WEBVTT

00:00:03.836 --> 00:00:07.140
Benim işimde görselleştirme çok önemli

00:00:07.678 --> 00:00:10.449
'Küresel sağlık' dersi veriyorum

00:00:10.548 --> 00:00:13.231
Ve biliyorum ki, veriye sahip olmak yetmez.

00:00:13.231 --> 00:00:17.920
İnsanların hem anlayacağı hem de hoşlanacağı bir şekilde sunmam gerekli

00:00:17.920 --> 00:00:22.303
Şimdi daha önce yapmadığım bir şey deneyeceğim:

00:00:22.303 --> 00:00:25.182
veriyi mekânda, burada canlandırmak,

00:00:25.182 --> 00:00:28.526
tabii teknik ekipten de biraz destek alarak

00:00:29.311 --> 00:00:33.375
Başlıyoruz: önce sağlık için bir dik eksen

00:00:33.375 --> 00:00:38.640
Ortalama yaşam süresi 25 ila 75 yıl

00:00:38.640 --> 00:00:41.177
Aşağıda da 'refah' için bir yatay eksen

00:00:41.177 --> 00:00:46.550
Kişi başına düşen gelir: 400, 4.000 ve 40.000 dolar

00:00:46.550 --> 00:00:50.334
Yani burada aşağıda, fakir ve hasta olanlar var

00:00:50.334 --> 00:00:51.904
Yukarıda ise zengin ve sağlıklı olanlar

00:00:53.473 --> 00:00:58.520
Şimdi size dünyanın 200 yıl önceki halini göstereyim

00:00:58.520 --> 00:01:00.291
1810'da

00:01:00.291 --> 00:01:01.962
İşte bütün ülkeler:

00:01:01.962 --> 00:01:08.099
Avrupa kahverengi, Asya kırmızı, Orta Doğu yeşil, Afrika, Sahara'nın güneyi mavi,

00:01:08.099 --> 00:01:09.622
ve Amerika kıtası sarı

00:01:09.622 --> 00:01:13.300
Her bir ülkenin balon büyüklüğü de nüfusunun büyüklüğünü gösterir

00:01:13.300 --> 00:01:17.375
1810'da aşağısı baya kalabalık değil mi

00:01:17.375 --> 00:01:19.409
Bütün ülkeler hasta ve fakir,

00:01:19.409 --> 00:01:23.155
yaşam beklentisi bütün ülkelerde 40'ın altında

00:01:23.155 --> 00:01:26.957
yalnızca Birleşik Krallık ve Hollanda biraz daha iyi durumda,

00:01:26.957 --> 00:01:28.553
fakat çok da fazla degil

00:01:28.553 --> 00:01:30.201
ve şimdi dünyayı başlatıyorum.

00:01:31.970 --> 00:01:36.603
Sanayi devrimi Avrupa'yı ve diğer ülkeleri

00:01:36.603 --> 00:01:38.578
geri kalanlardan koparıp ayırıyor,

00:01:38.578 --> 00:01:41.433
fakat Asya ve Afrika'daki sömürge ülkeleri

00:01:41.433 --> 00:01:43.610
alt tarafta sıkışmış kalmış durumda.

00:01:43.610 --> 00:01:47.421
Batılı ülkeler zaman içinde daha da sağlıklı oluyor

00:01:47.467 --> 00:01:51.313
Şimdi de Birinci Dünya Savaşı'nın ve İspanyol grip salgınının

00:01:51.313 --> 00:01:52.936
etkisini göstermek icin yavaşlayalım

00:01:52.936 --> 00:01:57.672
Ne büyük bir facia!

00:01:57.672 --> 00:02:02.403
ve şimdi 1920'li ve 30'lu yıllarda hızlanalım

00:02:02.403 --> 00:02:04.042
ve Büyük Bunalım'a rağmen,

00:02:04.119 --> 00:02:05.880
Batılı ülkeler

00:02:05.880 --> 00:02:07.426
daha sağlıklı ve zengin olma yolunda ilerliyor

00:02:07.426 --> 00:02:09.540
Japonya ve diğer bazı ülkeler de takip etmeye çalışıyor

00:02:09.540 --> 00:02:11.440
fakat coğu ülke aşağıda kalıyor.

00:02:11.440 --> 00:02:15.117
Şimdi, İkinci Dünya Savaşı trajedilerinden sonra,

00:02:15.117 --> 00:02:18.512
Dünya'nın 1948'deki haline bakmak için biraz duralım

00:02:18.512 --> 00:02:22.926
1948 çok iyi bir yıldı: savaş bitmişti,

00:02:22.926 --> 00:02:26.098
Isveç, Kış Olimpiyatlarında en tepedeydi,

00:02:26.098 --> 00:02:27.675
ve ben doğmuştum.

00:02:27.675 --> 00:02:30.763
Fakat dünya ülkeleri arasındaki uzaklık

00:02:30.763 --> 00:02:32.463
eskisinden de fazlaydı.

