0:00:00.273,0:00:04.679
Sizden gözlerinizi kapamanızı rica ediyorum.

0:00:04.679,0:00:07.996
Sokak kapınızın önünde duyduğunuzu hayal edin.

0:00:07.996,0:00:11.123
Sokak kapınızın önünde duyduğunuzu hayal edin.

0:00:11.123,0:00:14.792
Kapının rengini ve hangi malzemeden yapılmış olduğunu algılamanızı istiyorum.

0:00:14.792,0:00:18.788
Kapının rengini ve hangi malzemeden yapılmış olduğunu algılamanızı istiyorum.

0:00:18.788,0:00:25.508
Şimdi gözünüzde bisikletleri üzerinde bir grup şişman nüdist canlandırın.

0:00:25.508,0:00:28.708
Çıplak bir bisiklet yarışındalar

0:00:28.708,0:00:32.458
ve direkt olarak sokak kapınıza yönelmiş vaziyetteler.

0:00:32.458,0:00:34.408
Bunu gerçekten görmenizi istiyorum.

0:00:34.408,0:00:37.500
Pedalları çok hızlı çeviriyorlar, terliler

0:00:37.500,0:00:40.404
hareket ettikçe yağları titriyor.

0:00:40.404,0:00:44.208
Ve sokak kapınıza çarpıveriyorlar.

0:00:44.208,0:00:48.127
Bisikletler etrafta uçuyor, yanınızdan tekerlekleri geçiyor,

0:00:48.127,0:00:51.958
jantlar alakasız yerlere gidiyor.

0:00:51.958,0:00:55.183
Kapınızın eşiğinden antreye, koridorunuza,

0:00:55.183,0:00:58.023
diğer tarafta ne varsa oraya geçin

0:00:58.023,0:01:01.929
ve ışığın kalitesinı takdir edin.

0:01:01.929,0:01:07.606
Işık Kurabiye Canavarı'na vuruyor.

0:01:07.606,0:01:10.792
Kurabiye Canavarı taba rengi bir atın eğerinde

0:01:10.792,0:01:13.496
oturmuş size el sallıyor.

0:01:13.496,0:01:15.304
Bu konuşan bir at.

0:01:15.304,0:01:19.837
Mavi tüylerinin burnunuzu gıdıkladığını cidden hissedebiliyorsunuz.

0:01:19.837,0:01:24.114
Ağzına atmak üzere olduğu yulaf ezmeli üzümlü kurabiyenin kokusunu duyabiliyorsunuz.

0:01:24.114,0:01:27.921
Kurabiye Canavarı'nı geçin. Geçin ve oturma odasına yönelin.

0:01:27.921,0:01:30.958
Oturma odanızda, tüm hayal gücünüzle,

0:01:30.958,0:01:33.770
Britney Spears'ı canlandırın.

0:01:33.770,0:01:39.265
Açık giyinmiş, sehpanızın üstünde dans ediyor

0:01:39.265,0:01:41.809
ve "Hit Me Baby One More Time"ı söylüyor.

0:01:41.809,0:01:44.731
Şimdi birlikte mutfağınıza gidiyoruz.

0:01:44.731,0:01:49.031
Yerde sarı tuğlalardan bir yol var

0:01:49.031,0:01:52.725
ve fırınınızdan "Oz Büyücüsü"nden

0:01:52.725,0:01:54.792
Dorothy, Teneke Adam

0:01:54.792,0:01:57.173
Korkuluk ve Aslan Adam el ele ve seke seke

0:01:57.173,0:02:00.000
size doğru geliyorlar.

0:02:00.000,0:02:04.333
Tamam. Gözlerinizi açın.

0:02:04.333,0:02:07.792
Size her bahar New York'ta yapılan

0:02:07.792,0:02:10.875
acayip bir yarışmadan bahsetmek istiyorum.

0:02:10.875,0:02:14.362
İsmi the United States Memory Championship (Amerika Birleşik Devletleri Hafıza Yarışması).

0:02:14.362,0:02:17.260
Birkaç sene önce bir bilim gazetecisi olarak nasıl bir şey olduğunu görmek için

0:02:17.260,0:02:19.457
ve sanırım bunun bilgin insanların final maçları gibi bir şey olduğunu düşünerek

0:02:19.457,0:02:21.792
ve sanırım bunun bilgin insanların final maçları gibi bir şey olduğunu düşünerek

0:02:21.792,0:02:24.621
bu yarışmayı ziyaret ettim.

0:02:24.621,0:02:28.130
Yaş ve temizlik konusunda

0:02:28.130,0:02:32.869
çokça çeşitlilik gösteren bol miktarda erkek ve birkaç kadın vardı.

0:02:32.869,0:02:35.150
(Gülüşmeler)

0:02:35.150,0:02:39.359
Sadece bir bakışta yüzlerce

0:02:39.359,0:02:40.771
rakamı ezberliyorlardı.

0:02:40.771,0:02:45.133
Bir sürü ama bir sürü yabancının isimlerini ezberliyorlardı.

