WEBVTT

00:00:18.479 --> 00:00:20.362
Dzień dobry. Nazywam się Tim Morley,

00:00:20.362 --> 00:00:23.630
i chciałbym opowiedzieć o innowacyjnym,

00:00:23.630 --> 00:00:26.441
odmiennym sposobie rozpoczynania nauki

00:00:26.441 --> 00:00:29.252
języków obcych w szkołach podstawowych.

00:00:29.252 --> 00:00:32.063
Większość szkół podstawowych w Anglii

00:00:32.063 --> 00:00:34.879
ma w programie naukę języków obcych, 
co jest fantastyczne,

00:00:34.879 --> 00:00:38.336
ale mamy rozbieżność umiejętności.

00:00:38.336 --> 00:00:41.817
Z jednej strony mamy wielu 
nauczycieli szkół podstawowych

00:00:41.817 --> 00:00:45.998
skutecznych, zmotywowanych, 
wykształconych,

00:00:45.998 --> 00:00:49.331
ale większość z nich nie zna 
żadnego języka obcego,

00:00:49.331 --> 00:00:52.381
nie mówiąc o przygotowaniu 
do ich nauczania.

00:00:52.381 --> 00:00:56.603
Z drugiej strony mamy w gimnazjach 
wielu nauczycieli języków obcych,

00:00:56.603 --> 00:00:59.337
którzy świetnie uczą młodzież,

00:00:59.337 --> 00:01:01.721
ale postawieni przed grupą 7-latków

00:01:01.721 --> 00:01:04.370
zaczynają się gubić,

00:01:04.370 --> 00:01:08.403
więc niezbyt chcą pracować 
z młodszymi dziećmi.

00:01:08.403 --> 00:01:14.116
Tę właśnie lukę wypełniamy w projekcie 
"Springboard to Languages",

00:01:14.116 --> 00:01:19.270
w który zaangażowałem się 
w ostatnich latach,

00:01:19.270 --> 00:01:26.237
próbując uczyć esperanta 
w szkole podstawowej.

00:01:26.237 --> 00:01:31.472
Tytuł mojej prelekcji oddaje

00:01:31.472 --> 00:01:34.603
zdrowy sceptycyzm niektórych rodziców.

00:01:34.603 --> 00:01:36.453
"Czego pan uczy moje dziecko?

00:01:36.453 --> 00:01:40.536
Co to, do diabła? To hiszpański? Po co?"

00:01:40.536 --> 00:01:44.004
To zupełnie zrozumiałe pytania, 
na które spróbuję odpowiedzieć.

00:01:44.004 --> 00:01:49.686
Po pierwsze: to nie jest kurs esperanto.

00:01:49.686 --> 00:01:52.304
Celem nie jest wypuszczenie w świat dzieci

00:01:52.304 --> 00:01:54.220
biegle władających językiem,

00:01:54.220 --> 00:01:56.121
w życiu codziennym, w pracy i tak dalej.

00:01:56.121 --> 00:01:57.604
Nie o to chodzi.

00:01:57.604 --> 00:02:04.561
Większość dzieci pewnie nigdy 
nie spotka innego esperantysty.

00:02:04.561 --> 00:02:06.922
Nie o to chodzi.

00:02:06.922 --> 00:02:10.935
A o co? Właśnie o tym chcę powiedzieć.

00:02:10.935 --> 00:02:15.034
Najważniejsza jest świadomość językowa.

00:02:15.896 --> 00:02:20.534
Esperanto jest językiem znacznie prostszym

00:02:20.534 --> 00:02:23.368
niż inne, z którymi miałem styczność,

00:02:23.368 --> 00:02:25.901
a znam ich i uczę całkiem sporo.

00:02:25.901 --> 00:02:30.900
Został wymyślony tak, 
żeby był prosty i łatwy do nauki.

00:02:30.900 --> 00:02:34.017
Uczy się go o niebo łatwiej i szybciej,

00:02:34.017 --> 00:02:36.218
niż innych znanych mi języków.

