0:00:00.273,0:00:04.679
હું તમને તમારી આંખો બંધ કરવાની વિનંતિ કરીશ.

0:00:04.679,0:00:07.996
તમે તમારી જાતને તમારાં ઘરનાં

0:00:07.996,0:00:11.123
પ્રવેશદ્વાર પાસે ઊભા છો તેમ કલ્પો.

0:00:11.123,0:00:14.792
હું તમને વિનંતિ કરીશ કે તમે દરવાજાનો રંગ

0:00:14.792,0:00:18.788
અને તે શેનું બનેલું છે તે યાદ કરો.

0:00:18.788,0:00:25.508
હવે ભારે વજનવાળા નાગડાઓનાં ટોળાંને સાઇકલ પર જતું કલ્પો.

0:00:25.508,0:00:28.708
તેઓ નાગાઓની સાઇકલ હરિફાઇમાં ભાગ લઇ રહ્યા છે,

0:00:28.708,0:00:32.458
અને સીધા જ તમારા ઘરના દરવાજા તરફ ધસી રહ્યા છે.

0:00:32.458,0:00:34.408
હૂં ઇચ્છું છું કે તમે આ નજરે જૂઓ.

0:00:34.408,0:00:37.500
તેઓ જોરથી પેડલ મારી રહ્યા છે અને પરસેવાથી નાહી ગયા છે,

0:00:37.500,0:00:40.404
તેમ જ કૂદા કૂદ કરી રહ્યા છે.

0:00:40.404,0:00:44.208
અને તેઓ સીધાજ તમારા ઘરના દરવાજા સાથે અથડાઇ રહ્યા છે.

0:00:44.208,0:00:48.127
સાઇકલો ચારે બાજૂ ફંગોળાય છે, પૈડાં તમારી આસપાસથી પસાર થઇ રહ્યાં છે,

0:00:48.127,0:00:51.958
સાઇકલના આરા ચારે બાજૂ ઊડી રહ્યા છે.

0:00:51.958,0:00:55.183
તમારા ઘરના ઉંબરને વળોટી અને

0:00:55.183,0:00:58.023
તમારા આગળના રવેશ કે તમારા મુખ્ય ઓરડાના પરસાળ કે અંદરની બાજૂએ ગમે ત્યાં,

0:00:58.023,0:01:01.929
દાખલ થાઓ અને પ્રકાશને માણો.

0:01:01.929,0:01:07.606
પ્રકાશ સીધો જ કૂકી મૉન્સ્ટર પર પડી રહ્યો છે.

0:01:07.606,0:01:10.792
કૂકી મૉન્સ્ટર એક બદામી ઘોડા પર બેઠો

0:01:10.792,0:01:13.496
તમારા તરફ હાથ હલાવી રહ્યો છે.

0:01:13.496,0:01:15.304
તે બોલતો ઘોડો છે.

0:01:15.304,0:01:19.837
તમે તેની વાદળી કેશવાળી તમારાં નાકને અડતી અનુભવી રહ્યાં છો.

0:01:19.837,0:01:24.114
તમે તે એનાં મોંમાં જે જવના લોટ અને કિસમિસની બિસ્કીટ ઠૂંસી રહ્યો છે તેની સુગંધપણ માણી રહ્યાં છો.

0:01:24.114,0:01:27.921
તેને પસાર કરી જાઓ. તેને પાર કરીને તમારા દિવાનખાનામાં જાઓ.

0:01:27.921,0:01:30.958
તમારાં દિવાનખાનામાં, મહાકાય જીવંત વિશાળતરંગપટપર,

0:01:30.958,0:01:33.770
બ્રીટની સ્પીઅર્સનું કલ્પનાચિત્ર નજર સમક્ષ ખડું કરો.

0:01:33.770,0:01:39.265
બહુ જ ઓછાં કપડામાં તે તમારાં કૉફીટેબલ પર નૃત્ય કરતાં કરતાં

0:01:39.265,0:01:41.809
"Hit Me Baby One More Time" ગાઇ રહી છે.

