WEBVTT

00:00:01.000 --> 00:00:12.119
[NHẠC]

00:00:12.119 --> 00:00:14.900
NẾU BẠN YÊU THÍCH VẬT LÝ THÌ HẲN BẠN
ĐÃ NGHE VỀ MỘT THỨ LÀ

00:00:14.900 --> 00:00:16.990
HIGGS BOSON.

00:00:16.990 --> 00:00:19.859
NHƯNG NÓ LÀ GÌ VÀ VÌ SAO NÓ LẠI THÚ VỊ?

00:00:19.859 --> 00:00:24.060
NĂM 1964 MỘT NHÀ VẬT LÝ TÊN PETER HIGGS

00:00:24.060 --> 00:00:26.969
LẤY MỘT VÀI Ý TƯỞNG TRÔI NỔI VÀO THỜI ĐÓ,

00:00:26.969 --> 00:00:30.899
THÊM VÀO MỘT HAI Ý TƯỞNG QUAN TRỌNG,
VÀ ĐỀ XUẤT MỘT TRƯỜNG NĂNG LƯỢNG

00:00:30.899 --> 00:00:33.400
PHỦ KHẮP TOÀN BỘ VŨ TRỤ.

00:00:33.400 --> 00:00:36.570
NGÀY NAY TRƯỜNG NĂNG LƯỢNG NÀY
ĐƯỢC GỌI LÀ "TRƯỜNG HIGGS."

00:00:36.570 --> 00:00:40.160
LÝ DO ÔNG ĐỀ XUẤT TRƯỜNG NÀY VÌ
KHÔNG AI HIỂU VÌ SAO MỘT VÀI

00:00:40.160 --> 00:00:43.220
HẠT HẠ NGUYÊN TỬ CÓ KHỐI LƯỢNG RẤT LỚN

00:00:43.220 --> 00:00:46.270
TRONG KHI MỘT SỐ KHÁC LÀ RẤT ÍT
HOẶC KHÔNG CÓ LUÔN!

00:00:46.270 --> 00:00:49.270
TRƯỜNG NĂNG LƯỢNG MÀ HIGGS ĐỀ XUẤT
SẼ TƯƠNG TÁC

00:00:49.270 --> 00:00:52.500
VỚI CÁC HẠT HẠ NGUYÊN TỬ VÀ CHO CHÚNG KHỐI
LƯỢNG. CÁC HẠT NẶNG SẼ

00:00:52.500 --> 00:00:57.560
TƯƠNG TÁC NHIỀU VỚI TRƯỜNG TRONG KHI CÁC
HẠT KHÔNG KHỐI LƯỢNG SẼ KHÔNG TƯƠNG TÁC.

00:00:57.560 --> 00:01:02.050
ĐỂ HIỂU RÕ HƠN Ý TƯỞNG, TA CÓ THỂ DÙNG
MỘT TƯƠNG TỰ VỀ NƯỚC VÀ BƠI.

00:01:02.050 --> 00:01:05.089
TRONG VÍ DỤ NÀY NƯỚC ĐÓNG VAI TRÒ

00:01:05.089 --> 00:01:06.390
CỦA TRƯỜNG HIGGS

00:01:06.390 --> 00:01:10.260
MỘT CON CÁ NHỒNG, LOÀI VẬT BƠI LẶN GIỎI,
CHỈ TƯƠNG TÁC CHÚT ĐỈNH VỚI

00:01:10.260 --> 00:01:13.140
TRƯỜNG VÀ CÓ THỂ ĐI XUYÊN NÓ RẤT DỄ DÀNG.

00:01:13.140 --> 00:01:16.800
CÁ NHỒNG SẼ LÀ TƯƠNG TỰ CỦA
HẠT KHỐI LƯỢNG THẤP.

00:01:16.800 --> 00:01:20.710
NGƯỢC LẠI, BẠN TÔI EDDIE,
RẤT THÍCH BÁNH RÁN

00:01:20.710 --> 00:01:23.510
CHỈ CÓ CÓ THỂ DI CHUYỂN
CHẬM CHẠP QUA NƯỚC.

00:01:23.510 --> 00:01:28.120
TRONG VÍ DỤ NÀY, EDDIE LÀ MỘT HẠT
RẤT NẶNG BỞI TƯƠNG TÁC NHIỀU

00:01:28.120 --> 00:01:29.430
VỚI NƯỚC.

00:01:29.430 --> 00:01:33.759
HẠT HẠ NGUYÊN TỬ NHẸ NHẤT MÀ TA QUEN THUỘC
LÀ ELECTRON, TRONG KHI HẠT HẠ NGUYÊN TỬ

00:01:33.759 --> 00:01:36.810
NẶNG NHẤT THẾ GIỚI LÀ HẠT TOP QUARK.

00:01:36.810 --> 00:01:39.740
KHỐI LƯỢNG CỦA NÓ KHOẢNG BẰNG
MỘT NGUYÊN TỬ VÀNG,

00:01:39.740 --> 00:01:43.320

KHOẢNG BA TRĂM NĂM MƯƠI NGÀN LẦN ELECTRON!

