WEBVTT

00:00:10.458 --> 00:00:13.790
[Sir Ken Robinson. Zmiana paradygmatów.]

00:00:15.425 --> 00:00:17.080
Obecnie każdy kraj

00:00:17.080 --> 00:00:19.400
jest w trakcie reformacji
edukacji publicznej.

00:00:19.400 --> 00:00:21.170
Wynika ona z dwóch powodów.

00:00:21.170 --> 00:00:22.800
Pierwszy ma podłoże gospodarcze.

00:00:22.800 --> 00:00:24.640
Ludzie starają się rozgryźć

00:00:24.640 --> 00:00:27.708
jak wyedukować dzieci,

00:00:27.708 --> 00:00:30.280
by odnalazły się w gospodarce XXI wieku.

00:00:30.280 --> 00:00:31.800
Jak tego dokonać

00:00:31.800 --> 00:00:33.680
zakładając, że nie można przewidzieć

00:00:33.680 --> 00:00:37.120
sytuacji gospodarczej
pod koniec następnego tygodnia,

00:00:37.120 --> 00:00:40.560
co też pokazują ostatnie zawirowania.

00:00:40.560 --> 00:00:42.200
Jak tego dokonać?

00:00:42.200 --> 00:00:43.940
Kolejny powód
ma podłoże kulturowe.

00:00:43.940 --> 00:00:46.090
Każdy kraj próbuje rozgryźć,

00:00:46.090 --> 00:00:48.680
jak kształcić dzieci,

00:00:48.680 --> 00:00:50.660
aby miały poczucie tożsamości kulturowej

00:00:50.660 --> 00:00:54.720
oraz aby przekazać kulturę społeczności,

00:00:54.720 --> 00:00:57.130
jednocześnie biorąc udział
w procesie globalizacji.

00:00:57.130 --> 00:01:00.040
Jak pogodzić ze sobą te dwa aspekty?

00:01:00.040 --> 00:01:03.320
Problem w tym, że próbuje się
wkroczyć w przyszłość

00:01:03.320 --> 00:01:05.600
robiąc to samo, co w przeszłości,

00:01:05.600 --> 00:01:08.200
po drodze zniechęcając miliony dzieci,

00:01:08.200 --> 00:01:10.960
które nie widzą sensu
w chodzeniu do szkoły.

00:01:10.960 --> 00:01:12.640
Kiedy my chodziliśmy do szkoły,

00:01:12.640 --> 00:01:14.171
trzymała nas tam opowieść o tym,

00:01:14.171 --> 00:01:15.940
że jeśli będziemy dobrze się uczyć

00:01:15.940 --> 00:01:18.440
i skończymy studia, to dostaniemy pracę.

00:01:18.440 --> 00:01:20.190
Nasze dzieci nie wierzą w to.

00:01:20.190 --> 00:01:21.600
I w sumie mają rację.

00:01:21.600 --> 00:01:23.610
Lepiej mieć wykształcenie,
niż go nie mieć,

00:01:23.610 --> 00:01:25.480
ale nie jest już ono żadną gwarancją.

00:01:25.480 --> 00:01:27.810
Zwłaszcza jeśli droga do niego

00:01:27.810 --> 00:01:29.440
bagatelizuje większość rzeczy,

00:01:29.440 --> 00:01:31.280
które w sobie cenimy.

00:01:31.280 --> 00:01:34.450
Mówi się, że należy podnieść standardy,
jakby to był jakiś przełom.

00:01:34.800 --> 00:01:38.000
I oczywiście, że tak.

00:01:38.000 --> 00:01:39.240
Po co je obniżać?

00:01:39.240 --> 00:01:40.730
(Śmiech.)

00:01:40.730 --> 00:01:42.160
Nie natknąłem się na argument,

00:01:42.160 --> 00:01:44.000
który przekonałby mnie do tego.

00:01:44.000 --> 00:01:46.410
Oczywiście, należy je podnieść.

00:01:46.410 --> 00:01:47.640
Problem w tym,

00:01:47.640 --> 00:01:49.400
że obecny system edykacji

00:01:49.400 --> 00:01:52.680
został stworzony

00:01:52.680 --> 00:01:56.040
na potrzeby innego wieku.