0:01:41.809,0:01:44.731
અને પછી મારી પાછળ રસોડામાં આવો.

0:01:44.731,0:01:49.031
તમારાં રસોડાનું ભોંયતળીયું પીળી ઇંટના રસ્તા વડે સજાવાયું છે

0:01:49.031,0:01:52.725
અને તમારી ઑવનમાંથી ટિન મૅન, ડૉરૉથી,

0:01:52.725,0:01:54.792
સ્કૅરક્રૉ અને 'ધ વિઝાર્ડ ઑવ ઑઝ'નો સિંહ

0:01:54.792,0:01:57.173
હાથમાં હાથ પરોવીને નાચતાં કુદતાં

0:01:57.173,0:02:00.000
સીધાં જ તમારી તરફ આવી રહ્યાં છે.

0:02:00.000,0:02:04.333
ચાલો ત્યારે, હવે આંખો ખોલો.

0:02:04.333,0:02:07.792
દરેક વસંત ઋતુમાં ન્યુ યૉર્ક શહેરમાં રાખવામાં આવતી

0:02:07.792,0:02:10.875
એક અજીબોગરીબ સ્પર્ધા વિષે મારે તમને કહેવું છે.

0:02:10.875,0:02:14.362
તે 'યુનાઇટેડ સ્ટૅટ્સ યાદશક્તિ સ્પર્ધા' તરીકે ઓળખાય છે.

0:02:14.362,0:02:17.260
એ સ્પર્ધાના અહેવાલ સબબ હું ત્યાં થોડાં વર્ષ પહેલાં, એક વૈજ્ઞાનિક ખબરપત્રીની

0:02:17.260,0:02:19.457
હેસીયતથી ગયો હતો.

0:02:19.457,0:02:21.792
મને એમ હતું કે આ અતિબુધ્ધિશાળીઓની

0:02:21.792,0:02:24.621
ખાસ સ્પર્ધા જેવી કોઇ સ્પર્ધા હશે.

0:02:24.621,0:02:28.130
ત્યાં મને જૂદી જૂદી ઉંમરના અને જાતિના

0:02:28.130,0:02:32.869
થોડા છોકરડાઓ અને સ્ત્રીઓ જોવા મળી.

0:02:32.869,0:02:35.150
[હાસ્ય]

0:02:35.150,0:02:39.359
તેઓ માત્ર એક જ વાર જોઇને,હજારો અસ્ત્વ્યસ્ત આંકડાઓ

0:02:39.359,0:02:40.771
યાદ કરી રહ્યાં હતાં.

0:02:40.771,0:02:45.133
તેઓ ડઝનબંધી અજાણ્યાં લોકોનાં નામ પણ યાદ રાખવાની કોશીશ કરી રહ્યાં હતાં.

0:02:45.133,0:02:48.571
તેઓ થોડી મિનિટૉમાં જ આખીને આખી કવિતાઓ યાદ કરવા મથી રહ્યાં હતાં.

0:02:48.571,0:02:50.750
તેઓ એ બાબતે પણ સ્પર્ધા કરી રહ્યાં હતાં કે ચીપી કાઢેલ પત્તાંના

0:02:50.750,0:02:54.750
ક્રમને કોણ સહુથી ઝડપથી યાદ રાખી શકે છે.

0:02:54.750,0:02:56.594
મને તો આ બધું માન્યામાં જ નહોતું આવતું.

0:02:56.594,0:02:59.750
આ લોકો કુદરતની વિચિત્રતાઓ હશે.

0:02:59.750,0:03:03.375
મેં કેટલાક સ્પર્ધકો સાથે વાત કરવાનું શરૂ કર્યું.

0:03:03.375,0:03:04.750
આ છે ઍડ કૂક

0:03:04.750,0:03:06.317
જે ઇંગ્લૅંન્ડથી આવેલ છે

0:03:06.317,0:03:08.283
અને તે ત્યાની સહુથી વધારે પ્રશિક્ષિત યાદદાસ્તવાળી વ્યક્તિઓ પૈકી એક છે.

