WEBVTT

00:00:18.479 --> 00:00:20.362
Bonan matenon. Mi estas Tim Morley,

00:00:20.362 --> 00:00:23.630
kaj mi prelegos pri novstila,

00:00:23.630 --> 00:00:28.749
iom malkutima metodo por instrui fremdajn lingvojn en bazlernejoj.

00:00:28.749 --> 00:00:32.063
Nu, multaj bazlernejoj en Britio

00:00:32.063 --> 00:00:34.879
nun havas studprogramon pri fremdaj lingvoj — bonege! —

00:00:34.879 --> 00:00:39.816
sed estas tie kapablo-breĉo: unuflanke, ni havas

00:00:39.816 --> 00:00:45.849
multajn bazlernejajn instruistojn — treege efikajn, bone trejnitajn —

00:00:45.849 --> 00:00:49.091
sed plimulto de ili eĉ ne parolas fremdan lingvon,

00:00:49.091 --> 00:00:51.921
kaj neniam trejniĝis pri instruado de lingvo.

00:00:51.921 --> 00:00:56.603
Aliflanke, ni havas multajn instruistojn de fremdaj lingvoj en mez- kaj alt-lernejoj,

00:00:56.603 --> 00:00:59.337
kiuj tre bone instruas je tiuj niveloj,

00:00:59.337 --> 00:01:01.721
sed antaŭ grupo de 7-jaraĝuloj

00:01:01.721 --> 00:01:04.370
ili estas ekster sia kampo de kompetenteco,

00:01:04.370 --> 00:01:08.403
kaj oni povas kompreni, ke ili ne volas envolviĝi en tia afero.

00:01:08.403 --> 00:01:14.116
Do estas tiu manko de kompetenteco, sed la projekto "Springboard to Languages",

00:01:14.116 --> 00:01:19.270
en kio mi engaĝiĝis antaŭ kelkaj jaroj,

00:01:19.270 --> 00:01:26.237
celas solvi tion per instruado de Esperanto en bazlernejoj.

00:01:26.237 --> 00:01:32.422
Nu, la titolo de mia prelego donas impreson pri la, ni diru, komprenebla nekredemo

00:01:32.422 --> 00:01:34.603
de kelkaj gepatroj.

00:01:34.603 --> 00:01:36.453
"KION vi instruas al mia infano?"

00:01:36.453 --> 00:01:40.536
"Kio, diable...?" "La hispana, ĉu?" "KIAL?"

00:01:40.536 --> 00:01:44.004
Ĉiuj tute pravigeblaj demandoj, kiujn mi provos nun respondi.

00:01:44.004 --> 00:01:49.686
Do, la unua afero: NE temas pri kurso de Esperanto.

00:01:49.686 --> 00:01:52.304
La celo ne estas dissendi infanojn en la mondon

00:01:52.304 --> 00:01:54.220
kiel fluaj parolantoj de Esperanto, por uzi la lingvon

00:01:54.220 --> 00:01:56.121
en la hejma kaj labora vivo, kaj tiel plu.

00:01:56.121 --> 00:02:01.224
Tio ne estas la celo. La granda plimulto de la infanoj

00:02:01.224 --> 00:02:04.561
verŝajne neniam renkontos alian Esperanto-parolanton dum sia vivo.

00:02:04.561 --> 00:02:06.922
Nu bone; tio ne estas la celo.

00:02:06.922 --> 00:02:10.935
Do kio ja estas la celo? Ĉio ĉi estas la celo.

00:02:10.935 --> 00:02:15.034
Ĉefa afero estas lingva prikonscio.

00:02:15.896 --> 00:02:20.534
Esperanto estas multe pli simpla lingvo

00:02:20.534 --> 00:02:23.368
ol iu ajn alia, kiun mi iam renkontis

00:02:23.368 --> 00:02:25.901
(kaj mi ja lernis kelkajn kaj instruis kelkajn).

00:02:25.901 --> 00:02:30.900
Oni kreis ĝin specife por esti facile kaj rapide lernebla

00:02:30.900 --> 00:02:34.017
kaj oni ja spertas dekoble pli rapidan kaj facilan lernadon

00:02:34.017 --> 00:02:36.218
ol kun iu ajn lingvo, kiun mi konas.

00:02:36.218 --> 00:02:41.084
Do la infanoj rapide trapasas la fazon de simpla enmemorigo,

00:02:41.084 --> 00:02:46.450
kaj komencas vere kaj kreeme uzi la lingvon, kio estas bonega.

