1
00:00:10,458 --> 00:00:13,790
[Sir Ken Robinson. Zmiana paradygmatów.]

2
00:00:15,425 --> 00:00:17,080
Obecnie każdy kraj

3
00:00:17,080 --> 00:00:19,400
jest w trakcie reformacji
edukacji publicznej.

4
00:00:19,400 --> 00:00:21,170
Wynika ona z dwóch powodów.

5
00:00:21,170 --> 00:00:22,800
Pierwszy ma podłoże gospodarcze.

6
00:00:22,800 --> 00:00:24,640
Ludzie starają się rozgryźć

7
00:00:24,640 --> 00:00:27,708
jak wyedukować dzieci,

8
00:00:27,708 --> 00:00:30,280
by odnalazły się w gospodarce XXI wieku.

9
00:00:30,280 --> 00:00:31,800
Jak tego dokonać

10
00:00:31,800 --> 00:00:33,680
zakładając, że nie można przewidzieć

11
00:00:33,680 --> 00:00:37,120
sytuacji gospodarczej
pod koniec następnego tygodnia,

12
00:00:37,120 --> 00:00:40,560
co też pokazują ostatnie zawirowania.

13
00:00:40,560 --> 00:00:42,200
Jak tego dokonać?

14
00:00:42,200 --> 00:00:43,940
Kolejny powód
ma podłoże kulturowe.

15
00:00:43,940 --> 00:00:46,090
Każdy kraj próbuje rozgryźć,

16
00:00:46,090 --> 00:00:48,680
jak kształcić dzieci,

17
00:00:48,680 --> 00:00:50,660
aby miały poczucie tożsamości kulturowej

18
00:00:50,660 --> 00:00:54,720
oraz aby przekazać kulturę społeczności,

19
00:00:54,720 --> 00:00:57,130
jednocześnie biorąc udział
w procesie globalizacji.

20
00:00:57,130 --> 00:01:00,040
Jak pogodzić ze sobą te dwa aspekty?

21
00:01:00,040 --> 00:01:03,320
Problem w tym, że próbuje się
wkroczyć w przyszłość

22
00:01:03,320 --> 00:01:05,600
robiąc to samo, co w przeszłości,

23
00:01:05,600 --> 00:01:08,200
po drodze zniechęcając miliony dzieci,

24
00:01:08,200 --> 00:01:10,960
które nie widzą sensu
w chodzeniu do szkoły.

25
00:01:10,960 --> 00:01:12,640
Kiedy my chodziliśmy do szkoły,

26
00:01:12,640 --> 00:01:14,171
trzymała nas tam opowieść o tym,

27
00:01:14,171 --> 00:01:15,940
że jeśli będziemy dobrze się uczyć

28
00:01:15,940 --> 00:01:18,440
i skończymy studia, to dostaniemy pracę.

29
00:01:18,440 --> 00:01:20,190
Nasze dzieci nie wierzą w to.

30
00:01:20,190 --> 00:01:21,600
I w sumie mają rację.

31
00:01:21,600 --> 00:01:23,610
Lepiej mieć wykształcenie,
niż go nie mieć,

32
00:01:23,610 --> 00:01:25,480
ale nie jest już ono żadną gwarancją.

33
00:01:25,480 --> 00:01:27,810
Zwłaszcza jeśli droga do niego

34
00:01:27,810 --> 00:01:29,440
bagatelizuje większość rzeczy,

35
00:01:29,440 --> 00:01:31,280
które w sobie cenimy.

36
00:01:31,280 --> 00:01:34,450
Mówi się, że należy podnieść standardy,
jakby to był jakiś przełom.

37
00:01:34,800 --> 00:01:38,000
I oczywiście, że tak.

38
00:01:38,000 --> 00:01:39,240
Po co je obniżać?

39
00:01:39,240 --> 00:01:40,730
(Śmiech.)

40
00:01:40,730 --> 00:01:42,160
Nie natknąłem się na argument,

41
00:01:42,160 --> 00:01:44,000
który przekonałby mnie do tego.

42
00:01:44,000 --> 00:01:46,410
Oczywiście, należy je podnieść.

43
00:01:46,410 --> 00:01:47,640
Problem w tym,

44
00:01:47,640 --> 00:01:49,400
że obecny system edykacji

45
00:01:49,400 --> 00:01:52,680
został stworzony

46
00:01:52,680 --> 00:01:56,040
na potrzeby innego wieku.

