[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.80,0:00:02.13,Default,,0000,0000,0000,,En ĉi tiu video
Dialogue: 0,0:00:02.13,0:00:04.80,Default,,0000,0000,0000,,ni enpensiĝos pri origino de algebro.
Dialogue: 0,0:00:04.80,0:00:07.02,Default,,0000,0000,0000,,La origino de algebro.
Dialogue: 0,0:00:07.02,0:00:08.53,Default,,0000,0000,0000,,Kaj la vorto "algebro"
Dialogue: 0,0:00:08.53,0:00:10.67,Default,,0000,0000,0000,,speciale kunige kun tio,
Dialogue: 0,0:00:10.67,0:00:12.73,Default,,0000,0000,0000,,kio algebro reprezentas hodiaŭ,
Dialogue: 0,0:00:12.73,0:00:15.69,Default,,0000,0000,0000,,devenas el ĉi tiu libro,
Dialogue: 0,0:00:15.69,0:00:18.67,Default,,0000,0000,0000,,aŭ respektive ĉi tio estas paĝo de la libro.
Dialogue: 0,0:00:18.67,0:00:20.80,Default,,0000,0000,0000,,Angla traduko de ĝia nomo estas "The Compendious book on Calculation by Completion and Balancing."
Dialogue: 0,0:00:20.80,0:00:25.66,Default,,0000,0000,0000,,esperante: "Resuma libro pri kalkulado per komplentigo kaj egaligo"
Dialogue: 0,0:00:25.67,0:00:28.80,Default,,0000,0000,0000,,Ĝi estis skribita de persa matematikisto, kiu
Dialogue: 0,0:00:28.80,0:00:30.97,Default,,0000,0000,0000,,vivis en Bagdado en...,
Dialogue: 0,0:00:30.97,0:00:33.62,Default,,0000,0000,0000,,mi pensas, ke dum la 8-a aŭ 9-a jarcento,
Dialogue: 0,0:00:33.62,0:00:35.80,Default,,0000,0000,0000,,respektive en jaro 820
Dialogue: 0,0:00:35.80,0:00:37.77,Default,,0000,0000,0000,,de nia erao,
Dialogue: 0,0:00:37.77,0:00:38.70,Default,,0000,0000,0000,,kiam li skribis zi tiun libron.
Dialogue: 0,0:00:38.70,0:00:41.35,Default,,0000,0000,0000,,Kaj algebro estas araba vorto.
Dialogue: 0,0:00:41.35,0:00:43.51,Default,,0000,0000,0000,,Jen la nomo de la libro, kiu li elektis,
Dialogue: 0,0:00:43.51,0:00:45.40,Default,,0000,0000,0000,,ĝi estas araba nomo.
Dialogue: 0,0:00:45.40,0:00:48.47,Default,,0000,0000,0000,,Algebro signifas renovigo aŭ kompletigo
Dialogue: 0,0:00:48.47,0:00:55.08,Default,,0000,0000,0000,,renovigo ... renovigo aŭ kompletigo ... kompletigo.
Dialogue: 0,0:00:55.08,0:00:58.37,Default,,0000,0000,0000,,Kaj en la libro li kunigis ĝin kun tre specifa operacio -
Dialogue: 0,0:00:58.37,0:01:01.67,Default,,0000,0000,0000,,kun traŝovo de io el unu flanko de ekvacio
Dialogue: 0,0:01:01.67,0:01:03.50,Default,,0000,0000,0000,,al alia flanko de ekvacio.