00:02:32.463 --> 00:02:36.525
ABD en öndeydi, Japonya arayı kapatıyordu,

00:02:36.555 --> 00:02:38.691
Brezilya çok daha gerideydi

00:02:38.691 --> 00:02:42.742
İran petrolden kazandığı parayla bir parça zenginleşse de ortalama yaşam süresi hala kısaydı.

00:02:42.742 --> 00:02:45.559
Ve Asya devleri:

00:02:45.559 --> 00:02:47.943
Çin, Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Endonezya,

00:02:47.943 --> 00:02:50.343
hâlâ aşağıda, fakir ve hastaydılar.

00:02:50.343 --> 00:02:52.371
fakat bakın neler olmak üzere!

00:02:52.371 --> 00:02:53.962
Tekrar başlıyoruz!

00:02:53.962 --> 00:02:57.384
Benim hayatım süresince, eski sömürgeler bağımsızlıklarını kazandılar,

00:02:57.384 --> 00:03:00.188
ve sonunda daha sağlıklı olmaya başladılar,

00:03:00.188 --> 00:03:00.950
ve daha sağlıklı,

00:03:00.950 --> 00:03:02.403
ve daha da sağlıklı.

00:03:02.403 --> 00:03:06.131
1970'lerde, Asya ve Latin ülkeleri

00:03:06.131 --> 00:03:08.562
Batı ülkelerini yakalamaya başladı:

00:03:08.562 --> 00:03:10.715
'yükselen ekonomiler' oldular.

00:03:10.715 --> 00:03:12.415
Afrika'daki bazı ülkeler de arkadan geldi,

00:03:12.415 --> 00:03:14.454
bazı Afrika ülkeleri ise iç savaşın pençesindeydi,

00:03:14.454 --> 00:03:15.954
diğerleri AIDS yüzünden geride kaldılar.

00:03:15.954 --> 00:03:18.454
Şimdi de bugünkü dünyayı görüyoruz,

00:03:18.454 --> 00:03:21.598
elimizdeki en güncel verilerle.

00:03:22.859 --> 00:03:25.440
Çoğu insan bu orta alanda yaşıyor

00:03:25.440 --> 00:03:28.068
Ama en iyi ülkeler ile en kötü ülkeler arasında

00:03:28.068 --> 00:03:30.237
büyük farklılıklar var

00:03:30.237 --> 00:03:34.098
ve ülkelerin kendi içinde de büyük eşitsizlikler var.

00:03:34.098 --> 00:03:36.560
Bu balonlar ülke ortalamalarını gösteriyor,

00:03:36.560 --> 00:03:38.120
fakat onları bölebilirim.

00:03:38.120 --> 00:03:41.160
Mesela Çin'i bölgelerine ayırabilirim

00:03:41.160 --> 00:03:44.052
İşte Shanghai.

00:03:44.052 --> 00:03:47.680
Bugün İtalya ile aynı sağlık ve zenginlik seviyesine sahip.

00:03:47.680 --> 00:03:51.077
ve bu da iç taraflardaki fakir eyaletlerden Gansu,

00:03:51.077 --> 00:03:52.403
Pakistan'la aynı durumda

00:03:52.403 --> 00:03:54.912
ve daha da bölersem

00:03:54.912 --> 00:03:57.800
kırsal bölgeler Afrika'daki Gana ile aynı düzeyde.

00:04:01.100 --> 00:04:03.462
ve bugün ülkeler arasındaki büyük eşitsizliklere rağmen

00:04:05.133 --> 00:04:06.805
200 yıllık kayda değer bir gelişme gördük

00:04:06.805 --> 00:04:08.741
Batı ile diğer ülkeler arasındaki

00:04:08.741 --> 00:04:10.449
devasa fark bugün artık giderek kapanıyor.

00:04:10.449 --> 00:04:15.216
Gittikçe birbirine yakınlaşan bir dünya var artık,

00:04:15.216 --> 00:04:17.609
ve geleceğe dönük çok belirgin bir eğilim görüyorum

00:04:17.609 --> 00:04:20.496
yardımlaşma, ticaret, yeşil teknoloji ve barış yönünde.

00:04:20.496 --> 00:04:23.242
Artık herkesin

00:04:24.381 --> 00:04:25.520
zenginler-sağlıklılar köşesine ulaşması mümkün.

00:04:27.689 --> 00:04:30.683
Evet son bir kaç dakika içinde

00:04:30.714 --> 00:04:33.602
200 ülkenin öyküsüne şahit oldunuz,

00:04:33.602 --> 00:04:36.160
200 yıllık bir zaman dilimine ve ötesine.

00:04:36.160 --> 00:04:40.200
120.000 sayının grafiğe dökülmesinden oluşuyordu.

00:04:40.250 --> 00:04:43.000
Baya derli toplu, değil mi?