1
00:00:01,833 --> 00:00:31,044
(muzika)

2
00:00:31,044 --> 00:00:34,526
Ko te je naucio da mrzis boju svoje koze?

3
00:00:34,526 --> 00:00:38,461
Ko te je naucio da mrzis teksturu svoje kose?

4
00:00:38,461 --> 00:00:43,473
Ko te je naucio da mrzis oblik svog nosa, i svoje usne?

5
00:00:43,473 --> 00:00:49,461
Ko te je naucio da mrzis sebe, od glave do pete?

6
00:00:49,461 --> 00:00:52,357
Ko te je naucio da mrzis sopstveni narod?

7
00:00:52,357 --> 00:00:55,720
Ko te je naucio da mrzis rasu kojoj pripadas

8
00:00:55,720 --> 00:00:59,222
toliko da ne zelis da budes okruzen sebi slicnima?

9
00:00:59,222 --> 00:01:05,135
Znas i sam. Pre nego sto pitas gospodina Muhameda da li on uci mrznji, zapitaj se

10
00:01:05,135 --> 00:01:11,386
k0 te je naucio da mrzis sebe takvog kakvog te je Bog stvorio.

11
00:01:11,386 --> 00:01:14,755
Vecina nas, crnaca, kako nas je on nazvao,

12
00:01:14,755 --> 00:01:16,890
smo zaista verovali da smo slobodni,

13
00:01:16,890 --> 00:01:24,710
nesvesni da u nasoj podsvesti smo i dalje vezani onim lancima koje smo mislili da smo zbacili

14
00:01:24,710 --> 00:01:30,463
i mnogo puta nas je zapravo motivisala

15
00:01:30,463 --> 00:01:35,694
nasa zelja da nas belci vole.

16
00:01:35,694 --> 00:01:39,445
Malkolm je zeleo da se otrese tog osecaja inferiornosti.

17
00:01:39,445 --> 00:01:40,442
Znao je da ce to biti bolno.

18
00:01:40,442 --> 00:01:42,594
Znao je da bi ljudi mogli ubiti zbog toga,

19
00:01:42,594 --> 00:01:50,235
ali se usudio da rizikuje.

20
00:01:50,235 --> 00:01:58,515
Govorio je nesto sto nijedan vodja nije rekao tog dana.

21
00:01:58,515 --> 00:02:05,073
Dok su druge vodje molile da udju u kucu u svog mucitelja,

22
00:02:05,073 --> 00:02:10,545
on vam je govorio da sagradite svoju kucu.

23
00:02:10,545 --> 00:02:13,779
Isterao je strah iz Afroamerikanaca.

24
00:02:13,779 --> 00:02:16,459
Rekao je: "Reci cu naglas ono sto svi mislite".

25
00:02:16,459 --> 00:02:21,829
"Videcete, ljudi ce cuti, i to nam mozda nece doneti nista,OK?

26
00:02:21,829 --> 00:02:25,001
Ali ne govorim to da bi oni culi."

27
00:02:25,001 --> 00:02:30,886
Kada je to izgovorio tako snazno, nekako muski, porucio je,

28
00:02:30,886 --> 00:02:34,239
" Ne bojim se da kazem ono sto mislite sve ove godine,"

29
00:02:34,239 --> 00:02:36,150
zato smo ga voleli.

30
00:02:36,150 --> 00:02:38,853
Rekao je to naglas, ne iza zatvorenih vrata,

31
00:02:38,853 --> 00:02:43,624
zauzeo se za nas.

32
00:02:43,624 --> 00:02:49,026
I kao prvo, ja kao musliman verujem da je beli covek dovoljno inteligentan.

33
00:02:49,026 --> 00:02:53,689
I ako mora da bude nateran da shvati kako se Crnci zapravo osecaju

34
00:02:53,689 --> 00:02:58,110
I koliko nam je dosta te smirujuce ulepsane stare price

35
00:02:58,110 --> 00:03:00,903
pa, sam sebi otezava stvari.

