[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:18.48,0:00:20.36,Default,,0000,0000,0000,,Dzień dobry. Nazywam się Tim Morley,
Dialogue: 0,0:00:20.36,0:00:23.63,Default,,0000,0000,0000,,i chciałbym opowiedzieć o innowacyjnym,
Dialogue: 0,0:00:23.63,0:00:26.44,Default,,0000,0000,0000,,odmiennym sposobie rozpoczynania nauki
Dialogue: 0,0:00:26.44,0:00:29.25,Default,,0000,0000,0000,,języków obcych w szkołach podstawowych.
Dialogue: 0,0:00:29.25,0:00:32.06,Default,,0000,0000,0000,,Większość szkół podstawowych w Anglii
Dialogue: 0,0:00:32.06,0:00:34.88,Default,,0000,0000,0000,,ma w programie naukę języków obcych, \Nco jest fantastyczne,
Dialogue: 0,0:00:34.88,0:00:38.34,Default,,0000,0000,0000,,ale mamy rozbieżność umiejętności.
Dialogue: 0,0:00:38.34,0:00:41.82,Default,,0000,0000,0000,,Z jednej strony mamy wielu \Nnauczycieli szkół podstawowych
Dialogue: 0,0:00:41.82,0:00:45.100,Default,,0000,0000,0000,,skutecznych, zmotywowanych, \Nwykształconych,
Dialogue: 0,0:00:45.100,0:00:49.33,Default,,0000,0000,0000,,ale większość z nich nie zna \Nżadnego języka obcego,
Dialogue: 0,0:00:49.33,0:00:52.38,Default,,0000,0000,0000,,nie mówiąc o przygotowaniu \Ndo ich nauczania.
Dialogue: 0,0:00:52.38,0:00:56.60,Default,,0000,0000,0000,,Z drugiej strony mamy w gimnazjach \Nwielu nauczycieli języków obcych,
Dialogue: 0,0:00:56.60,0:00:59.34,Default,,0000,0000,0000,,którzy świetnie uczą młodzież,
Dialogue: 0,0:00:59.34,0:01:01.72,Default,,0000,0000,0000,,ale postawieni przed grupą 7-latków
Dialogue: 0,0:01:01.72,0:01:04.37,Default,,0000,0000,0000,,zaczynają się gubić,
Dialogue: 0,0:01:04.37,0:01:08.40,Default,,0000,0000,0000,,więc niezbyt chcą pracować \Nz młodszymi dziećmi.
Dialogue: 0,0:01:08.40,0:01:14.12,Default,,0000,0000,0000,,Tę właśnie lukę wypełniamy w projekcie \N"Springboard to Languages",
Dialogue: 0,0:01:14.12,0:01:19.27,Default,,0000,0000,0000,,w który zaangażowałem się \Nw ostatnich latach,
Dialogue: 0,0:01:19.27,0:01:26.24,Default,,0000,0000,0000,,próbując uczyć esperanta \Nw szkole podstawowej.
Dialogue: 0,0:01:26.24,0:01:31.47,Default,,0000,0000,0000,,Tytuł mojej prelekcji oddaje
Dialogue: 0,0:01:31.47,0:01:34.60,Default,,0000,0000,0000,,zdrowy sceptycyzm niektórych rodziców.
Dialogue: 0,0:01:34.60,0:01:36.45,Default,,0000,0000,0000,,"Czego pan uczy moje dziecko?
Dialogue: 0,0:01:36.45,0:01:40.54,Default,,0000,0000,0000,,Co to, do diabła? To hiszpański? Po co?"
Dialogue: 0,0:01:40.54,0:01:44.00,Default,,0000,0000,0000,,To zupełnie zrozumiałe pytania, \Nna które spróbuję odpowiedzieć.
Dialogue: 0,0:01:44.00,0:01:49.69,Default,,0000,0000,0000,,Po pierwsze: to nie jest kurs esperanto.
Dialogue: 0,0:01:49.69,0:01:52.30,Default,,0000,0000,0000,,Celem nie jest wypuszczenie w świat dzieci
Dialogue: 0,0:01:52.30,0:01:54.22,Default,,0000,0000,0000,,biegle władających językiem,
Dialogue: 0,0:01:54.22,0:01:56.12,Default,,0000,0000,0000,,w życiu codziennym, w pracy i tak dalej.
Dialogue: 0,0:01:56.12,0:01:57.60,Default,,0000,0000,0000,,Nie o to chodzi.
Dialogue: 0,0:01:57.60,0:02:04.56,Default,,0000,0000,0000,,Większość dzieci pewnie nigdy \Nnie spotka innego esperantysty.
Dialogue: 0,0:02:04.56,0:02:06.92,Default,,0000,0000,0000,,Nie o to chodzi.
Dialogue: 0,0:02:06.92,0:02:10.94,Default,,0000,0000,0000,,A o co? Właśnie o tym chcę powiedzieć.
Dialogue: 0,0:02:10.94,0:02:15.03,Default,,0000,0000,0000,,Najważniejsza jest świadomość językowa.
Dialogue: 0,0:02:15.90,0:02:20.53,Default,,0000,0000,0000,,Esperanto jest językiem znacznie prostszym
Dialogue: 0,0:02:20.53,0:02:23.37,Default,,0000,0000,0000,,niż inne, z którymi miałem styczność,
Dialogue: 0,0:02:23.37,0:02:25.90,Default,,0000,0000,0000,,a znam ich i uczę całkiem sporo.
Dialogue: 0,0:02:25.90,0:02:30.90,Default,,0000,0000,0000,,Został wymyślony tak, \Nżeby był prosty i łatwy do nauki.
Dialogue: 0,0:02:30.90,0:02:34.02,Default,,0000,0000,0000,,Uczy się go o niebo łatwiej i szybciej,
Dialogue: 0,0:02:34.02,0:02:36.22,Default,,0000,0000,0000,,niż innych znanych mi języków.
Dialogue: 0,0:02:36.22,0:02:41.08,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego dzieci szybko przechodzą \Nz etapu pamięciowego
Dialogue: 0,0:02:41.08,0:02:46.45,Default,,0000,0000,0000,,i zaczynają kreatywnie \Nużywać języka, co jest świetne.