00:02:36.218 --> 00:02:41.084
Dlatego dzieci szybko przechodzą 
z etapu pamięciowego

00:02:41.084 --> 00:02:46.450
i zaczynają kreatywnie 
używać języka, co jest świetne.

00:02:46.450 --> 00:02:50.966
Pozwala to na umysłową gimnastykę, 
która jest niezbędna,

00:02:50.966 --> 00:02:53.630
żeby mieć w głowie dwa języki

00:02:53.630 --> 00:02:56.491
i przełączać się między nimi, 
znajdując powiązania.

00:02:56.491 --> 00:02:59.664
Prosty język rozwija 
wszystkie te umiejętności,

00:02:59.664 --> 00:03:01.995
umożliwiając ich wykorzystanie

00:03:01.995 --> 00:03:04.017
w nauce następnych języków.

00:03:04.017 --> 00:03:06.712
To udane doświadczenie integrujące.

00:03:06.712 --> 00:03:11.212
"Integrujące" w tym sensie, 
że w każdej klasie

00:03:11.212 --> 00:03:14.035
znacznie większy procent dzieci

00:03:14.035 --> 00:03:18.433
załapie esperanto i zacznie 
sensownie go używać,

00:03:18.433 --> 00:03:21.482
niż gdyby uczyli się innego języka.

00:03:21.482 --> 00:03:24.912
Moim skromnym zdaniem 
to udane doświadczenie.

00:03:24.912 --> 00:03:28.878
Reakcje uczniów, nauczycieli, dyrektorów

00:03:28.878 --> 00:03:33.042
i rodziców, kiedy już 
zrozumieją, w czym rzecz,

00:03:33.042 --> 00:03:36.255
a także ocena akademicka wskazują,

00:03:36.255 --> 00:03:38.779
że jest dobrze. To działa.

00:03:38.779 --> 00:03:41.112
Rzućmy okiem na taksonomię Blooma,

00:03:41.112 --> 00:03:43.210
na której często bazują 
programy nauczania.

00:03:43.210 --> 00:03:47.312
Zaczynamy od dołu i idziemy w górę.

00:03:47.312 --> 00:03:50.878
Niebezpieczeństwem nauki 
języka w szkołach podstawowych

00:03:50.878 --> 00:03:52.995
jest możliwość utknięcia na samym dole.

00:03:52.995 --> 00:03:57.161
Dzieci muszą wtedy wiele zapamiętywać:

00:03:57.161 --> 00:03:59.780
odmianę, rodzaj męski, żeński,

00:03:59.780 --> 00:04:01.967
pisownię, wymowę,

00:04:01.967 --> 00:04:04.597
trzeba się bardzo wiele nauczyć na pamięć,

00:04:04.597 --> 00:04:08.245
zanim można przejść 
na wyższy poziom nauki.

00:04:08.245 --> 00:04:13.514
Na wielu lekcjach języka 
w szkołach podstawowych,

00:04:13.514 --> 00:04:17.060
gdzie uczy się francuskiego, 
hiszpańskiego czy mandaryńskiego,

00:04:17.060 --> 00:04:19.128
utkniemy na samym dole,

00:04:19.128 --> 00:04:22.062
przez co nigdy nie przejdziemy 
do ciekawszych części

00:04:22.062 --> 00:04:25.395
i dzieci tracą zainteresowanie nauką 
zanim do tego dojdzie.

00:04:25.395 --> 00:04:28.229
Esperanto ogranicza 
zapamiętywanie do minimum,

00:04:28.229 --> 00:04:30.965
przez co szybko przechodzi się 
na wyższy poziom nauki,

00:04:30.965 --> 00:04:33.531
do ciekawszych i bardziej 
ekscytujących umiejętności.

00:04:33.531 --> 00:04:37.346
Esperanto pomaga dzieciom 
w nauce czytania we własnym języku.

00:04:37.346 --> 00:04:41.512
Widziałem 5-latków, którzy z trudem 
czytali i pisałli po angielsku.

00:04:41.512 --> 00:04:44.852
Odkryli, że potrafią czytać w esperanto.

