1
00:00:18,479 --> 00:00:20,362
Bonan matenon. Mi estas Tim Morley,

2
00:00:20,362 --> 00:00:23,630
kaj mi prelegos pri novstila,

3
00:00:23,630 --> 00:00:28,749
iom malkutima metodo por instrui fremdajn lingvojn en bazlernejoj.

4
00:00:28,749 --> 00:00:32,063
Nu, multaj bazlernejoj en Britio

5
00:00:32,063 --> 00:00:34,879
nun havas studprogramon pri fremdaj lingvoj — bonege! —

6
00:00:34,879 --> 00:00:39,816
sed estas tie kapablo-breĉo: unuflanke, ni havas

7
00:00:39,816 --> 00:00:45,849
multajn bazlernejajn instruistojn — treege efikajn, bone trejnitajn —

8
00:00:45,849 --> 00:00:49,091
sed plimulto de ili eĉ ne parolas fremdan lingvon,

9
00:00:49,091 --> 00:00:51,921
kaj neniam trejniĝis pri instruado de lingvo.

10
00:00:51,921 --> 00:00:56,603
Aliflanke, ni havas multajn instruistojn de fremdaj lingvoj en mez- kaj alt-lernejoj,

11
00:00:56,603 --> 00:00:59,337
kiuj tre bone instruas je tiuj niveloj,

12
00:00:59,337 --> 00:01:01,721
sed antaŭ grupo de 7-jaraĝuloj

13
00:01:01,721 --> 00:01:04,370
ili estas ekster sia kampo de kompetenteco,

14
00:01:04,370 --> 00:01:08,403
kaj oni povas kompreni, ke ili ne volas envolviĝi en tia afero.

15
00:01:08,403 --> 00:01:14,116
Do estas tiu manko de kompetenteco, sed la projekto "Springboard to Languages",

16
00:01:14,116 --> 00:01:19,270
en kio mi engaĝiĝis antaŭ kelkaj jaroj,

17
00:01:19,270 --> 00:01:26,237
celas solvi tion per instruado de Esperanto en bazlernejoj.

18
00:01:26,237 --> 00:01:32,422
Nu, la titolo de mia prelego donas impreson pri la, ni diru, komprenebla nekredemo

19
00:01:32,422 --> 00:01:34,603
de kelkaj gepatroj.

20
00:01:34,603 --> 00:01:36,453
"KION vi instruas al mia infano?"

21
00:01:36,453 --> 00:01:40,536
"Kio, diable...?" "La hispana, ĉu?" "KIAL?"

22
00:01:40,536 --> 00:01:44,004
Ĉiuj tute pravigeblaj demandoj, kiujn mi provos nun respondi.

23
00:01:44,004 --> 00:01:49,686
Do, la unua afero: NE temas pri kurso de Esperanto.

24
00:01:49,686 --> 00:01:52,304
La celo ne estas dissendi infanojn en la mondon

25
00:01:52,304 --> 00:01:54,220
kiel fluaj parolantoj de Esperanto, por uzi la lingvon

26
00:01:54,220 --> 00:01:56,121
en la hejma kaj labora vivo, kaj tiel plu.

27
00:01:56,121 --> 00:02:01,224
Tio ne estas la celo. La granda plimulto de la infanoj

28
00:02:01,224 --> 00:02:04,561
verŝajne neniam renkontos alian Esperanto-parolanton dum sia vivo.

29
00:02:04,561 --> 00:02:06,922
Nu bone; tio ne estas la celo.

30
00:02:06,922 --> 00:02:10,935
Do kio ja estas la celo? Ĉio ĉi estas la celo.

31
00:02:10,935 --> 00:02:15,034
Ĉefa afero estas lingva prikonscio.

32
00:02:15,896 --> 00:02:20,534
Esperanto estas multe pli simpla lingvo

33
00:02:20,534 --> 00:02:23,368
ol iu ajn alia, kiun mi iam renkontis

34
00:02:23,368 --> 00:02:25,901
(kaj mi ja lernis kelkajn kaj instruis kelkajn).

35
00:02:25,901 --> 00:02:30,900
Oni kreis ĝin specife por esti facile kaj rapide lernebla

36
00:02:30,900 --> 00:02:34,017
kaj oni ja spertas dekoble pli rapidan kaj facilan lernadon

37
00:02:34,017 --> 00:02:36,218
ol kun iu ajn lingvo, kiun mi konas.

38
00:02:36,218 --> 00:02:41,084
Do la infanoj rapide trapasas la fazon de simpla enmemorigo,

39
00:02:41,084 --> 00:02:46,450
kaj komencas vere kaj kreeme uzi la lingvon, kio estas bonega.

