1
00:00:00,273 --> 00:00:04,679
Zamknijcie oczy.

2
00:00:04,679 --> 00:00:07,996
Wyobraźcie sobie, że stoicie

3
00:00:07,996 --> 00:00:11,123
przed drzwiami domu.

4
00:00:11,123 --> 00:00:14,792
Zauważcie kolor drzwi,

5
00:00:14,792 --> 00:00:18,788
materiał, z jakiego są wykonane.

6
00:00:18,788 --> 00:00:25,508
Teraz wyobraźcie sobie gołych grubasów na rowerach.

7
00:00:25,508 --> 00:00:28,708
Ścigają się nago na rowerach

8
00:00:28,708 --> 00:00:32,458
i jadą prosto na drzwi.

9
00:00:32,458 --> 00:00:34,408
Musicie to zobaczyć.

10
00:00:34,408 --> 00:00:37,500
Pedałują z całych sił, są spoceni,

11
00:00:37,500 --> 00:00:40,404
podskakują.

12
00:00:40,404 --> 00:00:44,208
Wpadają z impetem w drzwi wejściowe.

13
00:00:44,208 --> 00:00:48,127
Rowery rozlatują się, koła przetaczają się obok,

14
00:00:48,127 --> 00:00:51,958
szprychy lądują w dziwnych miejscach.

15
00:00:51,958 --> 00:00:55,183
Teraz przejdźcie przez próg

16
00:00:55,183 --> 00:00:58,023
do przedpokoju czy korytarza

17
00:00:58,023 --> 00:01:01,929
i zacznijcie delektować się światłem.

18
00:01:01,929 --> 00:01:07,606
Światło pada na Ciasteczkowego Potwora.

19
00:01:07,606 --> 00:01:10,792
Ciasteczkowy Potwór macha do was,

20
00:01:10,792 --> 00:01:13,496
siedząc na gniadym koniu.

21
00:01:13,496 --> 00:01:15,304
Ten koń mówi.

22
00:01:15,304 --> 00:01:19,837
Futerko Potwora łaskocze was po nosie.

23
00:01:19,837 --> 00:01:24,114
Zjada aromatyczne owsiane ciasteczko.

24
00:01:24,114 --> 00:01:27,921
Teraz omińcie go i przejdźcie do salonu.

25
00:01:27,921 --> 00:01:30,958
W salonie, największym wysiłkiem wyobraźni,

26
00:01:30,958 --> 00:01:33,770
zobaczcie Britney Spears.

27
00:01:33,770 --> 00:01:39,265
Jest skąpo ubrana, tańczy na stoliku do kawy

28
00:01:39,265 --> 00:01:41,809
i śpiewa "Hit Me Baby One More Time".

29
00:01:41,809 --> 00:01:44,731
Teraz idziemy do kuchni.

30
00:01:44,731 --> 00:01:49,031
Podłoga jest brukowana żółtą kostką,

31
00:01:49,031 --> 00:01:52,725
a z piekarnika wychodzą:

32
00:01:52,725 --> 00:01:54,792
Dorota, Blaszany Drwal, Strach na Wróble

33
00:01:54,792 --> 00:01:57,173
i Lew z "Czarnoksiężnika z krainy Oz".

34
00:01:57,173 --> 00:02:00,000
Skaczą w waszą stronę.

35
00:02:00,000 --> 00:02:04,333
Otwórzcie oczy.

36
00:02:04,333 --> 00:02:07,792
Opowiem o dziwacznym konkursie,

37
00:02:07,792 --> 00:02:10,875
który odbywa się co roku w Nowym Jorku.

38
00:02:10,875 --> 00:02:14,362
To Mistrzostwa USA w Zapamiętywaniu.

39
00:02:14,362 --> 00:02:17,260
Parę lat temu pojechałem tam

40
00:02:17,260 --> 00:02:19,457
jako dziennikarz naukowy.

41
00:02:19,457 --> 00:02:21,792
Oczekiwałem czegoś w rodzaju

42
00:02:21,792 --> 00:02:24,621
meczu futbolowego dla erudytów.

43
00:02:24,621 --> 00:02:28,130
Zobaczyłem grupę facetów i kilka pań,

44
00:02:28,130 --> 00:02:32,869
różniących się wiekiem i poziomem higieny osobistej.

45
00:02:32,869 --> 00:02:35,150
(Śmiech)

46
00:02:35,150 --> 00:02:39,359
Zapamiętywali setki losowych liczb,

47
00:02:39,359 --> 00:02:40,771
patrząc na nie tylko raz.

48
00:02:40,771 --> 00:02:45,133
Zapamiętywali dziesiątki imion obcych ludzi.

49
00:02:45,133 --> 00:02:48,571
W kilka minut zapamiętywali całe wiersze.