00:04:44.852 --> 00:04:48.461
Było im znacznie łatwiej

00:04:48.461 --> 00:04:51.104
i dało pewność siebie,

00:04:51.104 --> 00:04:53.210
potrzebną, żeby ruszyć z angielskim.

00:04:53.210 --> 00:04:56.228
Spotkałem 9-latków, którzy w zadaniu

00:04:56.228 --> 00:04:58.877
"Zakreśl przysłówek w zdaniu"

00:04:58.877 --> 00:05:00.829
najpierw w głowie tłumaczyli

00:05:00.829 --> 00:05:02.881
zdanie na esperanto,

00:05:02.881 --> 00:05:05.594
bo w esperanto przysłówki 
dużo łatwiej zauważyć.

00:05:05.594 --> 00:05:08.427
Można więc uczyć dzieci 
czytania w ich własnym języku.

00:05:08.427 --> 00:05:12.934
Nawet arytmetyka - sposób wymawiania 
liczb w esperanto

00:05:12.934 --> 00:05:16.895
pomaga wytłumaczyć, 
jak się "tworzy" liczby z cyfr.

00:05:16.895 --> 00:05:19.837
A kiedy 5-latek uczy się 
dodawać jednostki i dziesiątki,

00:05:19.837 --> 00:05:21.210
to bardzo pomaga.

00:05:21.210 --> 00:05:22.840
Podam kilka przykładów.

00:05:22.840 --> 00:05:25.844
Esperanto wnosi to wszystko do szkoły.

00:05:25.844 --> 00:05:28.727
Prawie mimochodem może też wnieść

00:05:28.727 --> 00:05:30.177
kontakt z innymi kulturami,

00:05:30.177 --> 00:05:33.698
co jest oczywistym motorem 
do nauki języków obcych.

00:05:33.698 --> 00:05:36.660
Brałem już udział 
w szkolnych wideokonferencjach

00:05:36.660 --> 00:05:39.744
między klasami z Anglii,

00:05:39.744 --> 00:05:43.921
Słowenii, Węgier i Niemiec.

00:05:43.921 --> 00:05:46.545
Istnieje wiele projektów "Comenius".

00:05:46.545 --> 00:05:49.210
"Comenius" to nazwa stypendium

00:05:49.210 --> 00:05:52.053
przyznawanego szkołom 
przez Komisję Europejską,

00:05:52.053 --> 00:05:55.330
w celu nawiązania kontaktów 
z innymi szkołami w całej Europie.

00:05:55.330 --> 00:05:56.720
W wielu projektach "Comenius"

00:05:56.720 --> 00:05:59.191
używa się esperanta 
jako języka pomocniczego

00:05:59.191 --> 00:06:02.400
w komunikacji między uczniami i dorosłymi.

00:06:02.400 --> 00:06:06.030
I to wszystko esperanto wnosi do szkoły.

00:06:06.138 --> 00:06:10.275
A teraz porównanie. Jak tego nie osiągnąć.

00:06:10.275 --> 00:06:12.895
Ten gość gra na fagocie.

00:06:12.895 --> 00:06:15.284
Gra na fagocie sprawia mu 
wielką przyjemność,

00:06:15.284 --> 00:06:17.365
może nawet w ten sposób zarabia.

00:06:17.365 --> 00:06:20.006
Jeżeli chcecie, żeby wasze dziecko

00:06:20.006 --> 00:06:22.666
zostało profesjonalnym fagocistą,

00:06:22.666 --> 00:06:24.827
to najlepszym sposobem jest

00:06:24.827 --> 00:06:28.001
nie dawać fagotu 7-latkowi.

00:06:28.001 --> 00:06:30.178
"No, dobrze Jasiu, zagraj nam coś!"

00:06:30.178 --> 00:06:31.435
To nie zadziała.

00:06:31.435 --> 00:06:34.601
Fagot to duży, nieporęczny instrument 
nawet w rękach dorosłego.

00:06:34.601 --> 00:06:36.983
A dziecięcymi rękami 
grać jest jeszcze trudniej.

00:06:36.983 --> 00:06:39.788
Trzeba bardzo wiele zapamiętać, 
na przykład układ palców,

00:06:39.788 --> 00:06:42.074
i trudno wydusić z fagotu 
choć jedno kwiknięcie,

00:06:42.074 --> 00:06:44.469
a co dopiero tony, 
których chciałoby się słuchać.