40
00:02:46,450 --> 00:02:50,966
Ĝi helpas disvolvi la mensan gimnastikon, kiun oni bezonas

41
00:02:50,966 --> 00:02:53,820
kiam oni havas du lingvojn mense

42
00:02:53,820 --> 00:02:56,131
por komuti de unu al la alia, kaj trovi similaĵojn inter ili.

43
00:02:56,131 --> 00:02:59,664
Ĉiuj tiuj kapabloj utiliĝas kune kun la agrabla, simpla lingvo,

44
00:02:59,664 --> 00:03:01,995
kaj poste oni povas re-uzi tiujn kapablojn

45
00:03:01,995 --> 00:03:04,017
por posta studado de aliaj lingvoj.

46
00:03:04,017 --> 00:03:06,712
Temas pri sukcesa, inkluzivema sperto.

47
00:03:06,712 --> 00:03:10,312
"Inkluzivema" laŭ la senco, ke en iu ajn klaso,

48
00:03:10,312 --> 00:03:13,395
multe pli granda parto de la infanoj

49
00:03:13,395 --> 00:03:16,713
kapablos kompreni kaj ekuzi Esperanton

50
00:03:16,713 --> 00:03:21,482
por fari pli fruktodonajn aferojn ol per aliaj lingvoj.

51
00:03:21,482 --> 00:03:24,912
Kaj, mi aŭdacas diri, tio estas sukcesa inkluzivema sperto.

52
00:03:24,912 --> 00:03:28,878
Reagoj de infanoj, spertoj de instruistoj, de direktoroj,

53
00:03:28,878 --> 00:03:32,152
kaj de gepatroj — post kiam ili ekkomprenas la aferon —

54
00:03:33,029 --> 00:03:36,255
kaj mi aldonu, ankaŭ la faka pritakso,

55
00:03:36,255 --> 00:03:38,779
ĉiuj indikas, ke tio estas bona. Tio funkcias.

56
00:03:38,779 --> 00:03:41,112
Ni rigardu rapide la taksonomion de "Bloom",

57
00:03:41,112 --> 00:03:43,210
kiu ofte estas gvidilo dum kurs-planado.

58
00:03:43,210 --> 00:03:47,312
Oni progresas el malsupre ("parkerado" kaj "kompreno") supren ("pritakso" kaj "kreado").

59
00:03:47,312 --> 00:03:50,878
Estas danĝero en bazlerneja instruado de lingvoj,

60
00:03:50,878 --> 00:03:52,995
ke oni blokiĝas ĉe la malsupro.

61
00:03:52,995 --> 00:03:57,161
La infanoj devas multon rememori kaj parkeri —

62
00:03:57,161 --> 00:03:59,780
la konjugaciojn, la inajn kaj malinajn substantivojn,

63
00:03:59,780 --> 00:04:01,967
la literumon, la elparolon —

64
00:04:01,967 --> 00:04:04,597
estas multegaj aferoj parkerendaj

65
00:04:04,597 --> 00:04:08,245
antaŭ ol oni povos atingi la pli altajn kapablojn.

66
00:04:08,245 --> 00:04:13,514
En multaj lingvo-lecionoj en bazlernejoj,

67
00:04:13,514 --> 00:04:17,060
kie oni provas instrui la francan aŭ hispanan aŭ ĉinan,

68
00:04:17,060 --> 00:04:19,128
oni restas ĉe la malsupro,

69
00:04:19,128 --> 00:04:22,062
kaj la infanoj neniam atingas kreemon en la fremda lingvo,

70
00:04:22,062 --> 00:04:24,645
kaj estas danĝero, ke infanoj perdos sian intereson antaŭ tio.

71
00:04:24,645 --> 00:04:28,229
Esperanto malaltigas la necesan parkeradon

72
00:04:28,229 --> 00:04:30,965
kaj oni pli rapide progresas al pli altaj,

73
00:04:30,965 --> 00:04:32,711
pli interesaj kaj stimulaj kapabloj.

74
00:04:32,711 --> 00:04:37,346
Angla alfabetigo — lerni Esperanton helpas al infanoj lerni sian propran lingvon.

75
00:04:37,346 --> 00:04:41,512
Mi vidis 5-jaraĝulojn, kiuj baraktis por legi kaj skribi en la angla,

76
00:04:41,512 --> 00:04:44,852
sed kiuj malkovris, ke ili fakte ja kapablas legi

77
00:04:44,852 --> 00:04:48,461
per lego de Esperanto. Estis tiom pli simple,

78
00:04:48,461 --> 00:04:51,104
kaj tio donis al ili la memfidon, kiun ili bezonis

79
00:04:51,104 --> 00:04:52,630
por progresi kun la angla.