00:02:46.450 --> 00:02:50.966
Ĝi helpas disvolvi la mensan gimnastikon, kiun oni bezonas

00:02:50.966 --> 00:02:53.820
kiam oni havas du lingvojn mense

00:02:53.820 --> 00:02:56.131
por komuti de unu al la alia, kaj trovi similaĵojn inter ili.

00:02:56.131 --> 00:02:59.664
Ĉiuj tiuj kapabloj utiliĝas kune kun la agrabla, simpla lingvo,

00:02:59.664 --> 00:03:01.995
kaj poste oni povas re-uzi tiujn kapablojn

00:03:01.995 --> 00:03:04.017
por posta studado de aliaj lingvoj.

00:03:04.017 --> 00:03:06.712
Temas pri sukcesa, inkluzivema sperto.

00:03:06.712 --> 00:03:10.312
"Inkluzivema" laŭ la senco, ke en iu ajn klaso,

00:03:10.312 --> 00:03:13.395
multe pli granda parto de la infanoj

00:03:13.395 --> 00:03:16.713
kapablos kompreni kaj ekuzi Esperanton

00:03:16.713 --> 00:03:21.482
por fari pli fruktodonajn aferojn ol per aliaj lingvoj.

00:03:21.482 --> 00:03:24.912
Kaj, mi aŭdacas diri, tio estas sukcesa inkluzivema sperto.

00:03:24.912 --> 00:03:28.878
Reagoj de infanoj, spertoj de instruistoj, de direktoroj,

00:03:28.878 --> 00:03:32.152
kaj de gepatroj — post kiam ili ekkomprenas la aferon —

00:03:33.029 --> 00:03:36.255
kaj mi aldonu, ankaŭ la faka pritakso,

00:03:36.255 --> 00:03:38.779
ĉiuj indikas, ke tio estas bona. Tio funkcias.

00:03:38.779 --> 00:03:41.112
Ni rigardu rapide la taksonomion de "Bloom",

00:03:41.112 --> 00:03:43.210
kiu ofte estas gvidilo dum kurs-planado.

00:03:43.210 --> 00:03:47.312
Oni progresas el malsupre ("parkerado" kaj "kompreno") supren ("pritakso" kaj "kreado").

00:03:47.312 --> 00:03:50.878
Estas danĝero en bazlerneja instruado de lingvoj,

00:03:50.878 --> 00:03:52.995
ke oni blokiĝas ĉe la malsupro.

00:03:52.995 --> 00:03:57.161
La infanoj devas multon rememori kaj parkeri —

00:03:57.161 --> 00:03:59.780
la konjugaciojn, la inajn kaj malinajn substantivojn,

00:03:59.780 --> 00:04:01.967
la literumon, la elparolon —

00:04:01.967 --> 00:04:04.597
estas multegaj aferoj parkerendaj

00:04:04.597 --> 00:04:08.245
antaŭ ol oni povos atingi la pli altajn kapablojn.

00:04:08.245 --> 00:04:13.514
En multaj lingvo-lecionoj en bazlernejoj,

00:04:13.514 --> 00:04:17.060
kie oni provas instrui la francan aŭ hispanan aŭ ĉinan,

00:04:17.060 --> 00:04:19.128
oni restas ĉe la malsupro,

00:04:19.128 --> 00:04:22.062
kaj la infanoj neniam atingas kreemon en la fremda lingvo,

00:04:22.062 --> 00:04:24.645
kaj estas danĝero, ke infanoj perdos sian intereson antaŭ tio.

00:04:24.645 --> 00:04:28.229
Esperanto malaltigas la necesan parkeradon

00:04:28.229 --> 00:04:30.965
kaj oni pli rapide progresas al pli altaj,

00:04:30.965 --> 00:04:32.711
pli interesaj kaj stimulaj kapabloj.

00:04:32.711 --> 00:04:37.346
Angla alfabetigo — lerni Esperanton helpas al infanoj lerni sian propran lingvon.

00:04:37.346 --> 00:04:41.512
Mi vidis 5-jaraĝulojn, kiuj baraktis por legi kaj skribi en la angla,

00:04:41.512 --> 00:04:44.852
sed kiuj malkovris, ke ili fakte ja kapablas legi

00:04:44.852 --> 00:04:48.461
per lego de Esperanto. Estis tiom pli simple,

00:04:48.461 --> 00:04:51.104
kaj tio donis al ili la memfidon, kiun ili bezonis

00:04:51.104 --> 00:04:52.630
por progresi kun la angla.

