediaterve

0:04:05.455,0:04:07.066
mendojne qe egziston.

0:04:07.066,0:04:10.055
E megjithate kjo eshte e debatueshme.

0:04:10.905,0:04:13.065
Por ajo qe une di shume mire

0:04:13.065,0:04:15.028
eshte se nuk behet fjale per nje epidemi.

0:04:15.028,0:04:18.477
Numri i femijeve qe mjekohen per ADHD

0:04:18.477,0:04:20.766
eshte po aq i madh sa c'ishte numri i femijeve qe hiqnin bajamet.

0:04:20.841,0:04:23.003
Dhe per te njejten arsye

0:04:23.003,0:04:26.093
dhe ne menyre kapricoze, eshte kthyer ne nje mode mjekesore.

0:04:26.093,0:04:28.226
Femijet tane jane duke jetuar

0:04:28.226,0:04:30.447
me periudhen me te stimuluar

0:04:30.486,0:04:33.081
ne historine e botes.

0:04:33.107,0:04:35.861
Ata jane bombarduar me informacion

0:04:35.916,0:04:38.960
dhe duhet te kushtojne vemendje ne cdo platforme.

0:04:39.024,0:04:40.031
Compjuterat

0:04:40.031,0:04:41.390
qe nga IFone

0:04:41.390,0:04:42.745
reklamat ne rruge,

0:04:42.745,0:04:44.090
e deri tek qindra kanale televizive.

0:04:44.533,0:04:46.468
Dhe ne i ndeshkojme

0:04:46.468,0:04:48.099
qe jane te shperqendruar...

0:04:48.099,0:04:50.066
Per cfare nuk kane interes?

0:04:50.066,0:04:51.092
Per gjera te merzitshme.

0:04:51.092,0:04:54.019
Sidomos ne shkolle.

0:04:54.019,0:04:56.487
Mua me duket qe nuk eshte nje koincidence e rastesishme

0:04:56.537,0:04:58.310
qe rritja e ADHD vjen

0:04:58.312,0:05:01.015
paralel me rritjen e testeve te standartizuara.

0:05:01.015,0:05:02.852
Tani keta femije mjekohen

0:05:02.852,0:05:05.029
me Ritlin dhe Addarall dhe lloje te tjera

0:05:05.029,0:05:07.047
ilacesh te rrezikshme

0:05:07.047,0:05:10.003
ne menyre qe ata te qetesohen dhe te perqendrohen.

0:05:10.003,0:05:12.706
E sipas kesaj harte, ADD

0:05:12.847,0:05:15.594
vjen ne rritje nga perendimi ne lindje te vendit.

0:05:15.741,0:05:22.208
NJerezit fillojne te humbin interesin ne Oklahoma,

0:05:24.045,0:05:27.036
mezi arrijne te mendojne ne Arkansas,

0:05:27.036,0:05:29.035
dhe deri sa te arrijne ne Uashington,

0:05:29.035,0:05:31.022
ata e kane humbur krejt toruan.

0:05:31.022,0:05:35.438
Dhe ka arsye te vecanta per kete, besoj une.

0:05:35.793,0:05:38.263
Eshte nje epidemi fiktive.

0:05:38.489,0:05:40.524
Nese do te mendonim per nje moment per artin

0:05:41.056,0:05:43.028
dhe kjo nuk vlen vetem per artin,

0:05:43.028,0:05:44.508
e njejta gje vlen dhe per shkencen.

0:05:44.508,0:05:45.074
dhe matematiken.

0:05:45.074,0:05:46.024
Por me lini te

0:05:46.024,0:05:47.283
shprehem per artet ne vecanti

0:05:47.283,0:05:50.011
sepse kjo lende eshte viktima e ketij mentaliteti.

0:05:50.011,0:05:51.096
Ne vecanti.

0:05:51.786,0:05:53.598
Artet

0:05:53.677,0:05:59.029
eksplorojne idene e eksperiencave estetike.

0:05:59.029,0:06:00.195
Nje eksperience esptetike eshte

0:06:00.195,0:06:03.098
nje eksperience ku ndjesite operojne ne piken e tyre me te larte.

0:06:03.098,0:06:05.372
Kur njeriu eshte prezent ne kete moment,

0:06:05.455,0:06:07.566
kur ti ke rezonanca te gezueshme

0:06:07.566,0:06:10.032
per ate qe je duke perjetuar.

0:06:10.032,0:06:12.077
Ti ndjehesh teper aktiv.

0:06:12.077,0:06:16.034
Ndersa kur merr nje anestetik ti perpiqesh te mbyllesh ndjesite.

0:06:16.034,0:06:19.008
Dhe te behesh krejt i vaket ndaj asaj qe ndodh rreth teje.

0:06:19.008,0:06:22.023
Dhe ky eshte efekti qe keto ilace u japin femijeve.

0:06:22.023,0:06:23.796
Femijet po arrijne te mbarojne shkollen

0:06:23.911,0:06:26.042
me anestezi.

0:06:26.042,0:06:27.564
E une mendoj qe ne duhet te bejme pikerisht te kunderten.

0:06:27.564,0:06:28.586
Ne nuk duhet ti vemene gjume.

0:06:28.612,0:06:30.051
Ne duhet ti zgjojme nga gjumi

0:06:30.051,0:06:32.055
qe ata te zbulojne potencialin qe kane brenda vetes.

0:06:32.055,0:06:34.041
Por ky eshte modeli qe kemi.

0:06:34.041,0:06:36.353
Une mendoj qe ne keminje model arsimi

0:06:36.353,0:06:40.930
qe pasqyron interesat e industrializmit

0:06:41.393,0:06:43.059
dhe eshte ndertuar mbi imazhin e tij.

0:06:43.059,0:06:45.000
Po ju jap dy shembuj