80
00:04:52,630 --> 00:04:56,228
Mi vidis 9-jaraĝajn infanojn, kun tasko

81
00:04:56,228 --> 00:04:58,877
"Eltrovi la adjektivon en frazo" —

82
00:04:58,877 --> 00:05:00,829
ili tuj tradukis la frazon

83
00:05:00,829 --> 00:05:02,881
al Esperanto en sia kapo,

84
00:05:02,881 --> 00:05:05,594
ĉar la adjektivoj en Esperanto montriĝas multe pli klare ol en la angla.

85
00:05:05,594 --> 00:05:08,427
Do tio helpas la infanojn lerni ankaŭ sian propran lingvon.

86
00:05:08,427 --> 00:05:12,934
Kaj eĉ en matematiko — la maniero diri nombrojn en Esperanto

87
00:05:12,934 --> 00:05:16,895
helpas klarigi kiel oni "konstruas" la nombron.

88
00:05:16,895 --> 00:05:19,527
Por 5-jaraĝa infano, kiu lernas pri adicio

89
00:05:19,527 --> 00:05:21,210
kaj pri dekoj kaj unuoj, tio multe helpas.

90
00:05:21,210 --> 00:05:22,840
Mi montros kelkajn ekzemplojn pri tio poste.

91
00:05:22,840 --> 00:05:25,844
Do, Esperanto venigas ĉion ĉi en la klasĉambron.

92
00:05:25,844 --> 00:05:28,727
Kaj, preskaŭ kiel krom-efiko, ĝi povas ankaŭ alporti

93
00:05:28,727 --> 00:05:30,177
kontakton kun fremdaj kulturoj

94
00:05:30,177 --> 00:05:32,478
— kio estas evidente grava kialo por lerni lingvojn —

95
00:05:32,478 --> 00:05:36,660
kaj mi ĉeestis klasĉambrojn kaj videokonferencojn

96
00:05:36,660 --> 00:05:38,344
inter klasĉambroj en Britio

97
00:05:38,344 --> 00:05:42,711
kaj en Slovenio, en Hungario, en Germanio.

98
00:05:42,711 --> 00:05:46,545
Estas pluraj projektoj "Comenius" —

99
00:05:46,545 --> 00:05:49,210
"Comenius" estas la nomo de la stipendioj,

100
00:05:49,210 --> 00:05:51,943
kiujn la Eŭropa Komisiono donas al bazlernejoj

101
00:05:51,943 --> 00:05:54,060
por estigi ligojn kun aliaj lernejoj tra Eŭropo —

102
00:05:54,060 --> 00:05:56,060
estas diversaj "Comenius"-projektoj,

103
00:05:56,060 --> 00:05:58,481
kie oni uzas Esperanton kiel inter-lingvo

104
00:05:58,481 --> 00:06:00,960
inter la infanoj, kaj ankaŭ la plenkreskuloj.

105
00:06:00,960 --> 00:06:06,030
Do Esperanto alportas ĉion ĉi al la klasĉambro.

106
00:06:06,138 --> 00:06:09,727
Mi nun donas analogion. Kiel oni ne atingu la celon.

107
00:06:09,865 --> 00:06:12,488
Tiu homo estas fagot-ludanto.

108
00:06:13,185 --> 00:06:15,284
Ludi fagoton multe plaĉas al li,

109
00:06:15,284 --> 00:06:16,935
kaj li eble eĉ gajnas sian monon per tio.

110
00:06:16,935 --> 00:06:19,076
Mi sugestas, ke se vi ŝatus, ke via infano

111
00:06:19,076 --> 00:06:22,666
fariĝu profesia fagoto-ludisto,

112
00:06:22,666 --> 00:06:25,607
la plej bona komenco NE estus

113
00:06:25,607 --> 00:06:28,001
doni fagoton al 7-jaraĝa infano.

114
00:06:28,001 --> 00:06:30,178
"Jen, Joĉjo, muziku por ni!"

115
00:06:30,178 --> 00:06:31,435
Tio ne funkcios.

116
00:06:31,435 --> 00:06:34,601
Ĝi estas granda, peza instrumento eĉ en plenkreskaj manoj.

117
00:06:34,601 --> 00:06:36,983
Per infanaj manoj, estas trege malfacile ludi ĝin.

