WEBVTT

00:00:00.273 --> 00:00:04.679
ผมอยากให้ทุกคนลองหลับตา

NOTE Paragraph

00:00:04.679 --> 00:00:07.996
นึกภาพว่าคุณกำลังยืน

00:00:07.996 --> 00:00:11.123
อยู่หน้าประตูบ้านของคุณเอง

00:00:11.123 --> 00:00:14.792
ขอให้คุณสังเกตสีของประตู

00:00:14.792 --> 00:00:18.788
สังเกตว่าประตูทำจากวัสดุอะไร

00:00:18.788 --> 00:00:25.508
ทีนี้ลองนึกภาพคนอ้วนเปลือยกลุ่มหนึ่งกำลังขี่จักรยานอยู่

00:00:25.508 --> 00:00:28.708
พวกเขากำลังแข่งขันปั่นจักรยานเปลือย

00:00:28.708 --> 00:00:32.458
และกำลังมุ่งหน้าไปยังประตูบ้านของคุณ

00:00:32.458 --> 00:00:34.408
ผมอยากให้คุณจินตนาการจนเห็นภาพนี้จริงๆ

00:00:34.408 --> 00:00:37.500
พวกเขาปั่นด้วยความเร็วสูง เหงื่อโทรมกาย

00:00:37.500 --> 00:00:40.404
กระเด้งกระดอนใหญ่เลย

00:00:40.404 --> 00:00:44.208
แล้วในที่สุดก็ชนโครมเข้าที่ประตูบ้านคุณ

00:00:44.208 --> 00:00:48.127
จักรยานกระเด็นเกลื่อนกลาด ล้อหลุดกลิ้งผ่านคุณไป

00:00:48.127 --> 00:00:51.958
ซี่ล้อกระจายไปทั่ว

00:00:51.958 --> 00:00:55.183
ทีนี้ลองก้าวข้ามธรณีประตูของคุณ

00:00:55.183 --> 00:00:58.023
เข้าไปสู่ห้องโถง ทางเดิน หรืออะไรก็ตามที่อยู่อีกฟาก

00:00:58.023 --> 00:01:01.929
ลองพิจารณาลำแสง

00:01:01.929 --> 00:01:07.606
ที่สาดส่องมายังเจ้าตัวคุกกี้ มอนสเตอร์

00:01:07.606 --> 00:01:10.792
คุกกี้ มอนสเตอร์โบกมือให้คุณ

00:01:13.496 --> 00:01:15.304
จากบนหลังม้าสีแทนที่เขานั่งอยู่

00:01:13.496 --> 00:01:15.304
มันเป็นม้าพูดได้

00:01:15.304 --> 00:01:19.837
ขนสีฟ้าของเขาปลิวมาโดนจมูกของคุณจนรู้สึกจั๊กจี้

00:01:19.837 --> 00:01:24.114
คุณได้กลิ่นคุกกี้ข้าวโอ๊ตกับลูกเกด
ที่เขากำลังจะเขมือบเข้าปาก

00:01:24.114 --> 00:01:27.921
เดินผ่านเขาไปทางห้องนั่งเล่นของคุณ

00:01:27.921 --> 00:01:30.958
ในห้องนั่งเล่น ใช้จินตนาการให้เต็มที่

00:01:30.958 --> 00:01:33.770
จนคุณเห็นบริตนี่ย์ สเปียส์

00:01:33.770 --> 00:01:39.265
เธอนุ่งน้อยห่มน้อย กำลังเต้นอยู่บนโต๊ะกาแฟของคุณ

00:01:39.265 --> 00:01:41.809
และร้องเพลง "Hit Me Baby One More Time"

00:01:41.809 --> 00:01:44.731
ทีนี้ตามผมมาในครัวของคุณ

00:01:44.731 --> 00:01:49.031
ในครัวของคุณ ตอนนี้มีถนนปูอิฐสีเหลืองพาดผ่าน

00:01:49.031 --> 00:01:52.725
อะไรบางอย่างกำลังเดินออกจากเตาอบมาหาคุณ

00:01:52.725 --> 00:01:54.792
โดโรธี มนุษย์สังกะสี

00:01:54.792 --> 00:01:57.173
หุ่นไล่กา และสิงโตจากเรื่องพ่อมดออสซ์

00:01:57.173 --> 00:02:00.000
กำลังจับมือกันกึ่งเดินกึ่งกระโดดตรงมาหาคุณ

00:02:00.000 --> 00:02:04.333
โอเคครับ ลืมตาได้

00:02:04.333 --> 00:02:07.792
ผมอยากเล่าให้คุณฟัง เรื่องการแข่งขันประหลาดๆ

00:02:07.792 --> 00:02:10.875
ที่จัดขึ้นทุกฤดูใบไม้ผลิในเมืองนิวยอร์ก

00:02:10.875 --> 00:02:14.362
งานนี้เรียกว่า การชิงแชมป์นักจำแห่งสหรัฐอเมริกา
(United States Memory Championship)

00:02:14.362 --> 00:02:17.260
ผมไปทำข่าวการแข่งขันนี้เมื่อสองสามปีก่อน

00:02:17.260 --> 00:02:19.457
ในฐานะผู้สื่อข่าวสายวิทยาศาสตร์

00:02:19.457 --> 00:02:21.792
โดยคาดหวังว่า งานนี้คงน่าตื่นเต้น

00:02:21.792 --> 00:02:24.621
เหมือนการแข่งซุเปอร์โบวล์ของนักปราชญ์ขั้นเทพ

00:02:24.621 --> 00:02:28.130
ปรากฏว่า คนเหล่านี้ คือผู้ชายกลุ่มใหญ่ กับผู้หญิงไม่กี่คน

00:02:28.130 --> 00:02:32.869
ที่มีความหลากหลายสูงมาก 
ทั้งเรื่องอายุ และระดับการรักษาสุขอนามัย

00:02:32.869 --> 00:02:35.150
(เสียงหัวเราะ)