50
00:02:48,571 --> 00:02:50,750
Ścigali się, kto pierwszy zapamięta

51
00:02:50,750 --> 00:02:54,750
kolejność przetasowanej talii kart.

52
00:02:54,750 --> 00:02:56,594
To było niewiarygodne.

53
00:02:56,594 --> 00:02:59,750
Ci ludzie to wybryki natury.

54
00:02:59,750 --> 00:03:03,375
Porozmawiałem z nimi.

55
00:03:03,375 --> 00:03:04,750
Ten facet to Ed Cook.

56
00:03:04,750 --> 00:03:06,317
Przyjechał z Anglii, gdzie słynął

57
00:03:06,317 --> 00:03:08,283
ze świetnie wyćwiczonej pamięci.

58
00:03:08,283 --> 00:03:12,048
Spytałem: "Kiedy uświadomiłeś sobie,

59
00:03:12,048 --> 00:03:14,556
że masz genialną pamięć?"

60
00:03:14,556 --> 00:03:17,320
Odpowiedział: "Nie mam genialnej pamięci.

61
00:03:17,320 --> 00:03:19,896
Mam przeciętną pamięć.

62
00:03:19,896 --> 00:03:21,568
Każdy zawodnik powie ci,

63
00:03:21,568 --> 00:03:24,829
że ma przeciętną pamięć.

64
00:03:24,829 --> 00:03:26,708
Wyćwiczyliśmy robienie tych sztuczek

65
00:03:26,708 --> 00:03:30,929
Wyćwiczyliśmy robienie tych sztuczek

66
00:03:30,929 --> 00:03:32,987
przy pomocy pewnych technik,

67
00:03:32,987 --> 00:03:36,535
wymyślonych 2500 lat temu w Grecji,

68
00:03:36,535 --> 00:03:39,667
technik, których używał Cyceron,

69
00:03:39,667 --> 00:03:41,527
by zapamiętać swoje mowy,

70
00:03:41,527 --> 00:03:45,721
a średniowieczni uczeni, by zapamiętać księgi".

71
00:03:45,721 --> 00:03:49,437
Ja: "Dlaczego nigdy o tym nie słyszałem?"

72
00:03:49,437 --> 00:03:52,156
Staliśmy przed salą konkursową

73
00:03:52,156 --> 00:03:55,833
i Ed, który jest wspaniałym, bystrym,

74
00:03:55,833 --> 00:03:58,898
ale dość ekscentrycznym Anglikiem,

75
00:03:58,898 --> 00:04:03,333
spytał: "Jesteś dziennikarzem.

76
00:04:03,333 --> 00:04:05,439
Znasz może Britney Spears?"

77
00:04:05,439 --> 00:04:10,252
Ja: "Nie. A dlaczego?"

78
00:04:10,252 --> 00:04:13,333
"Bo chciałbym ją nauczyć,

79
00:04:13,333 --> 00:04:15,962
jak zapamiętać kolejność przetasowanej talii kart

80
00:04:15,962 --> 00:04:18,208
w amerykańskiej telewizji.

81
00:04:18,208 --> 00:04:21,479
Udowodnię światu, że każdy to potrafi".

82
00:04:21,479 --> 00:04:25,893
(Śmiech)

83
00:04:25,893 --> 00:04:29,383
Ja: "Nie jestem Britney Spears,

84
00:04:29,383 --> 00:04:32,148
ale może nauczyłbyś mnie.

85
00:04:32,148 --> 00:04:34,583
Musisz od czegoś zacząć".

86
00:04:34,583 --> 00:04:38,375
To był początek mojej dziwnej podróży.

87
00:04:38,375 --> 00:04:41,279
Prawie cały kolejny rok

88
00:04:41,279 --> 00:04:43,375
nie tylko ćwiczyłem pamięć,

89
00:04:43,375 --> 00:04:45,125
ale też uczyłem się o niej,

90
00:04:45,125 --> 00:04:47,231
próbując zrozumieć, jak działa,

91
00:04:47,231 --> 00:04:49,502
dlaczego czasem nie działa,

92
00:04:49,502 --> 00:04:51,987
i jaki jest jej potencjał.

93
00:04:51,987 --> 00:04:54,293
Poznałem wiele ciekawych osób.

94
00:04:54,293 --> 00:04:56,075
Ten facet nazywa się E.P.

95
00:04:56,075 --> 00:04:58,583
Cierpiał na amnezję i miał chyba

96
00:04:58,583 --> 00:05:01,292
najgorszą pamięć na świecie.

97
00:05:01,292 --> 00:05:02,952
Miał tak słabą pamięć,

98
00:05:02,952 --> 00:05:05,702
że zapomniał nawet o problemach z pamięcią.