118
00:06:36,983 --> 00:06:39,268
Oni devas enmemorigi i.a. la fingrumadon,

119
00:06:39,268 --> 00:06:41,784
kaj malfacilas fari eĉ la plej etan grincon per la anĉo,

120
00:06:41,784 --> 00:06:43,769
sen paroli pri bela muzik-tono.

121
00:06:43,769 --> 00:06:47,739
Kaj do, se vi farus tion, post 6 aŭ 12 monatoj,

122
00:06:47,739 --> 00:06:49,951
la rezulto estus, "Mi ne ŝatas tion,"

123
00:06:49,951 --> 00:06:51,550
"Mi ne kapablas fari tion." "Mi ne havas talenton por muziko."

124
00:06:51,550 --> 00:06:53,318
"Mi ne volas fari muzikon."

125
00:06:53,318 --> 00:06:56,550
Do evidente, oni ne faru tion. Ni simple komencu.

126
00:06:56,550 --> 00:06:59,768
Bonvolu starigi manojn: kiu lernis ludi bekfluton en bazlernejo?

127
00:06:59,768 --> 00:07:02,018
Ja mi lernis.

128
00:07:02,018 --> 00:07:03,351
Jes, preskaŭ ĉiuj.

129
00:07:03,351 --> 00:07:07,295
Kiu ankoraŭ ludas bekfluton, por plezuro aŭ en orkestro?

130
00:07:07,295 --> 00:07:11,501
Ah, unu, du, bone! Pli ol mi atendis!

131
00:07:11,501 --> 00:07:17,148
Kelkaj homoj daŭrigas tion, sed la granda plejmulto ne.

132
00:07:17,148 --> 00:07:20,685
Do, ĉu la instru-politiko fiaskegis?

133
00:07:20,685 --> 00:07:24,686
Kial oni instruis al ni tiun senutilan instrumenton? Tio ne utilas en la vivo!

134
00:07:24,686 --> 00:07:26,171
Evidente, tio ne estas la celo.

135
00:07:26,171 --> 00:07:28,984
Per la bekfluto, oni eklernas pri muziko.

136
00:07:28,984 --> 00:07:30,717
Oni lernas pri maĵoraj kaj minoraj gamoj.

137
00:07:30,717 --> 00:07:32,118
Oni komencas legi muzikon.

138
00:07:32,118 --> 00:07:34,000
Oni lernas pri ritmo kaj takt-indikoj,

139
00:07:34,000 --> 00:07:36,003
pri kunludo kun aliuloj, pri harmonio.

140
00:07:36,003 --> 00:07:41,401
Ĉiuj tiuj muzikaj scioj eniras pere de la simpla instrumento

141
00:07:41,401 --> 00:07:44,561
kaj poste oni povas apliki ĝin al la fagoto

142
00:07:44,561 --> 00:07:47,118
aŭ la orgeno aŭ al iu ajn alia instrumento.

143
00:07:47,118 --> 00:07:53,018
Do, analogie: la franca, en klasĉambro, estas fagoto.

144
00:07:53,018 --> 00:07:56,561
La hispana, en klasĉambro, estas fagoto.

145
00:07:56,561 --> 00:07:59,904
La ĉina estas pligrandigita fagoto kun aldonaj tonoj!

146
00:08:02,103 --> 00:08:06,835
Esperanto estas bekfluto. Jen la tuto.

147
00:08:06,835 --> 00:08:08,836
Nu, antaŭ la sekva parto, mi volas diri:

148
00:08:08,836 --> 00:08:11,737
mi apenaŭ toleras prelegojn, kiam oni plenigas la muron per teksto,

149
00:08:11,737 --> 00:08:13,551
kaj simple laŭtlegas ĝin.

150
00:08:13,551 --> 00:08:15,918
Tio ne estas prelego, tio estas laŭtlegata raporto,

151
00:08:15,918 --> 00:08:17,044
kaj oni rapide enuiĝas.

152
00:08:17,783 --> 00:08:20,635
Malgraŭ tio, mi ja plenigos muron per teksto,

153
00:08:20,635 --> 00:08:22,435
kaj mi ja laŭtlegos ĝin al vi!

154
00:08:22,435 --> 00:08:23,786
Toleru tion, mi petas — estas nur unufoje!

155
00:08:23,786 --> 00:08:26,007
Temas pri citaĵo el raporto

156
00:08:26,007 --> 00:08:28,403
de la Edukado Fako de la Universitato de Manĉestro

157
00:08:28,403 --> 00:08:31,285
kiu pritaksas la projekton "Springboard to Languages"

158
00:08:31,285 --> 00:08:35,237
kaj en tiu ĉi parto, ili skribas pri Lernejo A,

159
00:08:35,237 --> 00:08:38,975
kie la infanoj lernis Esperanton dum 18 monatoj je tiu tempo,

160
00:08:38,975 --> 00:08:42,703
kaj Lernejo B, kie ili dum du jaroj lernis la francan,

161
00:08:42,703 --> 00:08:46,609
kaj ili ĵus eklernis Esperanton.