00:06:44.469 --> 00:06:47.739
Robiąc to, po 6 lub 12 miesiącach

00:06:47.739 --> 00:06:49.951
usłyszelibyście tylko: "Nie lubię tego",

00:06:49.951 --> 00:06:52.090
"Nie potrafię". "Nie mam talentu".

00:06:52.090 --> 00:06:53.318
"Nie chcę grać".

00:06:53.318 --> 00:06:56.550
Czyli tak się nie robi. 
Zaczynamy od rzeczy prostych.

00:06:56.550 --> 00:06:59.768
Ręce w górę - kto uczył się 
grać na flecie w podstawówce?

00:06:59.768 --> 00:07:02.018
Ja tak.

00:07:02.018 --> 00:07:03.351
Tak jak prawie każdy.

00:07:03.351 --> 00:07:07.295
A kto nadal gra na flecie, 
dla przyjemności lub w kapeli?

00:07:07.295 --> 00:07:11.501
Raz, dwa, świetnie. 
Więcej niż oczekiwałem!

00:07:11.501 --> 00:07:17.148
Niektórzy się tego trzymają, 
ale olbrzymia większość nie.

00:07:17.148 --> 00:07:20.685
Czy polityka nauczania zawiodła?

00:07:20.685 --> 00:07:24.686
Po co uczyliśmy się grać na flecie? 
To nie jest umiejętność potrzebna w życiu.

00:07:24.686 --> 00:07:26.171
Oczywiście, nie o to chodziło.

00:07:26.171 --> 00:07:28.984
Ucząc się gry na flecie, 
uczymy się muzyki.

00:07:28.984 --> 00:07:30.717
Uczymy się tonacji dur i mol.

00:07:30.717 --> 00:07:32.118
Zaczynamy czytać nuty.

00:07:32.118 --> 00:07:34.000
Uczymy się o rytmie i metrum,

00:07:34.000 --> 00:07:36.003
o dotrzymywaniu tempa, o harmonii.

00:07:36.003 --> 00:07:41.401
Cała ta wiedza trafia do nas 
przez ten prosty instrument

00:07:41.401 --> 00:07:44.561
i potem można ją wykorzystać przy fagocie

00:07:44.561 --> 00:07:47.118
lub przy organach, 
czy na czym tam chcemy grać.

00:07:47.118 --> 00:07:53.018
Podobnie francuski 
w szkole jest jak fagot.

00:07:53.018 --> 00:07:56.561
Hiszpański to też fagot.

00:07:56.561 --> 00:07:59.904
Chiński to taki ogromny fagot 
z dodatkowymi tonami!

00:08:02.103 --> 00:08:06.835
Esperanto to flet. I tyle.

00:08:06.835 --> 00:08:08.836
Zanim przejdę dalej, chcę powiedzieć,

00:08:08.836 --> 00:08:11.737
że nie cierpię prelekcji, 
z wielkimi slajdami tekstu,

00:08:11.737 --> 00:08:13.551
gdzie się tu stoi i czyta.

00:08:13.551 --> 00:08:15.918
To nie jest prelekcja, tylko odczyt,

00:08:15.918 --> 00:08:17.784
który szybko robi się nudny.

00:08:17.784 --> 00:08:20.635
Mimo to, pokażę taki slajd

00:08:20.635 --> 00:08:22.435
i mam zamiar go odczytać!

00:08:22.435 --> 00:08:23.786
Tylko ten jeden raz.

00:08:23.786 --> 00:08:26.007
To wyciąg z raportu

00:08:26.007 --> 00:08:28.403
Wydziału Edukacji 
Uniwersytetu z Manchesteru,

00:08:28.403 --> 00:08:31.285
który oceniał projekt 
"Springboard to Languages"

00:08:31.285 --> 00:08:35.237
piszą tu o szkole A,

00:08:35.237 --> 00:08:38.975
w której dzieci przez 18 miesięcy 
uczyły się esperanto

00:08:38.975 --> 00:08:44.353
i o szkole B, w której przez dwa lata 
uczono się francuskiego,

00:08:44.353 --> 00:08:46.609
a teraz rozpoczęto naukę esperanto.

