WEBVTT

00:00:00.800 --> 00:00:03.800
Słowo "abstrakt" usłyszycie ode mnie wiele razy,

00:00:03.800 --> 00:00:07.621
więc pomyślałem, że pokuszę się dla was o próbę definicji

00:00:07.621 --> 00:00:09.267
albo lepiej,

00:00:09.267 --> 00:00:11.800
postaram się, abyście intuicyjnie pojęli sens tego słowa.

00:00:11.800 --> 00:00:14.067
"Abstrakt" może pojawić się jako przymiotnik - "abstrakcyjny",

00:00:14.067 --> 00:00:16.267
np. abstrakcyjny pomysł,

00:00:16.267 --> 00:00:19.267
sztuka abstrakcyjna.

00:00:19.267 --> 00:00:20.600
Może też oznaczać

00:00:20.600 --> 00:00:22.200
wyodrębnienie czegoś,

00:00:22.200 --> 00:00:25.067
przykładowo idei z jakieś koncepcji.

00:00:25.067 --> 00:00:26.836
Samo słowo "abstrakt"

00:00:26.836 --> 00:00:28.467
to rzeczownik.

00:00:28.467 --> 00:00:30.252
Zazwyczaj, jeśli używa się go w ten sposób,

00:00:30.252 --> 00:00:31.572
to znaczenie, które jako pierwsze przychodzi mi na myśl,

00:00:31.572 --> 00:00:34.200
to streszczenie pracy naukowej,

00:00:34.200 --> 00:00:37.133
mające służyć jak najszerszemu jej zobrazowaniu.

00:00:37.133 --> 00:00:38.733
To swego rodzaju podsumowanie pracy.

00:00:38.733 --> 00:00:40.200
Niezależnie od tego

00:00:40.200 --> 00:00:41.400
w jakim kontekście użyjecie słowa "abstrakt",

00:00:41.400 --> 00:00:44.467
to przekonacie się o jednym

00:00:44.467 --> 00:00:46.800
- przeważnie chodzi o wydobycie esencji

00:00:46.800 --> 00:00:51.200
z danego obiektu w realnym świecie,

00:00:51.200 --> 00:00:54.231
niezależnie czy użyjecie "abstraktu" jak rzeczownika czy przymiotnika.

00:00:54.231 --> 00:00:56.067
Mamy tutaj nasz "realny świat"

00:00:56.067 --> 00:00:58.379
nasz "realny świat",

00:00:58.379 --> 00:01:01.410
a tutaj jest świat

00:01:01.410 --> 00:01:05.267
idei i koncepcji.

00:01:05.267 --> 00:01:08.400
A istota abstraktu

00:01:08.400 --> 00:01:09.733
i wydobywania esencji

00:01:09.733 --> 00:01:10.933
jest taka, że wyodrębniasz ją

00:01:10.933 --> 00:01:13.467
z tej konkretnej rzeczywistości

00:01:13.467 --> 00:01:17.867
i kierujesz się ku ideom i koncepcjom.

00:01:17.867 --> 00:01:22.267
Dla mnie prawdopodobnie najbardziej namacalnym

00:01:22.267 --> 00:01:25.733
sposobem myślenia o abstrakcji, co już samo w sobie jest sprzeczne,

00:01:25.733 --> 00:01:28.400
myślenie o abstrakcji w namacalny sposób,

00:01:28.400 --> 00:01:31.713
są np. figury geometryczne,

00:01:31.713 --> 00:01:34.969
więc jeśli poprosiłbym was o znalezienie mi sześcianu,

00:01:34.969 --> 00:01:38.267
moglibyście wskazać Sześcian Borgów ("Star Trek").

00:01:38.267 --> 00:01:39.302
Sześcian Borgów

00:01:39.302 --> 00:01:44.800
Możecie też wskazać parę kostek do gry.

00:01:44.800 --> 00:01:46.867
Pozwólcie, że narysuję parę kostek.

