Ne njerezit e kemi ditur per mijera vjet,

vetem duke kerkuar ne mjedisin tone perreth,

qe egzistojne substanca te ndryshme.

Keto substanca te ndryshme , kane tendence te kene veti te ndryshme.

Jo vetem qe kane veti te ndryshme,

njeri mund te reflektoj driten ne menyre te caktuar, ose nuk mund te reflektoj driten.

Ose ka ngjyre te caktuar ose ka temperature te caktuar

te jete i legshem, i gazet ose i ngurt.

Por ne gjithashtu vezhgojme

si ato reagojne me njera-tjetren ne rethana re caktuara

dhe ketu jane pamje nga disa nga keto substanca.

Ky ketu eshte karbon, dhe kjo eshte ne..ne formen e tij grafit.

Ky ketu eshte plumbi, ky ketu eshte ari

dhe te gjitha keto qe i kam vizatuar, keto fotografi qe i kam treguar

i kam marr te gjitha ne kete webfaqe.

Te gjitha keto jane ne forme te ngurte, por ne gjithaashtu dime qe ne ....

Duket sikur ka lloje te caktuara te ajrit ne te

lloje te ndyshme te grimcave te ajrit,

dhe varesisht se qfare lloji te grimcave te ajrit ju jeni duke kerkuar

qofte karbon, oksigjen ose azot

duket qe ka lloje te ndryshme te vetive.

Ose jane disa gjera te tjera qe mund te jene te lengshme

ose behen nese e rrite temperaturen mjaftushem ne to

Nese e rrite temperuren mjaftuhem ne ari ose plumb

mund t'i keni ne gjendje te lenget.

Ose nese e djeg kete karboni,

ju mund te shendroni ate ne gjendje te gazet

mund ta lironi ate ne atmosfere,

mund te prishni strukturen e tij.

Pra, keto ja gjera te cilat ne ne nje fare menyre

qe njerzimi i ka verejtur per mijera vjet.

Por kjo te con drejt nje pyetje te natyrshme

qe ka qene nje pyetje filozofike dikur

por tani ne mund te i pergjigjemi pak me mire

dhe pyetja eshte, nese e thyen kete karbon

ne pjese te vogla e me te vogla

nese ka disa pjese shume te vogla

njesi shume te vogla te kesaj substance

i ka ende vetite e karbonit ?

Dhe nese e keni thyer ende me shume

a do ti humb vetite e karbonit ?

Dhe pergjigja eshte: i ka.

Dhe keshtu vetem per te pasur terminologjine tone

ne i quajme keto substanca te ndryshme, keto substanca te pasterta

qe kane keto veti specifike ne temperature te caktuar

dhe reagojne ne menyre te caktuar

ne i quajme ato elemente.

Karboni eshte element. Plumbi eshte element. Ari eshte element.

Ti mund te thuash qe edhe uji eshte element.

Ne histori, njerzit ju jane referuar ujit si element.

Por sot ne e dijme qe uji eshte i perbere nga me shume elemente baze.

Eshte i perbere nga oksigjeni dhe hidrogjeni.

Dhe te gjitha elementet jane te listuara ketu

ne sistemin periodik te elementeve.

C qendron per karbon

-- une po i permendi ato

qe jane te lidhura ngusht me nerezimin--

por me kohe mesiguri do te familjarizohesh me te gjitha keto.

Ky eshte oksigjeni. Ky eshte azoti. Ky eshte silici.

Ky --Au eshte ari. Ky eshte plumbi.

Dhe njesia me themelore e cilido element eshte atomi.

Nese vazhdon te gjurmosh

dhe duke fituar pjese me te vogla te tij.

Perfundimisht ju do te keni ne atom te karbonit.

Beje te njeten gje ketu,

dhe ne fund do te keni atomin e arit.

Beje te njeten gje edhe ketu,

ne fund do te kesh diqka shume te vogel nga kjo

-- ne mungese te nje fjale me te pershtatshme-- grimce,

te cilen ju do ta quanit atom te plumbit.

Dhe nuk mund ta thyesh me tutje

dhe prap e quan plumb,

dhe ende ka vetit e plumbit.

Dhe sa per te ju japur nje ide

-- kjo eshte diqka qe une e kam problem ta imagjinoj

eshte qe atomet jane jashtezakonisht te vogla.

Me te vertete, e paimagjinueshme sa te vogla.

Per shembull, karboni.

Floket e mija gjithashtu jane te perbera nga karboni.

Ne fakt pjesa me e madhe e imja eshte e perbere nga karboni.

Ne fakt shumica e gjallesave jane te perbera nga karboni.

Dhe nese mer nje fije floku nga une, floku eshte karbon

Floket e mija jane kryesisht karbon

Kshte qe nese i mer foket mi ketu

--floket e mija nuk jane te verdha

eshte ne kontrast me te zezen.

Floket e mija jane te zeza. Por nese e kisha bere ate,

ju nuk do te ishit ne gjendje ta shihnit ne ekran

Por nese e merni flokun tim ketu, une do t'ju kisha pyetur

sa atome karboni eshte i gjere floku im ?

Pra nese merni parasysh jo gjatesine e flokut

por gjersine dhe thuani:

sa atome te karbonit eshte i gjere floku?

Dhe ju mund te supozoni, oh, Sal me ka treguar, eshte shume e vogel,

kshtu qe jane mijera atome te karbonit,

ose dhjete mije ose njeqind mije

dhe une do te thosha, jo!

Jane nje milion atome te kabonit.

Ose mund te redhitni nje milion atome te karbonit

perreth gjeresise mesatare te flokut te njeriut.

Dhe kjo padyshim eshte nje vleresim i perafert,

nuk eshte saktesisht nje milion,

por kjo te ndihmon ta kuptosh sa i vogel eshte atomi.

Vetem kepute nje file floku nga koka

dhe imagjino te vendosesh nje milion gjera ne te.

prane njeri tjetrit ne floke,

jo ne gjatesi te flokut por ne gjeresi.

eshte edhe me veshtire te shohesh gjeresine e flokut.

dhe aty mund te jene nje milion atome te karbonit