0:02:45.133,0:02:48.571
Bütün bir şiiri ezberlemeleri yalnızca bir kaç dakika sürüyordu.

0:02:48.571,0:02:50.750
Karıştırılmış bir iskambil destesinde kağıtların sırasını

0:02:50.750,0:02:54.750
kimin en çabuk ezberleyeceği konusunda yarışıyorlardı.

0:02:54.750,0:02:56.594
Bu inanılmaz dedim.

0:02:56.594,0:02:59.750
Bu insanlar sıra dışı canlılar olmalıydılar.

0:02:59.750,0:03:03.375
Yarışmacılardan bazılarıyla konuşmaya başladım.

0:03:03.375,0:03:04.750
Bu Ed Cook diye bir adam.

0:03:04.750,0:03:06.317
İngiltere'den geliyor ve oradaki

0:03:06.317,0:03:08.283
en iyi eğitilmiş hafızalardan birine sahip.

0:03:08.283,0:03:12.048
Ona dedim ki, "Ed, bir bilge olduğunu ne zaman farkettin?"

0:03:12.048,0:03:14.556
Ona dedim ki, "Ed, bir bilge olduğunu ne zaman farkettin?"

0:03:14.556,0:03:17.320
Ed, "Ben bilge değilim.

0:03:17.320,0:03:19.896
Aslına bakarsan ortalama bir hafızaya sahibim.

0:03:19.896,0:03:21.568
Bu yarışmaya katılan herkes sana

0:03:21.568,0:03:24.829
ortalama bir hafızası olduğunu söyleyecektir.

0:03:24.829,0:03:26.708
Her birimiz hafızanın bu üstün başarısını sergilemek için

0:03:26.708,0:03:30.929
bir takım çok eski teknikler kullanarak kendimizi eğittik.

0:03:30.929,0:03:32.987
Bu teknikler 2500 yıl önce

0:03:32.987,0:03:36.535
Antik Yunan'da bulundu

0:03:36.535,0:03:39.667
ve Cicero tarafından konuşmalarını,

0:03:39.667,0:03:41.527
ortaçağ alimleri tarafından da kitapları

0:03:41.527,0:03:45.721
baştan sona ezberlemek için kullanıldı."

0:03:45.721,0:03:49.437
Ben de şaşırdım, "Nasıl yani? Nasıl daha önce bundan haberim olmadı?"

0:03:49.437,0:03:52.156
Yarışma salonunun dışında duruyorduk

0:03:52.156,0:03:55.833
ve harika, zeki ama bir şekilde egzantrik olan ingiliz Ed

0:03:55.833,0:03:58.898
ve harika, zeki ama bir şekilde egzantrik olan ingiliz Ed

0:03:58.898,0:04:03.333
bana dedi ki: Josh, sen Amerika'lı bir gazetecisin.

0:04:03.333,0:04:05.439
Britney Spears'ı bilir misin?

0:04:05.439,0:04:10.252
Ben de, "Ne? Nasıl yani? Neden?" dedim.

0:04:10.252,0:04:13.333
"Çünkü Britney Spears'a gerçekten ulusal televizyonda

0:04:13.333,0:04:15.962
karıştırılmış bir iskambil destesindeki kağıtları

0:04:15.962,0:04:18.208
ezberlemeyi öğretmek istiyorum.

0:04:18.208,0:04:21.479
Bu bütün dünyaya herkesin bunu yapabileceğini kanıtlayacak."

0:04:21.479,0:04:25.893
(Gülüşmeler)

0:04:25.893,0:04:29.383
Ben de dedim ki "Yani ben Britney Spears değilim,

0:04:29.383,0:04:32.148
ama belki bana öğretebilirsin.

0:04:32.148,0:04:34.583
Bir yerden başlamak gerekiyor, öyle değil mi?"

0:04:34.583,0:04:38.375
İşte bu benim için çok ilginç bir yolculuğun başlangıcıydı.

0:04:38.375,0:04:41.279
Bir sonraki senemin çoğunu sadece hafızamı eğiterek değil

0:04:41.279,0:04:43.375
ama aynı zamanda onu araştırarak,

0:04:43.375,0:04:45.125
nasıl çalıştığını

0:04:45.125,0:04:47.231
ve neden bazen çalışmadığını anlamaya çabalayarak

0:04:47.231,0:04:49.502
ve potansiyelinin ne olabileceğini düşünerek geçirdim.

0:04:49.502,0:04:51.987
ve potansiyelinin ne olabileceğini düşünerek geçirdim.

0:04:51.987,0:04:54.293
Çok değişik insanlarla tanıştım.

0:04:54.293,0:04:56.075
Bu E.P. adında bir adam.

0:04:56.075,0:04:58.583
Kendisi amnezik (bellek kaybı) ve çok büyük ihtimalle

0:04:58.583,0:05:01.292
dünyadaki en zayıf hafızaya sahip.