Dialogue: 0,0:02:46.45,0:02:50.97,Default,,0000,0000,0000,,Pozwala to na umysłową gimnastykę, \Nktóra jest niezbędna,
Dialogue: 0,0:02:50.97,0:02:53.63,Default,,0000,0000,0000,,żeby mieć w głowie dwa języki
Dialogue: 0,0:02:53.63,0:02:56.49,Default,,0000,0000,0000,,i przełączać się między nimi, \Nznajdując powiązania.
Dialogue: 0,0:02:56.49,0:02:59.66,Default,,0000,0000,0000,,Prosty język rozwija \Nwszystkie te umiejętności,
Dialogue: 0,0:02:59.66,0:03:01.100,Default,,0000,0000,0000,,umożliwiając ich wykorzystanie
Dialogue: 0,0:03:01.100,0:03:04.02,Default,,0000,0000,0000,,w nauce następnych języków.
Dialogue: 0,0:03:04.02,0:03:06.71,Default,,0000,0000,0000,,To udane doświadczenie integrujące.
Dialogue: 0,0:03:06.71,0:03:11.21,Default,,0000,0000,0000,,"Integrujące" w tym sensie, \Nże w każdej klasie
Dialogue: 0,0:03:11.21,0:03:14.04,Default,,0000,0000,0000,,znacznie większy procent dzieci
Dialogue: 0,0:03:14.04,0:03:18.43,Default,,0000,0000,0000,,załapie esperanto i zacznie \Nsensownie go używać,
Dialogue: 0,0:03:18.43,0:03:21.48,Default,,0000,0000,0000,,niż gdyby uczyli się innego języka.
Dialogue: 0,0:03:21.48,0:03:24.91,Default,,0000,0000,0000,,Moim skromnym zdaniem \Nto udane doświadczenie.
Dialogue: 0,0:03:24.91,0:03:28.88,Default,,0000,0000,0000,,Reakcje uczniów, nauczycieli, dyrektorów
Dialogue: 0,0:03:28.88,0:03:33.04,Default,,0000,0000,0000,,i rodziców, kiedy już \Nzrozumieją, w czym rzecz,
Dialogue: 0,0:03:33.04,0:03:36.26,Default,,0000,0000,0000,,a także ocena akademicka wskazują,
Dialogue: 0,0:03:36.26,0:03:38.78,Default,,0000,0000,0000,,że jest dobrze. To działa.
Dialogue: 0,0:03:38.78,0:03:41.11,Default,,0000,0000,0000,,Rzućmy okiem na taksonomię Blooma,
Dialogue: 0,0:03:41.11,0:03:43.21,Default,,0000,0000,0000,,na której często bazują \Nprogramy nauczania.
Dialogue: 0,0:03:43.21,0:03:47.31,Default,,0000,0000,0000,,Zaczynamy od dołu i idziemy w górę.
Dialogue: 0,0:03:47.31,0:03:50.88,Default,,0000,0000,0000,,Niebezpieczeństwem nauki \Njęzyka w szkołach podstawowych
Dialogue: 0,0:03:50.88,0:03:52.100,Default,,0000,0000,0000,,jest możliwość utknięcia na samym dole.
Dialogue: 0,0:03:52.100,0:03:57.16,Default,,0000,0000,0000,,Dzieci muszą wtedy wiele zapamiętywać:
Dialogue: 0,0:03:57.16,0:03:59.78,Default,,0000,0000,0000,,odmianę, rodzaj męski, żeński,
Dialogue: 0,0:03:59.78,0:04:01.97,Default,,0000,0000,0000,,pisownię, wymowę,
Dialogue: 0,0:04:01.97,0:04:04.60,Default,,0000,0000,0000,,trzeba się bardzo wiele nauczyć na pamięć,
Dialogue: 0,0:04:04.60,0:04:08.24,Default,,0000,0000,0000,,zanim można przejść \Nna wyższy poziom nauki.
Dialogue: 0,0:04:08.24,0:04:13.51,Default,,0000,0000,0000,,Na wielu lekcjach języka \Nw szkołach podstawowych,
Dialogue: 0,0:04:13.51,0:04:17.06,Default,,0000,0000,0000,,gdzie uczy się francuskiego, \Nhiszpańskiego czy mandaryńskiego,
Dialogue: 0,0:04:17.06,0:04:19.13,Default,,0000,0000,0000,,utkniemy na samym dole,
Dialogue: 0,0:04:19.13,0:04:22.06,Default,,0000,0000,0000,,przez co nigdy nie przejdziemy \Ndo ciekawszych części
Dialogue: 0,0:04:22.06,0:04:25.40,Default,,0000,0000,0000,,i dzieci tracą zainteresowanie nauką \Nzanim do tego dojdzie.
Dialogue: 0,0:04:25.40,0:04:28.23,Default,,0000,0000,0000,,Esperanto ogranicza \Nzapamiętywanie do minimum,
Dialogue: 0,0:04:28.23,0:04:30.96,Default,,0000,0000,0000,,przez co szybko przechodzi się \Nna wyższy poziom nauki,
Dialogue: 0,0:04:30.96,0:04:33.53,Default,,0000,0000,0000,,do ciekawszych i bardziej \Nekscytujących umiejętności.
Dialogue: 0,0:04:33.53,0:04:37.35,Default,,0000,0000,0000,,Esperanto pomaga dzieciom \Nw nauce czytania we własnym języku.
Dialogue: 0,0:04:37.35,0:04:41.51,Default,,0000,0000,0000,,Widziałem 5-latków, którzy z trudem \Nczytali i pisałli po angielsku.
Dialogue: 0,0:04:41.51,0:04:44.85,Default,,0000,0000,0000,,Odkryli, że potrafią czytać w esperanto.