47
00:01:56,040 --> 00:02:01,707
Powstał w kulturze oświecenia

48
00:02:02,160 --> 00:02:06,240
i w okolicznościach gospodarczych
rewolucji przemysłowej.

49
00:02:06,240 --> 00:02:07,960
Przed połową XIX. wieku

50
00:02:07,960 --> 00:02:10,370
nie było systemów edukacji publicznej.

51
00:02:10,370 --> 00:02:11,240
Nie do końca.

52
00:02:11,240 --> 00:02:12,960
Można było kształcić się u Jezuitów,

53
00:02:12,960 --> 00:02:14,720
jeśli posiadało się pieniądze,

54
00:02:14,720 --> 00:02:17,880
ale edukacja publiczna
opłacana z podatków,

55
00:02:17,880 --> 00:02:20,440
obowiązkowa dla wszystkich i darmowa

56
00:02:20,440 --> 00:02:22,720
była rewolucyjnym pomysłem.

57
00:02:22,720 --> 00:02:24,720
I wiele osób się jej sprzeciwiało.

58
00:02:24,720 --> 00:02:28,520
Twierdzili, że to niemożliwe,
aby dzieci z ulicy,

59
00:02:28,520 --> 00:02:31,040
z klasy robotniczej,
na niej skorzystały.

60
00:02:31,040 --> 00:02:33,050
Nie są w stanie nauczyć się czytać i pisać

61
00:02:33,050 --> 00:02:35,080
i nie ma sensu tracić na to czasu.

62
00:02:35,080 --> 00:02:39,378
Opierało się to na założeniach
dotyczących struktury społecznej

63
00:02:39,378 --> 00:02:40,840
i związanych z nią zdolności.

64
00:02:40,840 --> 00:02:43,960
Model edukacji był napędzany
zasadami gospodarczymi swoich czasów,

65
00:02:43,960 --> 00:02:46,440
ale opierał się

66
00:02:46,440 --> 00:02:50,480
na intelektualnym modelu umysłu,

67
00:02:50,480 --> 00:02:53,220
który był w zasadzie
oświeceniową wizją inteligencji.

68
00:02:53,220 --> 00:02:55,160
Składa się na nią zdolność

69
00:02:55,160 --> 00:02:57,240
do rozumowania dedukcyjnego

70
00:02:57,240 --> 00:02:59,760
i znajomość literatury klasycznej.

71
00:02:59,760 --> 00:03:02,880
Czyli to, co obecnie znane jest
jako umiejętności akademickie.

72
00:03:02,880 --> 00:03:05,548
Głęboko wdrukowany
w geny edukacji publicznej

73
00:03:05,548 --> 00:03:09,270
jest pogląd, że istnieją dwa typy ludzi:
uzdolnieni i nieuzdolnieni akademicko,

74
00:03:09,270 --> 00:03:11,360
mądrzy i niemądrzy.

75
00:03:11,360 --> 00:03:12,700
W konsekwencji

76
00:03:12,700 --> 00:03:15,960
wielu genialnych ludzi
uważa, że takimi nie są,

77
00:03:15,960 --> 00:03:19,760
bo są oceniani przez pryzmat
tego konkretnego modelu umysłu.

78
00:03:19,760 --> 00:03:23,400
Mamy dwa filary:
gospodarczy i intelektualny.

79
00:03:23,400 --> 00:03:25,200
Moim zdaniem

80
00:03:25,200 --> 00:03:29,190
ten model zaprowadził zamęt
w życiu wielu ludzi.

81
00:03:29,190 --> 00:03:30,800
Dla niektórych był świetny.

82
00:03:30,800 --> 00:03:33,040
Niektórzy niesamowicie na nim skorzystali.

83
00:03:33,040 --> 00:03:35,920
Ale nie większość.

84
00:03:35,920 --> 00:03:37,650
Zamiast tego, cierpieli na to.

85
00:03:37,650 --> 00:03:39,160
To jest współczesna epidemia,

86
00:03:39,160 --> 00:03:40,760
która jest niesłuszna

87
00:03:40,760 --> 00:03:42,720
i fikcyjna.

88
00:03:42,720 --> 00:03:46,800
To plaga ADHD.