0:03:08.283,0:03:12.048
મેં તેને પૂછ્યૂં,"ઍડ, તમને ક્યારે ખ્યાલ આવ્યો કે

0:03:12.048,0:03:14.556
તમે પ્રખર યાદશક્તિ ધરાવો છો?"

0:03:14.556,0:03:17.320
ઍડનો જવાબ હતો કે "હું મહાપંડિત છું જ નહીં.

0:03:17.320,0:03:19.896
હકીકતે, મારી યાદશક્તિ તો બહુ સામાન્ય છે.

0:03:19.896,0:03:21.568
આ સ્પર્ધામાં ભાગ લેનાર બધાંજની

0:03:21.568,0:03:24.829
યાદશક્તિ સામાન્ય જ કહી શકાય તેવી છે.

0:03:24.829,0:03:26.708
અમે બધાંએ પધ્ધતિસરનાં પ્રશિક્ષણ વડે તેમ જ

0:03:26.708,0:03:30.929
૨૦૦ વર્ષ પહેલાં ગ્રીસમાં શોધાયેલી જૂની પધાતિઓને આધારે

0:03:30.929,0:03:32.987
અમે લોકો યાદશક્તિનાં આવાં અફલાતુન

0:03:32.987,0:03:36.535
કારનામાં કરી રહ્યાં છીએ.

0:03:36.535,0:03:39.667
આ એ જ પધ્ધતિઓ છે જે સિસેરૉ

0:03:39.667,0:03:41.527
ભાષણો યાદ રાખવા અને

0:03:41.527,0:03:45.721
પુરાતન કાળના વિદ્વાનો આખાંને આખાં પુસ્તકો યાદ રાખવા વાપરતા હતા."

0:03:45.721,0:03:49.437
મારાથી આશ્ચર્યસાથે બોલાઇ પડ્યું,"ઓહો, મેં કેમ આ પહેલાં આ વાત સાંભળી નથી?"

0:03:49.437,0:03:52.156
સ્પર્ધાના સભાગૃહની બહાર અમે ઉભા હતા,

0:03:52.156,0:03:55.833
ત્યાં, ઍડ,કે જે બહુ જ પ્રતિભાશાળી છે,

0:03:55.833,0:03:58.898
પરંતુ થોડો તરંગી અંગ્રેજ છે,

0:03:58.898,0:04:03.333
તેણે મને સંભળાવ્યું,"જૉશ, તમે અમેરીકી પત્રકાર છો.

0:04:03.333,0:04:05.439
તમે બ્રીટની સ્પીઅર્સને ઓળખો છો?"

0:04:05.439,0:04:10.252
મારો જવાબ હતો, "શું? ના. કેમ?"

0:04:10.252,0:04:13.333
"કારણકે હું બ્રીટની સ્પીઅર્સને યુ.ઍસ ટેલીવીઝન પર

0:04:13.333,0:04:15.962
ચીપી કાઢેલ પત્તાંનો ક્રમ કઇ રીતે યાદ રાખી શકાય તે

0:04:15.962,0:04:18.208
શીખવાડવાનો છું.

0:04:18.208,0:04:21.479
તેનાથી આખી દુનિયાને સાબિત કરી આપીશ કે આ કામ કોઇપણ કરી શકે છે."

0:04:21.479,0:04:25.893
(હાસ્ય)

0:04:25.893,0:04:29.383
મેં કહ્યું, 'હું બ્રીટની સ્પીઅર્સ તો નથી,

0:04:29.383,0:04:32.148
પણ તમે મને પણ શીખવાડી તો શકો.

0:04:32.148,0:04:34.583
મારો મતલબ એ છે કે, તમારે ક્યાંકથી તો શરૂઆત કરવી રહી ને?"

0:04:34.583,0:04:38.375
અને આમ શરૂ થઇ મારી એક બહુ જ અદ્ભુત સફર.