00:08:46.609 --> 00:08:49.419
Obie klasy miały test 
z francuskiego i oto wyniki.

00:08:49.419 --> 00:08:53.118
[Czy "Springboard" pomaga 
w nauce obcych języków?]

00:08:53.118 --> 00:08:55.953
"Poproszono uczniów 
o rozszyfrownie zdania:

00:08:55.953 --> 00:08:58.118
"Les oreilles de l'éléphant 
sont très grandes

00:08:58.118 --> 00:08:59.685
et le nez est très long".

00:08:59.685 --> 00:09:01.632
Oto co zauważono: "Jedynymi dziećmi,

00:09:01.632 --> 00:09:03.970
które przetłumaczyły poprawnie całe zdanie

00:09:03.970 --> 00:09:06.086
byli, co ciekawe, uczniowie szkoły A,

00:09:06.086 --> 00:09:09.425
którzy uczyli się esperanta, 
ale nigdy nie uczyły się francuskiego.

00:09:09.425 --> 00:09:11.953
"Ta dwójka dzieci użyła 
ciekawej metalingwistycznej

00:09:11.953 --> 00:09:15.649
strategii tłumaczenia: wyrazy podobne, 
interpunkcja, kontekst,

00:09:15.649 --> 00:09:18.861
umiejętności językowych nabytych 
przy nauce esperanta.

00:09:18.861 --> 00:09:22.338
"Uczniowie szkoły B, którzy uczyli się 
francuskiego od pierwszej klasy,

00:09:22.338 --> 00:09:25.285
uzyskali tylko nieznacznie lepsze 
wyniki od dzieci z klasy A

00:09:25.285 --> 00:09:26.921
na egzaminie z francuskiego".

00:09:26.921 --> 00:09:29.640
Umiejętności, które nabyli przez esperanto

00:09:29.640 --> 00:09:31.946
pomogły im osiągnąć podobny poziom

00:09:31.946 --> 00:09:34.951
jak dzieci, które już 
uczyły się tego francuskiego.

00:09:34.951 --> 00:09:37.152
Co jest takiego niezwykłego w esperanto?

00:09:37.152 --> 00:09:38.986
Dlaczego tak się do tego nadaje?

00:09:38.986 --> 00:09:40.404
Kilka krótkich przykładów.

00:09:40.404 --> 00:09:42.454
Na górze mamy kilka liczb:

00:09:42.454 --> 00:09:44.254
unu, du, tri, kvar, kvin

00:09:44.254 --> 00:09:46.203
ses, sep, naŭ, dek

00:09:46.203 --> 00:09:48.553
Tyle trzeba zapamiętać. W porządku.

00:09:48.553 --> 00:09:50.536
Ale gdy nauczycie się tego na pamięć,

00:09:50.536 --> 00:09:53.751
macie wszystko co trzeba aż do 99.

00:09:53.751 --> 00:09:57.253
Nie trzeba się uczyć niczego więcej; 
można tego po prostu użyć.

00:09:57.253 --> 00:10:00.987
11, 12, 13 to po prostu "dek unu", 
"dek du", "dek tri"

00:10:00.987 --> 00:10:03.932
dosłownie "dziesięć jeden", 
"dziesięć dwa", "dziesięć trzy"

00:10:03.932 --> 00:10:07.481
aż do "dudek", 
czyli dosłownie "dwa dziesięć".

00:10:07.481 --> 00:10:10.304
A potem: "dudek unu", 
"dudek du" i tak dalej

00:10:10.304 --> 00:10:11.574
aż do 99.

00:10:11.574 --> 00:10:15.421
Dzieci, które uczą się o setkach, 
dziesiątkach i jednościach,

00:10:15.421 --> 00:10:18.889
po prostu tłumaczą liczby na esperanto,

00:10:18.889 --> 00:10:20.404
sam to widziałem na lekcji,

00:10:20.404 --> 00:10:24.571
"27... dudek sep... 
"dudek" to dwie dziesiątki,

00:10:24.571 --> 00:10:26.405
więc piszę 2 w kolumnie dziesiątek,

00:10:26.405 --> 00:10:28.238
a 7 w kolumnie jednostek".