00:01:56.040 --> 00:02:01.707
Powstał w kulturze oświecenia

00:02:02.160 --> 00:02:06.240
i w okolicznościach gospodarczych
rewolucji przemysłowej.

00:02:06.240 --> 00:02:07.960
Przed połową XIX. wieku

00:02:07.960 --> 00:02:10.370
nie było systemów edukacji publicznej.

00:02:10.370 --> 00:02:11.240
Nie do końca.

00:02:11.240 --> 00:02:12.960
Można było kształcić się u Jezuitów,

00:02:12.960 --> 00:02:14.720
jeśli posiadało się pieniądze,

00:02:14.720 --> 00:02:17.880
ale edukacja publiczna
opłacana z podatków,

00:02:17.880 --> 00:02:20.440
obowiązkowa dla wszystkich i darmowa

00:02:20.440 --> 00:02:22.720
była rewolucyjnym pomysłem.

00:02:22.720 --> 00:02:24.720
I wiele osób się jej sprzeciwiało.

00:02:24.720 --> 00:02:28.520
Twierdzili, że to niemożliwe,
aby dzieci z ulicy,

00:02:28.520 --> 00:02:31.040
z klasy robotniczej,
na niej skorzystały.

00:02:31.040 --> 00:02:33.050
Nie są w stanie nauczyć się czytać i pisać

00:02:33.050 --> 00:02:35.080
i nie ma sensu tracić na to czasu.

00:02:35.080 --> 00:02:39.378
Opierało się to na założeniach
dotyczących struktury społecznej

00:02:39.378 --> 00:02:40.840
i związanych z nią zdolności.

00:02:40.840 --> 00:02:43.960
Model edukacji był napędzany
zasadami gospodarczymi swoich czasów,

00:02:43.960 --> 00:02:46.440
ale opierał się

00:02:46.440 --> 00:02:50.480
na intelektualnym modelu umysłu,

00:02:50.480 --> 00:02:53.220
który był w zasadzie
oświeceniową wizją inteligencji.

00:02:53.220 --> 00:02:55.160
Składa się na nią zdolność

00:02:55.160 --> 00:02:57.240
do rozumowania dedukcyjnego

00:02:57.240 --> 00:02:59.760
i znajomość literatury klasycznej.

00:02:59.760 --> 00:03:02.880
Czyli to, co obecnie znane jest
jako umiejętności akademickie.

00:03:02.880 --> 00:03:05.548
Głęboko wdrukowany
w geny edukacji publicznej

00:03:05.548 --> 00:03:09.270
jest pogląd, że istnieją dwa typy ludzi:
uzdolnieni i nieuzdolnieni akademicko,

00:03:09.270 --> 00:03:11.360
mądrzy i niemądrzy.

00:03:11.360 --> 00:03:12.700
W konsekwencji

00:03:12.700 --> 00:03:15.960
wielu genialnych ludzi
uważa, że takimi nie są,

00:03:15.960 --> 00:03:19.760
bo są oceniani przez pryzmat
tego konkretnego modelu umysłu.

00:03:19.760 --> 00:03:23.400
Mamy dwa filary:
gospodarczy i intelektualny.

00:03:23.400 --> 00:03:25.200
Moim zdaniem

00:03:25.200 --> 00:03:29.190
ten model zaprowadził zamęt
w życiu wielu ludzi.

00:03:29.190 --> 00:03:30.800
Dla niektórych był świetny.

00:03:30.800 --> 00:03:33.040
Niektórzy niesamowicie na nim skorzystali.

00:03:33.040 --> 00:03:35.920
Ale nie większość.

00:03:35.920 --> 00:03:37.650
Zamiast tego, cierpieli na to.

00:03:37.650 --> 00:03:39.160
To jest współczesna epidemia,

00:03:39.160 --> 00:03:40.760
która jest niesłuszna

00:03:40.760 --> 00:03:42.720
i fikcyjna.