00:02:35.150 --> 00:02:39.359
พวกเขาจำตัวเลขสุ่มนับร้อยๆ ตัว

00:02:39.359 --> 00:02:40.771
หลังจากมองดูแค่ครั้งเดียว

00:02:40.771 --> 00:02:45.133
พวกเขาจำชื่อคนแปลกหน้าจำนวนไม่รู้กี่โหลต่อกี่โหล

00:02:45.133 --> 00:02:48.571
จำบทกวีทั้งบทภายในสองสามนาที

00:02:48.571 --> 00:02:50.750
พวกเขาแข่งกันเพื่อดูว่าใครจะสามารถ

00:02:50.750 --> 00:02:54.750
จำลำดับของไพ่ในกองที่สับแล้วได้เร็วที่สุด

00:02:54.750 --> 00:02:56.594
ผมแบบ... โอ้ นี่มันเหลือเชื่อ

00:02:56.594 --> 00:02:59.750
คนพวกนี้ต้องเป็นมนุษย์ประหลาดแน่ๆ

00:02:59.750 --> 00:03:03.375
แล้วผมก็เริ่มคุยกับผู้เข้าแข่งขันสองสามคน

00:03:03.375 --> 00:03:04.750
ชายคนนี้ชื่อเอ็ด คุก

00:03:04.750 --> 00:03:06.317
มาจากอังกฤษ

00:03:06.317 --> 00:03:08.283
เขาเป็นหนึ่งในคนที่ฝึกฝนความจำมาดีที่สุด

00:03:08.283 --> 00:03:12.048
ผมถามเขาว่า "เอ็ด คุณรู้ตัวเมื่อไหร่

00:03:12.048 --> 00:03:14.556
ว่าคุณเป็นนักปราชญ์ขั้นเทพ?"

00:03:14.556 --> 00:03:17.320
เอ็ดตอบมาว่า "ผมไม่ใช่นักปราชญ์ขั้นเทพ

00:03:17.320 --> 00:03:19.896
ที่จริงผมมีความจำดีปานกลางเท่านั้นแหละ

00:03:19.896 --> 00:03:21.568
ทุกคนที่มาแข่งในงานนี้

00:03:21.568 --> 00:03:24.829
จะพูดเหมือนกันหมด ว่าเขาความจำดีปานกลาง

00:03:24.829 --> 00:03:26.708
แต่เราทุกคนล้วนฝึกฝนตัวเอง

00:03:26.708 --> 00:03:30.929
ให้สามารถจำได้ดีอย่างน่าอัศจรรย์

00:03:30.929 --> 00:03:32.987
โดยใช้เทคนิคโบราณ

00:03:32.987 --> 00:03:36.535
ที่ถูกคิดค้นขึ้นมาในประเทศกรีซเมื่อ 2,500 ปีก่อน

00:03:36.535 --> 00:03:39.667
เทคนิคเดียวกับที่ซิเซโรใช้

00:03:39.667 --> 00:03:41.527
ในการจดจำปาฐกถาที่เขาจะพูด

00:03:41.527 --> 00:03:45.721
และที่นักวิชาการในยุคกลาง
ใช้เพื่อช่วยจำหนังสือทั้งเล่ม

00:03:45.721 --> 00:03:49.437
ผมได้ฟังก็แบบ "โว้ว ทำไมผมไม่เคยได้ยิน
เรื่องนี้มาก่อนเลยเนี่ย?"

00:03:49.437 --> 00:03:52.156
แล้วเราก็ออกมายืนกันหน้าหอประชุมที่ใช้จัดการแข่งขัน

00:03:52.156 --> 00:03:55.833
แล้วเอ็ด ชายนิสัยดี ฉลาดหลักแหลม

00:03:55.833 --> 00:03:58.898
แต่ท่าทางประหลาด จากประเทศอังกฤษ

00:03:58.898 --> 00:04:03.333
พูดกับผมว่า "โจช คุณเป็นนักข่าวอเมริกัน

00:04:03.333 --> 00:04:05.439
คุณสนิทกับบริตนีย์ สเปียส์ไหม?"

00:04:05.439 --> 00:04:10.252
ผมแบบ "อะไรนะ? ไม่อ่ะ ทำไมเหรอ?"

00:04:10.252 --> 00:04:13.333
"เพราะผมอยากจะสอนบริตนีย์ สเปียส์

00:04:13.333 --> 00:04:15.962
ให้จำลำดับของไพ่ในกองที่สับแล้ว

00:04:15.962 --> 00:04:18.208
ออกโทรทัศน์ในอเมริกา

00:04:18.208 --> 00:04:21.479
เพื่อพิสูจน์ให้โลกเห็นว่าใครๆ ก็ทำอย่างนี้ได้"

00:04:21.479 --> 00:04:25.893
(เสียงหัวเราะ)

00:04:25.893 --> 00:04:29.383
ผมเลยบอกว่า "เอ่อ ผมไม่ใช่บริตนีย์ สเปียส์

00:04:29.383 --> 00:04:32.148
แต่คุณจะลองสอนผมดูก็ได้นะ

00:04:32.148 --> 00:04:34.583
คือ คุณต้องลองกับใครสักคนก่อน ใช่ไหมล่ะ?"

00:04:34.583 --> 00:04:38.375
และนั่นคือจุดเริ่มต้นของการเดินทาง
ที่แสนประหลาดของผม

00:04:38.375 --> 00:04:41.279
กลายเป็นว่า ผมใช้เวลาส่วนใหญ่ในปีถัดมา

00:04:41.279 --> 00:04:43.375
ไม่เพียงแต่ฝึกฝนความจำของผม

00:04:43.375 --> 00:04:45.125
แต่ยังศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับความจำ

00:04:45.125 --> 00:04:47.231
เพื่อพยายามเข้าใจว่ามันทำงานอย่างไร

00:04:47.231 --> 00:04:49.502
ทำไมบางครั้งมันจึงทำงานได้ไม่ดี

00:04:49.502 --> 00:04:51.987
และมันมีศักยภาพแค่ไหน

00:04:51.987 --> 00:04:54.293
ผมพบคนที่น่าสนใจสุดๆ มากมาย

00:04:54.293 --> 00:04:56.075
ผู้ชายคนนี้ชื่อว่า อี.พี.