00:10:28.238 --> 00:10:30.288
Tłumacząc liczbę na esperanto,

00:10:30.288 --> 00:10:34.753
widać wyraźniej, co oznacza "2" w "27".

00:10:35.765 --> 00:10:38.732
Poniżej "sesdek tri"... ktoś chciałby?

00:10:39.490 --> 00:10:45.940
"73!" No, to jest raczej 63, 
ale dziękuję za próbę!

00:10:48.032 --> 00:10:51.366
I znowu widać minimalizację

00:10:51.366 --> 00:10:54.029
liczby pojęć, których trzeba 
nauczyć się na pamięć.

00:10:54.029 --> 00:10:57.754
gdy nauczysz się słowa "patro", 
to znasz też "patrino"

00:10:57.754 --> 00:11:01.055
Końcówka "-ino" oznacza 
"żeński odpowiednik",

00:11:01.055 --> 00:11:02.729
i tak "patrino" oznacza "matka".

00:11:02.729 --> 00:11:04.515
Nie trzeba się uczyć osobnego słowa.

00:11:04.515 --> 00:11:08.748
"Instruisto" oznacza "nauczyciel",

00:11:08.748 --> 00:11:11.370
a gdy chcemy podkreślić, że to kobieta,

00:11:11.370 --> 00:11:14.200
można ją określić słowem "instruistino".

00:11:14.200 --> 00:11:18.066
Ten sam przyrostek "-ino" 
zaznacza rodzaj żeński.

00:11:18.066 --> 00:11:21.651
mówiący po niemiecku rozpoznają, 
że "hundo" to "pies",

00:11:21.651 --> 00:11:27.816
a "hundido" to szczeniak. 
"-ido" oznacza dziecko, potomka.

00:11:27.816 --> 00:11:30.552
I tak z "kato" można 
uzyskać "katido" - kocię.

00:11:30.552 --> 00:11:33.754
"Kuniklo" - słowo rozpoznawalne 
dla znających włoski lub łacinę

00:11:33.754 --> 00:11:37.833
jako "królik", a "kuniklido" to króliczek.

00:11:37.833 --> 00:11:41.068
Mówię po francusku od 25 lat,

00:11:41.068 --> 00:11:43.684
mieszkałem we Francji, 
a moja rodzina jest dwujęzyczna,

00:11:43.684 --> 00:11:47.535
ale nie potrafię natychmiast 
przypomnieć sobie francuskiego słowa

00:11:47.535 --> 00:11:49.090
określającego króliczka.

00:11:49.090 --> 00:11:51.249
Wiem, jak jest "królik", 
ale nie króliczek.

00:11:51.249 --> 00:11:54.319
Nie pamiętam tego słowa, 
a w esperanto jest ono oczywiste

00:11:54.319 --> 00:11:57.364
Nie da się go nie znać. Jest oczywiste.

00:11:57.364 --> 00:11:59.486
"Kontenta" oznacza "zadowolony",

00:11:59.486 --> 00:12:01.579
"mal-" nadaje znaczenie przeciwne,

00:12:01.579 --> 00:12:03.899
więc "malkontenta" znaczy "niezadowolony".

00:12:03.899 --> 00:12:06.314
"Granda" to duży,

00:12:06.314 --> 00:12:08.533
"malgranda" to "mały".

00:12:08.533 --> 00:12:10.314
Nie trzeba się uczyć osobnego słowa.

00:12:10.314 --> 00:12:12.692
Z przymiotnikami w esperanto 
jest jak w reklamie

00:12:12.692 --> 00:12:15.070
"kup jeden, drugi dostaniesz gratis"!

00:12:15.070 --> 00:12:17.859
Ilość słówek do nauczenia 
dosłownie zredukowano o połowę

00:12:17.859 --> 00:12:20.084
tylko dzięki przedrostkowi "mal".