0:04:38.375,0:04:41.279
પછીનું લગભગ આખું વર્ષ હું માત્ર

0:04:41.279,0:04:43.375
યાદશક્તિનું પ્રશિક્ષણ જ ન લેતો રહ્યો,

0:04:43.375,0:04:45.125
પણ ચીવટથી શોધખોળ પણ કરતાં ,

0:04:45.125,0:04:47.231
સમજવાની કોશીશ કરતો રહ્યો કે કોઇવાર તો એ કામ કરી જાય છે,

0:04:47.231,0:04:49.502
કોઇ વાર કેમ કામ નથી કરી જતું

0:04:49.502,0:04:51.987
અને તેની શું શક્યતાઓ હોઇ શકે.

0:04:51.987,0:04:54.293
હું બહુ, ખરાં રસપ્રદ, લોકોને મળ્યો.

0:04:54.293,0:04:56.075
આ ભાઇ ઇ.પી. તરીકે ઓળખાય છે.

0:04:56.075,0:04:58.583
એ એવા ભૂલક્કડ છે જેમની યાદશક્તિ કદાચ,

0:04:58.583,0:05:01.292
આખી દુનિયામાં સહુથી વધારે નબળી હશે.

0:05:01.292,0:05:02.952
નવાઇની વાત તો એ છે કે,

0:05:02.952,0:05:05.702
તેની યાદશક્તિ એટલી નબળી હતી કે તેને યાદ નથી રહેતું

0:05:05.702,0:05:07.589
એ પણ તેને યાદ નહોતું.

0:05:07.589,0:05:09.304
આમ એ એક બહુ દુઃખી વ્યક્તિ છે,

0:05:09.304,0:05:11.292
પણ આપણ જે છીએ તે હોવામાં યાદશક્તિનો ફાળો કેટલો છે

0:05:11.292,0:05:15.102
તે સમજવા માટે એ એક મોકો છે.

0:05:15.102,0:05:18.140
અને બીજે છેડે, હું આ ભાઇને મળ્યો.

0:05:18.140,0:05:19.877
એ છે કિમ પીક.

0:05:19.877,0:05:23.364
ડસ્ટિન હૉફ્ફમૅનની ફિલ્મ "રેઇન મૅન" તેનાપરથી બનાવાઇ છે.

0:05:23.364,0:05:26.046
અમે એક બપોરે

0:05:26.046,0:05:29.683
સૉલ્ટ લૅક પબ્લીક લાયબ્રેરીમાં ફોન ડીરેકટરી યાદ કરવા એકઠા થયા,

0:05:29.683,0:05:32.770
જેમાં બહુ મજા પડી.

0:05:32.770,0:05:35.727
(હાસ્ય)

0:05:35.727,0:05:39.157
પાછા ફરીને મેં યાદશક્તિ પરના ઘણાં બધાં પુસ્તકો વાંચ્યાં,

0:05:39.157,0:05:42.990
એ પુસ્તકો પુરાતન લેટીનમાં ૨૦૦૦થી વધારે વર્ષ પહેલાં

0:05:42.990,0:05:44.896
લખાયાં હતાં.

0:05:44.896,0:05:47.233
મને બહુ જ બધું રસપ્રદ જાણવા મળ્યું.

0:05:47.233,0:05:49.796
જે પૈકી એક બહુ જ રસ પડે તેવી વાત એ જાણવા મળી કે

0:05:49.796,0:05:53.038
એક સમયે,

0:05:53.038,0:05:55.514
આ પ્રશિક્ષિત, કેળવાયેલ, ખાસ વિકસાવેલ યાદશક્તિનો

0:05:55.514,0:06:01.286
આ પ્રશિક્ષિત, કેળવાયેલ, ખાસ વિકસાવેલ યાદશક્તિનો

0:06:01.286,0:06:06.314
વિચાર, જેટલો આજે અપરિચિત જણાય છે, તેટલો અપરિચિત હતો નહીં.