00:04:56.075 --> 00:04:58.583
เขาเป็นโรคความจำเสื่อม

00:04:58.583 --> 00:05:01.292
และน่าจะเป็นคนที่ความแย่ที่สุดในโลก

00:05:01.292 --> 00:05:02.952
ความจำของเขาแย่มาก

00:05:02.952 --> 00:05:05.702
ถึงขั้นที่เขาจำไม่ได้ว่าเขามีปัญหาเรื่องความจำ

00:05:05.702 --> 00:05:07.589
ซึ่งน่าทึ่งมาก

00:05:07.589 --> 00:05:09.304
ชีวิตของเขาน่าเศร้าอย่างเหลือเชื่อ

00:05:09.304 --> 00:05:11.292
แต่เขาก็เป็นหน้าต่างที่ทำให้เราเห็น

00:05:11.292 --> 00:05:15.102
ว่าความทรงจำสำคัญกับความเป็นตัวตนของเราแค่ไหน

00:05:15.102 --> 00:05:18.140
ในขั้วตรงกันข้าม ผมพบผู้ชายคนนี้

00:05:18.140 --> 00:05:19.877
นี่คือคิม พีค (Kim Peek)

00:05:19.877 --> 00:05:23.364
เขาคือที่มาของตัวละครที่รับบท
โดยดัสติน ฮอฟแมนในเรื่อง Rain Man

00:05:23.364 --> 00:05:26.046
บ่ายวันหนึ่ง 
เรานั่งจำชื่อในสมุดโทรศัพท์อยู่ด้วยกัน

00:05:26.046 --> 00:05:29.683
ที่ห้องสมุดสาธารณะ เมืองซอลท์ เลค ซิตี้

00:05:29.683 --> 00:05:32.770
สนุกมากเลยนะ

00:05:32.770 --> 00:05:35.727
(เสียงหัวเราะ)

00:05:35.727 --> 00:05:39.157
แล้วผมก็ย้อนไปอ่านหนังสือโบราณต่างๆ
เกี่ยวกับความทรงจำ

00:05:39.157 --> 00:05:42.990
หนังสือพวกนี้เขียนขึ้นมานานกว่า 2,000 ปีที่แล้ว

00:05:42.990 --> 00:05:44.896
ในภาษาละติน ตั้งแต่ยุคโบราณ

00:05:44.896 --> 00:05:47.233
และต่อมาในยุคกลาง

00:05:47.233 --> 00:05:49.796
ผมได้เรียนรู้อะไรๆ ที่น่าสนใจมากมาย

00:05:49.796 --> 00:05:53.038
เรื่องน่าสนใจเรื่องหนึ่งที่ผมได้รู้คือ

00:05:53.038 --> 00:05:55.514
สมัยก่อนนี้

00:05:55.514 --> 00:06:01.286
การมีความจำที่ได้รับการฝึกฝน ขัดเกลา และปลูกฝังอย่างดี

00:06:01.286 --> 00:06:06.314
ไม่ใช่เรื่องแปลกอย่างที่ทุกวันนี้เรารู้สึกกัน

00:06:06.314 --> 00:06:11.071
สมัยก่อน คนเราทุ่มเทฝึกฝนความจำ

00:06:11.071 --> 00:06:16.096
เพียรพยายามพัฒนาจิตของตน

00:06:16.096 --> 00:06:18.219
ไม่กี่พันปีมานี้เอง

00:06:18.219 --> 00:06:20.965
ที่เราเริ่มพัฒนาเทคโนโลยีหลากหลาย

00:06:20.965 --> 00:06:23.375
ตั้งแต่ตัวอักษรไปถึงม้วนกระดาษ

00:06:23.375 --> 00:06:25.694
หนังสือที่เขียนด้วยลายมือ แท่นพิมพ์ ภาพถ่าย

00:06:25.694 --> 00:06:27.608
คอมพิวเตอร์ และสมาร์ทโฟน

00:06:27.608 --> 00:06:30.540
ซึ่งทำให้มันง่ายขึ้นเรื่อยๆ

00:06:30.540 --> 00:06:33.125
ที่จะเก็บความจำไว้นอกสมอง

00:06:33.125 --> 00:06:35.367
และยกสิ่งที่เป็นความสามารถ

00:06:35.367 --> 00:06:39.080
ขั้นพื้นฐานของมนุษย์ข้อนี้
ให้เทคโนโลยีทำแทน

00:06:39.080 --> 00:06:42.679
เทคโนโลยีเหล่านี้ทำให้โลกสมัยใหม่เกิดขึ้นได้

00:06:42.679 --> 00:06:44.477
แต่มันก็เปลี่ยนแปลงเราไปด้วย

00:06:44.477 --> 00:06:46.227
มันเปลี่ยนเราในแง่วัฒนธรรม

00:06:46.227 --> 00:06:49.761
และผมว่า มันเปลี่ยนกระบวนการคิดเราด้วย

00:06:49.761 --> 00:06:52.327
เมื่อเราไม่จำเป็นต้องจำอะไรมากมายนัก

00:06:52.327 --> 00:06:55.444
บางทีก็ดูเหมือนเราลืมวิธีจำไป

00:06:55.444 --> 00:06:57.183
ที่สุดท้ายบนโลกนี้

00:06:57.183 --> 00:07:00.287
ที่คุณจะยังได้เห็นคนที่หลงใหล

00:07:00.287 --> 00:07:03.529
เรื่องการฝึกฝน ขัดเกลา และปลูกฝังความจำ

00:07:03.529 --> 00:07:06.288
ก็คือที่การแข่งขันความจำนี่แหละ

00:07:06.288 --> 00:07:07.604
ที่จริงงานนี้ไม่ใช่งานเดียว

00:07:07.604 --> 00:07:09.929
มีการแข่งขันแบบนี้อยู่ทั่วโลก

00:07:09.929 --> 00:07:14.087
ผมทึ่งกับคนพวกนี้ และอยากรู้ว่าเขาทำได้อย่างไร

00:07:14.087 --> 00:07:18.806
สองสามปีที่แล้ว นักวิจัยกลุ่มหนึ่งที่ 
University College กรุงลอนดอน

00:07:18.806 --> 00:07:21.583
พาแชมป์ความจำหลายคนมาที่แล็บ

00:07:21.583 --> 00:07:23.089
พวกเราอยากรู้ว่า

00:07:23.089 --> 00:07:24.456
สมองของคนพวกนี้แตกต่าง

00:07:24.456 --> 00:07:28.898
จากคนทั่วไปอย่างเราๆ 
ในแง่โครงสร้างหรือกายวิภาคหรือเปล่า?

00:07:28.898 --> 00:07:31.902
คำตอบคือ ไม่

00:07:31.902 --> 00:07:35.006
คนพวกนี้ฉลาดกว่าพวกเราหรือเปล่า?