00:01:43.320 --> 00:01:46.520
TÔI MUỐN NHẤN MẠNH RẰNG CHÚNG TA TIN
TOP QUARK KHÔNG NẶNG HƠN VÌ

00:01:46.520 --> 00:01:48.130
NÓ TO HƠN. KHÔNG PHẢI VẬY!

00:01:48.130 --> 00:01:52.490
SỰ THẬT LÀ CHÚNG TA TIN RẰNG CẢ TOP QUARK
VÀ ELECTRON CÓ CÙNG KÍCH THƯỚC!

00:01:52.490 --> 00:01:55.700
THẬT RA, CẢ HAI ĐỀU KHÔNG CÓ KÍCH THƯỚC!

00:01:55.700 --> 00:01:59.250
TOP QUARK NẶNG HƠN ELECTRON
ĐƠN GIẢN VÌ NÓ TƯƠNG TÁC

00:01:59.250 --> 00:02:01.380
NHIỀU VỚI TRƯỜNG HIGGS. THẬT SỰ THÌ,

00:02:01.380 --> 00:02:03.050
NẾU TRƯỜNG HIGGS KHÔNG TỒN TÀI,

00:02:03.050 --> 00:02:07.880
CẢ HAI HẠT NÀY ĐỀU KHÔNG CÓ
BẤT KÌ KHỐI LƯỢNG NÀO!

00:02:07.880 --> 00:02:09.229
TRÊN BÁO CHÍ

00:02:09.229 --> 00:02:12.839
BẠN SẼ KHÔNG NGHE VỀ TRƯỜNG HIGGS NHƯNG
THƯỜNG NGHE VỀ HIGGS BOSON.

00:02:12.839 --> 00:02:14.829
HAI THỨ NÀY LIÊN HỆ NHƯ THẾ NÀO?

00:02:14.829 --> 00:02:19.189
HIGGS BOSON LÀ MẢNH GHÉP
NHỎ NHẤT CỦA TRƯỜNG HIGGS.

00:02:19.189 --> 00:02:23.029
ĐỂ HIỂU VÌ SAO VẬY
CHÚNG TA NÊN TRỞ LẠI VỚI NƯỚC.

00:02:23.029 --> 00:02:25.139
MỌI NGƯỜI BIẾT NƯỚC LÀ GÌ.

00:02:25.139 --> 00:02:29.790
NẾU BẠN NHÚNG MÌNH TRONG NÓ BẠN BIẾT NƯỚC
Ở MỌI NƠI. NÓ LÀ MỘT MÔI TRƯỜNG LIÊN TỤC

00:02:29.790 --> 00:02:31.949
VÀ KHÔNG HỀ CÓ LỖ TRỐNG NÀO TRONG NÓ.

00:02:31.949 --> 00:02:37.849
CHÚNG TA CŨNG BIẾT RẰNG NƯỚC TẠO THÀNH
TỪ CÁC PHÂN TỬ - ĐA PHẦN LÀ H20.

00:02:37.849 --> 00:02:41.469
NẾU BẠN ĐỂ HAI Ý TƯỞNG NÀY TRONG ĐẦU
VỚI VIỆC NHẬN RA RẰNG NƯỚC BAO GỒM

00:02:41.469 --> 00:02:44.819
VÔ SÔ CÁC PHÂN TỬ
BẠN BÂY GIỜ CÓ THỂ CÓ Ý NIỆM

00:02:44.819 --> 00:02:46.789
VỀ HIGGS BOSON.

00:02:46.789 --> 00:02:51.139
TRƯỜNG HIGGS CHO CÁC HẠT HẠ NGUYÊN TỬ
KHỐI LƯỢNG, ĐƯỢC TẠP THÀNH TỪ VÔ SÔ CÁ THỂ

00:02:51.139 --> 00:02:55.709
HIGGS BOSON, CŨNG NHƯ NƯỚC ĐƯỢC TẠO THÀNH
TỪ CÁC PHÂN TỬ RIÊNG LẺ.

00:02:55.709 --> 00:02:59.069
BẠN NÊN LƯU Ý RẰNG HIGGS BOSON CHƯA ĐƯỢC
KIỂM CHỨNG, VÀ

00:02:59.069 --> 00:03:03.789
CÁI CHÚNG TA ĐANG MÔ TẢ CHỈ LÀ Ý TƯỞNG
PHỔ BIẾN NHẤT ĐỂ GIẢI THÍCH VÌ SAO CÁC HẠT

00:03:03.789 --> 00:03:07.159
HẠ NGUYÊN TỬ CÓ KHỐI LƯỢNG NHƯ HIỆN TẠI.

00:03:07.159 --> 00:03:08.439
NHƯ TÔI NÓI

00:03:08.439 --> 00:03:12.669
TÔI VÀ ĐỒNG NGHIỆP ĐANG PHÂN TÍCH DỮ LIỆU
ĐƯỢC LẤY TỪ CÁC MÁY GIA TỐC HẠT ĐỂ XEM

00:03:12.669 --> 00:03:15.000
LIỆU Ý TƯỞNG NÀY CÓ ĐÚNG KHÔNG.

00:03:15.000 --> 00:03:19.000
HÃY CHỜ XEM!

00:03:19.000 --> 00:03:23.320
[NHẠC]