89
00:03:46,800 --> 00:03:50,840
Oto mapa przypadków ADHD
odnotowanych w Ameryce,

90
00:03:50,840 --> 00:03:54,040
a raczej recept wydanych na ADHD.

91
00:03:54,040 --> 00:03:55,140
Nie zrozumcie mnie źle,

92
00:03:55,140 --> 00:03:57,900
nie mówię, że nie ma czegoś takiego,

93
00:03:57,930 --> 00:03:59,890
jak zaburzenia koncentracji uwagi.

94
00:03:59,920 --> 00:04:02,240
Nie mam kwalifikacji, żeby to stwierdzić.

95
00:04:02,260 --> 00:04:04,320
Wiem, że znaczna większość psychologów

96
00:04:04,320 --> 00:04:07,160
i pediatrów sądzi, że one istnieją.

97
00:04:07,160 --> 00:04:11,280
Ale to nadal kwestia sporna.

98
00:04:11,280 --> 00:04:13,280
Natomiast wiem na pewno,

99
00:04:13,280 --> 00:04:15,440
że to nie epidemia.

100
00:04:15,440 --> 00:04:18,240
Przepisywanie leków dzieciom

101
00:04:18,240 --> 00:04:20,959
odbywa się tak regularnie,
jak kiedyś wycinanie migdałków,

102
00:04:20,959 --> 00:04:23,400
na tej samej dziwacznej podstawie

103
00:04:23,400 --> 00:04:27,040
i z tego samego powodu: mody medycznej.

104
00:04:27,040 --> 00:04:30,640
Nasze dzieci żyją
w najintensywniej stymulującym okresie

105
00:04:30,640 --> 00:04:33,760
w historii ziemi.

106
00:04:33,760 --> 00:04:36,160
Osaczają je informacje

107
00:04:36,160 --> 00:04:40,360
i wymuszają koncentrację uwagi
ze strony każdej platformy: komputerów,

108
00:04:40,360 --> 00:04:41,560
iPhone'ów,

109
00:04:41,560 --> 00:04:42,560
bilbordów

110
00:04:42,560 --> 00:04:45,000
i setek kanałów telewizyjnych.

111
00:04:45,000 --> 00:04:48,760
A my karzemy je za to, że się nie skupiły.

112
00:04:48,760 --> 00:04:52,040
Na czym? Na nudnych rzeczach,

113
00:04:52,040 --> 00:04:54,600
zazwyczaj w szkole.

114
00:04:54,600 --> 00:04:56,640
To chyba nie zrządzenie losu,

115
00:04:56,640 --> 00:04:58,335
że liczba przypadków ADHD wzrosła

116
00:04:58,335 --> 00:05:01,520
wraz ze wzrostem
standaryzowanego testowania.

117
00:05:01,520 --> 00:05:04,160
Dzieci przyjmują Ritalin, Adderall

118
00:05:04,160 --> 00:05:05,360
i inne rzeczy,

119
00:05:05,360 --> 00:05:07,360
bardzo często niebezpieczne leki,

120
00:05:07,360 --> 00:05:10,360
aby się skupiły i uspokoiły.

121
00:05:10,360 --> 00:05:11,480
Ale według mapy

122
00:05:11,480 --> 00:05:13,480
ADHD nasila się

123
00:05:13,480 --> 00:05:16,040
w kierunku wschodnim.

124
00:05:16,040 --> 00:05:18,516
Ludzie zaczynają tracić
zainteresowanie w Oklahomie,

125
00:05:18,516 --> 00:05:21,110
(śmiech)

126
00:05:24,470 --> 00:05:26,880
ledwie myślą w Arkansas,

127
00:05:26,880 --> 00:05:27,970
(śmiech)

128
00:05:27,970 --> 00:05:29,320
a zanim dotrą do Waszyngtonu

129
00:05:29,320 --> 00:05:31,200
całkowicie im odbija.

130
00:05:31,200 --> 00:05:33,320
I sądzę, że są ku temu różne powody.

131
00:05:33,320 --> 00:05:36,040
(Śmiech.)

132
00:05:36,040 --> 00:05:38,720
To fikcyjna epidemia.