00:07:35.006 --> 00:07:36.717
นักวิจัยให้พวกเขาทำแบบทดสอบทางปัญญามากมาย

00:07:36.717 --> 00:07:38.987
คำตอบคือ ก็ไม่ได้ฉลาดไปกว่ากันเท่าไหร่

00:07:38.987 --> 00:07:42.315
แต่มีความแตกต่างอย่างหนึ่งที่น่าสนใจ
และบอกอะไรเราได้เยอะมาก

00:07:42.315 --> 00:07:44.423
นั่นคือ ความแตกต่างในสมองของแชมป์นักจำ

00:07:44.423 --> 00:07:46.990
กับกลุ่มควบคุมที่นำมาเปรียบเทียบ

00:07:46.990 --> 00:07:49.667
เมื่อนำคนสองกลุ่มนี้ไปเข้าเครื่อง fMRI

00:07:49.667 --> 00:07:51.711
สแกนสมองด้วยคลื่นแม่เหล็ก

00:07:51.711 --> 00:07:56.717
ขณะที่พวกเขาจดจำตัวเลข ใบหน้าคน และรูปผลึกหิมะ

00:07:56.717 --> 00:07:59.033
นักวิจัยพบว่า สมองของแชมป์นักจำ

00:07:59.033 --> 00:08:01.277
มีการทำงานในจุดที่แตกต่าง

00:08:01.277 --> 00:08:03.288
จากคนทั่วไป

00:08:03.288 --> 00:08:06.573
ดูเหมือนว่าแชมป์นักจำจะใช้สมอง

00:08:06.573 --> 00:08:10.790
ส่วนที่ใช้ในการจำภาพพื้นที่และการนำทาง

00:08:10.790 --> 00:08:17.033
ทำไมล่ะ? แล้วเราจะเรียนรู้อะไรจากข้อค้นพบนี้ได้ไหม?

00:08:17.033 --> 00:08:21.233
การแข่งขันชิงแชมป์ความจำนั้น

00:08:21.233 --> 00:08:24.081
ก็เหมือนการแข่งขันสร้างและสะสมอาวุธ

00:08:24.081 --> 00:08:27.125
ทุกๆ ปี ใครคนหนึ่งจะคิดค้นวิธีใหม่

00:08:27.125 --> 00:08:29.813
เพื่อให้จำได้มากขึ้นและเร็วขึ้น

00:08:29.813 --> 00:08:31.652
แล้วคนอื่นที่เหลือก็ต้องพยายามตีตื้น

00:08:31.652 --> 00:08:33.500
นี่คือเพื่อนของผม ชื่อ เบน พริดมอร์

00:08:33.500 --> 00:08:35.250
นักจำแชมป์โลกสามสมัย

00:08:35.250 --> 00:08:37.083
บนโต๊ะตรงหน้าเขา

00:08:37.083 --> 00:08:40.777
มีไพ่ที่สับแล้ว 36 สำรับ

00:08:40.777 --> 00:08:43.525
ที่เขาต้องพยายามจำให้ได้ภายในหนึ่งชั่วโมง

00:08:43.525 --> 00:08:47.881
โดยใช้เทคนิคที่เขาคิดค้นขึ้นและฝึกฝนจนชำนาญ

00:08:47.881 --> 00:08:49.792
เขาใช้เทคนิคคล้ายกันนี้

00:08:49.792 --> 00:08:52.234
จำลำดับที่ถูกต้องทั้งหมด

00:08:52.234 --> 00:08:58.042
ของตัวเลขฐานสองที่สุ่มขึ้นมา 4,140 ตัว

00:08:58.042 --> 00:09:00.944
ภายในครึ่งชั่วโมง

00:09:00.944 --> 00:09:02.875
ใช่ครับ

00:09:02.875 --> 00:09:06.423
และแม้จะมีวิธีแตกต่างหลากหลาย

00:09:06.423 --> 00:09:10.000
ในการจำสิ่งต่างๆ ในการแข่งขันนี้

00:09:10.000 --> 00:09:12.892
ทุกอย่าง ทุกเทคนิคที่ใช้กัน

00:09:12.892 --> 00:09:15.500
ที่สุดแล้วก็มาจากแนวคิด

00:09:15.500 --> 00:09:19.148
ที่นักจิตวิทยาเรียกว่า การเข้ารหัสอย่างละเอียดลึกซึ้ง

00:09:19.148 --> 00:09:21.829
ซึ่งอธิบายได้ด้วยตัวอย่างเก๋ๆ

00:09:21.829 --> 00:09:23.875
ที่เรียกว่า ปฏิทรรศน์ เรื่อง Baker กับ baker

00:09:23.875 --> 00:09:25.437
มันเป็นอย่างนี้ครับ

00:09:25.437 --> 00:09:28.333
ถ้าผมบอกให้คนสองคนจำคำคำเดียวกัน

00:09:28.333 --> 00:09:29.900
ผมบอกคุณว่า

00:09:29.900 --> 00:09:33.527
"ให้จำว่ามีผู้ชายคนหนึ่งชื่อ เบเกอร์ (Baker)"

00:09:33.527 --> 00:09:35.033
นั่นคือชื่อเขา

00:09:35.033 --> 00:09:40.819
แล้วผมบอกคุณว่า "ให้จำว่ามีผู้ชายคนหนึ่ง
มีอาชีพเป็น เบเกอร์ (baker) หรือ คนทำขนมปัง"

00:09:40.819 --> 00:09:44.061
เมื่อเวลาผ่านไป ผมกลับมาถามคุณใหม่

00:09:44.061 --> 00:09:47.100
ผมถามว่า "คุณจำคำนั้นได้ไหม

00:09:47.100 --> 00:09:48.477
ที่ผมบอกคุณสักพักก่อนหน้านี้?

00:09:48.477 --> 00:09:50.275
คุณจำได้ไหมว่าคำนั้นคืออะไร?"

00:09:50.275 --> 00:09:53.542
คนที่ผมบอกว่า ผู้ชายคนนี้ชื่อเบเกอร์ (Baker)

00:09:53.542 --> 00:09:55.861
จำคำว่าเบเกอร์ (Baker) ไม่ค่อยได้

00:09:55.861 --> 00:09:59.712
เมื่อเทียบกับคนที่ผมบอกว่า 
เขาทำงานเป็นเบเกอร์ (baker) หรือคนทำขนมปัง

00:09:59.712 --> 00:10:02.791
คำคำเดียวกัน แต่คนจำได้มากน้อยต่างกัน แปลกไหมครับ

00:10:02.791 --> 00:10:04.768
มันเกิดอะไรขึ้น?