Dialogue: 0,0:01:03.50,0:01:06.59,Default,,0000,0000,0000,,Ni povas vidi ĝin ĉi tie, kaj mi ne konas la araban,
Dialogue: 0,0:01:06.59,0:01:10.40,Default,,0000,0000,0000,,sed mi konas kelkajn lingvoj, kiuj elpruntis ion el la araba
Dialogue: 0,0:01:10.40,0:01:12.23,Default,,0000,0000,0000,,aŭ eble la araba el ili, sed ĉi tie oni skribas:
Dialogue: 0,0:01:12.23,0:01:14.94,Default,,0000,0000,0000,,ĉi tio esats Al Kitab
Dialogue: 0,0:01:14.94,0:01:18.24,Default,,0000,0000,0000,,Mi konas la urduan kaj la hindian sufiĉe, por ke mi komprenu bonan hindan filmon,
Dialogue: 0,0:01:18.24,0:01:20.13,Default,,0000,0000,0000,,"Kitab" signifas "libro",
Dialogue: 0,0:01:20.13,0:01:23.30,Default,,0000,0000,0000,,do ĉi tia parto estas "libro"
Dialogue: 0,0:01:23.30,0:01:27.16,Default,,0000,0000,0000,,al-muhktasar, mi pensas, ke ĝi signifas resuma,
Dialogue: 0,0:01:27.16,0:01:29.90,Default,,0000,0000,0000,,kaj kvankam mi ne konas vorton por "resuma", sed tio povus esti ĝuste,
Dialogue: 0,0:01:29.90,0:01:36.58,Default,,0000,0000,0000,,fi hisab, hisab signifas kalkulado en la urdua, do tio estas kalkulado.
Dialogue: 0,0:01:36.58,0:01:38.74,Default,,0000,0000,0000,,al-Ĝabr - tio estas radiko de la vorto.
Dialogue: 0,0:01:38.74,0:01:41.02,Default,,0000,0000,0000,,Tio estas la fama algebro. Ĉi tie troviĝas.
Dialogue: 0,0:01:41.02,0:01:43.53,Default,,0000,0000,0000,,Ĉi tio estas "kompletigo".
Dialogue: 0,0:01:43.53,0:01:46.48,Default,,0000,0000,0000,,Vi povas imagi ĝin kiel "kompletigo"
Dialogue: 0,0:01:46.48,0:01:49.72,Default,,0000,0000,0000,,kaj nun "wa al-muqabalah"
Dialogue: 0,0:01:49.72,0:01:52.47,Default,,0000,0000,0000,,kio esence signifas "egaligo, egaligado".
Dialogue: 0,0:01:52.47,0:01:55.63,Default,,0000,0000,0000,,Kompletigo kaj egaligo.
Dialogue: 0,0:01:55.63,0:01:57.13,Default,,0000,0000,0000,,Do, se ni volus traduki ĝin,
Dialogue: 0,0:01:57.13,0:01:58.73,Default,,0000,0000,0000,,kaj mi scias, ke ĉi tiu videaĵo ne temas pri tradukado el la araba,
Dialogue: 0,0:01:58.73,0:02:01.95,Default,,0000,0000,0000,,sed la libro...
Dialogue: 0,0:02:01.95,0:02:10.62,Default,,0000,0000,0000,,Mi pensas, ke ĉi tie estas: "Resuma libro pri kalkulado per komplentigo kaj egaligo"
Dialogue: 0,0:02:10.62,0:02:12.56,Default,,0000,0000,0000,,tio estas proksimuma traduko,
Dialogue: 0,0:02:12.56,0:02:15.41,Default,,0000,0000,0000,,sed ĝi estas la fonto de la vorto "algebro".