162
00:08:46,609 --> 00:08:49,419
Ili ĉiuj faris ekzamenon pri la franca, kaj jen la rezulto.

163
00:08:49,419 --> 00:08:53,118
"Ĉu "Springboard" helpas lerni aliajn lingvojn?"

164
00:08:53,118 --> 00:08:55,953
"Oni invitas la lernantojn malĉifri la francan frazon:

165
00:08:55,953 --> 00:08:58,118
'Les oreilles de l'éléphant sont très grandes

166
00:08:58,118 --> 00:08:59,685
et le nez est très long.'

167
00:08:59,685 --> 00:09:01,632
Kaj ili observis: "La nuraj infanoj,

168
00:09:01,632 --> 00:09:03,970
kiuj sukcese tradukis la tutan frazon,

169
00:09:03,970 --> 00:09:06,086
venis — interese — de la Lernejo A.

170
00:09:06,086 --> 00:09:08,985
(t.e. la infanoj, kiuj lernis Esperanton kaj neniam ricevis eĉ unu lecionon pri la franca).

171
00:09:08,985 --> 00:09:11,953
"Tiuj du infanoj uzis interesajn metalingvajn,

172
00:09:11,953 --> 00:09:15,649
malĉifrajn strategiojn (similajn vortojn, interpunkcion, kuntekston).

173
00:09:15,649 --> 00:09:18,861
Alivorte, la lingvo-kompetentecon, kiun ili gajnis per Esperanto.

174
00:09:18,861 --> 00:09:22,088
"La infanoj de Lernejo B, kiuj studis la francan ekde la unuan lernejan jaron,

175
00:09:22,088 --> 00:09:25,285
poentis nur iomete pli bone ol tiuj de Lernejo A

176
00:09:25,285 --> 00:09:26,921
en franca ekzameno"

177
00:09:26,921 --> 00:09:29,640
Do la kapabloj, kiujn la infanoj akiris per Esperanto

178
00:09:29,640 --> 00:09:32,986
helpis ilin atingi preskaŭ la saman nivelon en ekzameno pri la franca

179
00:09:32,986 --> 00:09:34,951
kompare al infanoj, kiuj lernis la francan.

180
00:09:34,951 --> 00:09:37,152
Do, kial Esperanto estas tiom speciala?

181
00:09:37,152 --> 00:09:38,986
Kial ĝi tiom bone plenumas tian rolon?

182
00:09:38,986 --> 00:09:40,404
Mi rapide donos kelkajn ekzemplojn.

183
00:09:40,404 --> 00:09:42,454
Jen, supre, estas nombroj:

184
00:09:42,454 --> 00:09:44,254
unu, du, tri, kvar, kvin

185
00:09:44,254 --> 00:09:46,203
ses, sep, ok, naŭ, dek

186
00:09:46,203 --> 00:09:48,553
Tiom oni devas parkeri. Enordo.

187
00:09:48,553 --> 00:09:50,536
Sed post kiam vi enkapigis tion,

188
00:09:50,536 --> 00:09:53,751
vi havas ĉion bezonatan por nombri ĝis 99.

189
00:09:53,751 --> 00:09:57,253
Restas nenio lernenda; oni simple aplikas la sciojn.

190
00:09:57,253 --> 00:10:00,987
11, 12, 13 estas simple "dek unu", "dek du", "dek tri"

191
00:10:00,987 --> 00:10:03,782
laŭvorte "dek + unu", "dek + du", "dek + tri"

192
00:10:03,782 --> 00:10:07,481
ĝis "dudek", laŭvorte "du dekoj".

193
00:10:07,481 --> 00:10:10,304
Kaj poste: "dudek unu", "dudek du" kaj tiel plu

194
00:10:10,304 --> 00:10:11,574
tute same ĝis 99.

195
00:10:11,574 --> 00:10:15,421
Do, por infanoj, kiuj lernas pri centoj, dekoj kaj unuoj,

196
00:10:15,421 --> 00:10:18,889
ili fakte tradukas la nombron al Esperanto

197
00:10:18,889 --> 00:10:20,404
(mi vidis tion okazi en la klasĉambro)

198
00:10:20,404 --> 00:10:25,121
"do... 27... dudek sep... do 'dudek' estas 'dufoje dek'

199
00:10:25,121 --> 00:10:26,405
do mi skribas '2' en la kolumno de 'dekoj'

200
00:10:26,405 --> 00:10:28,238
kaj '7' en la kolumno de 'unuoj'..."