Dialogue: 0,0:04:44.85,0:04:48.46,Default,,0000,0000,0000,,Było im znacznie łatwiej
Dialogue: 0,0:04:48.46,0:04:51.10,Default,,0000,0000,0000,,i dało pewność siebie,
Dialogue: 0,0:04:51.10,0:04:53.21,Default,,0000,0000,0000,,potrzebną, żeby ruszyć z angielskim.
Dialogue: 0,0:04:53.21,0:04:56.23,Default,,0000,0000,0000,,Spotkałem 9-latków, którzy w zadaniu
Dialogue: 0,0:04:56.23,0:04:58.88,Default,,0000,0000,0000,,"Zakreśl przysłówek w zdaniu"
Dialogue: 0,0:04:58.88,0:05:00.83,Default,,0000,0000,0000,,najpierw w głowie tłumaczyli
Dialogue: 0,0:05:00.83,0:05:02.88,Default,,0000,0000,0000,,zdanie na esperanto,
Dialogue: 0,0:05:02.88,0:05:05.59,Default,,0000,0000,0000,,bo w esperanto przysłówki \Ndużo łatwiej zauważyć.
Dialogue: 0,0:05:05.59,0:05:08.43,Default,,0000,0000,0000,,Można więc uczyć dzieci \Nczytania w ich własnym języku.
Dialogue: 0,0:05:08.43,0:05:12.93,Default,,0000,0000,0000,,Nawet arytmetyka - sposób wymawiania \Nliczb w esperanto
Dialogue: 0,0:05:12.93,0:05:16.90,Default,,0000,0000,0000,,pomaga wytłumaczyć, \Njak się "tworzy" liczby z cyfr.
Dialogue: 0,0:05:16.90,0:05:19.84,Default,,0000,0000,0000,,A kiedy 5-latek uczy się \Ndodawać jednostki i dziesiątki,
Dialogue: 0,0:05:19.84,0:05:21.21,Default,,0000,0000,0000,,to bardzo pomaga.
Dialogue: 0,0:05:21.21,0:05:22.84,Default,,0000,0000,0000,,Podam kilka przykładów.
Dialogue: 0,0:05:22.84,0:05:25.84,Default,,0000,0000,0000,,Esperanto wnosi to wszystko do szkoły.
Dialogue: 0,0:05:25.84,0:05:28.73,Default,,0000,0000,0000,,Prawie mimochodem może też wnieść
Dialogue: 0,0:05:28.73,0:05:30.18,Default,,0000,0000,0000,,kontakt z innymi kulturami,
Dialogue: 0,0:05:30.18,0:05:33.70,Default,,0000,0000,0000,,co jest oczywistym motorem \Ndo nauki języków obcych.
Dialogue: 0,0:05:33.70,0:05:36.66,Default,,0000,0000,0000,,Brałem już udział \Nw szkolnych wideokonferencjach
Dialogue: 0,0:05:36.66,0:05:39.74,Default,,0000,0000,0000,,między klasami z Anglii,
Dialogue: 0,0:05:39.74,0:05:43.92,Default,,0000,0000,0000,,Słowenii, Węgier i Niemiec.
Dialogue: 0,0:05:43.92,0:05:46.54,Default,,0000,0000,0000,,Istnieje wiele projektów "Comenius".
Dialogue: 0,0:05:46.54,0:05:49.21,Default,,0000,0000,0000,,"Comenius" to nazwa stypendium
Dialogue: 0,0:05:49.21,0:05:52.05,Default,,0000,0000,0000,,przyznawanego szkołom \Nprzez Komisję Europejską,
Dialogue: 0,0:05:52.05,0:05:55.33,Default,,0000,0000,0000,,w celu nawiązania kontaktów \Nz innymi szkołami w całej Europie.
Dialogue: 0,0:05:55.33,0:05:56.72,Default,,0000,0000,0000,,W wielu projektach "Comenius"
Dialogue: 0,0:05:56.72,0:05:59.19,Default,,0000,0000,0000,,używa się esperanta \Njako języka pomocniczego
Dialogue: 0,0:05:59.19,0:06:02.40,Default,,0000,0000,0000,,w komunikacji między uczniami i dorosłymi.
Dialogue: 0,0:06:02.40,0:06:06.03,Default,,0000,0000,0000,,I to wszystko esperanto wnosi do szkoły.
Dialogue: 0,0:06:06.14,0:06:10.28,Default,,0000,0000,0000,,A teraz porównanie. Jak tego nie osiągnąć.
Dialogue: 0,0:06:10.28,0:06:12.90,Default,,0000,0000,0000,,Ten gość gra na fagocie.
Dialogue: 0,0:06:12.90,0:06:15.28,Default,,0000,0000,0000,,Gra na fagocie sprawia mu \Nwielką przyjemność,
Dialogue: 0,0:06:15.28,0:06:17.36,Default,,0000,0000,0000,,może nawet w ten sposób zarabia.
Dialogue: 0,0:06:17.36,0:06:20.01,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli chcecie, żeby wasze dziecko
Dialogue: 0,0:06:20.01,0:06:22.67,Default,,0000,0000,0000,,zostało profesjonalnym fagocistą,
Dialogue: 0,0:06:22.67,0:06:24.83,Default,,0000,0000,0000,,to najlepszym sposobem jest
Dialogue: 0,0:06:24.83,0:06:28.00,Default,,0000,0000,0000,,nie dawać fagotu 7-latkowi.
Dialogue: 0,0:06:28.00,0:06:30.18,Default,,0000,0000,0000,,"No, dobrze Jasiu, zagraj nam coś!"
Dialogue: 0,0:06:30.18,0:06:31.44,Default,,0000,0000,0000,,To nie zadziała.
Dialogue: 0,0:06:31.44,0:06:34.60,Default,,0000,0000,0000,,Fagot to duży, nieporęczny instrument \Nnawet w rękach dorosłego.
Dialogue: 0,0:06:34.60,0:06:36.98,Default,,0000,0000,0000,,A dziecięcymi rękami \Ngrać jest jeszcze trudniej.