00:01:46.867 --> 00:01:48.952
Jeśli szukalibyście sześcianów,

00:01:48.952 --> 00:01:51.733
to moglibyście też wskazać parę kostek,

00:01:51.733 --> 00:01:53.933
która wygląda mniej więcej tak.

00:01:53.933 --> 00:01:55.733
Moglibyście wskazać kostkę Rubika,

00:01:55.733 --> 00:01:56.800
w zasadzie możecie wskazać cokolwiek,

00:01:56.800 --> 00:01:58.733
może to być budynek, który przypomina sześcian,

00:01:58.733 --> 00:02:00.733
budynek, który przypomina sześcian

00:02:00.733 --> 00:02:03.467
albo pudełko w waszym domu, które jest sześcianem.

00:02:03.467 --> 00:02:07.667
W waszych umysłach zakodowane jest, jak wygląda sześcian,

00:02:07.667 --> 00:02:09.733
coś w rodzaju "umiem rozpoznać, że to sześcian, jeśli jakiś zobaczę",

00:02:09.733 --> 00:02:13.133
ale generalnie chodzi o ogólne pojęcie,

00:02:13.133 --> 00:02:15.600
czym jest sześcian.

00:02:15.600 --> 00:02:17.000
Podane wyżej przykłady skrajnie się od siebie różnią,

00:02:17.000 --> 00:02:19.267
to jest jakiś plastikowy przedmiot, który mogę zmieścić w dłoni,

00:02:19.267 --> 00:02:20.733
to są jakieś białe przedmioty,

00:02:20.733 --> 00:02:23.200
które nawet nie są zbliżone do geometrycznego ideału sześcianu,

00:02:23.200 --> 00:02:26.400
bo mają lekko zaokrąglone krawędzie.

00:02:26.400 --> 00:02:29.200
To jest wielki Sześcian Borgów, który... wiecie...

00:02:29.200 --> 00:02:31.067
jeszcze nie istnieje ;-)

00:02:31.067 --> 00:02:32.733
to oczywiście fikcyjny obiekt.

00:02:32.733 --> 00:02:35.400
Wszystkie te obiekty mają kształt sześcianu,

00:02:35.400 --> 00:02:37.800
to jedna z zabawnych rzeczy w geometrii

00:02:37.800 --> 00:02:41.733
- figury te faktycznie oddają istotę kształtów realnego świata.

00:02:41.733 --> 00:02:44.800
I rzeczywiście mamy taką definicję w geometrii.

00:02:44.800 --> 00:02:49.918
Obiekt podobny do tego,

00:02:49.918 --> 00:02:52.700
którego każdy bok ma dokładnie tę samą długość

00:02:52.900 --> 00:02:55.108
to jest długość 1 i to będzie długość 1

00:02:55.108 --> 00:02:56.815
i to też będzie długość 1

00:02:56.815 --> 00:02:58.098
chociaż nie musi być to koniecznie "1".

00:02:58.113 --> 00:02:59.621
Jakakolwiek będzie długość tego boku,

00:02:59.621 --> 00:03:00.800
to ten bok

00:03:00.800 --> 00:03:02.200
ten bok też będzie miał tę samą długość

00:03:02.200 --> 00:03:04.133
i ten także.

00:03:04.133 --> 00:03:05.933
Nie zamierzam podawać wam szczegółowej definicji,

00:03:05.933 --> 00:03:08.267
po prostu staram się pokazać wam, że istnieje

00:03:08.267 --> 00:03:12.200
czysto teoretyczne wyobrażenie, czym jest sześcian

00:03:12.200 --> 00:03:14.267
czym jest sześcian.

00:03:14.267 --> 00:03:16.733
Natomiast w realnym świecie, właściwie nie ma czegoś takiego

00:03:16.733 --> 00:03:18.533
jak idealny sześcian.

