เราคงเคยได้ยินคำว่านามธรรม (Abstract) มาบ้าง ผมเลยคิดว่าจะลองอธิบาย ความหมายของมัน หรือยิ่งกว่านั้น คำว่า Abstract หมายความว่ายังไงกันแน่ abstract เป็นคำคุณศัพท์ เรามีความคิดแบบ abstract เราวาดภาพแนว abstract ถ้าเป็นกริยา เรา abstract บางสิ่ง abstract แนวคิดจากแนวคิดอี่นๆ หรือเป็นคำนาม เรามี abstract ส่วนมาก ถ้าเป็นคำนาม ผมมักจะนึกถึง Abstract ของงานวิจัย ซึ่งกรั่นกรองเฉพาะส่วนสำคัญของงาน ซึ่งหมายถึงบทสรุปของงานวิจัยนั้นๆ และอีกอย่างที่คุณจะเจอ ไม่ว่าคุณจะใช้คำนี้ ในรูปแบบไหนก็ตาม ก็บ่งบอกถึงการดึงส่วนสำคัญ จากวัตถุชิ้นหนึ่ง ไม่ว่าจะใช้ในรูปคำนาม คุณศัพท์ หรือ กริยา ตรงนี้ให้เป็นโลกแห่งความจริง นี่คือโลกแห่งความเป็นจริง และตรงนี้ให้เป็นโลก ของแนวคิดและหลักการ วิธีการสำคัญของ abstraction หรือ abstract บางอย่าง คือการที่เราดึงอะไรออกมา จากวัตถุหนึ่งในโลกแห่งความจริง ไปยังเส้นทางของโลกแห่งแนวคิดและหลักการ สำหรับผมนะ ความหมายที่เป็นรูปธรรมของ คำว่า abstraction ซึ่งอาจจะฟังดูสับสน เพราะเรากำลังคิด abstraction ในรูปธรรม นั่นคือรูปทรงเลขาคณิต ถ้าผมบอกว่าให้มองหาลูกบาศก์ คุณอาจจะชี้ไปยัง borg vessel (ยานอวกาศ ในเรื่อง Star Trek) borg vessel หรือคุณชี้ไปยังลูกเต๋า เราวาดรูปลูกเต๋ากัน ถ้าเรามองหาลูกบาศก์ คุณอาจจะชี้ไปยังลูกเต๋า ที่คล้ายๆแบบนี้ คุณอาจชี้ไปยังร Rublik's cube อะไรก็ได้ที่หาเจอ อาจจะมีตึกที่มีทรงลูกบาศก์ก็ได้ ตึกที่มีทรงลูกบาศก์ หรือกล่องในบ้านอาจเป็นทรงลูกบาศก์ แต่ในหัวของคุณ คุณรู้ว่าลูกบาศก์เป็นยังไง เหมือนรู้ว่านั่นคือลูกบาศก์เมื่อเราเห็นมัน แนวคิดกว้างๆนี่เองที่ทำให้ความคิด นั่นกระจ่างขึ้น อย่างเช่นการนิยามลูกบาศก์ และหลายความคิดก็แตกต่างกันไป นี่คือวัตถุพลาสติกที่ถูกถืออยู่ นี่คือสิ่งๆหนึ่งที่มีสีขาว พวกมันก็ไม่ได้เป็นลูกบาศก์เสียทีเดียว เพราะว่ามีมุมเว้าๆตรงขอบ และยาน borg vessel มันไม่มีอยู่จริงนะ เป็นของสมมุติขึ้นมา ก็มีความเป็นลูกบาศก์อยู่ในตัวมันเอง สิ่งที่น่าสนใจของเลขาคณิตก็คือ มันพยายามจะนิยามวัตถุหลายๆอย่างบนโลกนี้ ดังนั้นเราจึงมีคำนิยามเหล่านี้ในเรขาคณิต อย่างเช่นวัตถุอย่างนี้ ที่ทุกด้านมีความยาวเท่ากัน ถ้าตรงนี้ยาวหนึ่งหน่วย อีกด้านก็ยาวเท่ากัน คือยาวหนึ่งหน่วย แต่ไม่จำเป็นว่า ไม่ว่าด้านนี้จะยาวเท่าไหร่ ในแกนนี้ หรือยาวเท่าไหร่ในแกนนี้ หรือแกนนี้ก็ตาม และเราจะไม่เจาะลึกถึงนิยาม ของลูกบาศก์ แต่ที่ผมอยากจะเน้นก็คือ มันมีแนวคิดเกี่ยวกับลูกบาศก์ ที่นิยามมันไว้ และในโลกของความเป็นจริง ไม่มีทรงรูปบาศก์ที่เพอร์เฟคหรอก