00:04:52.630 --> 00:04:56.228
Mi vidis 9-jaraĝajn infanojn, kun tasko

00:04:56.228 --> 00:04:58.877
"Eltrovi la adjektivon en frazo" —

00:04:58.877 --> 00:05:00.829
ili tuj tradukis la frazon

00:05:00.829 --> 00:05:02.881
al Esperanto en sia kapo,

00:05:02.881 --> 00:05:05.594
ĉar la adjektivoj en Esperanto montriĝas multe pli klare ol en la angla.

00:05:05.594 --> 00:05:08.427
Do tio helpas la infanojn lerni ankaŭ sian propran lingvon.

00:05:08.427 --> 00:05:12.934
Kaj eĉ en matematiko — la maniero diri nombrojn en Esperanto

00:05:12.934 --> 00:05:16.895
helpas klarigi kiel oni "konstruas" la nombron.

00:05:16.895 --> 00:05:19.527
Por 5-jaraĝa infano, kiu lernas pri adicio

00:05:19.527 --> 00:05:21.210
kaj pri dekoj kaj unuoj, tio multe helpas.

00:05:21.210 --> 00:05:22.840
Mi montros kelkajn ekzemplojn pri tio poste.

00:05:22.840 --> 00:05:25.844
Do, Esperanto venigas ĉion ĉi en la klasĉambron.

00:05:25.844 --> 00:05:28.727
Kaj, preskaŭ kiel krom-efiko, ĝi povas ankaŭ alporti

00:05:28.727 --> 00:05:30.177
kontakton kun fremdaj kulturoj

00:05:30.177 --> 00:05:32.478
— kio estas evidente grava kialo por lerni lingvojn —

00:05:32.478 --> 00:05:36.660
kaj mi ĉeestis klasĉambrojn kaj videokonferencojn

00:05:36.660 --> 00:05:38.344
inter klasĉambroj en Britio

00:05:38.344 --> 00:05:42.711
kaj en Slovenio, en Hungario, en Germanio.

00:05:42.711 --> 00:05:46.545
Estas pluraj projektoj "Comenius" —

00:05:46.545 --> 00:05:49.210
"Comenius" estas la nomo de la stipendioj,

00:05:49.210 --> 00:05:51.943
kiujn la Eŭropa Komisiono donas al bazlernejoj

00:05:51.943 --> 00:05:54.060
por estigi ligojn kun aliaj lernejoj tra Eŭropo —

00:05:54.060 --> 00:05:56.060
estas diversaj "Comenius"-projektoj,

00:05:56.060 --> 00:05:58.481
kie oni uzas Esperanton kiel inter-lingvo

00:05:58.481 --> 00:06:00.960
inter la infanoj, kaj ankaŭ la plenkreskuloj.

00:06:00.960 --> 00:06:06.030
Do Esperanto alportas ĉion ĉi al la klasĉambro.

00:06:06.138 --> 00:06:09.727
Mi nun donas analogion. Kiel oni ne atingu la celon.

00:06:09.865 --> 00:06:12.488
Tiu homo estas fagot-ludanto.

00:06:13.185 --> 00:06:15.284
Ludi fagoton multe plaĉas al li,

00:06:15.284 --> 00:06:16.935
kaj li eble eĉ gajnas sian monon per tio.

00:06:16.935 --> 00:06:19.076
Mi sugestas, ke se vi ŝatus, ke via infano

00:06:19.076 --> 00:06:22.666
fariĝu profesia fagoto-ludisto,

00:06:22.666 --> 00:06:25.607
la plej bona komenco NE estus

00:06:25.607 --> 00:06:28.001
doni fagoton al 7-jaraĝa infano.

00:06:28.001 --> 00:06:30.178
"Jen, Joĉjo, muziku por ni!"

00:06:30.178 --> 00:06:31.435
Tio ne funkcios.

00:06:31.435 --> 00:06:34.601
Ĝi estas granda, peza instrumento eĉ en plenkreskaj manoj.

00:06:34.601 --> 00:06:36.983
Per infanaj manoj, estas trege malfacile ludi ĝin.