201
00:10:28,238 --> 00:10:30,288
Do, kiam oni esperantigas la nombron,

202
00:10:30,288 --> 00:10:33,873
oni vidas pli klare, kion signifas la '2' ene de '27'.

203
00:10:35,765 --> 00:10:38,732
Kaj sube, estas skribite "sesdek tri"... ĉu iu volas traduki?

204
00:10:39,490 --> 00:10:45,940
"73!" Ho, fakte estas 63, sed dankon pro via partoprenemo!

205
00:10:48,032 --> 00:10:51,366
Kaj denove, tio montras la minimumigon

206
00:10:51,366 --> 00:10:53,449
de aferoj parkerendaj —

207
00:10:53,449 --> 00:10:57,754
kiam oni lernas la vorton "patro", vi povas derivi "patrinon"

208
00:10:57,754 --> 00:11:01,055
— "-ino" signifas "la inan ekvivalenton" —

209
00:11:01,055 --> 00:11:02,729
do "patrino" estas la vorto por "mother".

210
00:11:02,729 --> 00:11:04,415
Ne estas vorto aparte lernenda.

211
00:11:04,415 --> 00:11:08,748
"instruisto" signifas "teacher", kaj se tiu homo

212
00:11:08,748 --> 00:11:11,370
hazarde estas ina kaj oni volas aludi tion,

213
00:11:11,370 --> 00:11:14,200
oni povas nomi ŝin "instruistino".

214
00:11:14,200 --> 00:11:18,066
Oni uzas la saman sufikson "-ino" por marki ion ajn kiel ina.

215
00:11:18,066 --> 00:11:21,651
"Hundo" — tion tuj komprenas germanparolantoj —

216
00:11:21,651 --> 00:11:27,816
kaj "hundido" estas juna hundo. "-ido" signifas "la filo aŭ filino".

217
00:11:27,816 --> 00:11:30,552
Do, el "kato" oni povas simile derivi "katidon".

218
00:11:30,552 --> 00:11:33,514
"kuniklo" estas rekonebla de parolantoj de la itala aŭ de la latina

219
00:11:33,514 --> 00:11:37,833
kaj la juna besto estas "kuniklido".

220
00:11:37,833 --> 00:11:41,068
Nu, mi parolas la francan nun de 25 jaroj,

221
00:11:41,068 --> 00:11:43,684
mi loĝis en Francio, kaj mia familio estas dulingva (angla/franca),

222
00:11:43,684 --> 00:11:47,535
sed mi ne kapablas tuj rememori la francan vorton

223
00:11:47,535 --> 00:11:49,090
por "kuniklido".

224
00:11:49,090 --> 00:11:51,249
Mi konas la vorton por "kuniklo", sed ne "kuniklido".

225
00:11:51,249 --> 00:11:54,319
Mi ne memoras tiun vorton, sed en Esperanto, ĝi estas simple evidenta.

226
00:11:54,319 --> 00:11:57,364
Mi ne povus NE scii tiun vorton, tiom ĝi estas evidenta!

227
00:11:57,364 --> 00:11:59,486
Nu, "kontenta" signifas "happy",

228
00:11:59,486 --> 00:12:02,199
kaj en "malkontenta" — "mal-" donas la kontraŭan sencon,

229
00:12:02,199 --> 00:12:03,399
do ĝi signifas "unhappy".

230
00:12:03,399 --> 00:12:06,314
Same por "granda" kaj "malgranda".

231
00:12:06,314 --> 00:12:08,533
Tiu vorto, "malgranda", estas plej kutima vorto en Esperanto.

232
00:12:08,533 --> 00:12:10,314
Oni ne bezonas lerni novan apartan vorton por tio.

233
00:12:10,314 --> 00:12:14,570
Ĉiam estas kiel "po unu aĉetita ricevu unu senpagan" pri adjektivoj en Esperanto!

234
00:12:14,570 --> 00:12:17,449
Oni vere duonigis la nombron de lernendaj vortoj

235
00:12:17,449 --> 00:12:20,084
per tiu sola prefikso "mal-".

236
00:12:20,084 --> 00:12:23,365
Do, jen nur unu malgranda aspekto de la lingvo,

237
00:12:23,365 --> 00:12:25,882
sed tiuj principoj etendiĝas tra la tuto de la lingvo.