36
00:03:00,903 --> 00:03:03,922
Belac vam veruje kada nastavljamo sa tom starom ulepsanom pricom

37
00:03:03,922 --> 00:03:07,039
zato sto mu se tako obracate otkad vas je doveo ovde.

38
00:03:07,039 --> 00:03:08,670
Prestanite tako da mu se obracate!

39
00:03:08,670 --> 00:03:10,453
Recite mu kako se osecate!

40
00:03:10,453 --> 00:03:23,652
Recite mu kako i kroz kakav ste pakao prosli, i da ako nije spreman da pospremi svoju kucu, ako nije spreman na to,

41
00:03:23,652 --> 00:03:30,863
ne treba ni da ima kucu. -Tako je! - Trebala bi da se zapali i izgori...

42
00:03:30,863 --> 00:03:39,340
(aplauz)

43
00:03:39,340 --> 00:03:51,162
(bubnjevi i muzika)

44
00:03:51,162 --> 00:03:56,916
Na ulicnim coskovima Harlema, vecinu ovog veka, Crnci su slavili njihovu kulturu

45
00:03:56,916 --> 00:04:02,114
i raspravljali o pitanju rase u Americi.

46
00:04:02,114 --> 00:04:09,610
Upravo ovde se Malkom prvi put prikljucio ulicnim govornicima koji su bili glas, nada i bes Harlema.

47
00:04:09,610 --> 00:04:20,294
Ucio sam nacionalizmu, zato sto zelim da odem iz Belceve zemlje, jer se integracija nikada nece dogoditi

48
00:04:20,294 --> 00:04:23,738
Nikada se, dokle god ste zivi,

49
00:04:23,738 --> 00:04:29,470
necete integrisati u sistem belaca.

50
00:04:29,470 --> 00:04:31,982
Sto dvadeset peta ulica i Sedma avenija su bile

51
00:04:31,982 --> 00:04:38,758
srediste aktivnosti crnih ulicnih govornika.

52
00:04:38,758 --> 00:04:42,613
Kada je Malkom stigao, tehnicki nije imao ugao.

53
00:04:42,613 --> 00:04:51,935
Tako da je postavio svoju bazu, takoreci, ispred knjizare staresine Misoa.

54
00:04:51,935 --> 00:05:09,314
Kada se Malkom popeo na malu platformu, nije mogao da progovori prvih cetiri, pet minuta.

55
00:05:09,314 --> 00:05:15,750
Ljudi su toliko uzvikivali pohvale

56
00:05:15,750 --> 00:05:20,425
a on je stajao, upijajuci ih.

57
00:05:20,425 --> 00:05:24,518
A onda bi progovorio.

58
00:05:24,518 --> 00:05:28,661
Gospodina Muhameda zovu ucitelj mrznje

59
00:05:28,661 --> 00:05:32,295
Zato sto vas tera da mrzite drogu i alkohol.

60
00:05:32,295 --> 00:05:36,088
Kazu da gospodin Muhamed misli da je crna rasa uzvisena

61
00:05:36,088 --> 00:05:40,075
zato sto uci vas i mene da, ne samo da smo dobri koliko i belci,

62
00:05:40,075 --> 00:05:44,970
vec i bolji.

63
00:05:44,970 --> 00:05:47,854
Da, bolji od belaca.

64
00:05:47,854 --> 00:05:49,875
Vi ste bolji od belaca.

65
00:05:49,875 --> 00:05:51,905
a to nije mala stvar.

66
00:05:51,905 --> 00:05:55,091
To nije mala stvar, znate da smo jednaki kao i oni.

67
00:05:55,091 --> 00:05:57,585
Ko je on da budemo jednaki sa njim?

68
00:05:57,585 --> 00:05:59,136
Pogledajte njegovu kozu

69
00:05:59,136 --> 00:06:01,626
Ne mozete porediti svoju kozu sa njegovom,

70
00:06:01,626 --> 00:06:09,493
vasa koza je kao zlato pored njegove koze.