0:05:01.292,0:05:02.952
Hafızası o kadar kötü ki,

0:05:02.952,0:05:05.702
bir hafıza problemi olduğunu bile hatırlamıyor,

0:05:05.702,0:05:07.589
bu inanılmaz.

0:05:07.589,0:05:09.304
Çok trajik bir figür olmasına rağmen kendisi

0:05:09.304,0:05:11.292
hafızamızın bizi biz yaptığı

0:05:11.292,0:05:15.102
gerçeğine açılan bir pencere.

0:05:15.102,0:05:18.140
Spektrumun diğer ucunda ise başka bir adam var.

0:05:18.140,0:05:19.877
Bu Kim Peek.

0:05:19.877,0:05:23.364
Dustin Hoffman'ın Rain Man filminde oynadığı karakter bu adamdan esinlenerek yaratılmış.

0:05:23.364,0:05:26.046
Kendisiyle Salt Lake halk kütüphanesinde

0:05:26.046,0:05:29.683
telefon rehberlerini ezberleyerek bir gün geçirdik.

0:05:29.683,0:05:32.770
Oldukça enteresandı.

0:05:32.770,0:05:35.727
(Gülüşmeler)

0:05:35.727,0:05:39.157
Sonra geri döndüm ve hafızayla ilgili çokça tez okudum.

0:05:39.157,0:05:42.990
2000 yıllık ve daha eski,

0:05:42.990,0:05:44.896
latince, antik ve

0:05:44.896,0:05:47.233
ortaçağlarda yazılmış tezler.

0:05:47.233,0:05:49.796
Ve bir çok ilgi çekici şey öğrendim.

0:05:49.796,0:05:53.038
Öğrendiğim en ilginç şeylerden biri şuydu ki;

0:05:53.038,0:05:55.514
bir zamanlar

0:05:55.514,0:06:01.286
eğitilmiş, yetiştirilmiş, işlenmiş hafızaya sahip olma fikri

0:06:01.286,0:06:06.314
o kadar da yabancı bir fikir olarak görülmüyormuş.

0:06:06.314,0:06:11.071
Bir zamanlar insanlar hafızalarına yatırım yapıyor,

0:06:11.071,0:06:16.096
ve zorla akıllarını donatmaya uğraşıyorlarmış.

0:06:16.096,0:06:18.219
Son birkaç milenyumda

0:06:18.219,0:06:20.965
çeşitli teknolojiler keşfettik:

0:06:20.965,0:06:23.375
Alfabeden perşömene,

0:06:23.375,0:06:25.694
yazılı eserlere, baskıya, fotoğrafa,

0:06:25.694,0:06:27.608
bilgisayara ve akıllı telefonlara kadar.

0:06:27.608,0:06:30.540
Bu teknolojiler hafızamızı haricileştirmeyi

0:06:30.540,0:06:33.125
ve en nihayetinde bu temel insan kapasitesini

0:06:33.125,0:06:35.367
dışarıdan almayı

0:06:35.367,0:06:39.080
adım adım kolaylaştırdılar.

0:06:39.080,0:06:42.679
Bu teknolojiler modern dünyayı mümkün kıldılar.

0:06:42.679,0:06:44.477
Ama aynı zamanda bizi değiştirdiler.

0:06:44.477,0:06:46.227
Bizi kültürel olarak değiştirdiler.

0:06:46.227,0:06:49.761
Ve bizi bilişsel olarak da değiştirdikleri konusunda da tartışırım.

0:06:49.761,0:06:52.327
Artık bir şeyleri nasıl hatırlayacağımızı unuttuk gibi görünüyor.

0:06:52.327,0:06:55.444
Artık bir şeyleri nasıl hatırlayacağımızı unuttuk gibi görünüyor.

0:06:55.444,0:06:57.183
Dünya üzerinde

0:06:57.183,0:07:00.287
hala eğitilmiş, yetiştirilmiş ve işlenmiş hafızaya tutkulu

0:07:00.287,0:07:03.529
insanlar bulabileceğiniz son yerlerden biri

0:07:03.529,0:07:06.288
kesinlikle bu tek hafıza yarışması.

0:07:06.288,0:07:07.604
Aslında tek demek doğru değil,

0:07:07.604,0:07:09.929
bunun gibi yarışmalar dünyanın her yerinde var.

0:07:09.929,0:07:14.087
Büyülenmiştim, bu insanların bunu nasıl yaptığını merak ediyordum.

0:07:14.087,0:07:18.806
Birkaç yıl önce University College London'dan bir grup araştırmacı

0:07:18.806,0:07:21.583
laboratuvara bir kaç hafıza şampiyonu getirmişlerdi.

0:07:21.583,0:07:23.089
Bilmek istedikleri şey şuydu:

0:07:23.089,0:07:24.456
Bu insanlar anatomik ve yapısal olarak

0:07:24.456,0:07:28.898
bizimkinden farklı beyinlere mi sahiplerdi?

0:07:28.898,0:07:31.902
Cevap hayırdı.