238
00:12:25,882 --> 00:12:31,598
Mi trovis, ke lernado de la franca kaj de aliaj lingvoj

239
00:12:31,598 --> 00:12:35,355
estas procezo aldona — mi trovas novan vorton,

240
00:12:35,355 --> 00:12:37,082
mi lernas ĝian prononcon kaj literumon,

241
00:12:37,082 --> 00:12:40,547
ĝian signifon, kaj mi tiel aldonas unu vorton al mia stoko.

242
00:12:40,547 --> 00:12:43,482
Lerno de Esperanto estas procezo multiplika.

243
00:12:43,482 --> 00:12:46,748
Ĉiufoje kiam mi aldonas novan vorton, ĝi rekombiniĝas kaj multiplikiĝas

244
00:12:46,748 --> 00:12:48,598
kun ĉio, kion mi jam posedas,

245
00:12:48,598 --> 00:12:50,065
do mi aldonas ne nur unu vorton,

246
00:12:50,065 --> 00:12:52,965
sed redifinas novan limon de esprim-kapablo.

247
00:12:52,965 --> 00:12:57,376
Kaj tio veras tiom kun mi, kiom kun infanoj en la klasĉambro,

248
00:12:57,376 --> 00:13:00,265
do ni rapide atingas la etapon, kie ili povas

249
00:13:00,265 --> 00:13:02,382
kreeme uzi la lingvon, anstataŭ simple

250
00:13:02,382 --> 00:13:05,233
ripeti vortojn kaj laŭvorte parkeritajn frazojn.

251
00:13:05,233 --> 00:13:08,200
Multege pli interese, ĉu ne?

252
00:13:08,200 --> 00:13:10,597
Jen bela ekzemplo: lernanto 8-jaraĝa

253
00:13:10,597 --> 00:13:14,265
interrompis min, per gramatike perfekta frazo,

254
00:13:14,265 --> 00:13:17,314
post ĉirkaŭ tri monatoj da lernado.

255
00:13:17,314 --> 00:13:20,547
Ni faradis ekzercon tian: mi donas instrukciojn,

256
00:13:20,547 --> 00:13:24,450
kiujn la infanoj sekvas, kaj rediras al mi, kion ili faras.

257
00:13:24,450 --> 00:13:27,282
Do mi uzas imperativan verbon, kaj ili uzas prezencan.

258
00:13:27,282 --> 00:13:32,598
Do mi diras, "Staru!" kaj ili ĉiuj stariĝas kaj diras, "Mi staras!"

259
00:13:32,921 --> 00:13:36,664
Mi diras, "Sidu!" kaj ili sidiĝas kaj diras, "Mi sidas!"

260
00:13:36,664 --> 00:13:40,952
Mi diras, "Saltu!" kaj ili diras, "Mi saltas! Mi saltas!"

261
00:13:40,952 --> 00:13:43,302
Do mi diris, "OK, silentu!"

262
00:13:43,302 --> 00:13:46,117
Kaj la tuta klaso diris, "Mi silentas!"

263
00:13:46,117 --> 00:13:51,751
krom la eta Joĉjo, kiu kriis, "Mi NE silentas!"

264
00:13:51,751 --> 00:13:54,324
Sed mi nun hezitas:

265
00:13:54,324 --> 00:13:57,519
ĉu mi ĉagrenu, ĉu mi gratulegu lin?

266
00:13:57,519 --> 00:14:00,187
Ĉar li ĵus sukcesis ridigi la klason

267
00:14:00,187 --> 00:14:03,135
per gramatike perfekta diraĵo en la celita lingvo.

268
00:14:03,135 --> 00:14:04,490
De la vidpunkto de lingvo-instruisto,

269
00:14:04,490 --> 00:14:07,919
tio estas la sankta gralo. Ĝuste tion ni celas!

270
00:14:07,919 --> 00:14:12,485
Do mi lude afektis ĉagreniĝon kaj diris al li, "Vi! Silentu!"

271
00:14:12,485 --> 00:14:14,884
kaj li diris, "OK, mi silentas!"

272
00:14:14,884 --> 00:14:20,802
Sed tio neniam okazis en miaj kursoj pri la franca. Nu, kial?

273
00:14:20,802 --> 00:14:23,686
Ne ĉar instrui la francan ne plaĉas al mi — mi ja ĝuas tion.

274
00:14:23,686 --> 00:14:27,569
Kaj ne ĉar lerni la francan ne plaĉas al la infanoj — mi kredas, ke ili ja ĝuas tion.