71
00:06:09,493 --> 00:06:13,417
Nekada smo balavili za belcima.

72
00:06:13,417 --> 00:06:17,576
Mislili smo da su lepi jer smo bili slepi, glupi.

73
00:06:17,576 --> 00:06:19,716
Nismo ih videli onakvima kakvi su zapravo.

74
00:06:19,716 --> 00:06:24,563
Ali otkako je precasni Ilajdza Muhamed dosao i naucio nas Islamu,

75
00:06:24,563 --> 00:06:28,808
koji nas je procistio, i omogucio nam da vidimo svojim ocima,

76
00:06:28,808 --> 00:06:33,532
sada uvidjamo da je stara bleda krpa, upravo to

77
00:06:33,532 --> 00:06:40,960
nista drugo, do stara bleda krpa.

78
00:06:40,960 --> 00:06:43,997
Stekao sam taj snazan osecaj da sa njim i

79
00:06:43,997 --> 00:06:45,968
jednom kada cujete njegove reci,

80
00:06:45,968 --> 00:06:50,811
nikada se ne vracate onome sto ste bili pre.

81
00:06:50,811 --> 00:06:56,654
Morali ste, cak iako vec imate svoje misljenje da razmislite ponovo.

82
00:06:56,654 --> 00:06:58,763
Mi nismo navikli na to da nam govore da smo djavoli,

83
00:06:58,763 --> 00:07:04,095
ugnjetavaci u nasim predivnim gradovima na severu.

84
00:07:04,095 --> 00:07:09,210
On je predstavljao glas tihe mase crnaca

85
00:07:09,210 --> 00:07:18,524
i pevao je tim glasom bas poput samog djavola, a to je znacilo rat.

86
00:07:18,524 --> 00:07:22,486
Kada je sisao sa bine, skocila sam

87
00:07:22,486 --> 00:07:27,095
krenula ka njemu, i naravno kada sam mu prisla telohranitelji,

88
00:07:27,095 --> 00:07:30,654
su se poredjali ispred, a on ih je samo odgurnuo.

89
00:07:30,654 --> 00:07:33,266
Prisla sam mu i pruzila ruku

90
00:07:33,266 --> 00:07:41,742
i rekla " Svidelo mi se nesto od onoga sto ste rekli. Ne slazem se sa svime sto ste rekli, ali mi se nesto od toga svidja".

91
00:07:41,742 --> 00:07:45,609
Pogledao me je, drzeci moju ruku na veoma nezan nacin i rekao

92
00:07:45,609 --> 00:07:52,943
" Jednog dana cete se sloziti sestro. Jednog dana hocete", i nasmesio se.

93
00:07:52,943 --> 00:07:58,529
Kako bi njegova poruka bila jasna, Malkom je koristio svoj zivot kao primer za crne Amerikance.

94
00:07:58,529 --> 00:08:04,029
Propovedao je o njemu u pricama i parabolama,

95
00:08:04,029 --> 00:08:07,264
a kasnije, pisuci svoju biografiju sa Aleksom Hejlijem,

96
00:08:07,264 --> 00:08:13,962
trazio je kontrolu nad time kako ce njegov zivot biti predstavljen u buducnosti.

97
00:08:13,962 --> 00:08:19,027
Bio sam potpuno zatecen izjavama koje je davao o sebi,

98
00:08:19,027 --> 00:08:21,959
Rekao bi," Ja sam deo svega onoga sa cim sam se susreo".

99
00:08:21,959 --> 00:08:27,945
Mislio je time da je sve ono sto je uradio u svojoj mladosti uticalo da sazna mnogo toga

100
00:08:27,945 --> 00:08:31,016
i nauci razne vestine,

101
00:08:31,016 --> 00:08:39,692
i sve to, kada se spojilo, stvorilo je Malkoma, koji je postao predstavnik islamske nacije.