Dialogue: 0,0:02:15.41,0:02:18.15,Default,,0000,0000,0000,,Kaj ĝi estas tre tre grava libro,
Dialogue: 0,0:02:18.15,0:02:21.47,Default,,0000,0000,0000,,ne nur pro tio, ke en ĝi estis unue uzita vorto "algebro",
Dialogue: 0,0:02:21.47,0:02:25.00,Default,,0000,0000,0000,,sed ankaŭ pro tio, ke multe da homoj vidas la libron kiel la unuan montro,
Dialogue: 0,0:02:25.00,0:02:32.00,Default,,0000,0000,0000,,ke algebro alprenis multe de siaj modernaj pensoj
Dialogue: 0,0:02:32.05,0:02:34.53,Default,,0000,0000,0000,,egaligon de ekvacioj,
Dialogue: 0,0:02:34.53,0:02:36.53,Default,,0000,0000,0000,,abstraktadon de taskoj
Dialogue: 0,0:02:36.53,0:02:38.100,Default,,0000,0000,0000,,kaj ne provado pri unufoja solvo laŭ bezono,
Dialogue: 0,0:02:39.00,0:02:42.80,Default,,0000,0000,0000,,sed Al-Ĥorazmi ne estis la unua,
Dialogue: 0,0:02:42.80,0:02:44.80,Default,,0000,0000,0000,,kaj por ke ni havu resumon pri loko, kie ĝi okazis
Dialogue: 0,0:02:44.80,0:02:46.80,Default,,0000,0000,0000,,li vivis en Bagdado,
Dialogue: 0,0:02:46.80,0:02:49.20,Default,,0000,0000,0000,,sed en ĉi tiu parto de la mondo oni trovis
Dialogue: 0,0:02:49.20,0:02:50.67,Default,,0000,0000,0000,,multe da aferoj el historio de algebro.
Dialogue: 0,0:02:50.67,0:02:53.13,Default,,0000,0000,0000,,Sed li vivis tien ĉirkaŭ la 8-a aŭ 9-a jarcento
Dialogue: 0,0:02:53.13,0:02:56.16,Default,,0000,0000,0000,,- Mi pentros etan tempakson -
Dialogue: 0,0:02:56.16,0:02:58.00,Default,,0000,0000,0000,,por ke ni havu pli bonan ideon.
Dialogue: 0,0:02:58.00,0:03:01.43,Default,,0000,0000,0000,,Jen ĝi,
Dialogue: 0,0:03:01.43,0:03:05.13,Default,,0000,0000,0000,,kaj ne konsiderante, ĉu vi estas kredulo aŭ ne,
Dialogue: 0,0:03:05.13,0:03:09.16,Default,,0000,0000,0000,,plimulto de niaj datoj ekas per naskiĝo de Krsto.
Dialogue: 0,0:03:09.16,0:03:11.80,Default,,0000,0000,0000,,Tio estas jene,
Dialogue: 0,0:03:11.80,0:03:13.70,Default,,0000,0000,0000,,mi markos ĝin per kruco.
Dialogue: 0,0:03:13.70,0:03:15.46,Default,,0000,0000,0000,,Kiel nekreduloj ni povas diri
Dialogue: 0,0:03:15.46,0:03:18.47,Default,,0000,0000,0000,,de nia erao / antaŭ nia erao,
Dialogue: 0,0:03:18.47,0:03:19.77,Default,,0000,0000,0000,,se ni volas esti kreduloj,
Dialogue: 0,0:03:19.77,0:03:20.57,Default,,0000,0000,0000,,ni diras p. K. post Kristo, tio signifas
Dialogue: 0,0:03:20.57,0:03:22.16,Default,,0000,0000,0000,,"en la jaro de nia Sinjoro"
Dialogue: 0,0:03:22.16,0:03:25.33,Default,,0000,0000,0000,,latine Anno Domini,
Dialogue: 0,0:03:25.33,0:03:26.43,Default,,0000,0000,0000,,signifas "en la jaro de nia Sinjoro"
Dialogue: 0,0:03:26.43,0:03:28.95,Default,,0000,0000,0000,,kaj en religia kunteksto
Dialogue: 0,0:03:28.95,0:03:30.48,Default,,0000,0000,0000,,en placo "antaŭ nia epoko"
Dialogue: 0,0:03:30.48,0:03:32.43,Default,,0000,0000,0000,,ni diras "antaŭ Kristo" (a.K.)
Dialogue: 0,0:03:32.43,0:03:36.13,Default,,0000,0000,0000,,sed ĉiookaze, tio estas jaro 1000
Dialogue: 0,0:03:36.13,0:03:37.53,Default,,0000,0000,0000,,de nia erao,
Dialogue: 0,0:03:37.53,0:03:39.67,Default,,0000,0000,0000,,ĉi tio estas jaro 2000 de nia erao,
Dialogue: 0,0:03:39.67,0:03:41.65,Default,,0000,0000,0000,,kaj nun ni estas kompreneble en epoko,
Dialogue: 0,0:03:41.65,0:03:44.83,Default,,0000,0000,0000,,en epoko, kiam mi faras ĉi tiun videaĵon, ie tie ...