00:03:42.720 --> 00:03:46.800
To plaga ADHD.

00:03:46.800 --> 00:03:50.840
Oto mapa przypadków ADHD
odnotowanych w Ameryce,

00:03:50.840 --> 00:03:54.040
a raczej recept wydanych na ADHD.

00:03:54.040 --> 00:03:55.140
Nie zrozumcie mnie źle,

00:03:55.140 --> 00:03:57.900
nie mówię, że nie ma czegoś takiego,

00:03:57.930 --> 00:03:59.890
jak zaburzenia koncentracji uwagi.

00:03:59.920 --> 00:04:02.240
Nie mam kwalifikacji, żeby to stwierdzić.

00:04:02.260 --> 00:04:04.320
Wiem, że znaczna większość psychologów

00:04:04.320 --> 00:04:07.160
i pediatrów sądzi, że one istnieją.

00:04:07.160 --> 00:04:11.280
Ale to nadal kwestia sporna.

00:04:11.280 --> 00:04:13.280
Natomiast wiem na pewno,

00:04:13.280 --> 00:04:15.440
że to nie epidemia.

00:04:15.440 --> 00:04:18.240
Przepisywanie leków dzieciom

00:04:18.240 --> 00:04:20.959
odbywa się tak regularnie,
jak kiedyś wycinanie migdałków,

00:04:20.959 --> 00:04:23.400
na tej samej dziwacznej podstawie

00:04:23.400 --> 00:04:27.040
i z tego samego powodu: mody medycznej.

00:04:27.040 --> 00:04:30.640
Nasze dzieci żyją
w najintensywniej stymulującym okresie

00:04:30.640 --> 00:04:33.760
w historii ziemi.

00:04:33.760 --> 00:04:36.160
Osaczają je informacje

00:04:36.160 --> 00:04:40.360
i wymuszają koncentrację uwagi
ze strony każdej platformy: komputerów,

00:04:40.360 --> 00:04:41.560
iPhone'ów,

00:04:41.560 --> 00:04:42.560
bilbordów

00:04:42.560 --> 00:04:45.000
i setek kanałów telewizyjnych.

00:04:45.000 --> 00:04:48.760
A my karzemy je za to, że się nie skupiły.

00:04:48.760 --> 00:04:52.040
Na czym? Na nudnych rzeczach,

00:04:52.040 --> 00:04:54.600
zazwyczaj w szkole.

00:04:54.600 --> 00:04:56.640
To chyba nie zrządzenie losu,

00:04:56.640 --> 00:04:58.335
że liczba przypadków ADHD wzrosła

00:04:58.335 --> 00:05:01.520
wraz ze wzrostem
standaryzowanego testowania.

00:05:01.520 --> 00:05:04.160
Dzieci przyjmują Ritalin, Adderall

00:05:04.160 --> 00:05:05.360
i inne rzeczy,

00:05:05.360 --> 00:05:07.360
bardzo często niebezpieczne leki,

00:05:07.360 --> 00:05:10.360
aby się skupiły i uspokoiły.

00:05:10.360 --> 00:05:11.480
Ale według mapy

00:05:11.480 --> 00:05:13.480
ADHD nasila się

00:05:13.480 --> 00:05:16.040
w kierunku wschodnim.

00:05:16.040 --> 00:05:18.516
Ludzie zaczynają tracić
zainteresowanie w Oklahomie,

00:05:18.516 --> 00:05:21.110
(śmiech)

00:05:24.470 --> 00:05:26.880
ledwie myślą w Arkansas,

00:05:26.880 --> 00:05:27.970
(śmiech)

00:05:27.970 --> 00:05:29.320
a zanim dotrą do Waszyngtonu

00:05:29.320 --> 00:05:31.200
całkowicie im odbija.

00:05:31.200 --> 00:05:33.320
I sądzę, że są ku temu różne powody.

00:05:33.320 --> 00:05:36.040
(Śmiech.)

00:05:36.040 --> 00:05:38.720
To fikcyjna epidemia.