102
00:08:39,692 --> 00:08:41,432
Rodjeni ste u Omahi, zar ne?

103
00:08:41,432 --> 00:08:42,026
-.Da gospodine.

104
00:08:42,026 --> 00:08:44,861
-I Vasa porodica je napustila Omahu kada ste imali jednu godinu?

105
00:08:44,861 --> 00:08:46,477
-Mislim da sam imao oko jedne godine.

106
00:08:46,477 --> 00:08:47,746
-Zasto su napustili Omahu?

107
00:08:47,746 --> 00:08:54,649
-Pa, koliko ja znam, Ku Klaks Klan su zapalili njihov dom u Omahi.

108
00:08:54,649 --> 00:08:55,605
Ku KluKs Klan su

109
00:08:55,605 --> 00:08:57,585
veoma unesrecili Vasu porodicu, siguran sam.

110
00:08:57,585 --> 00:08:59,496
-Pa, osetili su se nesigurno, kao i nesrecno.

111
00:08:59,496 --> 00:09:01,446
-Vi mora da imate misljenje prouzrokovano predrasudama,

112
00:09:01,446 --> 00:09:02,894
misljenje zbog licnih predrasuda.

113
00:09:02,894 --> 00:09:07,123
Drugim recima, ne mozete da posmatrate ovo na siri, akademski nacin, zapravo, zar ne?

114
00:09:07,123 --> 00:09:10,334
-Mislim da je to netacno, jer uprkos cinjenici da se to dogodilo u Omahi

115
00:09:10,334 --> 00:09:13,734
zbog cega smo se preselili u Lensing, u Micigenu, nas dom je spaljen jos jedanput.

116
00:09:13,734 --> 00:09:15,942
Zapravo, mog oca je ubio Ku Klaks Klan,

117
00:09:15,942 --> 00:09:21,000
I uprkos svemu tome, niko nije bio toliko integrisan sa belcima kao sto sam to bio ja.

118
00:09:21,000 --> 00:09:24,606
Niko nije zivio u belackom drustvu onako kako sam ja.

119
00:09:24,606 --> 00:09:28,369
Mi smo bili jedina crna deca u komsiluku,

120
00:09:28,369 --> 00:09:33,041
ali na kraju naseg poseda smo imali sumovitu oblast,

121
00:09:33,041 --> 00:09:36,620
tako da su bela deca dolazila kod nas kuci i isla se igrati u sumi.

122
00:09:36,620 --> 00:09:39,786
Malkom bi rekao, "Idemo da se igramo Robina Huda"

123
00:09:39,786 --> 00:09:43,622
Isli smo nazad da se igramo Robina Huda.

124
00:09:43,622 --> 00:09:47,108
Robin Hud je bio Malkom,

125
00:09:47,108 --> 00:09:53,154
a bela deca su se slagala sa tim.

126
00:09:53,154 --> 00:09:59,038
Malkom je rekao da je bio najsvetlije puti, od sedmoro dece koje su imali Erl i Luiz Litl,

127
00:09:59,038 --> 00:10:09,705
podsetnik, kako je rekao, na belog coveka koji je silovao njegovu majku.

128
00:10:09,705 --> 00:10:15,291
1929-te, kada je Malkom imao cetiri godine, njegov otac, stolar i propovednik,

129
00:10:15,291 --> 00:10:21,388
se preselio sa porodicom u Lansing, u Micigenu.

130
00:10:21,388 --> 00:10:28,926
Lensing je bio mali grad, a na zapadnoj strani su ziveli crnci.

131
00:10:28,926 --> 00:10:34,992
Malkom i njegova porodica su ziveli van grada

132
00:10:34,992 --> 00:10:40,046
i imali su zemljiste od cetiri ara sa malom kucom,

133
00:10:40,046 --> 00:10:46,244
tako da su ih smatrali farmerima.

134
00:10:46,244 --> 00:10:54,351
Tri meseca nakon njihovog preseljenja, komsije belci su sproveli pravni postupak kako bi ih proterali.