Dialogue: 0,0:03:44.83,0:03:48.73,Default,,0000,0000,0000,,kaj tio, ĉi tio estas 1000 antaŭ nia erao,
Dialogue: 0,0:03:48.73,0:03:52.30,Default,,0000,0000,0000,,ĉi tio estas 2000 antaŭ nia erao.
Dialogue: 0,0:03:52.30,0:03:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Do unuaj aludoj,
Dialogue: 0,0:03:55.00,0:03:56.23,Default,,0000,0000,0000,,kaj tio estas nur tio, kion ni ĝis nun trovis,
Dialogue: 0,0:03:56.23,0:03:57.37,Default,,0000,0000,0000,,certe se ni povus fosi pli,
Dialogue: 0,0:03:57.37,0:03:58.84,Default,,0000,0000,0000,,ni trovus pliajn pruvojn
Dialogue: 0,0:03:58.84,0:04:01.12,Default,,0000,0000,0000,,pri aliaj civilizacioj kaj homoj,
Dialogue: 0,0:04:01.12,0:04:04.57,Default,,0000,0000,0000,,kiuj elpensis multe da pensoj el algebro,
Dialogue: 0,0:04:04.57,0:04:06.31,Default,,0000,0000,0000,,sed niaj unuaj aludoj pri homoj,
Dialogue: 0,0:04:06.31,0:04:09.53,Default,,0000,0000,0000,,kiuj vere esploris pensojn, kiuj estas kerno de algebro,
Dialogue: 0,0:04:09.53,0:04:12.20,Default,,0000,0000,0000,,devenas el antikva Babilono.
Dialogue: 0,0:04:12.20,0:04:14.91,Default,,0000,0000,0000,,Ĉirkaŭ jaro 2000 antaŭ nia epoko,
Dialogue: 0,0:04:14.91,0:04:21.56,Default,,0000,0000,0000,,antaŭ Kristo, iam tiam,
Dialogue: 0,0:04:21.56,0:04:23.02,Default,,0000,0000,0000,,kiam ili havis ŝtonajn tabuletojn,
Dialogue: 0,0:04:23.02,0:04:24.87,Default,,0000,0000,0000,,baze de ili oni povas opinii, ke homoj esploris
Dialogue: 0,0:04:24.87,0:04:26.25,Default,,0000,0000,0000,,kelkaj bazaj pensoj de algebro.
Dialogue: 0,0:04:26.25,0:04:27.67,Default,,0000,0000,0000,,Ili ne uzas samajn simbolojn,
Dialogue: 0,0:04:27.67,0:04:31.13,Default,,0000,0000,0000,,ili ne reprezentas numerojn same,
Dialogue: 0,0:04:31.13,0:04:33.20,Default,,0000,0000,0000,,sed ili laboris je algebro
Dialogue: 0,0:04:33.20,0:04:35.80,Default,,0000,0000,0000,,kaj tio estis, mi rediros, en ĉi tia parto de la mondo.
Dialogue: 0,0:04:35.80,0:04:38.73,Default,,0000,0000,0000,,Babilono estis ie ... ie tie
Dialogue: 0,0:04:38.73,0:04:42.40,Default,,0000,0000,0000,,kaj en Babilono oni posedis sumerajn tradiciojn,
Dialogue: 0,0:04:42.40,0:04:45.40,Default,,0000,0000,0000,,la regiono nomiĝis Mezopotamio,
Dialogue: 0,0:04:45.40,0:04:47.19,Default,,0000,0000,0000,,kio en la greka signifas "inter du riveroj",
Dialogue: 0,0:04:47.19,0:04:49.73,Default,,0000,0000,0000,,sed tio estas unuaj aludoj pri homoj,
Dialogue: 0,0:04:49.73,0:04:51.74,Default,,0000,0000,0000,,kiuj ekis kun tio,
Dialogue: 0,0:04:51.74,0:04:54.72,Default,,0000,0000,0000,,kio ni hodiaŭ nomas kiel "vera" algebro.