00:06:36.983 --> 00:06:39.268
Oni devas enmemorigi i.a. la fingrumadon,

00:06:39.268 --> 00:06:41.784
kaj malfacilas fari eĉ la plej etan grincon per la anĉo,

00:06:41.784 --> 00:06:43.769
sen paroli pri bela muzik-tono.

00:06:43.769 --> 00:06:47.739
Kaj do, se vi farus tion, post 6 aŭ 12 monatoj,

00:06:47.739 --> 00:06:49.951
la rezulto estus, "Mi ne ŝatas tion,"

00:06:49.951 --> 00:06:51.550
"Mi ne kapablas fari tion." "Mi ne havas talenton por muziko."

00:06:51.550 --> 00:06:53.318
"Mi ne volas fari muzikon."

00:06:53.318 --> 00:06:56.550
Do evidente, oni ne faru tion. Ni simple komencu.

00:06:56.550 --> 00:06:59.768
Bonvolu starigi manojn: kiu lernis ludi bekfluton en bazlernejo?

00:06:59.768 --> 00:07:02.018
Ja mi lernis.

00:07:02.018 --> 00:07:03.351
Jes, preskaŭ ĉiuj.

00:07:03.351 --> 00:07:07.295
Kiu ankoraŭ ludas bekfluton, por plezuro aŭ en orkestro?

00:07:07.295 --> 00:07:11.501
Ah, unu, du, bone! Pli ol mi atendis!

00:07:11.501 --> 00:07:17.148
Kelkaj homoj daŭrigas tion, sed la granda plejmulto ne.

00:07:17.148 --> 00:07:20.685
Do, ĉu la instru-politiko fiaskegis?

00:07:20.685 --> 00:07:24.686
Kial oni instruis al ni tiun senutilan instrumenton? Tio ne utilas en la vivo!

00:07:24.686 --> 00:07:26.171
Evidente, tio ne estas la celo.

00:07:26.171 --> 00:07:28.984
Per la bekfluto, oni eklernas pri muziko.

00:07:28.984 --> 00:07:30.717
Oni lernas pri maĵoraj kaj minoraj gamoj.

00:07:30.717 --> 00:07:32.118
Oni komencas legi muzikon.

00:07:32.118 --> 00:07:34.000
Oni lernas pri ritmo kaj takt-indikoj,

00:07:34.000 --> 00:07:36.003
pri kunludo kun aliuloj, pri harmonio.

00:07:36.003 --> 00:07:41.401
Ĉiuj tiuj muzikaj scioj eniras pere de la simpla instrumento

00:07:41.401 --> 00:07:44.561
kaj poste oni povas apliki ĝin al la fagoto

00:07:44.561 --> 00:07:47.118
aŭ la orgeno aŭ al iu ajn alia instrumento.

00:07:47.118 --> 00:07:53.018
Do, analogie: la franca, en klasĉambro, estas fagoto.

00:07:53.018 --> 00:07:56.561
La hispana, en klasĉambro, estas fagoto.

00:07:56.561 --> 00:07:59.904
La ĉina estas pligrandigita fagoto kun aldonaj tonoj!

00:08:02.103 --> 00:08:06.835
Esperanto estas bekfluto. Jen la tuto.

00:08:06.835 --> 00:08:08.836
Nu, antaŭ la sekva parto, mi volas diri:

00:08:08.836 --> 00:08:11.737
mi apenaŭ toleras prelegojn, kiam oni plenigas la muron per teksto,

00:08:11.737 --> 00:08:13.551
kaj simple laŭtlegas ĝin.

00:08:13.551 --> 00:08:15.918
Tio ne estas prelego, tio estas laŭtlegata raporto,

00:08:15.918 --> 00:08:17.044
kaj oni rapide enuiĝas.

00:08:17.783 --> 00:08:20.635
Malgraŭ tio, mi ja plenigos muron per teksto,

00:08:20.635 --> 00:08:22.435
kaj mi ja laŭtlegos ĝin al vi!

00:08:22.435 --> 00:08:23.786
Toleru tion, mi petas — estas nur unufoje!

00:08:23.786 --> 00:08:26.007
Temas pri citaĵo el raporto

00:08:26.007 --> 00:08:28.403
de la Edukado Fako de la Universitato de Manĉestro

00:08:28.403 --> 00:08:31.285
kiu pritaksas la projekton "Springboard to Languages"

00:08:31.285 --> 00:08:35.237
kaj en tiu ĉi parto, ili skribas pri Lernejo A,

00:08:35.237 --> 00:08:38.975
kie la infanoj lernis Esperanton dum 18 monatoj je tiu tempo,

00:08:38.975 --> 00:08:42.703
kaj Lernejo B, kie ili dum du jaroj lernis la francan,

00:08:42.703 --> 00:08:46.609
kaj ili ĵus eklernis Esperanton.