00:03:18.533 --> 00:03:20.333
Jeśli bylibyście naprawdę blisko tej formy,

00:03:20.333 --> 00:03:22.533
jeśli dokładnie zmierzylibyście wymiary jej boków

00:03:22.533 --> 00:03:24.667
to nie będą one identyczne,

00:03:24.667 --> 00:03:32.267
ale abstrakcyjna idea sześcianu zakłada, że jego boki mają dokładnie tę samą długość

00:03:32.267 --> 00:03:35.200
ta krawędź, ta i ta i w zasadzie wszystkie inne

00:03:35.200 --> 00:03:37.467
będą miały dokładnie tę samą długość.

00:03:37.467 --> 00:03:39.015
Tak więc przechodzimy od konkretów,

00:03:39.015 --> 00:03:40.933
tworów realnego świata,

00:03:40.933 --> 00:03:43.933
o ile XXIV albo XXV wiek można uznać za realny świat,

00:03:43.933 --> 00:03:49.205
do ogólnego zarysu idei przewodniej.

00:03:49.205 --> 00:03:51.748
Zapewne z "abstraktem" spotkacie się też

00:03:51.748 --> 00:03:54.267
w sztuce - sztuka abstrakcyjna

00:03:54.267 --> 00:03:56.467
ten obraz to właśnie przykład sztuki abstrakcyjnej

00:03:56.467 --> 00:03:57.933
i ta sama idea przewodnia.

00:03:57.933 --> 00:03:59.000
Więc jeśli spojrzycie do słownika,

00:03:59.000 --> 00:04:01.000
to znajdziecie 20 definicji słowa "abstrakt",

00:04:01.000 --> 00:04:04.200
ale wszystkie one będą próbowały powiedzieć jedno:

00:04:04.200 --> 00:04:09.467
sztuka abstrakcyjna to sztuka, która nie skupia się na odwzorowywaniu

00:04:09.467 --> 00:04:11.667
rzeczywistości takiej, jaką ona naprawdę jest.

00:04:11.667 --> 00:04:15.000
Dla porównania obejrzycie obrazy malarzy Renesansu,

00:04:15.000 --> 00:04:16.998
którzy specjalizowali się w malowaniu kształtów

00:04:16.998 --> 00:04:18.933
tak, jak wyglądają one w realnym świecie,

00:04:18.933 --> 00:04:20.333
ale malarze abstrakcyjni

00:04:20.333 --> 00:04:22.060
czasem nawet nie próbują

00:04:22.060 --> 00:04:24.267
pokazać czegoś realnego,

00:04:24.267 --> 00:04:26.800
chodzi im jedynie o oddanie ogólnego zarysu

00:04:26.800 --> 00:04:31.000
albo samego koloru, formy i tekstury.

00:04:31.000 --> 00:04:33.200
To jest obraz Jacksona Pollocka,

00:04:33.200 --> 00:04:35.533
o tutaj

00:04:35.533 --> 00:04:39.267
zdjęcie zrobione zostało przez naszego historyka sztuki, Stevena Zuckera

00:04:39.267 --> 00:04:41.800
i jak widzicie, nie ma tu nic konkretnego

00:04:41.800 --> 00:04:44.000
Jackson Pollock nie próbuje namalować

00:04:44.000 --> 00:04:46.856
psa, konia albo czegoś w tym rodzaju,

00:04:46.856 --> 00:04:49.333
maluje coś nieokreślonego,

00:04:49.333 --> 00:04:51.379
kompletnie niezależnego

00:04:51.379 --> 00:04:55.733
i oderwanego od rzeczywistości.

00:04:55.733 --> 00:04:58.133
Słowo "abstrakcja"

00:04:58.133 --> 00:05:01.800
nie dotyczy jednak jedynie geometrii i sztuki,

00:05:01.800 --> 00:05:04.800
dotyczy wszystkiego, co robimy na co dzień,

00:05:04.800 --> 00:05:06.467
nawet kiedy zwyczajnie z kimś rozmawiamy,

00:05:06.467 --> 00:05:08.815
praktycznie za każdym razem, kiedy używamy słów i symboli,

00:05:08.815 --> 00:05:10.867
wydobywamy to, co ważne,

00:05:10.867 --> 00:05:16.471
wydobywamy esencję czegoś, co naprawdę istnieje w naszej rzeczywistości.