00:10:04.768 --> 00:10:09.804
นั่นเพราะชื่อเบเกอร์ (Baker)
ไม่ได้มีความหมายอะไรกับคุณ

00:10:09.804 --> 00:10:12.095
มันไม่ได้เชื่อมโยง

00:10:12.095 --> 00:10:15.333
กับความทรงจำอื่นใดในหัวคุณเลย

00:10:15.333 --> 00:10:17.223
แต่สามัญนาม คำว่าเบเกอร์ (baker)

00:10:17.223 --> 00:10:19.094
เรารู้ว่ามันหมายถึงคนทำขนมปัง

00:10:19.094 --> 00:10:21.123
ที่ใส่หมวกตลกๆ สีขาว

00:10:21.123 --> 00:10:22.750
มีแป้งเลอะมือ

00:10:22.750 --> 00:10:24.825
มีกลิ่นขนมอบหอมๆ ติดตัวมาเวลากลับบ้าน

00:10:24.825 --> 00:10:26.952
หรือเราอาจจะรู้จักคนทำขนมปังสักคน

00:10:26.952 --> 00:10:28.363
และเมื่อเราได้ยินคำนี้ครั้งแรก

00:10:28.363 --> 00:10:31.208
เราก็สร้างความเชื่อมโยงเหล่านี้ขึ้น

00:10:31.208 --> 00:10:35.279
ซึ่งทำให้ในวันหน้าเราดึงความจำเรื่องนี้ขึ้นมาได้ง่ายกว่า

00:10:35.279 --> 00:10:38.237
ศาสตร์และศิลป์ของสิ่งที่เกิดขึ้น

00:10:38.237 --> 00:10:40.352
ในการแข่งขันชิงแชมป์นักจำ

00:10:40.352 --> 00:10:43.579
และการจำสิ่งต่างๆ ในชีวิตประจำวัน

00:10:43.579 --> 00:10:47.565
ก็คือการหาทางแปรรูปคำว่าเบเกอร์ (Baker) ที่เป็นชื่อคน

00:10:47.565 --> 00:10:49.561
ให้เป็นเบเกอร์ (baker) ที่แปลว่าคนทำขนมปัง

00:10:49.561 --> 00:10:52.948
เพื่อนำข้อมูลที่ขาดบริบท

00:10:52.948 --> 00:10:55.254
ความสำคัญ หรือความหมาย

00:10:55.254 --> 00:10:56.804
แล้วแปรรูปในทางใดทางหนึ่ง

00:10:56.804 --> 00:10:58.979
ให้มันมีความหมายขึ้นมา

00:10:58.979 --> 00:11:03.764
ในบริบทของสิ่งอื่นที่คุณมีอยู่ในหัว

00:11:03.764 --> 00:11:07.498
หนึ่งในเทคนิคอันปราณีตสำหรับช่วยจำนี้

00:11:07.498 --> 00:11:11.417
มีอายุราว 2,500 ปี ย้อนไปในสมัยกรีกโบราณ

00:11:11.417 --> 00:11:13.395
โดยมีชื่อเรียกว่า วังแห่งความจำ

00:11:13.395 --> 00:11:16.820
มีเรื่องเล่าถึงที่มาของเทคนิคนี้ว่า

00:11:16.820 --> 00:11:19.792
กวีคนหนึ่ง ชื่อไซโมนิดิส

00:11:19.792 --> 00:11:21.698
ได้ไปงานเลี้ยงงานหนึ่ง

00:11:21.698 --> 00:11:23.946
เราถูกว่าจ้างให้ไปขับกล่อมแขกผู้มีเกียรติ

00:11:23.946 --> 00:11:26.958
เพราะสมัยก่อน ถ้าคุณอยากจัดปาร์ตี้มันส์สุดเหวี่ยง

00:11:26.958 --> 00:11:30.170
คุณไม่จ้างดีเจหรอก คุณต้องจ้างกวี

00:11:30.170 --> 00:11:35.040
ไซโมนิดิสยืนขึ้น ร่ายบทกวีปากเปล่าจากความจำ 
เสร็จแล้วก็เดินออกไปจากประตู