99
00:05:05,702 --> 00:05:07,589
To zadziwiające.

100
00:05:07,589 --> 00:05:09,304
Jego historia jest niewiarogodnie tragiczna,

101
00:05:09,304 --> 00:05:11,292
ale pokazuje, jak bardzo

102
00:05:11,292 --> 00:05:15,102
nasze wspomnienia tworzą nas samych.

103
00:05:15,102 --> 00:05:18,140
Po drugiej stronie stoi ten facet.

104
00:05:18,140 --> 00:05:19,877
To Kim Peek, pierwowzór postaci Hoffmana

105
00:05:19,877 --> 00:05:23,364
w filmie "Rain Man".

106
00:05:23,364 --> 00:05:26,046
Spędziliśmy popołudnie, zapamiętując

107
00:05:26,046 --> 00:05:29,683
książki telefoniczne w bibliotece w Salt Lake City.

108
00:05:29,683 --> 00:05:32,770
Ekscytujące zajęcie.

109
00:05:32,770 --> 00:05:35,727
(Śmiech)

110
00:05:35,727 --> 00:05:39,157
Potem przeczytałem mnóstwo traktatów o pamięci,

111
00:05:39,157 --> 00:05:42,990
napisanych ponad 2000 lat temu

112
00:05:42,990 --> 00:05:44,896
po łacinie, w starożytności,

113
00:05:44,896 --> 00:05:47,233
i później, w średniowieczu.

114
00:05:47,233 --> 00:05:49,796
Dowiedziałem się wielu ciekawych rzeczy.

115
00:05:49,796 --> 00:05:53,038
Interesujące było to,

116
00:05:53,038 --> 00:05:55,514
że kiedyś posiadanie

117
00:05:55,514 --> 00:06:01,286
wyćwiczonej pamięci

118
00:06:01,286 --> 00:06:06,314
nie było tak nietypowe, jak się dziś wydaje.

119
00:06:06,314 --> 00:06:11,071
Dawniej inwestowano w pamięć,

120
00:06:11,071 --> 00:06:16,096
mozolnie trenując umysły.

121
00:06:16,096 --> 00:06:18,219
W ciągu kilku tysiącleci

122
00:06:18,219 --> 00:06:20,965
wymyśliliśmy szereg technologii,

123
00:06:20,965 --> 00:06:23,375
od alfabetu przez zwoje papieru,

124
00:06:23,375 --> 00:06:25,694
kodeksy, prasę drukarską, fotografię,

125
00:06:25,694 --> 00:06:27,608
do komputera i smartfona.

126
00:06:27,608 --> 00:06:30,540
Stopniowo ułatwiły one stworzenie

127
00:06:30,540 --> 00:06:33,125
pamięci zewnętrznej dla wspomnień,

128
00:06:33,125 --> 00:06:35,367
tak że oddelegowaliśmy

129
00:06:35,367 --> 00:06:39,080
tę podstawową ludzką umiejętność.

130
00:06:39,080 --> 00:06:42,679
Technologie stworzyły dzisiejszy świat,

131
00:06:42,679 --> 00:06:44,477
ale też nas zmieniły.

132
00:06:44,477 --> 00:06:46,227
Zmieniły pod względem kulturowym

133
00:06:46,227 --> 00:06:49,761
i poznawczym.

134
00:06:49,761 --> 00:06:52,327
Nie musząc już zapamiętywać,

135
00:06:52,327 --> 00:06:55,444
zapomnieliśmy, jak to się robi.

136
00:06:55,444 --> 00:06:57,183
Jednym z ostatnich miejsc,

137
00:06:57,183 --> 00:07:00,287
gdzie można znaleźć

138
00:07:00,287 --> 00:07:03,529
pasjonatów wyćwiczonej pamięci

139
00:07:03,529 --> 00:07:06,288
jest ten konkurs w zapamiętywaniu.

140
00:07:06,288 --> 00:07:07,604
Nie jest on jedyny,

141
00:07:07,604 --> 00:07:09,929
na całym świecie są podobne.

142
00:07:09,929 --> 00:07:14,087
Musiałem wiedzieć, jak oni to robią.

143
00:07:14,087 --> 00:07:18,806
Parę lat temu naukowcy z University College London

144
00:07:18,806 --> 00:07:21,583
zbadali kilku mistrzów w zapamiętywaniu.

145
00:07:21,583 --> 00:07:23,089
Chcieli odkryć,

146
00:07:23,089 --> 00:07:24,456
czy mózgi tych ludzi

147
00:07:24,456 --> 00:07:28,898
są inaczej zbudowane anatomicznie?

148
00:07:28,898 --> 00:07:31,902
Odpowiedź była przecząca.