135
00:10:54,351 --> 00:10:59,784
Okruzni sudije je presudio da farma moza da pripada samo belcima.

136
00:10:59,784 --> 00:11:06,701
Ali je Erl Litl odbio da se preseli.

137
00:11:06,701 --> 00:11:14,592
Ovde u Micigenu, Ku Klaks Klan je imao najmanje 70 000 clanova, pet puta vise nego u Misisipiju.

138
00:11:14,592 --> 00:11:22,233
Za Malkomovu porodicu, neprijateljstvo belaca je bilo sastavni deo zivota.

139
00:11:22,233 --> 00:11:30,330
Svi u kuci su spavali, kada smo odjednom culi veliki prasak.

140
00:11:30,330 --> 00:11:38,661
Kada smo se probudili, vatra je bila svuda oko nas, i svi smo natrcavali na zidove i jedni na druge.

141
00:11:38,661 --> 00:11:42,224
Secam se da nam je majka govorila,

142
00:11:42,224 --> 00:11:48,122
" Ustanite, ustanite, ustanite, kuca gori", i da bezimo. Toga se zapravo secam.

143
00:11:48,122 --> 00:11:51,492
Mogao sam da cujem majku i oca kako vicu.

144
00:11:51,492 --> 00:11:56,561
Uverili su se da smo svi na okupu i na sigurnom.

145
00:11:56,561 --> 00:12:02,846
Kuca je izgorela do temelja. Nisu dosli vatrogasci, i ostali smo bez kuce.

146
00:12:02,846 --> 00:12:09,382
Malkomov otac, Erl Litl, je optuzio belce za podmetanje pozara.

147
00:12:09,382 --> 00:12:17,748
Policija je optuzila Erla i uhapsila ga pod sumnjom da je podmetnuo pozar. Optuzbe su odbacene.

148
00:12:17,748 --> 00:12:22,681
U gradu u kom smo odrasli, belci su govorili da smo " arogantne crnje" ili

149
00:12:22,681 --> 00:12:27,162
" one pametne crnje sto zive juzno van grada".

150
00:12:27,162 --> 00:12:35,456
Tada, kada god bi te belac nazvao "pametnim crnjom" hteo je da kaze da si " crnja kojeg se trebas paziti jer nije glup".

151
00:12:35,456 --> 00:12:41,724
Moj otac je bio nezavistan. Nije zeleo da ga niko hrani.

152
00:12:41,724 --> 00:12:46,778
Zeleo je da sam stvori hranu. Nije zeleo da neko bude autoritet njegovoj deci.

153
00:12:46,778 --> 00:12:51,022
Hteo je da on bude autoritet, i bio je.

154
00:12:51,022 --> 00:12:58,864
Uvek se zalagao za stavove Markusa Garvija i pokusavao je da navede crnce da se organizuju,

155
00:12:58,864 --> 00:13:04,334
ne stvaraju nevolje, vec da rade u zajednici jedni sa drugima

156
00:13:04,334 --> 00:13:08,073
kako bi poboljasli svoje uslove.

157
00:13:08,073 --> 00:13:15,566
Ali u to vreme, ako si tako radio, smatran si problematicnim.

158
00:13:15,566 --> 00:13:18,207
Tokom 1920-tih Markus Garvi,

159
00:13:18,207 --> 00:13:25,965
crni nacionalista, ucio je crne Amerikance da sagrade naciju nezavisnu od belackog drustva.

160
00:13:25,965 --> 00:13:35,575
Sa stotinama hiljada sledbenika, Garvijevo udruzenje za poboljsanje crnacke zajednice(UNIA) je trazilo cvrsce veze sa africlkim zemljama.

161
00:13:35,575 --> 00:13:49,124
UNIA je imala sopstvenu zastavu, nacionalnu himnu i vojsku koja se zarekla da ce braniti crnacki narod svuda.