00:11:35.040 --> 00:11:40.152
ทันใดนั้น ห้องโถงที่จัดงานเลี้ยงก็ถล่มลงมา

00:11:40.152 --> 00:11:42.833
ทุกคนในงานเสียชีวิตหมด

00:11:42.833 --> 00:11:45.398
ซากปรักหักพังไม่เพียงคร่าชีวิตทุกคนเท่านั้น

00:11:45.398 --> 00:11:49.262
แต่ยังทำลายศพจนเละเกินกว่าจะจำได้ว่าใครเป็นใคร

00:11:49.262 --> 00:11:51.583
ไม่มีใครบอกได้ ว่ามีใครอยู่ในนั้นบ้าง

00:11:51.583 --> 00:11:54.754
ไม่มีใครบอกได้ว่าใครนั่งอยู่ตรงไหน

00:11:54.754 --> 00:11:56.993
ญาติก็ไม่สามารถนำศพไปฝังให้เรียบร้อยได้

00:11:56.993 --> 00:12:00.836
เป็นโศกนาฏกรรมซ้ำซ้อนจริงๆ

00:12:00.836 --> 00:12:03.540
ไซโมนิดิสยืนอยู่ข้างนอก

00:12:03.540 --> 00:12:05.671
เป็นผู้รอดชีวิตคนเดียว ท่ามกลางซากปรักหักพัง

00:12:05.671 --> 00:12:09.307
เขาหลับตาลง แล้วก็ตระหนักว่า

00:12:09.307 --> 00:12:11.845
ภาพในความทรงจำของเขา

00:12:11.845 --> 00:12:16.990
มองเห็นว่าแขกแต่ละคนนั่งอยู่ตรงไหนในงานเลี้ยง

00:12:16.990 --> 00:12:19.333
แล้วเขาก็จูงมือญาติของผู้เสียชีวิต

00:12:19.333 --> 00:12:23.391
พาไปหาศพของคนที่เขารัก ท่ามกลางซากปรักหักพัง

00:12:23.391 --> 00:12:26.655
สิ่งที่ไซโมนิดิสค้นพบในขณะนั้น

00:12:26.655 --> 00:12:30.088
คือสิ่งที่ผมคิดว่าเราล้วนรู้อยู่ลึกๆ ในใจอยู่แล้ว

00:12:30.088 --> 00:12:32.500
นั่นคือ แม้ว่าเราจะความจำแย่

00:12:32.500 --> 00:12:35.394
เมื่อให้จำชื่อคนและหมายเลขโทรศัพท์

00:12:35.394 --> 00:12:38.052
และคำอธิบายวิธีการต่างๆ จากเพื่อนร่วมงานให้ครบถ้วน

00:12:38.052 --> 00:12:43.542
แต่เรามีความจำด้านภาพและสถานที่ที่ยอดเยี่ยมมาก

00:12:43.542 --> 00:12:47.138
ถ้าผมให้คุณนึกถึงคำ 10 คำแรก

00:12:47.138 --> 00:12:49.602
ในเรื่องไซโมนิดิสที่ผมเพิ่งเล่าไป

00:12:49.602 --> 00:12:52.090
คุณคงนึกไม่ค่อยออกหรอก

00:12:52.090 --> 00:12:54.404
แต่ผมพนันได้เลยว่า

00:12:54.404 --> 00:12:57.087
ถ้าผมให้คุณนึก

00:12:57.087 --> 00:13:01.643
ว่าใครกำลังนั่งอยู่บนหลังม้าสีแทน

00:13:01.643 --> 00:13:03.641
ในห้องโถงที่บ้านคุณ

00:13:03.641 --> 00:13:05.966
คุณจะมองเห็นภาพทันที

00:13:05.966 --> 00:13:08.496
หลักการเบื้องหลังเทคนิควังแห่งความจำ

00:13:08.496 --> 00:13:13.129
ก็คือการจินตนาการภาพอาคารแห่งหนึ่งไว้ในใจ

00:13:13.129 --> 00:13:14.875
แล้วเอาภาพต่างๆ

00:13:14.875 --> 00:13:17.083
ของสิ่งที่คุณต้องการจำใส่เข้าไป

00:13:17.083 --> 00:13:20.412
ยิ่งเป็นภาพที่บ้าบอ แปลก ประหลาด

00:13:20.412 --> 00:13:24.012
ตลก เซ็กซี่ มีกลิ่นฉุนเฉียวมากเท่าไหร่

00:13:24.012 --> 00:13:26.887
มันก็ยิ่งลืมไม่ลงมากเท่านั้น

00:13:26.887 --> 00:13:29.721
คำแนะนำนี้มีมานานกว่า 2,000 ปีแล้ว

00:13:29.721 --> 00:13:32.506
ย้อนไปถึงหนังสือโบราณภาษาละตินที่ว่าด้วยความจำ

00:13:32.506 --> 00:13:34.335
เอาล่ะ แล้วเทคนิคนี้มันทำงานอย่างไร?

00:13:34.335 --> 00:13:36.875
สมมติว่าคุณได้รับเชิญ

00:13:36.875 --> 00:13:40.681
ให้มายืนบนเวที TED แห่งนี้เพื่อกล่าวปาฐกถา

00:13:40.681 --> 00:13:43.215
คุณอยากพูดจากความจำของคุณ ไม่ใช่โพย

00:13:43.215 --> 00:13:48.260
และจะพูดอย่างที่ซิเซโรน่าจะทำ

00:13:48.260 --> 00:13:52.919
ถ้าเขาได้รับเชิญไปพูดที่ TEDx Rome เมื่อ 2,000 ปีก่อน

00:13:52.919 --> 00:13:55.177
สิ่งที่คุณอาจจะทำ

00:13:55.177 --> 00:14:00.396
คือจินตนาการตัวคุณเองอยู่ที่ประตูหน้าบ้านของคุณ

00:14:00.396 --> 00:14:02.438
แล้วนึกถึงภาพอะไรที่

00:14:02.438 --> 00:14:05.946
บ้าสุดๆ ตลกสุดๆ หรือจำได้ติดตาไม่ลืม

00:14:05.946 --> 00:14:08.929
เพื่อใช้เตือนให้คุณจำได้ว่า สิ่งแรกที่คุณอยากพูดถึง

00:14:08.929 --> 00:14:11.721
คือการแข่งขันที่แปลกประหลาดสุดๆ

00:14:11.721 --> 00:14:14.554
แล้วคุณก็เดินเข้าไปในบ้าน

00:14:14.554 --> 00:14:17.406
เห็นเจ้าปีศาจคุกกี้ มอนสเตอร์

00:14:17.406 --> 00:14:19.293
อยู่บนหลังม้าชื่อมิสเตอร์ เอ็ด

00:14:19.293 --> 00:14:20.562
เพื่อเตือนให้คุณจำได้

00:14:20.562 --> 00:14:23.736
ว่าคุณอยากพูดถึงเพื่อนของคุณชื่อเอ็ด คุก

00:14:23.736 --> 00:14:26.400
แล้วคุณก็เห็นภาพบริทนีย์ สเปียร์ส

00:14:26.400 --> 00:14:29.212
ที่ทำให้คุณจำตัวอย่างขำๆ ที่คุณอยากเล่าได้

00:14:29.212 --> 00:14:30.884
คุณเดินเข้าไปในครัว

00:14:30.884 --> 00:14:32.729
และหัวข้อที่สี่ที่คุณจะพูดคือ

00:14:32.729 --> 00:14:35.667
การเดินทางที่แปลกประหลาดที่คุณผ่านมาเป็นเวลาหนึ่งปี

00:14:35.667 --> 00:14:40.631
โดยมีเพื่อนๆ ของคุณคอยช่วยให้คุณจำสิ่งเหล่านี้ได้

00:14:40.631 --> 00:14:44.850
นี่คือวิธีที่นักพูดชาวโรมันจดจำปาฐกถาของเขา

00:14:44.850 --> 00:14:48.244
ไม่ใช่จำคำต่อคำ ซึ่งจะทำให้คุณสับสน

00:14:48.244 --> 00:14:50.656
แต่จำใจความสำคัญเป็นรายหัวข้อ (topic)

00:14:50.656 --> 00:14:53.563
ที่จริง คำว่า ประโยคใจความสำคัญ (Topic sentence)

00:14:53.563 --> 00:14:56.863
นั้นมาจากรากศัพท์ภาษากรีกว่า "topos"