ถ้าเราจะพยายามวัดอย่างละเอียด ถ้าจะวัดขนาดที่ละเอียดมากๆ ทุกด้านไม่มีทางเท่ากันหรอก แต่แนวคิดที่บอกว่าทุกด้านยาวเท่ากัน ด้านนี้และด้านนี้ และทุกด้านต้อง ยาวเท่ากัน ดังนั้นเราพยายามคิดให้ออก มาจากโลกแห่งความจริง ถ้าเรานึกถึงศตวรรษที่ 24 หรือ 25 ไปยังแนวคิดที่ซ้อนอยู่ หลักการที่กว้างๆ และคุณอาจจะเคยได้ยินคำว่า abstract จากงานศิลปะ อย่างเช่น abstract art ดังนั้น abstract art ก็ใช้หลักการเดียวกัน ถ้าหาความหมายดู เราจะเจออย่างน้อย 20 ความหมาย ของ abstract แต่สุดท้าย ก็สื่อถึงสิ่งเดียวกัน abstract art คือศิลปะที่ไม่พยายาม วาดตามความเป็นจริง ถ้าเรามองงานศิลปะยุค Renaissance นักศิลปะเหล่านี้เก่งในการวาด ที่เสมือนของจริง แต่นักศิลปะแนว abstract เขาไม่ได้พยายามจะ แสดงจินตนาการของโลกความจริง แต่เขาพยายามแสดงจินตนาการออก มาในรูปสีสัน รูปทรง หรือ ลาย นี่คือ ผลงานรูปวาดของ Jackson Pollock อยู่ตรงนี้ เอามากจาก Steven Zucker นักประวัติศาสตร์ศิลปะ จะเห็นว่ารูปนี้ไม่ชัดเจน แจ๊คสัน โพลอค ไม่ได้พยายามจะวาด รูปสุนัขหรือม้า แต่เขาวาดรูปแบบอิสระ ไม่มีต้นแบบจากที่ไหน ไม่มีวัตถุในเหมือนในรูป และคำว่า abstract ไม่ได้ใช้เฉพาะในเลขาคณิตหรือศิลปะ แต่ใช้กับทุกสิ่งที่เราเจอทุกๆวัน เมื่อเราพูดถึงบางอย่าง เราใช้คำศัพท์หรือสัญลักษณ์ จริงๆเราก็ abstracting บางอย่าง เราดึงเนื้อหาจากวัตถุที่เราเห็น ถ้าใช้คำว่าสุนัข มันเป็นเพียงสัญลักษณ์ที่อยู่ในสมองเรา ที่เกี่ยวข้องกับสุนัข ในสมองเราพอจะรู้ว่า สุนัขมันเป็นยังไง มันต้องมีสี่ขา กระดิกหู และเราชอบลูบหัวมัน มันเป็นเพื่อนสนิทของมนุษย์ เราก็คิดว่านี่แหละคือสุนัข และนี่คืิอคุณสมบัติสำคัญของมัน เมื่อเรามองดูสุนัขจริงๆ สุนัขไม่ได้เหมือนกันหมด ถ้ามองไปที่พันธุ์ great dane หรือพันธุ์พุดเดิ้ลจิ๋ว แต่เราจะตระหนักถึงคุณสมบัติของมัน จุดนี้เราก็ได้ abstract สิ่งนี้และ เรียกว่าสุนัข เรา abstract ออกมาในรูปของสัญลักษณ์ และเห็นออกมาเป็นภาพ แม้แต่เราจะเขียนตัวเลข ถ้าเขียนเลข 5 เราเขียนบ่อยมากจนกระทั่ง เลข 5 เหมือนเป็นวัตถุชิ้นหนึ่งๆเลย แต่จริงๆมันคือนามธรรม เป็นเพียงจำนวนของวัตถุ และมีสัญลักษณ์แบบนี้ เราจะเขียนเลขห้าอีกแบบก็ได้ อย่างเลขห้าของโรมัน จะเขียนแบบนี้ก็ได้ จะเขียนแบบไหนก็ตาม ก็แสดงถึงจำนวนห้าอย่าง เราอาจจะบอกว่า ห้าเป็นยังไง เราก็อาจจะวาด หรือชี้ให้เห็นได้ แต่ว่าเราแสดงสัญลักษณ์ของห้า นั่นก็เป็นเพียงนามธรรมนั่นเอง หวังว่าคุณจะเข้าใจมากขึ้น สำหรับคำว่า abstract ก็อย่างที่ได้สอนมา ไม่มีคำไหนแทนคำนี้ได้ เพราะมันเป็นนามธรรม อาจจะดูสับสนนิดหน่อย