Toen ik enkele maanden geleden werd uitgenodigd voor deze talk, hebben we een aantal titels besproken met de organisatoren. Veel verschillende titels werden besproken maar niemand stelde deze voor. [Ebola overwinnen] Dat kwam omdat twee maanden ervoor Ebola exponentieel uit de hand liep en zich verspreidde over een groter gebied dan we ooit eerder zagen, en de wereld was doodsbang, bezorgd en gealarmeerd door deze ziekte, zoals we niet eerder zagen in de recente geschiedenis. Maar vandaag kan ik hier staan en ik kan praten over het overwinnen van Ebola dankzij mensen van wie je nog nooit gehoord hebt, zoals Peter Clement, een Liberiaanse arts die werkt in Lofa County, een plaats die jullie waarschijnlijk onbekend is, in Liberia. Lofa County is zo belangrijk omdat zo´n 5 maanden geleden, toen de epidemie net begon te escaleren, Lofa County precies in het midden lag, in het epicentrum van de epidemie. MSF en het behandelcentrum daar behandelden toen iedere dag tientallen patiënten, en deze patiënten en hun gemeenschappen werden steeds banger voor deze ziekte en wat ze met hun families deed, met hun gemeenschap, met hun kinderen, hun gezinsleden. Dus moest Peter Clement 12 uur rijden over die ruige weg van Monrovia, de hoofdstad, naar Lofa County, om te proberen de escalerende epidemie onder controle te krijgen. Toen Peter aankwam, vond hij de verschrikkingen die ik zojuist noemde. Hij ging in gesprek met lokale leiders en hij luisterde. Wat hij hoorde was hartverscheurend. Hij hoorde over de verwoesting en de wanhoop van mensen die getroffen waren door deze ziekte. Hij hoorde de hartverscheurende verhalen over de schade die Ebola toebracht, niet alleen aan mensen maar ook aan families en gemeenschappen. Hij luisterde naar de lokale leiders en wat zij hem vertelden: "Als onze kinderen ziek zijn en sterven, kunnen we ze niet vasthouden wanneer we juist dicht bij ze willen zijn. Als familieleden sterven, kunnen we ze niet verzorgen zoals de traditie vereist. We mogen hun lichamen niet wassen en begraven zoals onze gemeenschap en onze rituelen voorschrijven. Hierdoor waren zij erg verontrust, gealarmeerd, en de gehele epidemie ontrafelde zich vlak voor hun neus. Mensen keerden zich tegen het medisch personeel dat was gekomen om als helden de gemeenschap te redden en met hen te werken. Maar ze konden hen niet bereiken. Toen gaf Peter uitleg aan de leiders. De leiders luisterden. De rollen waren omgekeerd. Peter legde uit wat Ebola was. Hij legde uit wat de ziekte was en wat die deed met hun gemeenschappen. Hij legde uit dat Ebola alles wat ons menselijk maakt in gevaar bracht. Ebola betekent dat je je kind niet kan vasthouden zoals je wil in zo´n situatie. Je kan de doden niet begraven zoals je wil. Je moet die mensen in ruimtepakken maar vertrouwen dat ze dat voor je doen. Dames en heren, wat toen gebeurde was behoorlijk bijzonder: de gemeenschap, de gezondheidswerkers en Peter kwamen bijeen en ze maakten een nieuw plan om Ebola in Lofa County te beheersen. Dit is zo'n belangrijk verhaal, dames en heren, omdat vandaag, dit gebied in het centrum van de epidemie die jullie volgden en zagen in de kranten, die jullie zagen op televisie... vandaag heeft Lofa County bijna 8 weken geen enkel geval van Ebola meer gezien. (Applaus) Dit betekent natuurlijk niet dat het werk nu gedaan is. Er is nog steeds een gigantisch risico dat er meer gevallen bijkomen. Maar het laat ons zien dat Ebola overwonnen kan worden. Dat is het voornaamste. Zelfs op deze schaal, zelfs met de snelle uitbraak die we in deze omgeving zagen, weten we nu dat Ebola overwonnen kan worden. Als gemeenschappen samenkomen met gezondsheidswerkers, en samenwerken, dan kan deze ziekte gestopt worden. Maar hoe kwam Ebola eigenlijk in Lofa County? Daarvoor moeten we 12 maanden terug, naar het begin van de epidemie. Zoals velen van jullie weten, werd het virus niet opgemerkt. Het werd eerst 3 of 4 maanden niet gedetecteerd. Dit omdat het geen ziekte is uit West Afrika, het is een ziekte uit Centraal