00:14:56.863 --> 00:14:58.583
ซึ่งแปลว่า สถานที่

00:14:58.583 --> 00:15:00.150
นั่นเป็นเบาะแสที่ชี้ว่า

00:15:00.150 --> 00:15:02.470
เมื่อก่อนคนเราคิดถึงสุนทรพจน์และวาทศิลป์

00:15:02.470 --> 00:15:04.708
โดยใช้ถ้อยคำที่เกี่ยวกับสถานที่

00:15:04.708 --> 00:15:06.645
วลีที่ว่า "in the first place" ที่แปลว่า ตั้งแต่แรก

00:15:06.645 --> 00:15:10.068
ก็หมายถึงจุดแรกในวังแห่งความจำของเรา

00:15:10.068 --> 00:15:12.048
ผมคิดว่าเรื่องนี้น่าสนใจมาก

00:15:12.048 --> 00:15:13.948
และผมก็หลงใหลเรื่องนี้มาก

00:15:13.948 --> 00:15:16.696
ผมไปงานแข่งขันความจำแบบนี้อีกสองสามที่

00:15:16.696 --> 00:15:19.257
แล้วก็เกิดความคิดว่าผมน่าจะเขียนบทความ
ที่ยาวกว่าเดิม

00:15:19.257 --> 00:15:22.550
เกี่ยวกับวัฒนธรรมกลุ่มย่อย
ของนักแข่งขันชิงแชมป์ความจำ

00:15:22.550 --> 00:15:24.577
แต่มันมีปัญหาอยู่อย่างหนึ่ง

00:15:24.577 --> 00:15:27.325
นั่นคือ การแข่งขันความจำ

00:15:27.325 --> 00:15:31.054
เป็นการแข่งขันที่น่าเบื่ออย่างแสนสาหัส

00:15:31.054 --> 00:15:33.660
(เสียงหัวเราะ)

00:15:33.660 --> 00:15:38.210
จริงๆ นะครับ มันเหมือนกับเอาคนจำนวนมาก
มานั่งทำข้อสอบเข้ามหาวิทยาลัย

00:15:38.210 --> 00:15:39.904
คือ เหตุการณ์ที่น่าตื่นตาตื่นใจสุดๆ แล้ว ก็คือ

00:15:39.904 --> 00:15:41.283
ตอนที่ใครสักคนเริ่มนวดขมับของเขา แค่นั้นแหละ

00:15:41.283 --> 00:15:44.321
แล้วผมเป็นนักข่าวนะ ผมต้องการเรื่องไปเขียนข่าว

00:15:44.321 --> 00:15:48.098
ผมรู้ว่ามีอะไรเกิดขึ้นเยอะแยะเหลือเชื่อ
ในหัวของคนเหล่านี้

00:15:48.098 --> 00:15:50.198
แต่ผมไม่สามารถเข้าถึงมันได้

00:15:50.198 --> 00:15:52.917
ผมจึงนึกขึ้นมาได้ว่า ถ้าผมจะเล่าเรื่องนี้

00:15:52.917 --> 00:15:55.667
ผมต้องลองสวมบทบาทเป็นคนเหล่านี้สักหน่อย

00:15:55.667 --> 00:15:59.248
ผมก็เลยเริ่มใช้เวลา 15 ถึง 20 นาที ทุกๆ เช้า

00:15:59.248 --> 00:16:02.083
ก่อนจะนั่งลงทำงานที่หนังสือพิมพ์นิวยอร์คไทม์

00:16:02.083 --> 00:16:04.604
พยายามจำอะไรสักอย่าง

00:16:04.604 --> 00:16:06.273
อาจจะเป็นบทกวี

00:16:06.273 --> 00:16:08.312
ชื่อคนจากหนังสือรุ่นเก่าๆ

00:16:08.312 --> 00:16:10.571
ที่ผมซื้อมาจากตลาดขายของมือสอง

00:16:10.571 --> 00:16:16.067
แล้วผมก็พบว่ามันสนุกอย่างไม่น่าเชื่อ

00:16:16.067 --> 00:16:18.145
ผมไม่เคยคาดคิดมาก่อนเลย

00:16:18.145 --> 00:16:21.508
มันสนุกเพราะจริงๆ มันไม่ใช่การฝึกความจำหรอก

00:16:21.508 --> 00:16:24.546
แต่เป็นการพยายามพัฒนาความสามารถ

00:16:24.546 --> 00:16:26.975
ในการสร้างสรรค์ จินตนาการ

00:16:26.975 --> 00:16:29.869
ภาพที่น่าขำ เซ็กซี่ ตลก

00:16:29.869 --> 00:16:33.994
และจำได้ไม่ลืมในใจของคุณ

00:16:33.994 --> 00:16:35.577
และผมก็สนุกไปกับมันมาก

00:16:35.577 --> 00:16:42.234
นี่คือภาพผมในชุดมาตรฐาน
สำหรับฝึกความจำสำหรับแข่งขัน

00:16:42.234 --> 00:16:44.200
นั่นคือที่อุดหูคู่หนึ่ง

00:16:44.200 --> 00:16:47.609
และแว่นตานิรภัยที่พ่นสีดำทั้งหมด

00:16:47.609 --> 00:16:50.282
เหลือแค่รูเล็กๆ สองรู

00:16:50.282 --> 00:16:55.608
เพราะสิ่งเบี่ยงเบนความสนใจเป็นศัตรูสำคัญ
ของนักแข่งขันชิงแชมป์ความจำ

00:16:55.608 --> 00:17:01.375
ในที่สุด ผมก็กลับไปที่การแข่งขันที่ผมเขียนถึงเมื่อปีก่อน

00:17:01.375 --> 00:17:03.481
และคิดว่าจะลงแข่งดู

00:17:03.481 --> 00:17:06.783
เพื่อทดลองทำข่าวแบบมีส่วนร่วม

00:17:06.783 --> 00:17:11.304
ผมหวังว่า มันน่าจะเป็นบทส่งท้ายเจ๋งๆ 
ให้งานวิจัยของผมครั้งนี้

00:17:11.304 --> 00:17:15.042
ปัญหาคือ การทดลองมันเลยเถิดไปไกล

00:17:15.042 --> 00:17:17.779
คือ ผมชนะการแข่งขัน

00:17:17.779 --> 00:17:20.882
ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่น่าจะเกิดขึ้น

00:17:20.882 --> 00:17:26.731
(เสียงปรบมือ)