00:05:38.720 --> 00:05:41.200
Jakby się temu przyjrzeć,
nauki humanistyczne

00:05:41.200 --> 00:05:43.040
i nie koniecznie tylko one,

00:05:43.040 --> 00:05:45.320
również nauki przyrodnicze i matematyka,

00:05:45.320 --> 00:05:47.360
ale wspomniałem o naukach humanistycznych,

00:05:47.360 --> 00:05:48.960
bo zwłaszcza one są ofiarami

00:05:48.960 --> 00:05:52.640
obecnej mentalności.

00:05:52.640 --> 00:05:59.200
Nauki humanistyczne służą
wzbudzaniu doznań estetycznych.

00:05:59.200 --> 00:06:00.040
A ich

00:06:00.040 --> 00:06:03.640
można doświadczyć, gdy zmysły
działają najsprawniej.

00:06:03.640 --> 00:06:05.720
Kiedy zatrzymujemy się w chwili obecnej,

00:06:05.720 --> 00:06:08.440
rezonując z ekscytacją, jaką nam daje to,

00:06:08.440 --> 00:06:10.080
czego doświadczamy.

00:06:10.080 --> 00:06:12.520
Kiedy w pełni żyjmy.

00:06:12.520 --> 00:06:16.360
Natomiast znieczulenie
powoduje wyłączenie zmysłów

00:06:16.360 --> 00:06:19.320
i uniewrażliwienie na to, co się dzieje.

00:06:19.320 --> 00:06:22.200
Wiele leków tak właśnie działa.

00:06:22.200 --> 00:06:25.850
Znieczula się dzieci,
aby przetrwały edukację.

00:06:25.850 --> 00:06:27.600
A należy robić dokładnie odwrotnie.

00:06:27.600 --> 00:06:28.800
Nie należy ich usypiać,

00:06:28.800 --> 00:06:30.320
należy je budzić

00:06:30.320 --> 00:06:32.560
do tego, co mają w środku.

00:06:32.560 --> 00:06:34.240
Ale tak wygląda obecny model.

00:06:34.240 --> 00:06:36.320
Mamy system edukacji,

00:06:36.320 --> 00:06:41.880
oparty na interesach industrializmu,

00:06:41.880 --> 00:06:43.600
stworzony na jego podobieństwo.

00:06:43.600 --> 00:06:45.760
Podam kilka przykładów.

00:06:45.760 --> 00:06:48.400
Szkoły są nadal zorganizowane
jak linie produkcyjne:

00:06:48.400 --> 00:06:51.280
dzwonki, oddzielne obiekty

00:06:51.280 --> 00:06:54.360
wyspecjalizowane w innych przedmiotach.

00:06:54.360 --> 00:06:57.280
Nadal edukuje się dzieci w transzach.

00:06:57.280 --> 00:07:00.280
Przechodzą przez system
w grupach wiekowych.

00:07:00.280 --> 00:07:01.640
Dlaczego?

00:07:01.640 --> 00:07:03.680
Dlaczego zakłada się,

00:07:03.680 --> 00:07:05.600
że najważniejszą cechą wspólną dzieci

00:07:05.600 --> 00:07:07.760
jest ich wiek?

00:07:07.760 --> 00:07:09.240
Jakby najważniejszą ich cechą

00:07:09.240 --> 00:07:12.160
była data produkcji.

00:07:12.160 --> 00:07:14.040
Znam dzieci, które są dużo lepsze

00:07:14.040 --> 00:07:16.560
od swoich rówieśników
w różnych dyscyplinach

00:07:16.560 --> 00:07:18.560
lub o innych porach dnia,

00:07:18.560 --> 00:07:20.520
lub w małych grupach,

00:07:20.520 --> 00:07:22.400
lub wolą pracę w pojedynkę.

00:07:22.400 --> 00:07:24.070
Interesując się modelem uczenia się

00:07:24.070 --> 00:07:26.650
nie należy wychodzić
od mentalności linii produkcyjnej.

00:07:26.650 --> 00:07:28.510
Polega ona głównie na dostosowaniu się.