0:07:31.902,0:07:35.006
Peki bizden daha mı zekilerdi?

0:07:35.006,0:07:36.717
Onlara bir takım bilişsel testler verdiler,

0:07:36.717,0:07:38.987
ve daha zeki oldukları sonucu da çıkmadı.

0:07:38.987,0:07:42.315
Ancak ortada bu hafıza şampiyonlarının

0:07:42.315,0:07:44.423
ve kontrol gruplarının beyinleri arasında

0:07:44.423,0:07:46.990
ilgi çekici ve etkili bir farklılık vardı.

0:07:46.990,0:07:49.667
Deneklerı fMRI makinalarına koyduklarında (işlevsel manyetik rezonans)

0:07:49.667,0:07:51.711
ve sayılar, insan yüzleri ve kar tanelerinin

0:07:51.711,0:07:56.717
resimlerini ezberlerken beyinlerini taradıklarında

0:07:56.717,0:07:59.033
buldular ki bu insanlar diğer insanlara göre

0:07:59.033,0:08:01.277
beyinlerinin daha farklı bölümlerini çalıştırıyorlar.

0:08:01.277,0:08:03.288
beyinlerinin daha farklı bölümlerini çalıştırıyorlar.

0:08:03.288,0:08:06.573
Bakın, yalnızca uzamsal belleklerini kullanıyorlardı

0:08:06.573,0:08:10.790
ya da öyle görünüyordu.

0:08:10.790,0:08:17.033
Neden? Ve acaba geri kalanımızın bu durumdan öğrenebileceği bir şey var mı?

0:08:17.033,0:08:21.233
"Müsabaka tarzında ezberleme sporu"

0:08:21.233,0:08:24.081
bir tür silahlanma yarışına benziyor.

0:08:24.081,0:08:27.125
Her sene birileri daha çok şeyi

0:08:27.125,0:08:29.813
daha hızlı öğrenmenin başka bir yolunu buluyor

0:08:29.813,0:08:31.652
ve geri kalanlar ona yetişmeye çalışıyor.

0:08:31.652,0:08:33.500
Bu üç kere dünya hafıza şampiyonu

0:08:33.500,0:08:35.250
olan arkadaşım Ben Pridmore.

0:08:35.250,0:08:37.083
Önündeki masada 36 tane karıştırılmış

0:08:37.083,0:08:40.777
iskambil destesi var ve bir saat içinde kendi geliştirdiği

0:08:40.777,0:08:43.525
ve uzmanlaştığı bir teknikle

0:08:43.525,0:08:47.881
kağıt sıralamasını ezberlemek üzere.

0:08:47.881,0:08:49.792
Benzer tekniği rastgele dizilmiş 4,140 rakamın sıralamasını

0:08:49.792,0:08:52.234
yarım saat içinde

0:08:52.234,0:08:58.042
hatasız ezberlemek için kullanmıştı.

0:08:58.042,0:09:00.944
hatasız ezberlemek için kullanmıştı.

0:09:00.944,0:09:02.875
Evet.

0:09:02.875,0:09:06.423
Ve böyle yarışmalarda bir şeyleri ezberlemek için onlarca yöntem varken,

0:09:06.423,0:09:10.000
her şey, bütün bu teknikler

0:09:10.000,0:09:12.892
en nihayetinde psikologların

0:09:12.892,0:09:15.500
detaylı kodlama diye adlandırdıkları

0:09:15.500,0:09:19.148
bir yöntem altında birleştirildi.

0:09:19.148,0:09:21.829
Bu durum Baker/baker adlı şık bir paradoksla açıklanıyor.

0:09:21.829,0:09:23.875
(İlk Baker özel isim, ikincisi fırıncı anlamında)

0:09:23.875,0:09:25.437
Paradoks şu:

0:09:25.437,0:09:28.333
İki kişiye aynı kelimeyi ezberlemelerini söylersem,

0:09:28.333,0:09:29.900
size dersem ki,

0:09:29.900,0:09:33.527
"Baker (isim) diye bir adam olduğunu unutma."

0:09:33.527,0:09:35.033
Bu onun ismi.

0:09:35.033,0:09:40.819
Ve size de "Fırıncı (meslek) bir adam var, bunu unutma" desem.

0:09:40.819,0:09:44.061
Ve size eşit süre geçtikten sonra gelsem ve sorsam,

0:09:44.061,0:09:47.100
"Az önce söylediğim kelimeyi

0:09:47.100,0:09:48.477
hatırlıyor musunuz?

0:09:48.477,0:09:50.275
Ne olduğu aklınızda mı?"

0:09:50.275,0:09:53.542
İsminin Baker olduğu söylenen kişi aynı kelimeyi

0:09:53.542,0:09:55.861
mesleğinin fırıncı olduğu

0:09:55.861,0:09:59.712
söylenen kişiden daha nadir hatırlıyor.

0:09:59.712,0:10:02.791
Aynı kelime, ama hatırlanma miktarı farklı; bu garip.