133
00:05:38,720 --> 00:05:41,200
Jakby się temu przyjrzeć,
nauki humanistyczne

134
00:05:41,200 --> 00:05:43,040
i nie koniecznie tylko one,

135
00:05:43,040 --> 00:05:45,320
również nauki przyrodnicze i matematyka,

136
00:05:45,320 --> 00:05:47,360
ale wspomniałem o naukach humanistycznych,

137
00:05:47,360 --> 00:05:48,960
bo zwłaszcza one są ofiarami

138
00:05:48,960 --> 00:05:52,640
obecnej mentalności.

139
00:05:52,640 --> 00:05:59,200
Nauki humanistyczne służą
wzbudzaniu doznań estetycznych.

140
00:05:59,200 --> 00:06:00,040
A ich

141
00:06:00,040 --> 00:06:03,640
można doświadczyć, gdy zmysły
działają najsprawniej.

142
00:06:03,640 --> 00:06:05,720
Kiedy zatrzymujemy się w chwili obecnej,

143
00:06:05,720 --> 00:06:08,440
rezonując z ekscytacją, jaką nam daje to,

144
00:06:08,440 --> 00:06:10,080
czego doświadczamy.

145
00:06:10,080 --> 00:06:12,520
Kiedy w pełni żyjmy.

146
00:06:12,520 --> 00:06:16,360
Natomiast znieczulenie
powoduje wyłączenie zmysłów

147
00:06:16,360 --> 00:06:19,320
i uniewrażliwienie na to, co się dzieje.

148
00:06:19,320 --> 00:06:22,200
Wiele leków tak właśnie działa.

149
00:06:22,200 --> 00:06:25,850
Znieczula się dzieci,
aby przetrwały edukację.

150
00:06:25,850 --> 00:06:27,600
A należy robić dokładnie odwrotnie.

151
00:06:27,600 --> 00:06:28,800
Nie należy ich usypiać,

152
00:06:28,800 --> 00:06:30,320
należy je budzić

153
00:06:30,320 --> 00:06:32,560
do tego, co mają w środku.

154
00:06:32,560 --> 00:06:34,240
Ale tak wygląda obecny model.

155
00:06:34,240 --> 00:06:36,320
Mamy system edukacji,

156
00:06:36,320 --> 00:06:41,880
oparty na interesach industrializmu,

157
00:06:41,880 --> 00:06:43,600
stworzony na jego podobieństwo.

158
00:06:43,600 --> 00:06:45,760
Podam kilka przykładów.

159
00:06:45,760 --> 00:06:48,400
Szkoły są nadal zorganizowane
jak linie produkcyjne:

160
00:06:48,400 --> 00:06:51,280
dzwonki, oddzielne obiekty

161
00:06:51,280 --> 00:06:54,360
wyspecjalizowane w innych przedmiotach.

162
00:06:54,360 --> 00:06:57,280
Nadal edukuje się dzieci w transzach.

163
00:06:57,280 --> 00:07:00,280
Przechodzą przez system
w grupach wiekowych.

164
00:07:00,280 --> 00:07:01,640
Dlaczego?

165
00:07:01,640 --> 00:07:03,680
Dlaczego zakłada się,

166
00:07:03,680 --> 00:07:05,600
że najważniejszą cechą wspólną dzieci

167
00:07:05,600 --> 00:07:07,760
jest ich wiek?

168
00:07:07,760 --> 00:07:09,240
Jakby najważniejszą ich cechą

169
00:07:09,240 --> 00:07:12,160
była data produkcji.

170
00:07:12,160 --> 00:07:14,040
Znam dzieci, które są dużo lepsze

171
00:07:14,040 --> 00:07:16,560
od swoich rówieśników
w różnych dyscyplinach

172
00:07:16,560 --> 00:07:18,560
lub o innych porach dnia,

173
00:07:18,560 --> 00:07:20,520
lub w małych grupach,

174
00:07:20,520 --> 00:07:22,400
lub wolą pracę w pojedynkę.

175
00:07:22,400 --> 00:07:24,070
Interesując się modelem uczenia się

176
00:07:24,070 --> 00:07:26,650
nie należy wychodzić
od mentalności linii produkcyjnej.

177
00:07:26,650 --> 00:07:28,510
Polega ona głównie na dostosowaniu się.