00:08:46.609 --> 00:08:49.419
Ili ĉiuj faris ekzamenon pri la franca, kaj jen la rezulto.

00:08:49.419 --> 00:08:53.118
"Ĉu "Springboard" helpas lerni aliajn lingvojn?"

00:08:53.118 --> 00:08:55.953
"Oni invitas la lernantojn malĉifri la francan frazon:

00:08:55.953 --> 00:08:58.118
'Les oreilles de l'éléphant sont très grandes

00:08:58.118 --> 00:08:59.685
et le nez est très long.'

00:08:59.685 --> 00:09:01.632
Kaj ili observis: "La nuraj infanoj,

00:09:01.632 --> 00:09:03.970
kiuj sukcese tradukis la tutan frazon,

00:09:03.970 --> 00:09:06.086
venis — interese — de la Lernejo A.

00:09:06.086 --> 00:09:08.985
(t.e. la infanoj, kiuj lernis Esperanton kaj neniam ricevis eĉ unu lecionon pri la franca).

00:09:08.985 --> 00:09:11.953
"Tiuj du infanoj uzis interesajn metalingvajn,

00:09:11.953 --> 00:09:15.649
malĉifrajn strategiojn (similajn vortojn, interpunkcion, kuntekston).

00:09:15.649 --> 00:09:18.861
Alivorte, la lingvo-kompetentecon, kiun ili gajnis per Esperanto.

00:09:18.861 --> 00:09:22.088
"La infanoj de Lernejo B, kiuj studis la francan ekde la unuan lernejan jaron,

00:09:22.088 --> 00:09:25.285
poentis nur iomete pli bone ol tiuj de Lernejo A

00:09:25.285 --> 00:09:26.921
en franca ekzameno"

00:09:26.921 --> 00:09:29.640
Do la kapabloj, kiujn la infanoj akiris per Esperanto

00:09:29.640 --> 00:09:32.986
helpis ilin atingi preskaŭ la saman nivelon en ekzameno pri la franca

00:09:32.986 --> 00:09:34.951
kompare al infanoj, kiuj lernis la francan.

00:09:34.951 --> 00:09:37.152
Do, kial Esperanto estas tiom speciala?

00:09:37.152 --> 00:09:38.986
Kial ĝi tiom bone plenumas tian rolon?

00:09:38.986 --> 00:09:40.404
Mi rapide donos kelkajn ekzemplojn.

00:09:40.404 --> 00:09:42.454
Jen, supre, estas nombroj:

00:09:42.454 --> 00:09:44.254
unu, du, tri, kvar, kvin

00:09:44.254 --> 00:09:46.203
ses, sep, ok, naŭ, dek

00:09:46.203 --> 00:09:48.553
Tiom oni devas parkeri. Enordo.

00:09:48.553 --> 00:09:50.536
Sed post kiam vi enkapigis tion,

00:09:50.536 --> 00:09:53.751
vi havas ĉion bezonatan por nombri ĝis 99.

00:09:53.751 --> 00:09:57.253
Restas nenio lernenda; oni simple aplikas la sciojn.

00:09:57.253 --> 00:10:00.987
11, 12, 13 estas simple "dek unu", "dek du", "dek tri"

00:10:00.987 --> 00:10:03.782
laŭvorte "dek + unu", "dek + du", "dek + tri"

00:10:03.782 --> 00:10:07.481
ĝis "dudek", laŭvorte "du dekoj".

00:10:07.481 --> 00:10:10.304
Kaj poste: "dudek unu", "dudek du" kaj tiel plu

00:10:10.304 --> 00:10:11.574
tute same ĝis 99.

00:10:11.574 --> 00:10:15.421
Do, por infanoj, kiuj lernas pri centoj, dekoj kaj unuoj,

00:10:15.421 --> 00:10:18.889
ili fakte tradukas la nombron al Esperanto

00:10:18.889 --> 00:10:20.404
(mi vidis tion okazi en la klasĉambro)

00:10:20.404 --> 00:10:25.121
"do... 27... dudek sep... do 'dudek' estas 'dufoje dek'

00:10:25.121 --> 00:10:26.405
do mi skribas '2' en la kolumno de 'dekoj'

00:10:26.405 --> 00:10:28.238
kaj '7' en la kolumno de 'unuoj'..."