Dialogue: 0,0:06:36.98,0:06:39.79,Default,,0000,0000,0000,,Trzeba bardzo wiele zapamiętać, \Nna przykład układ palców,
Dialogue: 0,0:06:39.79,0:06:42.07,Default,,0000,0000,0000,,i trudno wydusić z fagotu \Nchoć jedno kwiknięcie,
Dialogue: 0,0:06:42.07,0:06:44.47,Default,,0000,0000,0000,,a co dopiero tony, \Nktórych chciałoby się słuchać.
Dialogue: 0,0:06:44.47,0:06:47.74,Default,,0000,0000,0000,,Robiąc to, po 6 lub 12 miesiącach
Dialogue: 0,0:06:47.74,0:06:49.95,Default,,0000,0000,0000,,usłyszelibyście tylko: "Nie lubię tego",
Dialogue: 0,0:06:49.95,0:06:52.09,Default,,0000,0000,0000,,"Nie potrafię". "Nie mam talentu".
Dialogue: 0,0:06:52.09,0:06:53.32,Default,,0000,0000,0000,,"Nie chcę grać".
Dialogue: 0,0:06:53.32,0:06:56.55,Default,,0000,0000,0000,,Czyli tak się nie robi. \NZaczynamy od rzeczy prostych.
Dialogue: 0,0:06:56.55,0:06:59.77,Default,,0000,0000,0000,,Ręce w górę - kto uczył się \Ngrać na flecie w podstawówce?
Dialogue: 0,0:06:59.77,0:07:02.02,Default,,0000,0000,0000,,Ja tak.
Dialogue: 0,0:07:02.02,0:07:03.35,Default,,0000,0000,0000,,Tak jak prawie każdy.
Dialogue: 0,0:07:03.35,0:07:07.30,Default,,0000,0000,0000,,A kto nadal gra na flecie, \Ndla przyjemności lub w kapeli?
Dialogue: 0,0:07:07.30,0:07:11.50,Default,,0000,0000,0000,,Raz, dwa, świetnie. \NWięcej niż oczekiwałem!
Dialogue: 0,0:07:11.50,0:07:17.15,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy się tego trzymają, \Nale olbrzymia większość nie.
Dialogue: 0,0:07:17.15,0:07:20.68,Default,,0000,0000,0000,,Czy polityka nauczania zawiodła?
Dialogue: 0,0:07:20.68,0:07:24.69,Default,,0000,0000,0000,,Po co uczyliśmy się grać na flecie? \NTo nie jest umiejętność potrzebna w życiu.
Dialogue: 0,0:07:24.69,0:07:26.17,Default,,0000,0000,0000,,Oczywiście, nie o to chodziło.
Dialogue: 0,0:07:26.17,0:07:28.98,Default,,0000,0000,0000,,Ucząc się gry na flecie, \Nuczymy się muzyki.
Dialogue: 0,0:07:28.98,0:07:30.72,Default,,0000,0000,0000,,Uczymy się tonacji dur i mol.
Dialogue: 0,0:07:30.72,0:07:32.12,Default,,0000,0000,0000,,Zaczynamy czytać nuty.
Dialogue: 0,0:07:32.12,0:07:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Uczymy się o rytmie i metrum,
Dialogue: 0,0:07:34.00,0:07:36.00,Default,,0000,0000,0000,,o dotrzymywaniu tempa, o harmonii.
Dialogue: 0,0:07:36.00,0:07:41.40,Default,,0000,0000,0000,,Cała ta wiedza trafia do nas \Nprzez ten prosty instrument
Dialogue: 0,0:07:41.40,0:07:44.56,Default,,0000,0000,0000,,i potem można ją wykorzystać przy fagocie
Dialogue: 0,0:07:44.56,0:07:47.12,Default,,0000,0000,0000,,lub przy organach, \Nczy na czym tam chcemy grać.
Dialogue: 0,0:07:47.12,0:07:53.02,Default,,0000,0000,0000,,Podobnie francuski \Nw szkole jest jak fagot.
Dialogue: 0,0:07:53.02,0:07:56.56,Default,,0000,0000,0000,,Hiszpański to też fagot.
Dialogue: 0,0:07:56.56,0:07:59.90,Default,,0000,0000,0000,,Chiński to taki ogromny fagot \Nz dodatkowymi tonami!
Dialogue: 0,0:08:02.10,0:08:06.84,Default,,0000,0000,0000,,Esperanto to flet. I tyle.
Dialogue: 0,0:08:06.84,0:08:08.84,Default,,0000,0000,0000,,Zanim przejdę dalej, chcę powiedzieć,
Dialogue: 0,0:08:08.84,0:08:11.74,Default,,0000,0000,0000,,że nie cierpię prelekcji, \Nz wielkimi slajdami tekstu,
Dialogue: 0,0:08:11.74,0:08:13.55,Default,,0000,0000,0000,,gdzie się tu stoi i czyta.
Dialogue: 0,0:08:13.55,0:08:15.92,Default,,0000,0000,0000,,To nie jest prelekcja, tylko odczyt,
Dialogue: 0,0:08:15.92,0:08:17.78,Default,,0000,0000,0000,,który szybko robi się nudny.
Dialogue: 0,0:08:17.78,0:08:20.64,Default,,0000,0000,0000,,Mimo to, pokażę taki slajd
Dialogue: 0,0:08:20.64,0:08:22.44,Default,,0000,0000,0000,,i mam zamiar go odczytać!
Dialogue: 0,0:08:22.44,0:08:23.79,Default,,0000,0000,0000,,Tylko ten jeden raz.
Dialogue: 0,0:08:23.79,0:08:26.01,Default,,0000,0000,0000,,To wyciąg z raportu
Dialogue: 0,0:08:26.01,0:08:28.40,Default,,0000,0000,0000,,Wydziału Edukacji \NUniwersytetu z Manchesteru,
Dialogue: 0,0:08:28.40,0:08:31.28,Default,,0000,0000,0000,,który oceniał projekt \N"Springboard to Languages"
Dialogue: 0,0:08:31.28,0:08:35.24,Default,,0000,0000,0000,,piszą tu o szkole A,
Dialogue: 0,0:08:35.24,0:08:38.98,Default,,0000,0000,0000,,w której dzieci przez 18 miesięcy \Nuczyły się esperanto
Dialogue: 0,0:08:38.98,0:08:44.35,Default,,0000,0000,0000,,i o szkole B, w której przez dwa lata \Nuczono się francuskiego,
Dialogue: 0,0:08:44.35,0:08:46.61,Default,,0000,0000,0000,,a teraz rozpoczęto naukę esperanto.