0:06:06.314,0:06:11.071
એ સમયે લોકો પોતાની યાદશક્તિની પાછળ, અને વિચારશક્તિ

0:06:11.071,0:06:16.096
સખત મહેનતથી સતેજ રાખવામાં, રોકાણ કરતાં.

0:06:16.096,0:06:18.219
છેલ્લાં હજારો વર્ષોમાં

0:06:18.219,0:06:20.965
આપણે શ્રેણીબધ્ધ ટૅક્નૉલૉજીઓના આવિષ્કાર કરી ચૂક્યા છીએ--

0:06:20.965,0:06:23.375
મૂળાક્ષરથી ચર્મપત્ર પરના વીંટાથી

0:06:23.375,0:06:25.694
હસ્તલિખિત ગ્રંથો, મુદ્રણ કળા, ફૉટૉગ્રાફી,

0:06:25.694,0:06:27.608
કમ્પ્યુટર્સ, સ્માર્ટફૉન સુધી --

0:06:27.608,0:06:30.540
જેને પરિણામે આપણી યાદશક્તિનું બાહ્ય સ્વરૂપ આપવાનું

0:06:30.540,0:06:33.125
વધારે ને વધારે સરળ થતું ગયું છે,

0:06:33.125,0:06:35.367
જેને પરિણામે મૂળભૂત માનવ ક્ષમતાને

0:06:35.367,0:06:39.080
તાત્વીક રીતે બહારથી મેળવાપાત્ર ક્ષમતામાં ફેરવી શકાયું છે.

0:06:39.080,0:06:42.679
આ ટૅક્નૉલૉજીઓએ આપણી વર્તમાન દુનિયા શક્ય બનાવી છે તે ખરૂં,

0:06:42.679,0:06:44.477
પણ સાથે સાથે આપણને બદલી પણ કાઢેલ છે.

0:06:44.477,0:06:46.227
તેઓએ આપણને સાંસ્કૃતિક રીતે,

0:06:46.227,0:06:49.761
અને મારા મત મુજબ તો આપણી વિચારપ્રક્રિયાની દ્રષ્ટિએ પણ, બદલી કાઢેલ છે.

0:06:49.761,0:06:52.327
હવે યાદ રાખવાની એટલી ઓછી જરૂર રહી છે કે,

0:06:52.327,0:06:55.444
કોઇવાર તો આપણે કંઇ પણ યાદ કેમ રાખતાં હતાં તે જ ભૂલાઇ ગયું છે.

0:06:55.444,0:06:57.183
પૃથ્વી પર હવે છેલ્લી જગ્યા એક જ બચી છે, જ્યાં

0:06:57.183,0:07:00.287
પ્રશિક્ષિત,કેળવાયેલ અને ખાસ વિકસાવેલ યાદશક્તિના વિચારને

0:07:00.287,0:07:03.529
લોકો ઉત્કટ લાગણીથી જોતાં હોય -

0:07:03.529,0:07:06.288
આ પૂરેપૂરી અસાધારણ યાદશક્તિ સ્પર્ધા.

0:07:06.288,0:07:07.604
જો કે તે એટલી અસાધારણ નથી, કારણકે

0:07:07.604,0:07:09.929
હવે તો વિશ્વમાં બધી જ જગ્યાએ આવી સ્પર્ધાઓ થઇ રહી છે.

0:07:09.929,0:07:14.087
મને તો અચરજ એ હતું કે આ કઇ રીતે કરતાં હશે.

0:07:14.087,0:07:18.806
થોડાં વર્ષ પહેલાં લંડનની યુનિવર્સીટી કૉલેજના સંશોધકોનાં એક જૂથે

0:07:18.806,0:07:21.583
થોડા યાદશક્તિ સ્પર્ધાઓના વિજેતાઓને એક પ્રયોગશાળામાં એકઠા કર્યા.

0:07:21.583,0:07:23.089
તેઓ જાણવા માગતા હતા કેઃ

0:07:23.089,0:07:24.456
શું આ લોકોનાં મગજની શારીરીક રચના કે ઘડતર

0:07:24.456,0:07:28.898
આપણાં બધાં કરતાં કંઇ જૂદાં છે?