00:10:28.238 --> 00:10:30.288
Do, kiam oni esperantigas la nombron,

00:10:30.288 --> 00:10:33.873
oni vidas pli klare, kion signifas la '2' ene de '27'.

00:10:35.765 --> 00:10:38.732
Kaj sube, estas skribite "sesdek tri"... ĉu iu volas traduki?

00:10:39.490 --> 00:10:45.940
"73!" Ho, fakte estas 63, sed dankon pro via partoprenemo!

00:10:48.032 --> 00:10:51.366
Kaj denove, tio montras la minimumigon

00:10:51.366 --> 00:10:53.449
de aferoj parkerendaj —

00:10:53.449 --> 00:10:57.754
kiam oni lernas la vorton "patro", vi povas derivi "patrinon"

00:10:57.754 --> 00:11:01.055
— "-ino" signifas "la inan ekvivalenton" —

00:11:01.055 --> 00:11:02.729
do "patrino" estas la vorto por "mother".

00:11:02.729 --> 00:11:04.415
Ne estas vorto aparte lernenda.

00:11:04.415 --> 00:11:08.748
"instruisto" signifas "teacher", kaj se tiu homo

00:11:08.748 --> 00:11:11.370
hazarde estas ina kaj oni volas aludi tion,

00:11:11.370 --> 00:11:14.200
oni povas nomi ŝin "instruistino".

00:11:14.200 --> 00:11:18.066
Oni uzas la saman sufikson "-ino" por marki ion ajn kiel ina.

00:11:18.066 --> 00:11:21.651
"Hundo" — tion tuj komprenas germanparolantoj —

00:11:21.651 --> 00:11:27.816
kaj "hundido" estas juna hundo. "-ido" signifas "la filo aŭ filino".

00:11:27.816 --> 00:11:30.552
Do, el "kato" oni povas simile derivi "katidon".

00:11:30.552 --> 00:11:33.514
"kuniklo" estas rekonebla de parolantoj de la itala aŭ de la latina

00:11:33.514 --> 00:11:37.833
kaj la juna besto estas "kuniklido".

00:11:37.833 --> 00:11:41.068
Nu, mi parolas la francan nun de 25 jaroj,

00:11:41.068 --> 00:11:43.684
mi loĝis en Francio, kaj mia familio estas dulingva (angla/franca),

00:11:43.684 --> 00:11:47.535
sed mi ne kapablas tuj rememori la francan vorton

00:11:47.535 --> 00:11:49.090
por "kuniklido".

00:11:49.090 --> 00:11:51.249
Mi konas la vorton por "kuniklo", sed ne "kuniklido".

00:11:51.249 --> 00:11:54.319
Mi ne memoras tiun vorton, sed en Esperanto, ĝi estas simple evidenta.

00:11:54.319 --> 00:11:57.364
Mi ne povus NE scii tiun vorton, tiom ĝi estas evidenta!

00:11:57.364 --> 00:11:59.486
Nu, "kontenta" signifas "happy",

00:11:59.486 --> 00:12:02.199
kaj en "malkontenta" — "mal-" donas la kontraŭan sencon,

00:12:02.199 --> 00:12:03.399
do ĝi signifas "unhappy".

00:12:03.399 --> 00:12:06.314
Same por "granda" kaj "malgranda".

00:12:06.314 --> 00:12:08.533
Tiu vorto, "malgranda", estas plej kutima vorto en Esperanto.

00:12:08.533 --> 00:12:10.314
Oni ne bezonas lerni novan apartan vorton por tio.

00:12:10.314 --> 00:12:14.570
Ĉiam estas kiel "po unu aĉetita ricevu unu senpagan" pri adjektivoj en Esperanto!

00:12:14.570 --> 00:12:17.449
Oni vere duonigis la nombron de lernendaj vortoj

00:12:17.449 --> 00:12:20.084
per tiu sola prefikso "mal-".

00:12:20.084 --> 00:12:23.365
Do, jen nur unu malgranda aspekto de la lingvo,

00:12:23.365 --> 00:12:25.882
sed tiuj principoj etendiĝas tra la tuto de la lingvo.