Afrika, een half continent verder. Mensen zagen de ziekte niet eerder; gezondheidswerkers hadden de ziekte niet eerder gezien. Ze wisten niet waar ze mee te maken hadden en om het nog complexer te maken veroorzaakte het virus zelf een symptoom, een bepaalde weergave, die niet typisch was voor de ziekte. Dus mensen herkenden de ziekte niet, mensen die Ebola kenden. Hierdoor bleef het een tijd onontdekt maar in tegenstelling tot wat men soms denkt tegenwoordig, kwam er snel ondersteuning zodra het virus gedetecteerd was. MSF zette een Ebola-behandelcentrum op in het gebied, zoals velen weten. De Wereldgezondheidsorganisatie en hun partners zonden honderden mensen uit gedurende de volgende twee maanden om te helpen het virus te volgen. Het probleem tegen die tijd, dames en heren, is dat dit virus, nu bekend als Ebola, al veel te ver verspreid was. Het oversteeg toen al een van de grootste acties die ooit waren opgezet tegen een Ebola-uitbraak. Halverwege het jaar waren niet alleen Guinea, maar ook Sierra Leone en Libera geïnfecteerd. Met de geografische verspreiding van het virus stegen de aantallen en nu waren niet alleen honderden mensen besmet en stervende door de ziekte, maar minstens zo belangrijk, de mensen in de frontlinie, de mensen die waren gaan helpen, de gezondheidswerkers, de andere hulpverleners, overleden ook met tientallen tegelijk. De presidenten van deze landen erkenden de noodsituatie. Ze kwamen bijeen en besloten tot gezamenlijke maatregelen en ze zetten een gezamenlijk noodcentrum op in Conakry om te proberen samen te werken en deze ziekte te stoppen, om de strategieën te implementeren die we noemden. Maar wat toen gebeurde, hadden we nooit eerder gezien met Ebola. Het virus, of iemand besmet met het virus, ging aan boord van een vliegtuig, vloog naar een ander land en voor de eerste keer zagen we in een land ver weg het virus de kop op steken. Nu was het in Nigeria, in de dichtgepakte wereldstad Lagos, 21 miljoen mensen. Nu was het virus in die omgeving. Je begrijpt dat dit internationaal onrust veroorzaakte, internationale bezorgdheid zoals we in jaren niet hadden gezien, veroorzaakt door deze ziekte. De Wereldgezondheidsorganisatie riep direct een panel van experts bijeen, bekeek de situatie, riep een internationale noodsituatie uit. Hiermee verwachtte men een grote toename van internationale ondersteuning en hulp voor deze landen met zoveel problemen en zorgen in die tijd. Maar wat we zagen was iets heel anders. Er waren een aantal geweldige reacties. Een aantal landen kwamen helpen, vele ngo's en anderen, zoals bekend, maar tegelijkertijd gebeurde het tegenovergestelde op vele plekken. Paniek escaleerde en al snel werden deze landen niet geholpen zoals nodig, maar juist geïsoleerd. We zagen hoe commerciële vliegmaatschappijen deze landen invlogen, en mensen die niet eens aan het virus waren blootgesteld, mochten niet meer reizen. Dit veroorzaakte niet alleen problemen voor deze landen, maar ook voor de hulptroepen. De organisaties die probeerden mensen te brengen om te helpen de uitbraak te verhelpen, kregen hun mensen niet in het vliegtuig, ze kregen hen niet het land in om te helpen. Van zo´n situatie, dames en heren, maakt een virus als Ebola gebruik. Wat we toen zagen, hadden we nog niet eerder gezien. Het virus ging niet alleen door op plaatsen waar men al besmet was, maar het begon te escaleren en we zagen het aantal gevallen dat je hier ziet, iets wat we nog nooit eerder zagen op zo'n grote schaal, een exponentiële groei aan Ebolagevallen, niet alleen in de reeds besmette regio's van deze landen, maar zich ook verder verspreidend dieper deze landen in. Dames en heren, dit was de meest zorgwekkende internationale noodsituatie voor de volksgezondheid aller tijden. Wat er toen met deze landen gebeurde, zoals velen zagen op televisie en lazen in de kranten, is dat het gezondheidsstelsel instortte onder het gewicht van de epidemie. We zagen scholen sluiten, markten die niet meer open gingen, het werkte niet meer zoals voorheen