Dialogue: 0,0:08:46.61,0:08:49.42,Default,,0000,0000,0000,,Obie klasy miały test \Nz francuskiego i oto wyniki.
Dialogue: 0,0:08:49.42,0:08:53.12,Default,,0000,0000,0000,,[Czy "Springboard" pomaga \Nw nauce obcych języków?]
Dialogue: 0,0:08:53.12,0:08:55.95,Default,,0000,0000,0000,,"Poproszono uczniów \No rozszyfrownie zdania:
Dialogue: 0,0:08:55.95,0:08:58.12,Default,,0000,0000,0000,,"Les oreilles de l'éléphant \Nsont très grandes
Dialogue: 0,0:08:58.12,0:08:59.68,Default,,0000,0000,0000,,et le nez est très long".
Dialogue: 0,0:08:59.68,0:09:01.63,Default,,0000,0000,0000,,Oto co zauważono: "Jedynymi dziećmi,
Dialogue: 0,0:09:01.63,0:09:03.97,Default,,0000,0000,0000,,które przetłumaczyły poprawnie całe zdanie
Dialogue: 0,0:09:03.97,0:09:06.09,Default,,0000,0000,0000,,byli, co ciekawe, uczniowie szkoły A,
Dialogue: 0,0:09:06.09,0:09:09.42,Default,,0000,0000,0000,,którzy uczyli się esperanta, \Nale nigdy nie uczyły się francuskiego.
Dialogue: 0,0:09:09.42,0:09:11.95,Default,,0000,0000,0000,,"Ta dwójka dzieci użyła \Nciekawej metalingwistycznej
Dialogue: 0,0:09:11.95,0:09:15.65,Default,,0000,0000,0000,,strategii tłumaczenia: wyrazy podobne, \Ninterpunkcja, kontekst,
Dialogue: 0,0:09:15.65,0:09:18.86,Default,,0000,0000,0000,,umiejętności językowych nabytych \Nprzy nauce esperanta.
Dialogue: 0,0:09:18.86,0:09:22.34,Default,,0000,0000,0000,,"Uczniowie szkoły B, którzy uczyli się \Nfrancuskiego od pierwszej klasy,
Dialogue: 0,0:09:22.34,0:09:25.28,Default,,0000,0000,0000,,uzyskali tylko nieznacznie lepsze \Nwyniki od dzieci z klasy A
Dialogue: 0,0:09:25.28,0:09:26.92,Default,,0000,0000,0000,,na egzaminie z francuskiego".
Dialogue: 0,0:09:26.92,0:09:29.64,Default,,0000,0000,0000,,Umiejętności, które nabyli przez esperanto
Dialogue: 0,0:09:29.64,0:09:31.95,Default,,0000,0000,0000,,pomogły im osiągnąć podobny poziom
Dialogue: 0,0:09:31.95,0:09:34.95,Default,,0000,0000,0000,,jak dzieci, które już \Nuczyły się tego francuskiego.
Dialogue: 0,0:09:34.95,0:09:37.15,Default,,0000,0000,0000,,Co jest takiego niezwykłego w esperanto?
Dialogue: 0,0:09:37.15,0:09:38.99,Default,,0000,0000,0000,,Dlaczego tak się do tego nadaje?
Dialogue: 0,0:09:38.99,0:09:40.40,Default,,0000,0000,0000,,Kilka krótkich przykładów.
Dialogue: 0,0:09:40.40,0:09:42.45,Default,,0000,0000,0000,,Na górze mamy kilka liczb:
Dialogue: 0,0:09:42.45,0:09:44.25,Default,,0000,0000,0000,,unu, du, tri, kvar, kvin
Dialogue: 0,0:09:44.25,0:09:46.20,Default,,0000,0000,0000,,ses, sep, naŭ, dek
Dialogue: 0,0:09:46.20,0:09:48.55,Default,,0000,0000,0000,,Tyle trzeba zapamiętać. W porządku.
Dialogue: 0,0:09:48.55,0:09:50.54,Default,,0000,0000,0000,,Ale gdy nauczycie się tego na pamięć,
Dialogue: 0,0:09:50.54,0:09:53.75,Default,,0000,0000,0000,,macie wszystko co trzeba aż do 99.
Dialogue: 0,0:09:53.75,0:09:57.25,Default,,0000,0000,0000,,Nie trzeba się uczyć niczego więcej; \Nmożna tego po prostu użyć.
Dialogue: 0,0:09:57.25,0:10:00.99,Default,,0000,0000,0000,,11, 12, 13 to po prostu "dek unu", \N"dek du", "dek tri"
Dialogue: 0,0:10:00.99,0:10:03.93,Default,,0000,0000,0000,,dosłownie "dziesięć jeden", \N"dziesięć dwa", "dziesięć trzy"
Dialogue: 0,0:10:03.93,0:10:07.48,Default,,0000,0000,0000,,aż do "dudek", \Nczyli dosłownie "dwa dziesięć".
Dialogue: 0,0:10:07.48,0:10:10.30,Default,,0000,0000,0000,,A potem: "dudek unu", \N"dudek du" i tak dalej
Dialogue: 0,0:10:10.30,0:10:11.57,Default,,0000,0000,0000,,aż do 99.
Dialogue: 0,0:10:11.57,0:10:15.42,Default,,0000,0000,0000,,Dzieci, które uczą się o setkach, \Ndziesiątkach i jednościach,
Dialogue: 0,0:10:15.42,0:10:18.89,Default,,0000,0000,0000,,po prostu tłumaczą liczby na esperanto,
Dialogue: 0,0:10:18.89,0:10:20.40,Default,,0000,0000,0000,,sam to widziałem na lekcji,
Dialogue: 0,0:10:20.40,0:10:24.57,Default,,0000,0000,0000,,"27... dudek sep... \N"dudek" to dwie dziesiątki,
Dialogue: 0,0:10:24.57,0:10:26.40,Default,,0000,0000,0000,,więc piszę 2 w kolumnie dziesiątek,
Dialogue: 0,0:10:26.40,0:10:28.24,Default,,0000,0000,0000,,a 7 w kolumnie jednostek".