00:07:28.510 --> 00:07:29.640
I to coraz bardziej,

00:07:29.640 --> 00:07:31.780
sądząc po rozwoju
standaryzowanego testowania

00:07:31.780 --> 00:07:33.600
i programu nauczania.

00:07:33.600 --> 00:07:35.720
Chodzi tu wyłącznie o standaryzację.

00:07:35.720 --> 00:07:37.960
A powinniśmy iść w przeciwnym kierunku.

00:07:37.960 --> 00:07:40.540
To właśnie mam na myśli,
mówiąc o zmianie paradygmatów.

00:07:40.540 --> 00:07:44.600
Przeprowadzono świetne badanie
dotyczące myślenia dywergencyjnego

00:07:44.600 --> 00:07:45.948
opublikowane kilka lat temu.

00:07:45.948 --> 00:07:49.520
Myślenie dywergencyjne
to nie to samo co kreatywność.

00:07:49.520 --> 00:07:51.240
Definiuję kreatywność jako proces

00:07:51.240 --> 00:07:54.640
powstawania oryginalnych pomysłów
mających wartość.

00:07:54.640 --> 00:07:57.320
Myślenie dywergencyjne nie jest synonimem,

00:07:57.320 --> 00:08:02.120
ale potencjałem do kreatywności.

00:08:02.120 --> 00:08:06.120
To zdolność do zauważania
wielu możliwych odpowiedzi na pytanie,

00:08:06.120 --> 00:08:09.000
wielu możliwych sposobów
na zinterpretowanie pytania,

00:08:09.000 --> 00:08:12.600
do myślenia lateralnego,
jak powiedziałby Edward de Bono,

00:08:12.600 --> 00:08:17.280
do myślenia nie tylko liniowego,
ale i konwergencyjnego,

00:08:17.280 --> 00:08:19.760
do dostrzegania wielu odpowiedzi,
a nie tylko jednej.

00:08:19.760 --> 00:08:20.760
Są na to testy.

00:08:20.760 --> 00:08:23.520
Powszechnym przykładem jest pytanie:

00:08:24.080 --> 00:08:28.280
ile znajdziesz zastosowań
spinacza do papieru.

00:08:28.280 --> 00:08:29.520
Takie rutynowe pytania.

00:08:29.520 --> 00:08:31.880
Większość osób wpadnie na 10 do 15.

00:08:31.880 --> 00:08:34.720
Ci, którzy są w tym dobrzy
wpadną na 200,

00:08:34.720 --> 00:08:35.834
zadając pytanie:

00:08:35.834 --> 00:08:37.640
czy spinacz może mieć 61 metrów

00:08:37.640 --> 00:08:39.520
i być zrobiony z pianki gumowej?

00:08:39.520 --> 00:08:43.320
Czy to musi być spinacz
w standardowej formie?

00:08:43.320 --> 00:08:44.080
Są na to testy.

00:08:44.080 --> 00:08:46.120
Zrobiono je 1500 ludziom.

00:08:46.120 --> 00:08:49.120
Pochodzą z książki pod tytułem
"Break Point and Beyond".

00:08:49.120 --> 00:08:50.400
Na protokole z testu,

00:08:50.400 --> 00:08:53.160
po przekroczeniu pewnego poziomu punków

00:08:53.160 --> 00:08:56.480
dana osoba została uznana
za geniusza myślenia dywergentnego.

00:08:57.360 --> 00:08:58.760
Mam pytanie,

00:08:58.760 --> 00:09:01.800
jaki odsetek przetestowanych ludzi,

00:09:01.800 --> 00:09:03.400
z tych 1500,

00:09:03.400 --> 00:09:06.200
okazało się geniuszami
myślenia dywergentnego?

00:09:06.200 --> 00:09:08.400
Trzeba jedno o nich wiedzieć.

00:09:08.400 --> 00:09:11.000
To były przedszkolaki.

00:09:11.000 --> 00:09:11.920
Jak sądzicie?

00:09:11.920 --> 00:09:13.910
Jaki odsetek był geniuszami?

00:09:13.910 --> 00:09:15.190
(Członek publiczności) 80.

00:09:15.190 --> 00:09:17.400
Sądzisz, że 80?