in deze landen. We zagen onjuiste informatie en misvattingen rond gaan, in gemeenschappen die nog ongeruster werden over de situatie. Men deinsde terug voor de mensen in die ruimtepakken, zoals zij ze noemen, die kwamen om te helpen. Toen verslechterde de situatie nog meer. De landen moesten de noodtoestand uitroepen. Grote groepen moesten in quarantaine in bepaalde regio's en opstand brak uit. Het was een ontzettende angstaanjagende situatie. Overal ter wereld begon men te vragen of we Ebola ooit konden stoppen nu het zich zo verspreidde. En ze vroegen zich af hoe goed we dit virus kennen. De realiteit is dat we Ebola niet bijzonder goed kennen. Het is een relatief nieuwe ziekte in de zin van wat we erover weten. We kennen de ziekte pas 40 jaar, sinds ze opdook in Centraal Afrika, in 1976. Desondanks weten we veel dingen: we weten dat dit virus allicht overleeft in een vleermuisras. We weten dat het allicht in de menselijke populatie komt als we in contact komen met een wild dier dat is besmet met het virus en er allicht ziek van is. We weten ook dat het virus verspreidt van mens tot mens via besmette lichaamssappen. En zoals jullie hebben gezien, kennen we de gruwelijke ziekte die het in mensen veroorzaakt, waar het ernstige koorts, diarree en overgeven veroorzaakt , en helaas, in 70 % van de gevallen of meer, de dood. Dit is een erg gevaarlijke, slopende en dodelijke ziekte. Hoewel we de ziekte nog niet erg lang kennen, en we er nog niet alles over weten, weten we wel hoe we ze kunnen stoppen. Er zijn 4 cruciale dingen om Ebola te stoppen. Allereerst moeten de gemeenschappen deze ziekte begrijpen. Ze moeten begrijpen hoe ze zich verspreidt en hoe ze wordt gestopt. Dan moeten we systemen hebben die ieder geval kunnen opsporen, ieder contact van dit geval, en dan de ketting van besmetting nagaan zodat deze verbroken kan worden. We moeten behandelcentra hebben, gespecialiseerde Ebola-behandelcentra, waar werknemers beschermd worden wanneer ze mensen ondersteunen die besmet zijn, zodat ze de ziekte mogelijk overleven. En voor hen die overlijden, moet er een veilige en toch waardige manier van begraven zijn. zodat er ook dan geen verspreiding optreed. We weten dus hoe Ebola te stoppen is. Deze strategieën werken, dames en heren. Het virus is gestopt in Nigeria door deze 4 strategieën en door de mensen die ze toepassen natuurlijk. Het werd gestopt in Senegal en ook in andere landen die getroffen waren door dit virus tijdens deze uitbraak. Er is geen twijfel over of deze strategieën werken. De grote vraag was, dames en heren, of ze zouden werken op deze schaal, in deze situatie, met zoveel getroffen landen met de exponentiële groei die jullie zagen. Dat was de grote vraag die we zo´n 2 of 3 maanden geleden hadden. Nu kunnen we die vraag beantwoorden. We kennen het antwoord dankzij de buitengewone inspanningen van een geweldige groep ngo's, overheden, lokale leiders, van V.N.-instanties en vele humanitaire en andere organisaties die de strijd aangingen tegen Ebola in West Afrika. Maar wat er daar gedaan moest worden was lichtelijk anders. Deze landen namen de strategieën die ik u zojuist liet zien: betrokkenheid van de gemeenschap, opsporing, contact achterhalen enz., en zetten deze op hun kop. Er was zoveel ziekte, dat ze het anders benaderden. Ze besloten om eerst de epidemie af te remmen, door snel zo veel mogelijk bedden te maken in gespecialiseerde centra als preventie tegen de verspreiding via besmette personen. Ze zetten vlug vele begraaf-teams op zodat ze snel en veilig met de dood omgingen. en daarmee probeerden ze de uitbraak af te remmen om daarna te zien of het gecontroleerd kon worden via de klassieke methoden van gevallen opsporen en contacten achterhalen. Toen ik zo´n 3 maanden geleden naar West Afrika ging, zag ik daar iets buitengewoons. Ik zag presidenten die zelf noodcentra tegen Ebola openden zodat ze persoonlijk toezicht konden houden op de toename in internationale ondersteuning om deze ziekte te stoppen. We zagen militairen uit deze landen en van ver daar vandaan komen om Ebola-behandelcentra te bouwen waar zij die ziek waren geïsoleerd konden worden. We zagen het Rode Kruis werken met partnerorganisaties ter plaatse om de gemeenschappen de trainen zodat ze zelf hun doden op een veilige en waardige manier konden begraven. We zagen V.N.