Dialogue: 0,0:10:28.24,0:10:30.29,Default,,0000,0000,0000,,Tłumacząc liczbę na esperanto,
Dialogue: 0,0:10:30.29,0:10:34.75,Default,,0000,0000,0000,,widać wyraźniej, co oznacza "2" w "27".
Dialogue: 0,0:10:35.76,0:10:38.73,Default,,0000,0000,0000,,Poniżej "sesdek tri"... ktoś chciałby?
Dialogue: 0,0:10:39.49,0:10:45.94,Default,,0000,0000,0000,,"73!" No, to jest raczej 63, \Nale dziękuję za próbę!
Dialogue: 0,0:10:48.03,0:10:51.37,Default,,0000,0000,0000,,I znowu widać minimalizację
Dialogue: 0,0:10:51.37,0:10:54.03,Default,,0000,0000,0000,,liczby pojęć, których trzeba \Nnauczyć się na pamięć.
Dialogue: 0,0:10:54.03,0:10:57.75,Default,,0000,0000,0000,,gdy nauczysz się słowa "patro", \Nto znasz też "patrino"
Dialogue: 0,0:10:57.75,0:11:01.06,Default,,0000,0000,0000,,Końcówka "-ino" oznacza \N"żeński odpowiednik",
Dialogue: 0,0:11:01.06,0:11:02.73,Default,,0000,0000,0000,,i tak "patrino" oznacza "matka".
Dialogue: 0,0:11:02.73,0:11:04.52,Default,,0000,0000,0000,,Nie trzeba się uczyć osobnego słowa.
Dialogue: 0,0:11:04.52,0:11:08.75,Default,,0000,0000,0000,,"Instruisto" oznacza "nauczyciel",
Dialogue: 0,0:11:08.75,0:11:11.37,Default,,0000,0000,0000,,a gdy chcemy podkreślić, że to kobieta,
Dialogue: 0,0:11:11.37,0:11:14.20,Default,,0000,0000,0000,,można ją określić słowem "instruistino".
Dialogue: 0,0:11:14.20,0:11:18.07,Default,,0000,0000,0000,,Ten sam przyrostek "-ino" \Nzaznacza rodzaj żeński.
Dialogue: 0,0:11:18.07,0:11:21.65,Default,,0000,0000,0000,,mówiący po niemiecku rozpoznają, \Nże "hundo" to "pies",
Dialogue: 0,0:11:21.65,0:11:27.82,Default,,0000,0000,0000,,a "hundido" to szczeniak. \N"-ido" oznacza dziecko, potomka.
Dialogue: 0,0:11:27.82,0:11:30.55,Default,,0000,0000,0000,,I tak z "kato" można \Nuzyskać "katido" - kocię.
Dialogue: 0,0:11:30.55,0:11:33.75,Default,,0000,0000,0000,,"Kuniklo" - słowo rozpoznawalne \Ndla znających włoski lub łacinę
Dialogue: 0,0:11:33.75,0:11:37.83,Default,,0000,0000,0000,,jako "królik", a "kuniklido" to króliczek.
Dialogue: 0,0:11:37.83,0:11:41.07,Default,,0000,0000,0000,,Mówię po francusku od 25 lat,
Dialogue: 0,0:11:41.07,0:11:43.68,Default,,0000,0000,0000,,mieszkałem we Francji, \Na moja rodzina jest dwujęzyczna,
Dialogue: 0,0:11:43.68,0:11:47.54,Default,,0000,0000,0000,,ale nie potrafię natychmiast \Nprzypomnieć sobie francuskiego słowa
Dialogue: 0,0:11:47.54,0:11:49.09,Default,,0000,0000,0000,,określającego króliczka.
Dialogue: 0,0:11:49.09,0:11:51.25,Default,,0000,0000,0000,,Wiem, jak jest "królik", \Nale nie króliczek.
Dialogue: 0,0:11:51.25,0:11:54.32,Default,,0000,0000,0000,,Nie pamiętam tego słowa, \Na w esperanto jest ono oczywiste
Dialogue: 0,0:11:54.32,0:11:57.36,Default,,0000,0000,0000,,Nie da się go nie znać. Jest oczywiste.
Dialogue: 0,0:11:57.36,0:11:59.49,Default,,0000,0000,0000,,"Kontenta" oznacza "zadowolony",
Dialogue: 0,0:11:59.49,0:12:01.58,Default,,0000,0000,0000,,"mal-" nadaje znaczenie przeciwne,
Dialogue: 0,0:12:01.58,0:12:03.90,Default,,0000,0000,0000,,więc "malkontenta" znaczy "niezadowolony".
Dialogue: 0,0:12:03.90,0:12:06.31,Default,,0000,0000,0000,,"Granda" to duży,
Dialogue: 0,0:12:06.31,0:12:08.53,Default,,0000,0000,0000,,"malgranda" to "mały".
Dialogue: 0,0:12:08.53,0:12:10.31,Default,,0000,0000,0000,,Nie trzeba się uczyć osobnego słowa.
Dialogue: 0,0:12:10.31,0:12:12.69,Default,,0000,0000,0000,,Z przymiotnikami w esperanto \Njest jak w reklamie
Dialogue: 0,0:12:12.69,0:12:15.07,Default,,0000,0000,0000,,"kup jeden, drugi dostaniesz gratis"!
Dialogue: 0,0:12:15.07,0:12:17.86,Default,,0000,0000,0000,,Ilość słówek do nauczenia \Ndosłownie zredukowano o połowę
Dialogue: 0,0:12:17.86,0:12:20.08,Default,,0000,0000,0000,,tylko dzięki przedrostkowi "mal".