00:12:20.084 --> 00:12:23.365
To tylko jeden przykład,

00:12:23.365 --> 00:12:25.882
a zasady te obowiązują zawsze.

00:12:25.882 --> 00:12:31.598
Zauważyłem, że nauka 
francuskiego i innych języków

00:12:31.598 --> 00:12:35.355
jest procesem addytywnym 
- poznaję nowe słowo,

00:12:35.355 --> 00:12:37.082
uczę się jego pisowni, wymowy,

00:12:37.082 --> 00:12:40.547
znaczenia, i dodaję kolejne 
słowo do swojego zasobu.

00:12:40.547 --> 00:12:43.482
Nauka esperanta to proces mnożny.

00:12:43.482 --> 00:12:46.748
Każde nowe słowo łączy się i mnoży

00:12:46.748 --> 00:12:48.598
ze wszystkimi, które już znam,

00:12:48.598 --> 00:12:50.065
więc zyskuję nie jedno słowo,

00:12:50.065 --> 00:12:52.965
lecz całe połacie nowych umiejętności.

00:12:52.965 --> 00:12:57.376
To samo odnosi się do uczniów.

00:12:57.376 --> 00:12:59.785
Szybko osiągają etap,

00:12:59.785 --> 00:13:02.382
na którym mogą używać języka kreatywnie,

00:13:02.382 --> 00:13:06.873
zamiast wkuwać słówka i zdania.

00:13:06.873 --> 00:13:08.200
To znacznie ciekawsze.

00:13:08.200 --> 00:13:10.597
Oto piękny przykład:

00:13:10.597 --> 00:13:14.965
8-latek zakrzyczał mnie 
w poprawnym esperanto

00:13:14.965 --> 00:13:17.314
po 3 miesiącach nauki.

00:13:17.314 --> 00:13:20.547
Podczas ćwiczeń wydawałem polecenia,

00:13:20.547 --> 00:13:24.450
które dzieci wykonują,
jednocześnie mówiąc, co robią.

00:13:24.450 --> 00:13:26.766
Używam trybu rozkazującego,

00:13:26.766 --> 00:13:28.922
a oni oznajmującego 
w czasie teraźniejszym.

00:13:28.922 --> 00:13:32.968
Mówię więc "Staru!" 
i wszyscy wstają i mówią "Mi staras!".

00:13:32.968 --> 00:13:36.664
Mówię "Sidu!" i wszyscy 
siadają i mówią "Mi sidas!".

00:13:36.664 --> 00:13:40.952
Mówię "Saltu!", a oni skacząc, 
odpowiadają "Mi saltas! Mi saltas!".

00:13:40.952 --> 00:13:43.302
Więc powiedziałem "OK, silentu!"

00:13:43.302 --> 00:13:47.017
i cała klasa odpowiedziała "Mi silentas!"

00:13:47.017 --> 00:13:51.751
oprócz Jasia, który krzyknął: 
"Mi ne silentas!"

00:13:51.751 --> 00:13:54.324
I miałem dylemat:

00:13:54.324 --> 00:13:57.519
złajać go czy pogratulować?

00:13:57.519 --> 00:14:00.187
Ponieważ rozśmieszył całą klasę,

00:14:00.187 --> 00:14:02.685
ale użył poprawnej gramatycznie formy.

00:14:02.685 --> 00:14:04.490
Z punktu widzenia nauczyciela języka,

00:14:04.490 --> 00:14:07.919
to spełnienie marzeń. Właśnie o to chodzi!

00:14:07.919 --> 00:14:12.485
Zrobiłem rozgniewaną minę 
i mówię: "Vi! Silentu!"

00:14:12.485 --> 00:14:14.884
i on odpowiedział: "OK, mi silentas!".

00:14:14.884 --> 00:14:20.802
Na francuskim nigdy 
nic takiego się nie zdarzyło.

00:14:20.802 --> 00:14:23.686
Nie dlatego, że nie lubię 
uczyć francuskiego. Bardzo lubię.

00:14:23.686 --> 00:14:27.569
Dzieci też chyba lubią się go uczyć.