Dialogue: 0,0:04:54.72,0:04:56.20,Default,,0000,0000,0000,,Nun ni transsaltos
Dialogue: 0,0:04:56.20,0:04:58.99,Default,,0000,0000,0000,,kaj mi pensas, ke nek historistoj ne scias
Dialogue: 0,0:04:58.99,0:05:03.80,Default,,0000,0000,0000,,pri ĉiuj kazoj kiam homoj uzis algebron.
Dialogue: 0,0:05:03.80,0:05:08.27,Default,,0000,0000,0000,,Sed ĉefaj kontribuoj en algebro
Dialogue: 0,0:05:08.27,0:05:11.53,Default,,0000,0000,0000,,ni vidas ĉi tie en Babilono antaŭ 2000 da jaroj,
Dialogue: 0,0:05:11.53,0:05:14.17,Default,,0000,0000,0000,,kaj nun, kiam ni transsaltos en la jaro 200-300 p. K.,
Dialogue: 0,0:05:14.17,0:05:15.58,Default,,0000,0000,0000,,ĉi tie
Dialogue: 0,0:05:15.58,0:05:18.17,Default,,0000,0000,0000,,vi havas grekan ĝentlemanon, kiu vivis en Aleksandrio
Dialogue: 0,0:05:18.17,0:05:22.00,Default,,0000,0000,0000,,- ĉi tie troviĝas Grekio, sed li vivis en Aleksandrio,
Dialogue: 0,0:05:22.00,0:05:25.04,Default,,0000,0000,0000,,kiu estis tiutempe parto de la Roma Imperio.
Dialogue: 0,0:05:25.04,0:05:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Do Aleksandrio estas ĝuste tie,
Dialogue: 0,0:05:28.00,0:05:29.43,Default,,0000,0000,0000,,kaj la sinjoro nomiĝas
Dialogue: 0,0:05:29.43,0:05:32.04,Default,,0000,0000,0000,,Diofanto.
Dialogue: 0,0:05:32.04,0:05:33.47,Default,,0000,0000,0000,,- Mi ne scias kiel oni ĝin prononcas -
Dialogue: 0,0:05:33.47,0:05:36.87,Default,,0000,0000,0000,,Dio ... Diofanto ...
Dialogue: 0,0:05:36.87,0:05:40.24,Default,,0000,0000,0000,,kaj oni lin nomas "la patro de algebro"
Dialogue: 0,0:05:40.24,0:05:44.51,Default,,0000,0000,0000,,Kaj estas diskutebla, ĉu ĝi estas Diofanto aŭ Al-Ĥorazmi,
Dialogue: 0,0:05:44.51,0:05:48.53,Default,,0000,0000,0000,,kiu komencis uzi tiujn pensojn pri egaligo de ekvacioj
Dialogue: 0,0:05:48.53,0:05:50.67,Default,,0000,0000,0000,,kaj rakonti pri pura matematiko,
Dialogue: 0,0:05:50.67,0:05:53.55,Default,,0000,0000,0000,,kaj Diofanto pli koncentriĝis al konkretaj taskoj
Dialogue: 0,0:05:53.55,0:05:57.03,Default,,0000,0000,0000,,kaj ili amnbaŭ vivis post Babilonanoj,
Dialogue: 0,0:05:57.03,0:05:59.06,Default,,0000,0000,0000,,kvankam ili ambaŭ kontribuis per sia propra maniero,
Dialogue: 0,0:05:59.06,0:06:01.36,Default,,0000,0000,0000,,ili ne kopiis nur tio, kio Babilonanoj faris.