178
00:07:28,510 --> 00:07:29,640
I to coraz bardziej,

179
00:07:29,640 --> 00:07:31,780
sądząc po rozwoju
standaryzowanego testowania

180
00:07:31,780 --> 00:07:33,600
i programu nauczania.

181
00:07:33,600 --> 00:07:35,720
Chodzi tu wyłącznie o standaryzację.

182
00:07:35,720 --> 00:07:37,960
A powinniśmy iść w przeciwnym kierunku.

183
00:07:37,960 --> 00:07:40,540
To właśnie mam na myśli,
mówiąc o zmianie paradygmatów.

184
00:07:40,540 --> 00:07:44,600
Przeprowadzono świetne badanie
dotyczące myślenia dywergencyjnego

185
00:07:44,600 --> 00:07:45,948
opublikowane kilka lat temu.

186
00:07:45,948 --> 00:07:49,520
Myślenie dywergencyjne
to nie to samo co kreatywność.

187
00:07:49,520 --> 00:07:51,240
Definiuję kreatywność jako proces

188
00:07:51,240 --> 00:07:54,640
powstawania oryginalnych pomysłów
mających wartość.

189
00:07:54,640 --> 00:07:57,320
Myślenie dywergencyjne nie jest synonimem,

190
00:07:57,320 --> 00:08:02,120
ale potencjałem do kreatywności.

191
00:08:02,120 --> 00:08:06,120
To zdolność do zauważania
wielu możliwych odpowiedzi na pytanie,

192
00:08:06,120 --> 00:08:09,000
wielu możliwych sposobów
na zinterpretowanie pytania,

193
00:08:09,000 --> 00:08:12,600
do myślenia lateralnego,
jak powiedziałby Edward de Bono,

194
00:08:12,600 --> 00:08:17,280
do myślenia nie tylko liniowego,
ale i konwergencyjnego,

195
00:08:17,280 --> 00:08:19,760
do dostrzegania wielu odpowiedzi,
a nie tylko jednej.

196
00:08:19,760 --> 00:08:20,760
Są na to testy.

197
00:08:20,760 --> 00:08:23,520
Powszechnym przykładem jest pytanie:

198
00:08:24,080 --> 00:08:28,280
ile znajdziesz zastosowań
spinacza do papieru.

199
00:08:28,280 --> 00:08:29,520
Takie rutynowe pytania.

200
00:08:29,520 --> 00:08:31,880
Większość osób wpadnie na 10 do 15.

201
00:08:31,880 --> 00:08:34,720
Ci, którzy są w tym dobrzy
wpadną na 200,

202
00:08:34,720 --> 00:08:35,834
zadając pytanie:

203
00:08:35,834 --> 00:08:37,640
czy spinacz może mieć 61 metrów

204
00:08:37,640 --> 00:08:39,520
i być zrobiony z pianki gumowej?

205
00:08:39,520 --> 00:08:43,320
Czy to musi być spinacz
w standardowej formie?

206
00:08:43,320 --> 00:08:44,080
Są na to testy.

207
00:08:44,080 --> 00:08:46,120
Zrobiono je 1500 ludziom.

208
00:08:46,120 --> 00:08:49,120
Pochodzą z książki pod tytułem
"Break Point and Beyond".

209
00:08:49,120 --> 00:08:50,400
Na protokole z testu,

210
00:08:50,400 --> 00:08:53,160
po przekroczeniu pewnego poziomu punków

211
00:08:53,160 --> 00:08:56,480
dana osoba została uznana
za geniusza myślenia dywergentnego.

212
00:08:57,360 --> 00:08:58,760
Mam pytanie,

213
00:08:58,760 --> 00:09:01,800
jaki odsetek przetestowanych ludzi,

214
00:09:01,800 --> 00:09:03,400
z tych 1500,

215
00:09:03,400 --> 00:09:06,200
okazało się geniuszami
myślenia dywergentnego?

216
00:09:06,200 --> 00:09:08,400
Trzeba jedno o nich wiedzieć.

217
00:09:08,400 --> 00:09:11,000
To były przedszkolaki.

218
00:09:11,000 --> 00:09:11,920
Jak sądzicie?

219
00:09:11,920 --> 00:09:13,910
Jaki odsetek był geniuszami?

220
00:09:13,910 --> 00:09:15,190
(Członek publiczności) 80.

221
00:09:15,190 --> 00:09:17,400
Sądzisz, że 80?