00:12:25.882 --> 00:12:31.598
Mi trovis, ke lernado de la franca kaj de aliaj lingvoj

00:12:31.598 --> 00:12:35.355
estas procezo aldona — mi trovas novan vorton,

00:12:35.355 --> 00:12:37.082
mi lernas ĝian prononcon kaj literumon,

00:12:37.082 --> 00:12:40.547
ĝian signifon, kaj mi tiel aldonas unu vorton al mia stoko.

00:12:40.547 --> 00:12:43.482
Lerno de Esperanto estas procezo multiplika.

00:12:43.482 --> 00:12:46.748
Ĉiufoje kiam mi aldonas novan vorton, ĝi rekombiniĝas kaj multiplikiĝas

00:12:46.748 --> 00:12:48.598
kun ĉio, kion mi jam posedas,

00:12:48.598 --> 00:12:50.065
do mi aldonas ne nur unu vorton,

00:12:50.065 --> 00:12:52.965
sed redifinas novan limon de esprim-kapablo.

00:12:52.965 --> 00:12:57.376
Kaj tio veras tiom kun mi, kiom kun infanoj en la klasĉambro,

00:12:57.376 --> 00:13:00.265
do ni rapide atingas la etapon, kie ili povas

00:13:00.265 --> 00:13:02.382
kreeme uzi la lingvon, anstataŭ simple

00:13:02.382 --> 00:13:05.233
ripeti vortojn kaj laŭvorte parkeritajn frazojn.

00:13:05.233 --> 00:13:08.200
Multege pli interese, ĉu ne?

00:13:08.200 --> 00:13:10.597
Jen bela ekzemplo: lernanto 8-jaraĝa

00:13:10.597 --> 00:13:14.265
interrompis min, per gramatike perfekta frazo,

00:13:14.265 --> 00:13:17.314
post ĉirkaŭ tri monatoj da lernado.

00:13:17.314 --> 00:13:20.547
Ni faradis ekzercon tian: mi donas instrukciojn,

00:13:20.547 --> 00:13:24.450
kiujn la infanoj sekvas, kaj rediras al mi, kion ili faras.

00:13:24.450 --> 00:13:27.282
Do mi uzas imperativan verbon, kaj ili uzas prezencan.

00:13:27.282 --> 00:13:32.598
Do mi diras, "Staru!" kaj ili ĉiuj stariĝas kaj diras, "Mi staras!"

00:13:32.921 --> 00:13:36.664
Mi diras, "Sidu!" kaj ili sidiĝas kaj diras, "Mi sidas!"

00:13:36.664 --> 00:13:40.952
Mi diras, "Saltu!" kaj ili diras, "Mi saltas! Mi saltas!"

00:13:40.952 --> 00:13:43.302
Do mi diris, "OK, silentu!"

00:13:43.302 --> 00:13:46.117
Kaj la tuta klaso diris, "Mi silentas!"

00:13:46.117 --> 00:13:51.751
krom la eta Joĉjo, kiu kriis, "Mi NE silentas!"

00:13:51.751 --> 00:13:54.324
Sed mi nun hezitas:

00:13:54.324 --> 00:13:57.519
ĉu mi ĉagrenu, ĉu mi gratulegu lin?

00:13:57.519 --> 00:14:00.187
Ĉar li ĵus sukcesis ridigi la klason

00:14:00.187 --> 00:14:03.135
per gramatike perfekta diraĵo en la celita lingvo.

00:14:03.135 --> 00:14:04.490
De la vidpunkto de lingvo-instruisto,

00:14:04.490 --> 00:14:07.919
tio estas la sankta gralo. Ĝuste tion ni celas!

00:14:07.919 --> 00:14:12.485
Do mi lude afektis ĉagreniĝon kaj diris al li, "Vi! Silentu!"

00:14:12.485 --> 00:14:14.884
kaj li diris, "OK, mi silentas!"

00:14:14.884 --> 00:14:20.802
Sed tio neniam okazis en miaj kursoj pri la franca. Nu, kial?

00:14:20.802 --> 00:14:23.686
Ne ĉar instrui la francan ne plaĉas al mi — mi ja ĝuas tion.

00:14:23.686 --> 00:14:27.569
Kaj ne ĉar lerni la francan ne plaĉas al la infanoj — mi kredas, ke ili ja ĝuas tion.