Dialogue: 0,0:06:01.36,0:06:03.73,Default,,0000,0000,0000,,Ili havis siajn proprajn, unikajn kontribuaĵojn
Dialogue: 0,0:06:03.73,0:06:06.33,Default,,0000,0000,0000,,al tio, kion ni hodiaŭ nomas "algebro",
Dialogue: 0,0:06:06.33,0:06:08.73,Default,,0000,0000,0000,,sed multe da, speciale okcidentalaj historistoj,
Dialogue: 0,0:06:08.73,0:06:11.28,Default,,0000,0000,0000,,opinias, ke Diofanto estas la patro de algebro
Dialogue: 0,0:06:11.28,0:06:13.82,Default,,0000,0000,0000,,kaj Al-Ĥorazmi estas tiu,
Dialogue: 0,0:06:13.82,0:06:16.21,Default,,0000,0000,0000,,pri kiu aliaj opinias, ke li estas patro de algebro, ĉar
Dialogue: 0,0:06:16.21,0:06:18.35,Default,,0000,0000,0000,,grave kontribuis.
Dialogue: 0,0:06:18.35,0:06:20.35,Default,,0000,0000,0000,,Se vi iros en la jaro 600 de nia epoko,
Dialogue: 0,0:06:20.35,0:06:22.22,Default,,0000,0000,0000,,ĉirkaŭ 600 de nia epoko,
Dialogue: 0,0:06:22.22,0:06:26.07,Default,,0000,0000,0000,,tiutempe vivis fama matematikisto el historio de algebro,
Dialogue: 0,0:06:26.07,0:06:29.80,Default,,0000,0000,0000,,Brahmagupta el Barato,
Dialogue: 0,0:06:29.80,0:06:32.67,Default,,0000,0000,0000,,Brahmagupta ... el Barato,
Dialogue: 0,0:06:32.67,0:06:34.69,Default,,0000,0000,0000,,Mi ne scias kie ĝuste li
Dialogue: 0,0:06:34.69,0:06:36.43,Default,,0000,0000,0000,,en Barato vivis, mi devus ĝin trovi.
Dialogue: 0,0:06:36.43,0:06:39.16,Default,,0000,0000,0000,,Mi esperas, ke tio estis proksimume ... proksimume tie,
Dialogue: 0,0:06:39.16,0:06:42.73,Default,,0000,0000,0000,,kaj li ankaŭ grave kontribuis.
Dialogue: 0,0:06:42.73,0:06:45.77,Default,,0000,0000,0000,,Kaj daŭre ni havas kompreneble Al-Ĥorazmi-n,
Dialogue: 0,0:06:45.77,0:06:48.67,Default,,0000,0000,0000,,kiu vivis tie,
Dialogue: 0,0:06:48.67,0:06:52.51,Default,,0000,0000,0000,,kaj Al-Ĥorazmi estas tiu,
Dialogue: 0,0:06:52.51,0:06:56.33,Default,,0000,0000,0000,,al kiu ni dedikas la nomo "algebro",
Dialogue: 0,0:06:56.33,0:06:57.86,Default,,0000,0000,0000,,kiu devenas el la araba vorto "renovigo"
Dialogue: 0,0:06:57.86,0:07:01.84,Default,,0000,0000,0000,,Kaj kelkaj pri li opinias, se ne kiel pri la patro de algebro,
Dialogue: 0,0:07:01.84,0:07:04.12,Default,,0000,0000,0000,,kvankam kelkaj diras ke li estas,
Dialogue: 0,0:07:04.12,0:07:05.89,Default,,0000,0000,0000,,estas unu el patroj de algebro,
Dialogue: 0,0:07:05.89,0:07:09.28,Default,,0000,0000,0000,,ĉar vere ekpensis pri algebro en abstrakta kunteksto,
Dialogue: 0,0:07:09.28,0:07:11.02,Default,,0000,0000,0000,,sen iaj konkretaj taskoj,
Dialogue: 0,0:07:11.02,0:07:12.49,Default,,0000,0000,0000,,kiel pri la fako
Dialogue: 0,0:07:12.49,0:07:16.80,Default,,0000,0000,0000,,pensus hodiaŭa matematikisto.