0:10:02.791,0:10:04.768
Peki burada n'oluyor?

0:10:04.768,0:10:09.804
Şimdi, Baker ismi aslında size hiç bir şey ifade etmiyor.

0:10:09.804,0:10:12.095
Kafatasınızda akmakta olan bütün hatıralardan bağımsız.

0:10:12.095,0:10:15.333
Kafatasınızda akmakta olan bütün hatıralardan bağımsız.

0:10:15.333,0:10:17.223
Fakat yaygın olan isim "fırıncı",

0:10:17.223,0:10:19.094
fırıncıları biliriz.

0:10:19.094,0:10:21.123
Fırıncılar komik beyaz şapkalar takarlar.

0:10:21.123,0:10:22.750
Fırıncıların ellerinde un vardır.

0:10:22.750,0:10:24.825
Fırıncılar işten eve geldiklerinde güzel kokarlar.

0:10:24.825,0:10:26.952
Hatta bizzat bir fırıncı tanıyor bile olabiliriz.

0:10:26.952,0:10:28.363
Ve bu kelimeyi duymamızla birlikte,

0:10:28.363,0:10:31.208
bu ilişkilendirmeleri ve çağrışımları kelimeye yapıştırıyoruz.

0:10:31.208,0:10:35.279
Bu çağrışımlar kelimeyi sonradan hatırlamamızı kolaylaştırıyor.

0:10:35.279,0:10:38.237
Bütün bu hafıza yarışmalarında söz konusu olan

0:10:38.237,0:10:40.352
Bütün bu hafıza yarışmalarında söz konusu olan

0:10:40.352,0:10:43.579
ve günlük hayatta bir şeyleri daha kolay hatırlamamızı sağlayan şey

0:10:43.579,0:10:47.565
isim olan Baker'ı

0:10:47.565,0:10:49.561
meslek olan fırıncıya çevirebilmek.

0:10:49.561,0:10:52.948
İçerik, anlam, önem yoksunu bilgiyi alıp

0:10:52.948,0:10:55.254
onu öyle bir dönüştürmek ki

0:10:55.254,0:10:56.804
onu öyle bir dönüştürmek ki

0:10:56.804,0:10:58.979
daha önceden aklımızda olan şeyler ışığında

0:10:58.979,0:11:03.764
bir anlam kazanabilsin.

0:11:03.764,0:11:07.498
Bunu yapmanın en sofistike tekniklerinden biri

0:11:07.498,0:11:11.417
2,500 yıl önce Antik Yunan'a kadar uzanıyor.

0:11:11.417,0:11:13.395
Bu teknik hafıza sarayı olarak biliniyor.

0:11:13.395,0:11:16.820
Bu eserin arkasında yatan hikaye şöyle:

0:11:16.820,0:11:19.792
Simonides adlı bir şair

0:11:19.792,0:11:21.698
bir yemeğe katılıyormuş.

0:11:21.698,0:11:23.946
Aslında eğlence için tutulmuş,

0:11:23.946,0:11:26.958
çünkü o zamanlar gerçekten çarpıcı bir parti vermek istendiğinde

0:11:26.958,0:11:30.170
bir D.J değil, bir şair tutulurmuş.

0:11:30.170,0:11:35.040
Şair ayağa kalkar, şiirini ezbere okur, kapıdan çıkar,

0:11:35.040,0:11:40.152
tam o anda ziyafet verilen salon çöker,

0:11:40.152,0:11:42.833
içerideki herkes ölür.

0:11:42.833,0:11:45.398
Ölmekle kalmazlar, bedenleri

0:11:45.398,0:11:49.262
artık tanınacak vaziyette değildir.

0:11:49.262,0:11:51.583
Kimse içeride kimin olduğunu,

0:11:51.583,0:11:54.754
içeridekilerin nerede oturduklarını söyleyemez.

0:11:54.754,0:11:56.993
Cesetler düzgünce gömülemez.

0:11:56.993,0:12:00.836
Bu bir araya gelmiş iki trajedi.

0:12:00.836,0:12:03.540
Simonides, enkazın ortasında

0:12:03.540,0:12:05.671
sağ kalan tek davetli

0:12:05.671,0:12:09.307
gözlerini kapar, ve zihninin gözüyle

0:12:09.307,0:12:11.845
yemekte hangi misafirin

0:12:11.845,0:12:16.990
nerede oturduğunu görür.

0:12:16.990,0:12:19.333
Yemektekilerin akrabalarını ellerinden tutar,

0:12:19.333,0:12:23.391
ve her birini enkazın ortasındaki sevdiklerinin yanlarına götürür.

0:12:23.391,0:12:26.655
Simonides'in o anda farkettiği,

0:12:26.655,0:12:30.088
sanırım hepimizin sezgisel olarak bildiği bir şey.