Dialogue: 0,0:12:20.08,0:12:23.36,Default,,0000,0000,0000,,To tylko jeden przykład,
Dialogue: 0,0:12:23.36,0:12:25.88,Default,,0000,0000,0000,,a zasady te obowiązują zawsze.
Dialogue: 0,0:12:25.88,0:12:31.60,Default,,0000,0000,0000,,Zauważyłem, że nauka \Nfrancuskiego i innych języków
Dialogue: 0,0:12:31.60,0:12:35.36,Default,,0000,0000,0000,,jest procesem addytywnym \N- poznaję nowe słowo,
Dialogue: 0,0:12:35.36,0:12:37.08,Default,,0000,0000,0000,,uczę się jego pisowni, wymowy,
Dialogue: 0,0:12:37.08,0:12:40.55,Default,,0000,0000,0000,,znaczenia, i dodaję kolejne \Nsłowo do swojego zasobu.
Dialogue: 0,0:12:40.55,0:12:43.48,Default,,0000,0000,0000,,Nauka esperanta to proces mnożny.
Dialogue: 0,0:12:43.48,0:12:46.75,Default,,0000,0000,0000,,Każde nowe słowo łączy się i mnoży
Dialogue: 0,0:12:46.75,0:12:48.60,Default,,0000,0000,0000,,ze wszystkimi, które już znam,
Dialogue: 0,0:12:48.60,0:12:50.06,Default,,0000,0000,0000,,więc zyskuję nie jedno słowo,
Dialogue: 0,0:12:50.06,0:12:52.96,Default,,0000,0000,0000,,lecz całe połacie nowych umiejętności.
Dialogue: 0,0:12:52.96,0:12:57.38,Default,,0000,0000,0000,,To samo odnosi się do uczniów.
Dialogue: 0,0:12:57.38,0:12:59.78,Default,,0000,0000,0000,,Szybko osiągają etap,
Dialogue: 0,0:12:59.78,0:13:02.38,Default,,0000,0000,0000,,na którym mogą używać języka kreatywnie,
Dialogue: 0,0:13:02.38,0:13:06.87,Default,,0000,0000,0000,,zamiast wkuwać słówka i zdania.
Dialogue: 0,0:13:06.87,0:13:08.20,Default,,0000,0000,0000,,To znacznie ciekawsze.
Dialogue: 0,0:13:08.20,0:13:10.60,Default,,0000,0000,0000,,Oto piękny przykład:
Dialogue: 0,0:13:10.60,0:13:14.96,Default,,0000,0000,0000,,8-latek zakrzyczał mnie \Nw poprawnym esperanto
Dialogue: 0,0:13:14.96,0:13:17.31,Default,,0000,0000,0000,,po 3 miesiącach nauki.
Dialogue: 0,0:13:17.31,0:13:20.55,Default,,0000,0000,0000,,Podczas ćwiczeń wydawałem polecenia,
Dialogue: 0,0:13:20.55,0:13:24.45,Default,,0000,0000,0000,,które dzieci wykonują,\Njednocześnie mówiąc, co robią.
Dialogue: 0,0:13:24.45,0:13:26.77,Default,,0000,0000,0000,,Używam trybu rozkazującego,
Dialogue: 0,0:13:26.77,0:13:28.92,Default,,0000,0000,0000,,a oni oznajmującego \Nw czasie teraźniejszym.
Dialogue: 0,0:13:28.92,0:13:32.97,Default,,0000,0000,0000,,Mówię więc "Staru!" \Ni wszyscy wstają i mówią "Mi staras!".
Dialogue: 0,0:13:32.97,0:13:36.66,Default,,0000,0000,0000,,Mówię "Sidu!" i wszyscy \Nsiadają i mówią "Mi sidas!".
Dialogue: 0,0:13:36.66,0:13:40.95,Default,,0000,0000,0000,,Mówię "Saltu!", a oni skacząc, \Nodpowiadają "Mi saltas! Mi saltas!".
Dialogue: 0,0:13:40.95,0:13:43.30,Default,,0000,0000,0000,,Więc powiedziałem "OK, silentu!"
Dialogue: 0,0:13:43.30,0:13:47.02,Default,,0000,0000,0000,,i cała klasa odpowiedziała "Mi silentas!"
Dialogue: 0,0:13:47.02,0:13:51.75,Default,,0000,0000,0000,,oprócz Jasia, który krzyknął: \N"Mi ne silentas!"
Dialogue: 0,0:13:51.75,0:13:54.32,Default,,0000,0000,0000,,I miałem dylemat:
Dialogue: 0,0:13:54.32,0:13:57.52,Default,,0000,0000,0000,,złajać go czy pogratulować?
Dialogue: 0,0:13:57.52,0:14:00.19,Default,,0000,0000,0000,,Ponieważ rozśmieszył całą klasę,
Dialogue: 0,0:14:00.19,0:14:02.68,Default,,0000,0000,0000,,ale użył poprawnej gramatycznie formy.
Dialogue: 0,0:14:02.68,0:14:04.49,Default,,0000,0000,0000,,Z punktu widzenia nauczyciela języka,
Dialogue: 0,0:14:04.49,0:14:07.92,Default,,0000,0000,0000,,to spełnienie marzeń. Właśnie o to chodzi!
Dialogue: 0,0:14:07.92,0:14:12.48,Default,,0000,0000,0000,,Zrobiłem rozgniewaną minę \Ni mówię: "Vi! Silentu!"
Dialogue: 0,0:14:12.48,0:14:14.88,Default,,0000,0000,0000,,i on odpowiedział: "OK, mi silentas!".
Dialogue: 0,0:14:14.88,0:14:20.80,Default,,0000,0000,0000,,Na francuskim nigdy \Nnic takiego się nie zdarzyło.
Dialogue: 0,0:14:20.80,0:14:23.69,Default,,0000,0000,0000,,Nie dlatego, że nie lubię \Nuczyć francuskiego. Bardzo lubię.
Dialogue: 0,0:14:23.69,0:14:27.57,Default,,0000,0000,0000,,Dzieci też chyba lubią się go uczyć.