222
00:09:17,400 --> 00:09:18,440
98 procent.

223
00:09:18,440 --> 00:09:21,600
Było to badanie podłużne.

224
00:09:21,600 --> 00:09:25,302
Oznacza to, że ponownie przetestowano
te same dzieci pięć lat później,

225
00:09:25,302 --> 00:09:26,830
w wieku od ośmiu dziesięciu lat.

226
00:09:26,830 --> 00:09:28,400
Jak sądzicie?

227
00:09:28,400 --> 00:09:29,640
50?

228
00:09:29,640 --> 00:09:31,560
Przetestowali je ponownie

229
00:09:31,560 --> 00:09:35,480
pięć lat później,
w wieku od trzynastu do piętnastu lat.

230
00:09:35,480 --> 00:09:36,960
Widać pewien trend.

231
00:09:36,960 --> 00:09:39,480
(Śmiech.)

232
00:09:39,480 --> 00:09:43,360
To pokazuje ciekawą historię.

233
00:09:43,360 --> 00:09:45,910
Można by wyobrazić sobie,
że jest odwrotnie.

234
00:09:46,760 --> 00:09:49,750
Zaczynacie nie zbyt dobrze,
ale z wiekiem stajecie się lepsi.

235
00:09:49,750 --> 00:09:51,130
Ale to pokazuje dwie rzeczy:

236
00:09:51,130 --> 00:09:54,640
po pierwsze, wszyscy mamy tę zdolność,

237
00:09:54,640 --> 00:09:57,200
po drugie, pogarsza się ona
w większości przypadków.

238
00:09:57,200 --> 00:09:58,927
Wiele przydarzyło się tym dzieciom

239
00:09:58,927 --> 00:10:01,080
w trakcie dorastania.

240
00:10:01,080 --> 00:10:02,800
Ale jedną z najważniejszych rzeczy

241
00:10:02,800 --> 00:10:04,320
do tego czasu

242
00:10:04,320 --> 00:10:06,260
było otrzymanie wykształcenia.

243
00:10:06,260 --> 00:10:09,290
Spędzili w szkole 10 lat słysząc,
że jest tylko jedna odpowiedź,

244
00:10:09,290 --> 00:10:13,280
znajduje się z tyłu książki...
i nie wolno podglądać.

245
00:10:13,280 --> 00:10:14,640
I nie wolno przepisywać,

246
00:10:14,640 --> 00:10:16,320
bo to ściąganie.

247
00:10:16,320 --> 00:10:18,840
Poza szkołą nazywa się to współpracą.

248
00:10:18,840 --> 00:10:21,200
Ale w szkołach...

249
00:10:21,200 --> 00:10:23,360
Nie chodzi o to,
że nauczyciele tego chcą.

250
00:10:23,360 --> 00:10:26,680
Po prostu tak się dzieje.

251
00:10:26,680 --> 00:10:29,880
Ponieważ jest to wpisane w geny edukacji.

252
00:10:29,880 --> 00:10:32,600
Należy zacząć inaczej postrzegać
potencjał ludzki.

253
00:10:32,600 --> 00:10:37,400
Należy porzucić stary podział na to,
co akademickie, nieakademickie,

254
00:10:37,400 --> 00:10:40,640
abstrakcyjne, teoretyczne, zawodowe

255
00:10:40,640 --> 00:10:44,030
i dostrzec, że to mit.

256
00:10:44,030 --> 00:10:45,660
Po drugie, należy zaakceptować,

257
00:10:45,660 --> 00:10:48,090
że większość udanego uczenia się
zachodzi w grupach,

258
00:10:48,090 --> 00:10:50,920
że współpraca jest podstawą rozwoju.

259
00:10:50,920 --> 00:10:54,360
Jeśli rozdzieli się ludzi
i oceni się ich z osobna,

260
00:10:54,360 --> 00:10:58,040
tworzy się rozdźwięk między nimi

261
00:10:58,040 --> 00:11:00,160
a ich naturalnym środowiskiem uczenia się.

262
00:11:00,160 --> 00:11:03,720
Po trzecie, chodzi głównie
o kulturę instytucji,

263
00:11:03,720 --> 00:11:05,440
ich zwyczaje

264
00:11:05,506 --> 00:11:07,336
i środowiska jakie zajmują.