149
00:07:31,902 --> 00:07:35,006
Czy są bardziej inteligentni od nas?

150
00:07:35,006 --> 00:07:36,717
Dostali szereg testów kognitywnych

151
00:07:36,717 --> 00:07:38,987
i okazało się, że nie.

152
00:07:38,987 --> 00:07:42,315
Była jednak znacząca różnica

153
00:07:42,315 --> 00:07:44,423
między mózgami mistrzów

154
00:07:44,423 --> 00:07:46,990
a grupą kontrolną.

155
00:07:46,990 --> 00:07:49,667
Kiedy badano pracę ich mózgów

156
00:07:49,667 --> 00:07:51,711
w funkcjonalnym rezonansie magnetycznym

157
00:07:51,711 --> 00:07:56,717
gdy zapamiętywali liczby, twarze i płatki śniegu,

158
00:07:56,717 --> 00:07:59,033
okazało się, że mistrzowie

159
00:07:59,033 --> 00:08:01,277
aktywują inne części mózgu

160
00:08:01,277 --> 00:08:03,288
niż cała reszta.

161
00:08:03,288 --> 00:08:06,573
Używali części mózgu związanej

162
00:08:06,573 --> 00:08:10,790
z pamięcią przestrzenną i sterowaniem.

163
00:08:10,790 --> 00:08:17,033
Czy możemy się od nich czegoś nauczyć?

164
00:08:17,033 --> 00:08:21,233
Zawody w zapamiętywaniu to sport

165
00:08:21,233 --> 00:08:24,081
podobny do wyścigu zbrojeń:

166
00:08:24,081 --> 00:08:27,125
każdego roku pojawia się osoba

167
00:08:27,125 --> 00:08:29,813
z lepszą techniką pamięciową

168
00:08:29,813 --> 00:08:31,652
i pozostali próbują jej dorównać.

169
00:08:31,652 --> 00:08:33,500
To mój przyjaciel Ben Pridmore,

170
00:08:33,500 --> 00:08:35,250
trzykrotny mistrz świata w zapamiętywaniu.

171
00:08:35,250 --> 00:08:37,083
Na biurku przed nim leży

172
00:08:37,083 --> 00:08:40,777
36 potasowanych talii kart.

173
00:08:40,777 --> 00:08:43,525
Spróbuje zapamiętać je w godzinę

174
00:08:43,525 --> 00:08:47,881
przy pomocy swojej autorskiej techniki.

175
00:08:47,881 --> 00:08:49,792
Podobnie

176
00:08:49,792 --> 00:08:52,234
zapamiętał kolejność

177
00:08:52,234 --> 00:08:58,042
4140 losowych cyfr binarnych

178
00:08:58,042 --> 00:09:00,944
w ciągu pół godziny.

179
00:09:00,944 --> 00:09:02,875
Tak.

180
00:09:02,875 --> 00:09:06,423
Mimo że w zawodach używa się

181
00:09:06,423 --> 00:09:10,000
różnych technik pamięciowych,

182
00:09:10,000 --> 00:09:12,892
wszystkie ostatecznie

183
00:09:12,892 --> 00:09:15,500
polegają na jednym.

184
00:09:15,500 --> 00:09:19,148
Psycholodzy nazywają to przetwarzaniem głębokim.

185
00:09:19,148 --> 00:09:21,829
Zilustruję to przykładem znanym jako

186
00:09:21,829 --> 00:09:23,875
paradoks Piekarza/piekarza.

187
00:09:23,875 --> 00:09:25,437
Każę dwóm osobom zapamiętać

188
00:09:25,437 --> 00:09:28,333
to samo słowo,

189
00:09:28,333 --> 00:09:29,900
do ciebie powiem:

190
00:09:29,900 --> 00:09:33,527
"Pamiętaj o facecie,

191
00:09:33,527 --> 00:09:35,033
który nazywa się Piekarz",

192
00:09:35,033 --> 00:09:40,819
a do ciebie: "Pamiętaj o facecie,

193
00:09:40,819 --> 00:09:44,061
który jest piekarzem".

194
00:09:44,061 --> 00:09:47,100
Po chwili zapytam: "Pamiętasz słowo,

195
00:09:47,100 --> 00:09:48,477
które ci powiedziałem?

196
00:09:48,477 --> 00:09:50,275
Pamiętasz je?"

197
00:09:50,275 --> 00:09:53,542
Mniej prawdopodobne, że słowo zapamięta ten,

198
00:09:53,542 --> 00:09:55,861
kto usłyszał o człowieku nazwiskiem Piekarz.

199
00:09:55,861 --> 00:09:59,712
Zapamięta je ten, kto usłyszał o piekarzu.