00:05:16.471 --> 00:05:19.867
Więc jeśli użyję słowa "pies",

00:05:19.867 --> 00:05:23.671
to jest to jakiś zespół symboli, które przedstawiają coś w naszym umyśle,

00:05:23.671 --> 00:05:25.533
coś co kojarzy nam się z psem.

00:05:25.533 --> 00:05:27.467
Mamy w umyśle jakieś cechy,

00:05:27.467 --> 00:05:29.533
które "tworzą" psa,

00:05:29.533 --> 00:05:31.667
np. że ma cztery łapy,

00:05:31.667 --> 00:05:34.554
oklapnięte uszy i że lubimy go głaskać,

00:05:34.554 --> 00:05:37.458
i że jest najlepszym przyjacielem człowieka.

00:05:37.458 --> 00:05:39.708
Wyobrażacie sobie, że właśnie to nazywamy psem,

00:05:39.708 --> 00:05:41.975
że to jest istota psa.

00:05:41.975 --> 00:05:43.748
Ale jeśli przyjrzycie się psom w realnym świecie,

00:05:43.748 --> 00:05:46.538
tak naprawdę bardzo się od siebie różnią,

00:05:46.538 --> 00:05:48.152
jak np. dog niemiecki

00:05:48.152 --> 00:05:52.385
i pudelek miniaturka.

00:05:52.385 --> 00:05:55.429
Ale mimo to we wszystkich rozpoznajemy cechy wspólne,

00:05:55.429 --> 00:05:58.231
które mówią nam, że to psy.

00:05:58.231 --> 00:06:00.871
Do tego jeszcze te litery, które nawet lepiej przedstawiają esencję,

00:06:00.871 --> 00:06:02.948
gdyż przywołują obraz psa.

00:06:02.948 --> 00:06:05.000
Nawet jeśli napiszemy coś tak prostego jak pojedyncza cyfra,

00:06:05.000 --> 00:06:09.354
powiedzmy "5",

00:06:09.354 --> 00:06:11.533
to używamy jej tak często, że dla nas

00:06:11.533 --> 00:06:14.292
"5" przypomina już konkretną rzecz,

00:06:14.292 --> 00:06:15.687
mimo że jest tak abstrakcyjna.

00:06:15.687 --> 00:06:17.487
To tylko ilość czegoś,

00:06:17.487 --> 00:06:19.000
którą mogę przedstawić w ten sposób

00:06:19.000 --> 00:06:21.968
albo w ten sposób,

00:06:21.968 --> 00:06:24.887
albo zapisując cyframi rzymskimi...
o tak.

00:06:24.887 --> 00:06:26.800
albo tak.

00:06:26.800 --> 00:06:28.667
W każdym z tych przypadków

00:06:28.667 --> 00:06:32.333
ideą przewodnią jest ilość - pięć rzeczy

00:06:32.333 --> 00:06:35.933
Pięć. Jeśli byście kogoś poprosili, żeby wskazał wam piątkę

00:06:35.933 --> 00:06:38.400
to pewnie narysowałby albo wskazał coś w tym stylu,

00:06:38.400 --> 00:06:41.477
ale cały czas byłby to symbol "5",

00:06:41.477 --> 00:06:45.188
i nadal byłby to bardzo abstrakcyjny koncept.

00:06:45.188 --> 00:06:47.267
Tak więc to daje wam pojęcie,

00:06:47.267 --> 00:06:48.831
co oznacza "abstrakt".

00:06:48.831 --> 00:06:50.200
Można powiedzieć,

00:06:50.200 --> 00:06:53.000
że to coś w rodzaju, z braku lepszego słowa,

00:06:53.000 --> 00:06:56.400
coś w rodzaju... abstrakcyjnego konceptu,

00:06:56.400 --> 00:06:59.108
żeby przesadnie się już nad tym nie rozwodzić.