-organisaties en het Wereldvoedselprogramma een enorme luchtbrug opzetten die hulptroepen snel in iedere hoek van deze landen kon krijgen om de strategieën te implementeren waar we het net over hadden. Het meest indrukwekkende wat we zagen, was het geweldige werk van de overheden van de lokale leiders, met de gemeenschappen, om zeker te zijn dat mensen begrepen wat deze ziekte was en wat ze moesten doen om het te stoppen. Als gevolg daarvan zagen we iets waarvan we 2 of 3 maanden eerder nog niet wisten of het al dan niet mogelijk was. We zagen wat jullie nu zien in deze grafiek van 1 december, toen we de balans opmaakten. We zagen dat we zogezegd de curve konden ombuigen, deze exponentiële groei konden veranderen, en hoop konden geven op controle van deze uitbraak. Om deze reden, dames en heren, is er nu geen enkele twijfel dat we deze uitbraak in West Afrika kunnen inhalen en Ebola kunnen stoppen. De grote vraag die velen nu stellen is, zelfs wanneer ze deze curve zien, is: "Wacht eens even, mooi dat je het afremt, maar kan je het ook tot 0 terugbrengen?". Die vraag is aan het begin al beantwoord, toen ik vertelde over Lofa County in Liberia. We vertelden hoe Lofa County de situatie heeft bereikt dat zij al 8 weken geen Ebola hebben gezien. Maar er zijn vergelijkbare verhalen uit andere landen. Van Gueckedou in Guinea, het eerste gebied waar het eerste geval gediagnostiseerd werd. We hebben heel erg weinig gevallen gezien de afgelopen maanden, en hier in Kenema, in Sierra Leone, ook een gebied in het epicentrum, hebben we het virus al enkele weken niet gezien. Duidelijk veel te vroeg om de overwinning te claimen, maar bewijs, dames en heren, dat men de ziekte niet alleen bijhoudt, maar die ook terug kan dringen tot 0. De uitdaging is nu, om dit op de vereiste schaal te doen in deze drie landen, en dat is een gigantische uitdaging. Want wanneer je zolang bezig bent, op deze schaal, komen er twee andere bedreigingen bij het virus. De eerste is zelfgenoegzaamheid, het risico dat wanneer de ziektecurve begint te buigen, de media focust op iets anders de wereld focust op iets anders. Het andere risico is dat als je zo hard werkt voor zo lang, en zo weinig slaapt in maanden, mensen moe zijn, mensen uitgeput raken, en dat risico bekruipt de hulptroepen. Dames en heren, ik kom net terug uit West Afrika en ik kan je vertellen: de mensen uit die landen, de leiders van die landen, zijn niet zelfgenoegzaam. Ze willen Ebola volledig uitbannen in hun landen. Deze mensen zijn inderdaad moe maar ze zijn niet uitgeput. Ze hebben energie, ze hebben moed, ze hebben de kracht om dit af te handelen. Wat ze nu nodig hebben, dames en heren, is de onwrikbare ondersteuning van de internationale gemeenschap, dat we hen bijstaan, meer en betere support bieden nu, om de klus te klaren. Want Ebola stoppen betekent de overhand te krijgen op het virus en de jacht erop te beginnen. Onthoud, dit virus, deze hele crisis eigenlijk, begon met één geval, en zal eindigen met één geval. Maar het zal alleen eindigen als die landen genoeg epidemiologen, gezondheidswerkers, logistiek medewerkers en anderen hebben die meewerken om ieder geval op te sporen en hun contacten na te gaan om deze ziekte voor eens en voor altijd te stoppen. Dames en heren, Ebola kan worden overwonnen. We moeten dit verhaal nu doorvertellen aan de mensen die luisteren, Leer ze wat het betekent om Ebola te overwinnen, en belangrijker nog, we moeten pleiten bij mensen die ons kunnen helpen om hulpmiddelen naar deze landen te brengen om deze ziekte te overwinnen. Er zijn veel mensen die zullen overleven en die zullen opbloeien, mede dankzij wat jullie doen om Ebola te helpen verslaan. Dank je wel. (Applaus)