200
00:09:59,712 --> 00:10:02,791
Jedno słowo, inaczej zapamiętane.

201
00:10:02,791 --> 00:10:04,768
O co tu chodzi?

202
00:10:04,768 --> 00:10:09,804
Nazwisko Piekarz nic wam nie mówi.

203
00:10:09,804 --> 00:10:12,095
Nie jest w ogóle powiązane

204
00:10:12,095 --> 00:10:15,333
ze wspomnieniami w waszej głowie.

205
00:10:15,333 --> 00:10:17,223
Zaś rzeczownik zwykły, piekarz,

206
00:10:17,223 --> 00:10:19,094
wszyscy znamy piekarzy.

207
00:10:19,094 --> 00:10:21,123
Piekarze noszą śmieszne białe czapki.

208
00:10:21,123 --> 00:10:22,750
Piekarze mają mąkę na rękach.

209
00:10:22,750 --> 00:10:24,825
Piekarze ładnie pachną po powrocie z pracy.

210
00:10:24,825 --> 00:10:26,952
Może znacie jakiegoś piekarza.

211
00:10:26,952 --> 00:10:28,363
Po usłyszeniu tego słowa

212
00:10:28,363 --> 00:10:31,208
przypisujemy mu skojarzenia,

213
00:10:31,208 --> 00:10:35,279
i potem możemy je sobie przypomnieć.

214
00:10:35,279 --> 00:10:38,237
Cała sztuka zapamiętywania,

215
00:10:38,237 --> 00:10:40,352
czy na konkursach,

216
00:10:40,352 --> 00:10:43,579
czy w codziennym życiu,

217
00:10:43,579 --> 00:10:47,565
polega na zmianie dużego P w Piekarzu

218
00:10:47,565 --> 00:10:49,561
na małe p w piekarzu,

219
00:10:49,561 --> 00:10:52,948
na zebraniu informacji bez kontekstu,

220
00:10:52,948 --> 00:10:55,254
bez znaczenia,

221
00:10:55,254 --> 00:10:56,804
i przekształceniu ich tak,

222
00:10:56,804 --> 00:10:58,979
by nabrały znaczenia

223
00:10:58,979 --> 00:11:03,764
na tle innych rzeczy w naszej głowie.

224
00:11:03,764 --> 00:11:07,498
Jedna z takich technik

225
00:11:07,498 --> 00:11:11,417
pochodzi sprzed 2500 lat z Grecji.

226
00:11:11,417 --> 00:11:13,395
Nazywa się pałac pamięci.

227
00:11:13,395 --> 00:11:16,820
Anegdota opowiada takie zdarzenie:

228
00:11:16,820 --> 00:11:19,792
pewnego razu poeta Symonides

229
00:11:19,792 --> 00:11:21,698
poszedł na ucztę.

230
00:11:21,698 --> 00:11:23,946
Miał bawić gości,

231
00:11:23,946 --> 00:11:26,958
gdyż dawniej, aby impreza się udała,

232
00:11:26,958 --> 00:11:30,170
nie wynajmowano didżeja, a poetę.

233
00:11:30,170 --> 00:11:35,040
Wyrecytował wiersz z pamięci, wyszedł

234
00:11:35,040 --> 00:11:40,152
i wtedy właśnie zawalił się sufit

235
00:11:40,152 --> 00:11:42,833
i zabił wszystkich gości.

236
00:11:42,833 --> 00:11:45,398
Nie tylko ich zabił,

237
00:11:45,398 --> 00:11:49,262
ale też zniekształcił ciała nie do rozpoznania.

238
00:11:49,262 --> 00:11:51,583
Nie wiedziano, kto był w środku,

239
00:11:51,583 --> 00:11:54,754
gdzie kto siedział.

240
00:11:54,754 --> 00:11:56,993
Nie można było godnie pochować umarłych.

241
00:11:56,993 --> 00:12:00,836
Jedna tragedia za drugą.

242
00:12:00,836 --> 00:12:03,540
Kiedy Symonides stał na zewnątrz,

243
00:12:03,540 --> 00:12:05,671
jako jedyny ocalały wśród ruin,

244
00:12:05,671 --> 00:12:09,307
zamknął oczy i uświadomił sobie,

245
00:12:09,307 --> 00:12:11,845
że oczyma wyobraźni

246
00:12:11,845 --> 00:12:16,990
widzi wszystkich gości na uczcie.

247
00:12:16,990 --> 00:12:19,333
Zebrał więc bliskich ofiar

248
00:12:19,333 --> 00:12:23,391
i wskazał im ciała ukochanych osób.