0:12:30.088,0:12:32.500
O da şu ki; isimleri, telefon numaralarını

0:12:32.500,0:12:35.394
ve çalışma arkadaşlarımızın talimatlarını

0:12:35.394,0:12:38.052
kelimesi kelimesine ezberlemekte ne kadar kötü olursak olalım,

0:12:38.052,0:12:43.542
gerçekten olağan üstü görsel ve uzamsal hafızalarımız var.

0:12:43.542,0:12:47.138
Sizden az önce Simonides'le ilgili anlattığım hikayenin

0:12:47.138,0:12:49.602
ilk on kelimesini saymanızı isteseydim,

0:12:49.602,0:12:52.090
çok büyük ihtimalle zorlanacaktınız.

0:12:52.090,0:12:54.404
Ama bahse girerim,

0:12:54.404,0:12:57.087
sizden konuşan taba rengi atın üstünde kimin oturduğunu,

0:12:57.087,0:13:01.643
ya da antrenizde şu anda kimin olduğunu sorsam

0:13:01.643,0:13:03.641
cevabı gözünüzde canlandırabilirsiniz.

0:13:03.641,0:13:05.966
cevabı gözünüzde canlandırabilirsiniz.

0:13:05.966,0:13:08.496
Hafıza sarayının arkasındaki fikir

0:13:08.496,0:13:13.129
zihninizin gözünde bir yapı oluşturmak

0:13:13.129,0:13:14.875
ve bu yapıyı hatırlamak istediğiniz

0:13:14.875,0:13:17.083
şeylerle bayındırlaştırmak.

0:13:17.083,0:13:20.412
Gördüğünüz ne kadar çılgın, garip, acayip,

0:13:20.412,0:13:24.012
komik, dobra, kötü kokuluysa,

0:13:24.012,0:13:26.887
hatırlamak da o kadar kolay olacaktır.

0:13:26.887,0:13:29.721
Bu 2000 yıldan daha eski bir öneri

0:13:29.721,0:13:32.506
ve en eski Latin hafıza tezlerinden biri.

0:13:32.506,0:13:34.335
Peki bunu nasıl yapabiliriz?

0:13:34.335,0:13:36.875
Diyelim ki TED'de bir konuşma yapmaya davet edildiniz

0:13:36.875,0:13:40.681
Diyelim ki TED'de bir konuşma yapmaya davet edildiniz

0:13:40.681,0:13:43.215
ve bu konuşmayı ezbere yapmak istiyorsunuz.

0:13:43.215,0:13:48.260
Tıpkı Cicero'nun 2000 yıl önce

0:13:48.260,0:13:52.919
TedxRome'a davet edilmiş olsa yapacağı gibi.

0:13:52.919,0:13:55.177
Kendinizi sokak kapınızın önünde hayal edebilirsiniz.

0:13:55.177,0:14:00.396
Kendinizi sokak kapınızın önünde hayal edebilirsiniz.

0:14:00.396,0:14:02.438
Ve aklınızda bu garip hafıza yarışmasını

0:14:02.438,0:14:05.946
hatırlatmanızı ve ilk iş ondan bahsetmenizi sağlayacak

0:14:05.946,0:14:08.929
oldukça çılgın, garip ve unutulmaz

0:14:08.929,0:14:11.721
bir görüntü canlandırırdınız.

0:14:11.721,0:14:14.554
Sonra evinize girerdiniz

0:14:14.554,0:14:17.406
ve kurabiye canavarını görürdünüz;

0:14:17.406,0:14:19.293
Bay Ed'in üzerinde.

0:14:19.293,0:14:20.562
Ve bu da size arkadaşınız

0:14:20.562,0:14:23.736
Ed Cook'tan bahsetmek istediğinizi hatırlatırdı.

0:14:23.736,0:14:26.400
Daha sonra size bu komik anektdotu anlatmayı sağlayacak

0:14:26.400,0:14:29.212
Britney Spears'ı görürdünüz.

0:14:29.212,0:14:30.884
Sonra mutfağınıza giderdiniz,

0:14:30.884,0:14:32.729
ve bahsetmek istediğiniz dördüncü konu

0:14:32.729,0:14:35.667
o bir yıllık garip seyahatiniz ve bu seyahati

0:14:35.667,0:14:40.631
hatırlamanıza yardımcı olacak arkadaşlarınız olurdu.

0:14:40.631,0:14:44.850
İşte Romalı konuşmacılar konuşmalarını bu şekilde ezberliyorlardı.

0:14:44.850,0:14:48.244
Kelimesi kelimesine değil - çünkü bu sizi sadece batırır-

0:14:48.244,0:14:50.656
onun yerine konu bazında.

0:14:50.656,0:14:53.563
Aslında "ana fikir" deyimi

0:14:53.563,0:14:56.863
Yunanca'nın "yer" anlamına gelen

0:14:56.863,0:14:58.583
"topos" kelimesinden geliyor.

0:14:58.583,0:15:00.150
Bu insanların konuşma ve hitaplarında

0:15:00.150,0:15:02.470
bu şekilde uzamsal terimler

0:15:02.470,0:15:04.708
kullanmalarının bir izi.