0:07:28.898,0:07:31.902
જવાબ હતોઃ ના.

0:07:31.902,0:07:35.006
તેઓ આપણા કરતાં વધારે બુધ્ધિશાળી છે?

0:07:35.006,0:07:36.717
તેઓએ તેમને થોડી જ્ઞાન-ચકાસણીની પરિક્ષાઓ આપી,

0:07:36.717,0:07:38.987
અને જવાબ હતો, ના, વસ્તુતઃ નહીં.

0:07:38.987,0:07:42.315
જો કે યાદશક્તિના વિજેતાઓ અને

0:07:42.315,0:07:44.423
નીરીક્ષણ હેઠળના લોકોનાં મગજ વચ્ચે

0:07:44.423,0:07:46.990
એક ખરેખર રસપ્રદ અને નોંધપાત્ર તફાવત હતો ખરો.

0:07:46.990,0:07:49.667
જ્યારે યાદશક્તિ વિજેતાઓઅને

0:07:49.667,0:07:51.711
જ્યારે તેઓ આંકડાઓ,

0:07:51.711,0:07:56.717
લોકોના ચહેરાઓ અને બરફ વર્ષાનાં ચિત્રો યાદ રાખવાની પ્રક્રિયામાં મશગુલ હતાં ત્યારે એમ આર આઇ મશીનની નીચે

0:07:56.717,0:07:59.033
નીરીક્ષણ કરતાં એમ જોવા મળ્યું કે

0:07:59.033,0:08:01.277
બીજાં બધાંની સરખામણીમાં તેઓ મગજના અલગ ભાગને

0:08:01.277,0:08:03.288
સચેત કરતાં હતાં.

0:08:03.288,0:08:06.573
ખાસ નોંધનીય તો એ છે કે, તેઓ સ્થળ ની યાદશક્તિ

0:08:06.573,0:08:10.790
અને હલનચલન સાથે સંકળાયેલ મગજના હિસ્સાનો ઉપયોગ કરતાં જણાતાં હતાં.

0:08:10.790,0:08:17.033
કેમ? શું આ આપણે તેમાંથી કંઇ શીખી શકીએ તેમ છીએ?

0:08:17.033,0:08:21.233
યાદશક્તિની સ્પર્ધાત્મક રમત

0:08:21.233,0:08:24.081
એ શસ્ત્રોની દોડ જેવી છે

0:08:24.081,0:08:27.125
જેમાં દર વર્ષે લોકો કંઇને કંઇ વધારે ઝડપથી વધારે યાદ રાખવાની

0:08:27.125,0:08:29.813
નવી રીત ઉમેરતાં જ રહેતાં હોય છે,

0:08:29.813,0:08:31.652
અને બાકીનાં બધાએ તેમની સાથે રહેવા મહેનત કરતાં રહેવાનું છે.

0:08:31.652,0:08:33.500
આ છે મારા મિત્ર, ત્રણ વારના વિશ્વ યાદશક્તિ વિજેતા,

0:08:33.500,0:08:35.250
બૅન પ્રિડમૉર.

0:08:35.250,0:08:37.083
તેમનાં મેજ પર સામે

0:08:37.083,0:08:40.777
ચીપીને રાખેલ ગંજીફાના ૩૬ સૅટ પડ્યા છે

0:08:40.777,0:08:43.525
જે તે એક કલાકમાં યાદ કરી લેવાનો પ્રયત્ન કરવાના છે,

0:08:43.525,0:08:47.881
જેના માટે તેમણે જ શોધેલી અને એક માત્ર તેમણે નિપુણતા મેળવેલ ટેકનીક વાપરવાના છે.