00:14:27.569 --> 00:14:32.187
Simple, estas tiom da aferoj parkerendaj

00:14:32.187 --> 00:14:35.852
kaj ekzercendaj en la franca antaŭ kapabli fari ion tian

00:14:35.852 --> 00:14:37.836
— same kiel en la hispana, la germana kaj aliaj lingvoj —

00:14:37.836 --> 00:14:41.620
ke tio okazas nur post pluraj jaroj da lernado,

00:14:41.620 --> 00:14:45.245
post kiam bedaŭrinde multaj infanoj perdis sian intereson.

00:14:45.245 --> 00:14:48.635
Krome, ili tiel havas la impreson, ke ili ne havas talenton por lingvoj

00:14:48.635 --> 00:14:50.119
ĉar ili ne kapablas diri ion ajn.

00:14:50.119 --> 00:14:52.169
Ne estas iliaj kulpo, kaj oni ankaŭ ne kulpigu la instruistojn,

00:14:52.169 --> 00:14:56.086
estas simple treege malfacile atingi la nivelon

00:14:56.086 --> 00:14:58.597
kie oni povas kreeme uzi novan lingvon.

00:14:58.597 --> 00:15:01.056
Esperanto fulme plirapidigas plejmulton de tio

00:15:01.056 --> 00:15:04.258
kaj ebligas infanojn atingi tiun nivelon

00:15:04.258 --> 00:15:06.324
kaj akiri la sperton uzi novan lingvon

00:15:06.324 --> 00:15:08.395
kaj fari interesajn, amuzajn aferojn per ĝi.

00:15:08.395 --> 00:15:11.737
Kaj jen kial ni faras tian instruadon.

00:15:11.737 --> 00:15:15.772
Do: ĉu Esperanto? Ĉu dum lerno-horoj? Ĉu en ŝtataj lernejoj?

00:15:15.772 --> 00:15:18.668
Jes ja! Vere! Tio okazas aktuale,

00:15:18.668 --> 00:15:21.919
per lecionoj gvidataj de Esperanto-fakuloj kiel mi,

00:15:21.919 --> 00:15:27.185
sed ankaŭ, pli grave, gvidataj ankaŭ de klas-instruistoj sen antaŭ-scio pri Esperanto,

00:15:27.185 --> 00:15:30.236
kiu same akiras la lingvon rimarkinde rapide

00:15:30.236 --> 00:15:34.590
kaj tuj ekinstruas ĝin, tiel solvante samtempe

00:15:34.590 --> 00:15:36.235
la problemon pri kapablo-manko.

00:15:36.235 --> 00:15:38.989
Mi iom embarasiĝis je la unua fojo, kiam mi malkovris tion ĉi,

00:15:38.989 --> 00:15:42.185
sed infanoj, kiuj studadis unu jaron de sia klasinstruisto

00:15:42.185 --> 00:15:45.097
- tiun mi antaŭe instruis sufiĉe da Esperanto -

00:15:45.097 --> 00:15:47.852
ili fakte parolis Esperanton multe pli bone

00:15:47.852 --> 00:15:49.705
ol aliaj infanoj, kiujn mi mem instruis dum unu jaro.

00:15:49.705 --> 00:15:51.868
Nu, kio okazis?

00:15:51.868 --> 00:15:57.202
Fakte, evidentas ke mi ĉeestas la lernejon po 45 minutojn semajne.

00:15:57.202 --> 00:15:59.986
Mi faras tiom, kiom mi povas dum tiu tempo, sed jen estas.

00:15:59.986 --> 00:16:01.835
La klasinstruisto kunestas kun la klaso la tutan tempon,

00:16:01.835 --> 00:16:04.468
do eroj de Esperanto aperas en ĉiuj lecionoj faritaj —

00:16:04.468 --> 00:16:07.004
en lecionoj pri matematiko kaj pri la angla,

00:16:07.004 --> 00:16:09.404
dum la tagaj rutinaĵoj, ĉiam.

00:16:09.404 --> 00:16:13.360
Do tiuj infanoj atingis multege pli

00:16:13.360 --> 00:16:17.868
dum instruado de la klasinstruisto

00:16:17.868 --> 00:16:21.047
ol iliaj antaŭuloj ricevis de mi.

00:16:21.047 --> 00:16:24.599
Do jen tio, kion ni faras. Tio funkcias mirinde bone,

00:16:24.599 --> 00:16:28.625
kaj mi estas kontenta kaj fiera esti parto de tio. Dankon.