0:15:04.708,0:15:06.645
"En başından" deyimi de

0:15:06.645,0:15:10.068
sanki hafıza sarayınızın en başındaymış gibi görünüyor.

0:15:10.068,0:15:12.048
Bunun büyüleyici olduğunu düşündüm

0:15:12.048,0:15:13.948
ve bu gerçekten ilgimi çekti.

0:15:13.948,0:15:16.696
Birkaç hafıza yarışmasına daha gittim.

0:15:16.696,0:15:19.257
Yarışmacıların alt kültürleriyle ilgili

0:15:19.257,0:15:22.550
daha çok şey yazabileceğimi düşünüyordum.

0:15:22.550,0:15:24.577
Ama bir sorun vardı.

0:15:24.577,0:15:27.325
O da şuydu ki: hafıza yarışları

0:15:27.325,0:15:31.054
patolojik olarak sıkıcılar.

0:15:31.054,0:15:33.660
(Gülüşmeler)

0:15:33.660,0:15:38.210
Aslında, bir grup insanın oturmuş SAT'ye girmeleri gibi bir şey.

0:15:38.210,0:15:39.904
Biri şakaklarını ovuşturmaya başladığında

0:15:39.904,0:15:41.283
ortam gerçekten çok dramatik oluyor.

0:15:41.283,0:15:44.321
Ben bir gazeteciyim, hakkında yazacak bir şeylere ihtiyacım var.

0:15:44.321,0:15:48.098
Bu insanların zihinlerinde inanılmaz şeyler olduğunu biliyorum,

0:15:48.098,0:15:50.198
ama oraya geçişim yok.

0:15:50.198,0:15:52.917
Bu yüzden farkettim ki, eğer bu hikayeyi anlatacaksam

0:15:52.917,0:15:55.667
onları biraz anlamam gerekiyor.

0:15:55.667,0:15:59.248
Ve böylece her sabah gazetemi okumaya başlamadan önce

0:15:59.248,0:16:02.083
bir 15 20 dakika kadar bir şeyleri

0:16:02.083,0:16:04.604
hatırlamaya çalışmaya başladım.

0:16:04.604,0:16:06.273
Belki bir şiiri,

0:16:06.273,0:16:08.312
belki bit pazarından aldığım

0:16:08.312,0:16:10.571
eski bir yıllıktaki isimleri.

0:16:10.571,0:16:16.067
Ve bunun şaşırtıcı bir şekilde eğlenceli olduğunu farkettim.

0:16:16.067,0:16:18.145
Bunu kesinlikle beklemiyordum.

0:16:18.145,0:16:21.508
Eğlenceliydi, çünkü aslında hafızanızı eğitmekle ilgisi yoktu.

0:16:21.508,0:16:24.546
Yaptığınız şey bu çok gülünç, dobra, eğlenceli,

0:16:24.546,0:16:26.975
ve umarım unutulmaz olan resimleri

0:16:26.975,0:16:29.869
zihninizin gözünde canlandırmak için hep daha fazla

0:16:29.869,0:16:33.994
ve daha fazla uğraşmaktı.

0:16:33.994,0:16:35.577
Ve ben kendimi buna kaptırdım.

0:16:35.577,0:16:42.234
Bu yarışmacı kostümümle çekilmiş bir fotoğrafım.

0:16:42.234,0:16:44.200
Bir çift kulaklık

0:16:44.200,0:16:47.609
ve taktığınızda iki küçük delik dışında

0:16:47.609,0:16:50.282
etrafı göremediğiniz bir gözlük takıyorum.

0:16:50.282,0:16:55.608
Çünkü dikkat dağılması bir hafıza yarışmacısının en büyük düşmanıdır.

0:16:55.608,0:17:01.375
Sonunda bir yıl önce keşfettiğim yarışmaya yarışmacı olarak katıldım.

0:17:01.375,0:17:03.481
Bu deneyimimi bir tür katılımcı gazetecilik deneyi

0:17:03.481,0:17:06.783
olarak yazabileceğim fikrindeydim.

0:17:06.783,0:17:11.304
Bunun bütün araştırmalarımın güzel bir son sözü olabileceğini düşünüyordum.

0:17:11.304,0:17:15.042
Fakat sorun şuydu: deneyim kontrolden çıktı.

0:17:15.042,0:17:17.779
Hiç olmaması gereken yerde

0:17:17.779,0:17:20.882
yarışmayı kazandım.

0:17:20.882,0:17:26.731
(Alkış)

0:17:26.731,0:17:28.436
Şimdi konuşmaları, telefon numaralarını

0:17:28.436,0:17:31.263
ve alışveriş listelerini ezberleyebilmek güzel bir şey.

0:17:31.263,0:17:34.357
Ama bu biraz konumuzun dışında kalıyor.

0:17:34.357,0:17:37.133
Ama bu biraz konumuzun dışında kalıyor.

0:17:37.133,0:17:39.331
Bunlar sadece püf noktaları.