00:14:27.569 --> 00:14:32.187
Po prostu trzeba wiele zapamiętać

00:14:32.187 --> 00:14:35.852
i ćwiczyć, zanim będą w stanie 
coś takiego powiedzieć po francusku,

00:14:35.852 --> 00:14:38.576
po hiszpańsku, niemiecku 
czy w innym języku.

00:14:38.576 --> 00:14:41.620
To zdarza się dopiero 
po wielu latach nauki,

00:14:41.620 --> 00:14:45.245
kiedy dzieci już tracą zainteresowanie

00:14:45.245 --> 00:14:48.635
i nabywają przekonania, 
że nie są dobre w językach,

00:14:48.635 --> 00:14:50.119
bo nic nie potrafią powiedzieć.

00:14:50.119 --> 00:14:52.799
To nie ich wina, ale też 
nie należy winić nauczycieli,

00:14:52.799 --> 00:14:56.086
naprawdę jest bardzo trudno dojść do etapu

00:14:56.086 --> 00:14:58.597
na którym można kreatywnie używać języka.

00:14:58.597 --> 00:15:01.056
Esperanto znacząco skraca ten czas

00:15:01.056 --> 00:15:03.418
i pozwala dzieciom dojść do tego etapu,

00:15:03.418 --> 00:15:05.734
doświadczyć używania obcego języka

00:15:05.734 --> 00:15:08.395
do czegoś ciekawego i zabawnego.

00:15:08.395 --> 00:15:11.737
Właśnie dlatego to robimy.

00:15:11.737 --> 00:15:15.772
Esperanto? Podczas lekcji? 
W państwowych szkołach?

00:15:15.772 --> 00:15:18.668
Właśnie tak! Dzieje się to w tej chwili.

00:15:18.668 --> 00:15:21.919
Lekcje prowadzą tacy specjaliści jak ja,

00:15:21.919 --> 00:15:27.185
ale też, co ważniejsze, nauczyciele, 
którzy nie znali esperanta,

00:15:27.185 --> 00:15:30.236
ale błyskawicznie się go uczą

00:15:30.236 --> 00:15:33.510
i od razu rozpoczynają nauczanie,

00:15:33.510 --> 00:15:36.235
rozwiązując tym samym problem braku kadr.

00:15:36.235 --> 00:15:38.989
Byłem trochę zawstydzony odkryciem,

00:15:38.989 --> 00:15:42.185
że dzieci, które przez rok 
uczył nauczyciel,

00:15:42.185 --> 00:15:45.097
którego sam uczyłem podstaw esperanta,

00:15:45.097 --> 00:15:47.852
mówiły znacznie lepiej niż dzieci,

00:15:47.852 --> 00:15:49.705
które ja uczyłem przez rok.

00:15:49.705 --> 00:15:52.204
Jak to było możliwe?

00:15:52.204 --> 00:15:53.503
To oczywiste.

00:15:53.503 --> 00:15:57.202
Jestem w szkole przez 45 minut w tygodniu.

00:15:57.202 --> 00:15:59.986
Robię tyle, ile się da, ale nic ponadto.

00:15:59.986 --> 00:16:02.065
Ich nauczyciel jest z nimi przez cały czas

00:16:02.065 --> 00:16:05.088
i esperanto pojawia się to tu, 
to tam na wszystkich lekcjach:

00:16:05.088 --> 00:16:07.004
czy to matematyki, czy angielskiego,

00:16:07.004 --> 00:16:09.404
jest cały czas obecny, wszędzie.

00:16:09.404 --> 00:16:13.360
Dlatego te dzieci dostały znacznie więcej,

00:16:13.360 --> 00:16:17.868
ucząc się ze swoim nauczycielem,

00:16:17.868 --> 00:16:21.047
niż ich poprzednicy dostali ode mnie.

00:16:21.047 --> 00:16:24.599
Wszystko działa zaskakująco dobrze,

00:16:24.599 --> 00:16:27.095
a ja jestem dumny, że jestem tego częścią.

00:16:27.095 --> 00:16:28.455
Dziękuję.

00:16:28.455 --> 00:16:29.875
(Brawa)