249
00:12:23,391 --> 00:12:26,655
Symonides uzmysłowił sobie coś,

250
00:12:26,655 --> 00:12:30,088
co każdy intuicyjnie wie:

251
00:12:30,088 --> 00:12:32,500
chociaż jesteśmy kiepscy

252
00:12:32,500 --> 00:12:35,394
w zapamiętywaniu imion i numerów telefonów

253
00:12:35,394 --> 00:12:38,052
lub dosłownych poleceń kolegów,

254
00:12:38,052 --> 00:12:43,542
mamy wyjątkową pamięć wizualną i przestrzenną.

255
00:12:43,542 --> 00:12:47,138
Jeśli poprosiłbym o podanie

256
00:12:47,138 --> 00:12:49,602
pierwszych 10 słów historii o poecie,

257
00:12:49,602 --> 00:12:52,090
pewnie mielibyście z tym kłopot.

258
00:12:52,090 --> 00:12:54,404
Ale założę się,

259
00:12:54,404 --> 00:12:57,087
że gdybym zapytał,

260
00:12:57,087 --> 00:13:01,643
kto siedzi na gniadym koniu, który mówi,

261
00:13:01,643 --> 00:13:03,641
w waszym korytarzu,

262
00:13:03,641 --> 00:13:05,966
moglibyście to zobaczyć.

263
00:13:05,966 --> 00:13:08,496
W pałacu pamięci chodzi o to,

264
00:13:08,496 --> 00:13:13,129
aby stworzyć w wyobraźni budowlę

265
00:13:13,129 --> 00:13:14,875
i wypełnić ją obrazami rzeczy,

266
00:13:14,875 --> 00:13:17,083
które chcemy zapamiętać.

267
00:13:17,083 --> 00:13:20,412
Im bardziej dziwne, śmieszne,

268
00:13:20,412 --> 00:13:24,012
czy nieprzyzwoite będą te obrazy,

269
00:13:24,012 --> 00:13:26,887
tym łatwiej je zapamiętamy.

270
00:13:26,887 --> 00:13:29,721
To rada z pierwszych traktatów o pamięci;

271
00:13:29,721 --> 00:13:32,506
ma ponad 2000 lat.

272
00:13:32,506 --> 00:13:34,335
Jak to działa?

273
00:13:34,335 --> 00:13:36,875
Powiedzmy, że zostaliście zaproszeni

274
00:13:36,875 --> 00:13:40,681
na konferencję TED, aby wygłosić mowę

275
00:13:40,681 --> 00:13:43,215
i chcecie to zrobić z pamięci,

276
00:13:43,215 --> 00:13:48,260
tak, jak zrobiłby to Cyceron,

277
00:13:48,260 --> 00:13:52,919
gdyby zaproszono go 2000 lat temu na TEDxRzym.

278
00:13:52,919 --> 00:13:55,177
Możecie wyobrazić sobie,

279
00:13:55,177 --> 00:14:00,396
że stoicie u drzwi domu.

280
00:14:00,396 --> 00:14:02,438
Potem wymyślacie jakiś szalony,

281
00:14:02,438 --> 00:14:05,946
niedorzeczny obraz,

282
00:14:05,946 --> 00:14:08,929
aby zapamiętać, że najpierw powiecie

283
00:14:08,929 --> 00:14:11,721
o tym dziwacznym konkursie.

284
00:14:11,721 --> 00:14:14,554
Potem wchodzicie do domu,

285
00:14:14,554 --> 00:14:17,406
i widzicie Ciasteczkowego Potwora

286
00:14:17,406 --> 00:14:19,293
na Edzie - koniu, który mówi.

287
00:14:19,293 --> 00:14:20,562
To przypomni wam,

288
00:14:20,562 --> 00:14:23,736
o waszym kumplu Edzie Cook'u.

289
00:14:23,736 --> 00:14:26,400
Potem widzicie Britney Spears,

290
00:14:26,400 --> 00:14:29,212
która przypomni o śmiesznej anegdotce.

291
00:14:29,212 --> 00:14:30,884
Wchodzicie do kuchni,

292
00:14:30,884 --> 00:14:32,729
a czwartym tematem

293
00:14:32,729 --> 00:14:35,667
jest dziwna, roczna podróż;

294
00:14:35,667 --> 00:14:40,631
przypomni wam o niej kilku przyjaciół.

295
00:14:40,631 --> 00:14:44,850
Tak oratorzy rzymscy zapamiętywali mowy:

296
00:14:44,850 --> 00:14:48,244
nie słowo po słowie, bo to męczące,

297
00:14:48,244 --> 00:14:50,656
ale temat po temacie.

298
00:14:50,656 --> 00:14:53,563
Angielskie "topic sentence" (zdanie kluczowe)

299
00:14:53,563 --> 00:14:56,863
pochodzi od greckiego słowa "topos",

300
00:14:56,863 --> 00:14:58,583
które oznacza "miejsce".