00:17:26.731 --> 00:17:28.436
เอาล่ะ มันก็ดีนะครับ

00:17:28.436 --> 00:17:31.263
การที่เราสามารถจดจำปาฐกถา

00:17:31.263 --> 00:17:34.357
เบอร์โทรศัพท์ และรายการจ่ายตลาด

00:17:34.357 --> 00:17:37.133
แต่สิ่งเหล่านี้มันไม่ใช่สาระสำคัญ

00:17:37.133 --> 00:17:39.331
มันเป็นแค่เทคนิค

00:17:39.331 --> 00:17:41.333
หรือลูกเล่นพิเศษที่ได้ผล

00:17:41.333 --> 00:17:44.516
เพราะมันตั้งอยู่บนหลักการพื้นฐาน

00:17:44.516 --> 00:17:46.292
ของการทำงานของสมอง

00:17:46.292 --> 00:17:50.244
คุณไม่ต้องสร้างวังแห่งความจำ

00:17:50.244 --> 00:17:52.250
หรือจำไพ่ทั้งสำรับ

00:17:52.250 --> 00:17:54.263
เพื่อใช้ประโยชน์จากความเข้าใจ

00:17:54.263 --> 00:17:56.907
ว่าจิตใจของคุณทำงานอย่างไร

00:17:56.907 --> 00:17:58.700
เรามักพูดถึงคนที่ความจำเป็นเลิศ

00:17:58.700 --> 00:18:01.000
ราวกับว่ามันเป็นพรสวรรค์ที่ติดตัวมาแต่เกิด

00:18:01.000 --> 00:18:02.890
แต่มันไม่ใช่เลย

00:18:02.890 --> 00:18:06.658
ความจำที่เป็นเลิศนั้นมาจากการเรียนรู้

00:18:06.658 --> 00:18:10.127
ในระดับพื้นฐานที่สุด เราจะจำอะไรได้เมื่อเราใส่ใจ

00:18:10.127 --> 00:18:13.333
เราจำได้เมื่อเราเอาใจใส่อย่างลึกซึ้ง

00:18:13.333 --> 00:18:14.854
เราจำได้เมื่อเราสามารถ

00:18:14.854 --> 00:18:17.625
นำข้อมูลและประสบการณ์ที่มี

00:18:17.625 --> 00:18:19.731
มาพิจารณาว่ามันมีความหมายกับเราอย่างไร

00:18:19.731 --> 00:18:22.154
ทำไมมันจึงสำคัญ ทำไมมันจึงมีสีสันน่าสนใจ

00:18:22.169 --> 00:18:25.098
เมื่อเราสามารถแปรรูปมัน

00:18:25.098 --> 00:18:26.592
ให้มีความหมายขึ้นมา

00:18:26.592 --> 00:18:28.819
ในบริบทของสิ่งอื่นๆ ที่ล่องลอยอยู่ในหัวของเรา

00:18:28.819 --> 00:18:34.079
เมื่อเราสามารถเปลี่ยนคนชื่อ Bakers 
ให้เป็น bakers ที่แปลว่าคนทำขนมปัง

00:18:34.079 --> 00:18:36.505
วังแห่งความจำ เทคนิคช่วยจำพวกนี้

00:18:36.505 --> 00:18:38.375
มันเป็นแค่ทางลัด

00:18:38.375 --> 00:18:40.940
ที่จริง มันไม่ใช่ทางลัดด้วยซ้ำ

00:18:40.940 --> 00:18:44.343
มันได้ผล เพราะมันบังคับให้คุณใช้ความคิดมากขึ้น

00:18:44.343 --> 00:18:48.283
มันบังคับให้คุณคิด ประมวลผลข้อมูลอย่างลึกซึ้ง

00:18:48.283 --> 00:18:49.804
ให้คุณมีสติ สมาธิ

00:18:49.804 --> 00:18:54.032
ซึ่งพวกเราส่วนใหญ่ไม่ได้ฝึกฝนกันอยู่เป็นประจำ

00:18:54.032 --> 00:18:56.594
แต่ที่จริง มันไม่มีทางลัด

00:18:56.594 --> 00:18:59.450
นี่เป็นเทคนิคที่ทำให้สิ่งต่างๆ มันจำง่าย

00:18:59.450 --> 00:19:03.593
และผมคิดว่า ถ้าจะมีอะไรสักอย่าง
ที่ผมอยากทิ้งท้ายไว้ให้คุณคิด

00:19:03.593 --> 00:19:06.327
ก็คงเป็นสิ่งที่เรื่องราวของชายขื่อ อี พี

00:19:06.327 --> 00:19:10.125
ชายความจำเสื่อมที่จำไม่ได้ว่าตัวเองความจำเสื่อม

00:19:10.125 --> 00:19:11.615
ทิ้งท้ายไว้ให้ผมคิด

00:19:11.615 --> 00:19:13.713
นั่นคือความคิดที่ว่า

00:19:13.713 --> 00:19:18.750
ชีวิตของเราเป็นผลรวมของความทรงจำของเรา

00:19:18.750 --> 00:19:24.583
เราจะยอมสูญเสียความทรงจำไปมากแค่ไหน

00:19:24.583 --> 00:19:28.250
จากชีวิตของเราที่แสนสั้นอยู่แล้ว

00:19:28.250 --> 00:19:35.210
ด้วยการหมกมุ่นอยู่กับแบล็คเบอรี่หรือไอโฟน

00:19:35.210 --> 00:19:39.008
ด้วยการไม่เอาใจใส่คนที่นั่งอยู่ตรงหน้าเรา

00:19:39.008 --> 00:19:40.583
คนที่กำลังคุยกับเรา

00:19:40.583 --> 00:19:42.654
ด้วยความขี้เกียจจนไม่ยอมคิด

00:19:42.654 --> 00:19:46.344
พิจารณาอะไรให้ลึกซึ้ง

00:19:46.344 --> 00:19:48.788
ผมเรียนรู้มากับตัวเอง

00:19:48.788 --> 00:19:52.185
ว่ามีความสามารถในการจำอันเหลือเชื่อ

00:19:52.185 --> 00:19:54.188
ซ่อนอยู่ในตัวเราทุกคน

00:19:54.188 --> 00:19:57.585
ถ้าคุณอยากใช้ชีวิตที่น่าจดจำ

00:19:57.585 --> 00:19:59.971
คุณต้องเป็นคนที่

00:19:59.971 --> 00:20:02.937
ใส่ใจเสมอที่จะจดจำ

00:20:02.937 --> 00:20:04.706
ขอบคุณครับ

00:20:04.706 --> 00:20:07.796
(เสียงปรบมือ)