0:17:39.331,0:17:41.333
Beynimizin nasıl çalıştığıyla ilgili

0:17:41.333,0:17:44.516
oldukça temel prensiplere dayanan püf noktaları.

0:17:44.516,0:17:46.292
oldukça temel prensiplere dayanan püf noktaları.

0:17:46.292,0:17:50.244
Ve zihninizin çalışma şeklini anlayıp bundan faydalanmanız için

0:17:50.244,0:17:52.250
illa ki hafıza sarayları inşa etmenize ya da

0:17:52.250,0:17:54.263
iskambil kağıtlarının dizilişini

0:17:54.263,0:17:56.907
ezberlemenize gerek yok.

0:17:56.907,0:17:58.700
Çoğu zaman hafızası kuvvetli olan insanların

0:17:58.700,0:18:01.000
doğuştan yetenekli olduklarını kabul ediyoruz,

0:18:01.000,0:18:02.890
fakat gerçekte böyle değil.

0:18:02.890,0:18:06.658
Kuvvetli hafıza öğrenerek kazanılır.

0:18:06.658,0:18:10.127
En basitinden, dikkat ettiğimiz şeyleri hatırlıyoruz.

0:18:10.127,0:18:13.333
Gerçekten ilgili olduğumuz şeyleri hatırlıyoruz.

0:18:13.333,0:18:14.854
Bir bilginin ya da deneyimin bizim için

0:18:14.854,0:18:17.625
neden bizim için anlamlı, kayda değer, renkli

0:18:17.625,0:18:19.731
olduğunu anladığımızda ve bu bilgiye

0:18:19.731,0:18:22.154
bir şekilde daha önceden zihnimizde olanlar ışığında

0:18:22.169,0:18:25.098
bir anlam kazandırdığımızda ve

0:18:25.098,0:18:26.592
kişi olan Baker'ları

0:18:26.592,0:18:28.819
zihnimize hitap eden fırıncılara

0:18:28.819,0:18:34.079
dönüştürebildiğimizde hatırlayabiliyoruz.

0:18:34.079,0:18:36.505
Hafıza sarayı, bu hafıza teknikleri,

0:18:36.505,0:18:38.375
bunlar sadece kısayollar.

0:18:38.375,0:18:40.940
Aslında gerçekten kısayol bile değiller.

0:18:40.940,0:18:44.343
İşe yarıyorlar çünkü sizin düşünmenizi sağlıyorlar.

0:18:44.343,0:18:48.283
Bu yöntemler farkındalığımızı ve

0:18:48.283,0:18:49.804
etrafımızı algılayışımızı geliştiriyorlar.

0:18:49.804,0:18:54.032
Bir çoğumuz normalde bu iki nokta üzerinde çok durmaz.

0:18:54.032,0:18:56.594
Ama aslında kestirmeler yok.

0:18:56.594,0:18:59.450
Şeyler bu şekilde hatırlanabilir oluyor.

0:18:59.450,0:19:03.593
Ve konuşmamı özellikle sonlandırmak isteyeceğim bir konu varsa

0:19:03.593,0:19:06.327
o da E.P.'nin

0:19:06.327,0:19:10.125
biz hafıza sorunu olduğunu bile hatırlayamayan bir amneziğin bana öğrettiğidir.

0:19:10.125,0:19:11.615
O da şu ki:

0:19:11.615,0:19:13.713
hayatlarımız anılarımızın toplamıdır.

0:19:13.713,0:19:18.750
hayatlarımız anılarımızın toplamıdır.

0:19:18.750,0:19:24.583
Zaten kısa olan hayatlarımızdan

0:19:24.583,0:19:28.250
kendimizi Blackberry'lerimizde, iPhone'larımızda kaybederek,

0:19:28.250,0:19:35.210
kendimizi Blackberry'lerimizde, iPhone'larımızda kaybederek,

0:19:35.210,0:19:39.008
yanı başımızda bizle konuşan insana dikkatimizi vermeyerek,

0:19:39.008,0:19:40.583
etrafımızı algılamak dahi istemeyecek kadar tembel olarak,

0:19:40.583,0:19:42.654
etrafımızı algılamak dahi istemeyecek kadar tembel olarak,

0:19:42.654,0:19:46.344
ne kadar daha kaybetmek istiyoruz?

0:19:46.344,0:19:48.788
İçimizde inanılmaz bir hafıza kapasitesinin

0:19:48.788,0:19:52.185
gizli olduğunu birinci elden öğrendim.

0:19:52.185,0:19:54.188
gizli olduğunu birinci elden öğrendim.

0:19:54.188,0:19:57.585
Ama eğer hatırlamaya değer

0:19:57.585,0:19:59.971
bir hayat yaşamak istiyorsanız

0:19:59.971,0:20:02.937
"hatırlamayı" hatırlamanız gerekiyor.

0:20:02.937,0:20:04.706
Teşekkür ederim.

0:20:04.706,0:20:07.796
(Alkış)