301
00:14:58,583 --> 00:15:00,150
To pozostałość z czasów,

302
00:15:00,150 --> 00:15:02,470
kiedy krasomówstwo i retorykę

303
00:15:02,470 --> 00:15:04,708
pojmowano w taki przestrzenny sposób.

304
00:15:04,708 --> 00:15:06,645
Wyrażenie "przede wszystkim" określa

305
00:15:06,645 --> 00:15:10,068
jakby pierwsze miejsce w pałacu pamięci.

306
00:15:10,068 --> 00:15:12,048
To fascynujące,

307
00:15:12,048 --> 00:15:13,948
wciągnąłem się w to.

308
00:15:13,948 --> 00:15:16,696
Byłem na jeszcze kilku konkursach

309
00:15:16,696 --> 00:15:19,257
i chciałem napisać coś dłuższego

310
00:15:19,257 --> 00:15:22,550
o tej subkulturze.

311
00:15:22,550 --> 00:15:24,577
Ale był jeden problem:

312
00:15:24,577 --> 00:15:27,325
zawody w zapamiętywaniu

313
00:15:27,325 --> 00:15:31,054
są koszmarnie nudne.

314
00:15:31,054 --> 00:15:33,660
(Śmiech)

315
00:15:33,660 --> 00:15:38,210
Jakby grupa osób zdawała maturę.

316
00:15:38,210 --> 00:15:39,904
Emocje sięgają szczytu,

317
00:15:39,904 --> 00:15:41,283
gdy ktoś masuje sobie skronie.

318
00:15:41,283 --> 00:15:44,321
Jako dziennikarz muszę mieć temat.

319
00:15:44,321 --> 00:15:48,098
W ich umysłach dzieją się niesamowite rzeczy,

320
00:15:48,098 --> 00:15:50,198
ale nie mam do nich dostępu.

321
00:15:50,198 --> 00:15:52,917
Aby o tym opowiedzieć,

322
00:15:52,917 --> 00:15:55,667
muszę wejść w ich skórę.

323
00:15:55,667 --> 00:15:59,248
I tak każdego ranka przed lekturą gazet

324
00:15:59,248 --> 00:16:02,083
zacząłem spędzać 15 - 20 minut,

325
00:16:02,083 --> 00:16:04,604
próbując coś zapamiętać.

326
00:16:04,604 --> 00:16:06,273
Na przykład wiersz,

327
00:16:06,273 --> 00:16:08,312
lub nazwiska ze starego rocznika,

328
00:16:08,312 --> 00:16:10,571
kupionego na pchlim targu.

329
00:16:10,571 --> 00:16:16,067
To zaskakująco dobra zabawa.

330
00:16:16,067 --> 00:16:18,145
Zabawa, bo nie chodzi

331
00:16:18,145 --> 00:16:21,508
o ćwiczenie pamięci,

332
00:16:21,508 --> 00:16:24,546
lecz o bycie coraz lepszym

333
00:16:24,546 --> 00:16:26,975
w zmyślaniu tych niedorzecznych

334
00:16:26,975 --> 00:16:29,869
nieprzyzwoitych,

335
00:16:29,869 --> 00:16:33,994
i niezapomnianych obrazów.

336
00:16:33,994 --> 00:16:35,577
Wkręciłem się w to.

337
00:16:35,577 --> 00:16:42,234
To ja w zestawie zapamiętywacza.

338
00:16:42,234 --> 00:16:44,200
Para nauszników

339
00:16:44,200 --> 00:16:47,609
i zaciemnione okulary ochronne

340
00:16:47,609 --> 00:16:50,282
z dwoma otworkami, bo dekoncentracja

341
00:16:50,282 --> 00:16:55,608
to największy wróg zapamiętywacza.

342
00:16:55,608 --> 00:17:01,375
Wróciłem na konkurs, o którym pisałem,

343
00:17:01,375 --> 00:17:03,481
i wystartowałem w nim.

344
00:17:03,481 --> 00:17:06,783
Taki dziennikarski eksperyment.

345
00:17:06,783 --> 00:17:11,304
Dobry epilog do moich badań.

346
00:17:11,304 --> 00:17:15,042
Jednak przesadziłem

347
00:17:15,042 --> 00:17:17,779
i wygrałem konkurs,

348
00:17:17,779 --> 00:17:20,882
a przecież nie o to chodziło.

349
00:17:20,882 --> 00:17:26,731
(Brawa)

350
00:17:26,731 --> 00:17:28,436
To fajne,

351
00:17:28,436 --> 00:17:31,263
umieć zapamiętać przemówienia,

352
00:17:31,263 --> 00:17:34,357
numery telefonów czy listy zakupów,

353
00:17:34,357 --> 00:17:37,133
ale nie o to chodzi.