00:09:17.400 --> 00:09:18.440
98 procent.

00:09:18.440 --> 00:09:21.600
Było to badanie podłużne.

00:09:21.600 --> 00:09:25.302
Oznacza to, że ponownie przetestowano
te same dzieci pięć lat później,

00:09:25.302 --> 00:09:26.830
w wieku od ośmiu dziesięciu lat.

00:09:26.830 --> 00:09:28.400
Jak sądzicie?

00:09:28.400 --> 00:09:29.640
50?

00:09:29.640 --> 00:09:31.560
Przetestowali je ponownie

00:09:31.560 --> 00:09:35.480
pięć lat później,
w wieku od trzynastu do piętnastu lat.

00:09:35.480 --> 00:09:36.960
Widać pewien trend.

00:09:36.960 --> 00:09:39.480
(Śmiech.)

00:09:39.480 --> 00:09:43.360
To pokazuje ciekawą historię.

00:09:43.360 --> 00:09:45.910
Można by wyobrazić sobie,
że jest odwrotnie.

00:09:46.760 --> 00:09:49.750
Zaczynacie nie zbyt dobrze,
ale z wiekiem stajecie się lepsi.

00:09:49.750 --> 00:09:51.130
Ale to pokazuje dwie rzeczy:

00:09:51.130 --> 00:09:54.640
po pierwsze, wszyscy mamy tę zdolność,

00:09:54.640 --> 00:09:57.200
po drugie, pogarsza się ona
w większości przypadków.

00:09:57.200 --> 00:09:58.927
Wiele przydarzyło się tym dzieciom

00:09:58.927 --> 00:10:01.080
w trakcie dorastania.

00:10:01.080 --> 00:10:02.800
Ale jedną z najważniejszych rzeczy

00:10:02.800 --> 00:10:04.320
do tego czasu

00:10:04.320 --> 00:10:06.260
było otrzymanie wykształcenia.

00:10:06.260 --> 00:10:09.290
Spędzili w szkole 10 lat słysząc,
że jest tylko jedna odpowiedź,

00:10:09.290 --> 00:10:13.280
znajduje się z tyłu książki...
i nie wolno podglądać.

00:10:13.280 --> 00:10:14.640
I nie wolno przepisywać,

00:10:14.640 --> 00:10:16.320
bo to ściąganie.

00:10:16.320 --> 00:10:18.840
Poza szkołą nazywa się to współpracą.

00:10:18.840 --> 00:10:21.200
Ale w szkołach...

00:10:21.200 --> 00:10:23.360
Nie chodzi o to,
że nauczyciele tego chcą.

00:10:23.360 --> 00:10:26.680
Po prostu tak się dzieje.

00:10:26.680 --> 00:10:29.880
Ponieważ jest to wpisane w geny edukacji.

00:10:29.880 --> 00:10:32.600
Należy zacząć inaczej postrzegać
potencjał ludzki.

00:10:32.600 --> 00:10:37.400
Należy porzucić stary podział na to,
co akademickie, nieakademickie,

00:10:37.400 --> 00:10:40.640
abstrakcyjne, teoretyczne, zawodowe

00:10:40.640 --> 00:10:44.030
i dostrzec, że to mit.

00:10:44.030 --> 00:10:45.660
Po drugie, należy zaakceptować,

00:10:45.660 --> 00:10:48.090
że większość udanego uczenia się
zachodzi w grupach,

00:10:48.090 --> 00:10:50.920
że współpraca jest podstawą rozwoju.

00:10:50.920 --> 00:10:54.360
Jeśli rozdzieli się ludzi
i oceni się ich z osobna,

00:10:54.360 --> 00:10:58.040
tworzy się rozdźwięk między nimi

00:10:58.040 --> 00:11:00.160
a ich naturalnym środowiskiem uczenia się.

00:11:00.160 --> 00:11:03.720
Po trzecie, chodzi głównie
o kulturę instytucji,

00:11:03.720 --> 00:11:05.440
ich zwyczaje

00:11:05.506 --> 00:11:07.336
i środowiska jakie zajmują.