275
00:14:27,569 --> 00:14:32,187
Simple, estas tiom da aferoj parkerendaj

276
00:14:32,187 --> 00:14:35,852
kaj ekzercendaj en la franca antaŭ kapabli fari ion tian

277
00:14:35,852 --> 00:14:37,836
— same kiel en la hispana, la germana kaj aliaj lingvoj —

278
00:14:37,836 --> 00:14:41,620
ke tio okazas nur post pluraj jaroj da lernado,

279
00:14:41,620 --> 00:14:45,245
post kiam bedaŭrinde multaj infanoj perdis sian intereson.

280
00:14:45,245 --> 00:14:48,635
Krome, ili tiel havas la impreson, ke ili ne havas talenton por lingvoj

281
00:14:48,635 --> 00:14:50,119
ĉar ili ne kapablas diri ion ajn.

282
00:14:50,119 --> 00:14:52,169
Ne estas iliaj kulpo, kaj oni ankaŭ ne kulpigu la instruistojn,

283
00:14:52,169 --> 00:14:56,086
estas simple treege malfacile atingi la nivelon

284
00:14:56,086 --> 00:14:58,597
kie oni povas kreeme uzi novan lingvon.

285
00:14:58,597 --> 00:15:01,056
Esperanto fulme plirapidigas plejmulton de tio

286
00:15:01,056 --> 00:15:04,258
kaj ebligas infanojn atingi tiun nivelon

287
00:15:04,258 --> 00:15:06,324
kaj akiri la sperton uzi novan lingvon

288
00:15:06,324 --> 00:15:08,395
kaj fari interesajn, amuzajn aferojn per ĝi.

289
00:15:08,395 --> 00:15:11,737
Kaj jen kial ni faras tian instruadon.

290
00:15:11,737 --> 00:15:15,772
Do: ĉu Esperanto? Ĉu dum lerno-horoj? Ĉu en ŝtataj lernejoj?

291
00:15:15,772 --> 00:15:18,668
Jes ja! Vere! Tio okazas aktuale,

292
00:15:18,668 --> 00:15:21,919
per lecionoj gvidataj de Esperanto-fakuloj kiel mi,

293
00:15:21,919 --> 00:15:27,185
sed ankaŭ, pli grave, gvidataj ankaŭ de klas-instruistoj sen antaŭ-scio pri Esperanto,

294
00:15:27,185 --> 00:15:30,236
kiu same akiras la lingvon rimarkinde rapide

295
00:15:30,236 --> 00:15:34,590
kaj tuj ekinstruas ĝin, tiel solvante samtempe

296
00:15:34,590 --> 00:15:36,235
la problemon pri kapablo-manko.

297
00:15:36,235 --> 00:15:38,989
Mi iom embarasiĝis je la unua fojo, kiam mi malkovris tion ĉi,

298
00:15:38,989 --> 00:15:42,185
sed infanoj, kiuj studadis unu jaron de sia klasinstruisto

299
00:15:42,185 --> 00:15:45,097
- tiun mi antaŭe instruis sufiĉe da Esperanto -

300
00:15:45,097 --> 00:15:47,852
ili fakte parolis Esperanton multe pli bone

301
00:15:47,852 --> 00:15:49,705
ol aliaj infanoj, kiujn mi mem instruis dum unu jaro.

302
00:15:49,705 --> 00:15:51,868
Nu, kio okazis?

303
00:15:51,868 --> 00:15:57,202
Fakte, evidentas ke mi ĉeestas la lernejon po 45 minutojn semajne.

304
00:15:57,202 --> 00:15:59,986
Mi faras tiom, kiom mi povas dum tiu tempo, sed jen estas.

305
00:15:59,986 --> 00:16:01,835
La klasinstruisto kunestas kun la klaso la tutan tempon,

306
00:16:01,835 --> 00:16:04,468
do eroj de Esperanto aperas en ĉiuj lecionoj faritaj —

307
00:16:04,468 --> 00:16:07,004
en lecionoj pri matematiko kaj pri la angla,

308
00:16:07,004 --> 00:16:09,404
dum la tagaj rutinaĵoj, ĉiam.

309
00:16:09,404 --> 00:16:13,360
Do tiuj infanoj atingis multege pli

310
00:16:13,360 --> 00:16:17,868
dum instruado de la klasinstruisto

311
00:16:17,868 --> 00:16:21,047
ol iliaj antaŭuloj ricevis de mi.

312
00:16:21,047 --> 00:16:24,599
Do jen tio, kion ni faras. Tio funkcias mirinde bone,

313
00:16:24,599 --> 00:16:28,625
kaj mi estas kontenta kaj fiera esti parto de tio. Dankon.