354
00:17:37,133 --> 00:17:39,331
To są tylko sztuczki.

355
00:17:39,331 --> 00:17:41,333
Sztuczki, które działają,

356
00:17:41,333 --> 00:17:44,516
bo są oparte na głównych zasadach

357
00:17:44,516 --> 00:17:46,292
działania naszego mózgu.

358
00:17:46,292 --> 00:17:50,244
Nie musicie budować pałaców pamięci,

359
00:17:50,244 --> 00:17:52,250
ani zapamiętywać talii kart,

360
00:17:52,250 --> 00:17:54,263
aby skorzystać ze zrozumienia

361
00:17:54,263 --> 00:17:56,907
pracy umysłu.

362
00:17:56,907 --> 00:17:58,700
Mówimy o ludziach z dobrą pamięcią tak,

363
00:17:58,700 --> 00:18:01,000
jakby to był ich dar wrodzony,

364
00:18:01,000 --> 00:18:02,890
ale tak nie jest.

365
00:18:02,890 --> 00:18:06,658
Dobrą pamięć się wypracowuje.

366
00:18:06,658 --> 00:18:10,127
Zapamiętujemy, gdy jesteśmy uważni.

367
00:18:10,127 --> 00:18:13,333
Zapamiętujemy, gdy coś nas pochłania.

368
00:18:13,333 --> 00:18:14,854
Zapamiętujemy, kiedy możemy

369
00:18:14,854 --> 00:18:17,625
uchwycić jakąś wiadomość

370
00:18:17,625 --> 00:18:19,731
i doświadczyć jej, określić,

371
00:18:19,731 --> 00:18:22,154
dlaczego ma znaczenie,

372
00:18:22,169 --> 00:18:25,098
kiedy potrafimy ją tak zmienić,

373
00:18:25,098 --> 00:18:26,592
że nabiera sensu

374
00:18:26,592 --> 00:18:28,819
na tle innych spraw w naszej głowie,

375
00:18:28,819 --> 00:18:34,079
kiedy zmieniamy Piekarzy w piekarzy.

376
00:18:34,079 --> 00:18:36,505
Pałac pamięci i inne techniki

377
00:18:36,505 --> 00:18:38,375
to tylko ułatwienia.

378
00:18:38,375 --> 00:18:40,940
To nawet nie ułatwienia.

379
00:18:40,940 --> 00:18:44,343
One nas mobilizują.

380
00:18:44,343 --> 00:18:48,283
Wymuszają głębsze przetwarzanie,

381
00:18:48,283 --> 00:18:49,804
uważność,

382
00:18:49,804 --> 00:18:54,032
której zwykle nie ćwiczymy.

383
00:18:54,032 --> 00:18:56,594
Nie ma ułatwień.

384
00:18:56,594 --> 00:18:59,450
Tak zapamiętujemy.

385
00:18:59,450 --> 00:19:03,593
Chciałbym zostawić wam myśl

386
00:19:03,593 --> 00:19:06,327
którą dostałem od E.P.,

387
00:19:06,327 --> 00:19:10,125
chorego na amnezję, który zapomniał,

388
00:19:10,125 --> 00:19:11,615
o problemach z pamięcią.

389
00:19:11,615 --> 00:19:13,713
Świadomość, że życie

390
00:19:13,713 --> 00:19:18,750
jest sumą naszych wspomnień.

391
00:19:18,750 --> 00:19:24,583
Ile z nich chcemy utracić

392
00:19:24,583 --> 00:19:28,250
z naszego krótkiego życia

393
00:19:28,250 --> 00:19:35,210
przez zatracenie się w smartfonach,

394
00:19:35,210 --> 00:19:39,008
przez ignorowanie człowieka,

395
00:19:39,008 --> 00:19:40,583
który stoi obok i mówi do nas,

396
00:19:40,583 --> 00:19:42,654
przez lenistwo, brak chęci,

397
00:19:42,654 --> 00:19:46,344
by głębiej przetwarzać?

398
00:19:46,344 --> 00:19:48,788
Na własnej skórze poczułem,

399
00:19:48,788 --> 00:19:52,185
że drzemią w nas

400
00:19:52,185 --> 00:19:54,188
niesamowite pokłady pamięci.

401
00:19:54,188 --> 00:19:57,585
Ale jeśli chcecie mieć niezapomniane życie,

402
00:19:57,585 --> 00:19:59,971
musicie stać się ludźmi,

403
00:19:59,971 --> 00:20:02,937
którzy pamiętają o pamiętaniu.

404
00:20:02,937 --> 00:20:04,706
Dziękuję.

405
00:20:04,706 --> 00:20:07,796
(Brawa)