Dialogue: 0,0:14:27.57,0:14:32.19,Default,,0000,0000,0000,,Po prostu trzeba wiele zapamiętać
Dialogue: 0,0:14:32.19,0:14:35.85,Default,,0000,0000,0000,,i ćwiczyć, zanim będą w stanie \Ncoś takiego powiedzieć po francusku,
Dialogue: 0,0:14:35.85,0:14:38.58,Default,,0000,0000,0000,,po hiszpańsku, niemiecku \Nczy w innym języku.
Dialogue: 0,0:14:38.58,0:14:41.62,Default,,0000,0000,0000,,To zdarza się dopiero \Npo wielu latach nauki,
Dialogue: 0,0:14:41.62,0:14:45.24,Default,,0000,0000,0000,,kiedy dzieci już tracą zainteresowanie
Dialogue: 0,0:14:45.24,0:14:48.64,Default,,0000,0000,0000,,i nabywają przekonania, \Nże nie są dobre w językach,
Dialogue: 0,0:14:48.64,0:14:50.12,Default,,0000,0000,0000,,bo nic nie potrafią powiedzieć.
Dialogue: 0,0:14:50.12,0:14:52.80,Default,,0000,0000,0000,,To nie ich wina, ale też \Nnie należy winić nauczycieli,
Dialogue: 0,0:14:52.80,0:14:56.09,Default,,0000,0000,0000,,naprawdę jest bardzo trudno dojść do etapu
Dialogue: 0,0:14:56.09,0:14:58.60,Default,,0000,0000,0000,,na którym można kreatywnie używać języka.
Dialogue: 0,0:14:58.60,0:15:01.06,Default,,0000,0000,0000,,Esperanto znacząco skraca ten czas
Dialogue: 0,0:15:01.06,0:15:03.42,Default,,0000,0000,0000,,i pozwala dzieciom dojść do tego etapu,
Dialogue: 0,0:15:03.42,0:15:05.73,Default,,0000,0000,0000,,doświadczyć używania obcego języka
Dialogue: 0,0:15:05.73,0:15:08.40,Default,,0000,0000,0000,,do czegoś ciekawego i zabawnego.
Dialogue: 0,0:15:08.40,0:15:11.74,Default,,0000,0000,0000,,Właśnie dlatego to robimy.
Dialogue: 0,0:15:11.74,0:15:15.77,Default,,0000,0000,0000,,Esperanto? Podczas lekcji? \NW państwowych szkołach?
Dialogue: 0,0:15:15.77,0:15:18.67,Default,,0000,0000,0000,,Właśnie tak! Dzieje się to w tej chwili.
Dialogue: 0,0:15:18.67,0:15:21.92,Default,,0000,0000,0000,,Lekcje prowadzą tacy specjaliści jak ja,
Dialogue: 0,0:15:21.92,0:15:27.18,Default,,0000,0000,0000,,ale też, co ważniejsze, nauczyciele, \Nktórzy nie znali esperanta,
Dialogue: 0,0:15:27.18,0:15:30.24,Default,,0000,0000,0000,,ale błyskawicznie się go uczą
Dialogue: 0,0:15:30.24,0:15:33.51,Default,,0000,0000,0000,,i od razu rozpoczynają nauczanie,
Dialogue: 0,0:15:33.51,0:15:36.24,Default,,0000,0000,0000,,rozwiązując tym samym problem braku kadr.
Dialogue: 0,0:15:36.24,0:15:38.99,Default,,0000,0000,0000,,Byłem trochę zawstydzony odkryciem,
Dialogue: 0,0:15:38.99,0:15:42.18,Default,,0000,0000,0000,,że dzieci, które przez rok \Nuczył nauczyciel,
Dialogue: 0,0:15:42.18,0:15:45.10,Default,,0000,0000,0000,,którego sam uczyłem podstaw esperanta,
Dialogue: 0,0:15:45.10,0:15:47.85,Default,,0000,0000,0000,,mówiły znacznie lepiej niż dzieci,
Dialogue: 0,0:15:47.85,0:15:49.70,Default,,0000,0000,0000,,które ja uczyłem przez rok.
Dialogue: 0,0:15:49.70,0:15:52.20,Default,,0000,0000,0000,,Jak to było możliwe?
Dialogue: 0,0:15:52.20,0:15:53.50,Default,,0000,0000,0000,,To oczywiste.
Dialogue: 0,0:15:53.50,0:15:57.20,Default,,0000,0000,0000,,Jestem w szkole przez 45 minut w tygodniu.
Dialogue: 0,0:15:57.20,0:15:59.99,Default,,0000,0000,0000,,Robię tyle, ile się da, ale nic ponadto.
Dialogue: 0,0:15:59.99,0:16:02.06,Default,,0000,0000,0000,,Ich nauczyciel jest z nimi przez cały czas
Dialogue: 0,0:16:02.06,0:16:05.09,Default,,0000,0000,0000,,i esperanto pojawia się to tu, \Nto tam na wszystkich lekcjach:
Dialogue: 0,0:16:05.09,0:16:07.00,Default,,0000,0000,0000,,czy to matematyki, czy angielskiego,
Dialogue: 0,0:16:07.00,0:16:09.40,Default,,0000,0000,0000,,jest cały czas obecny, wszędzie.
Dialogue: 0,0:16:09.40,0:16:13.36,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego te dzieci dostały znacznie więcej,
Dialogue: 0,0:16:13.36,0:16:17.87,Default,,0000,0000,0000,,ucząc się ze swoim nauczycielem,
Dialogue: 0,0:16:17.87,0:16:21.05,Default,,0000,0000,0000,,niż ich poprzednicy dostali ode mnie.
Dialogue: 0,0:16:21.05,0:16:24.60,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko działa zaskakująco dobrze,
Dialogue: 0,0:16:24.60,0:16:27.10,Default,,0000,0000,0000,,a ja jestem dumny, że jestem tego częścią.
Dialogue: 0,0:16:27.10,0:16:28.46,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.
Dialogue: 0,0:16:28.46,0:16:29.88,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)