0:08:47.881,0:08:49.792
તેમણે આવી જ ટૅકનીકવડે

0:08:49.792,0:08:52.234
૪,૧૪૦ અસ્તવ્યસ્ત ગોઠવાયેલા દ્વિઅંકી આકડાઓના

0:08:52.234,0:08:58.042
ચોક્કસ ક્રમને અરધા કલાકમાં

0:08:58.042,0:09:00.944
યાદ કરી લીધેલ..

0:09:00.944,0:09:02.875
હા, અર્ધા કલાકમાં.

0:09:02.875,0:09:06.423
આમ આ સ્પર્ધાઓમાં યાદ રાખવાના કે બધું જ યાદ રાખવાના

0:09:06.423,0:09:10.000
બહુ જ બધા રસ્તાઓ છે, પણ

0:09:10.000,0:09:12.892
એ બધી જ ટૅકનીકો આખરે તો

0:09:12.892,0:09:15.500
જીણવટ ભરી સાંકેતિક પધ્ધતિની

0:09:15.500,0:09:19.148
વિભાવના પર આવીને મળે છે.

0:09:19.148,0:09:21.829
અને તેને સમજાવવા માટે એક નવીન વિરોધાભાસ,

0:09:21.829,0:09:23.875
જે "બૅકર વિરોધાભાસ" તરીકે ઓળખાય છે,

0:09:23.875,0:09:25.437
તેને જોઇએઃ

0:09:25.437,0:09:28.333
ધારો કે હું બે વ્યક્તિને એક સરખો શબ્દ યાદ રાખવાનું કહું,

0:09:28.333,0:09:29.900
અને પછી તમને કહું કે,

0:09:29.900,0:09:33.527
"બૅકર નામે એક ભાઇ છે એવું યાદ રાખજો."

0:09:33.527,0:09:35.033
તે એનું નામ છે.

0:09:35.033,0:09:40.819
અને પછીથી કહું કે "યાદ રાખજો કે એક ભાઇ છે જે બૅકર છે."

0:09:40.819,0:09:44.061
થોડા સમય પછી આવીને હું તમને પુછું,

0:09:44.061,0:09:47.100
"શું તમને મેં થોડી વાર પહેલાં

0:09:47.100,0:09:48.477
કહેલો શબ્દ યાદ છે?

0:09:48.477,0:09:50.275
તમને યાદ છે ખરૂં, એ કયો શબ્દ હતો?

0:09:50.275,0:09:53.542
જેને એમ કહેવામાં આવ્યું હતું કે તેનું નામ બૅકર છે

0:09:53.542,0:09:55.861
તેને એ શબ્દ યાદ રહેવાની શક્યતા ઓછી છે,

0:09:55.861,0:09:59.712
અને જેને તેનો વ્યવસાય બૅકર છે એમ કહ્યું હતું એને યાદ રહેવાની શક્યતા વધારે છે.

0:09:59.712,0:10:02.791
એ જ શબ્દ, યાદ રહેવાની જૂદી જૂદી માત્રા; અચંબો થાય તેવું છે.

0:10:02.791,0:10:04.768
શું ચાલી રહ્યું છે અહિંયા?

0:10:04.768,0:10:09.804
આમ જૂઓ તો બૅકર નામ સાથે તમારે કોઇ લેવાદેવા નથી.

0:10:09.804,0:10:12.095
તમારાં મગજમાં ભમી રહેલી

0:10:12.095,0:10:15.333
બધી યાદશક્તિઓથી તે સાવ જ જોડાયેલું નથી.

0:10:15.333,0:10:17.223
તેમાં પણ એક સામાન્ય નામ - બૅકર.

0:10:17.223,0:10:19.094
આપણે બૅકરીવાળાને જાણીએ છીએ.

0:10:19.094,0:10:21.123
તેઓ ખાસ પ્રકારની ટોપી માથે પહેરે છે.

0:10:21.123,0:10:22.750
તેઓના હાથ ગુંદેલા લોટથી ખરડાયેલા હોય છે.

0:10:22.750,0:10:24.825
જ્યારે તેઓ કામ પરથી ઘરે આવે ત્યારે તેઓ સરસ સુગંધથી મઘમઘતા હોય છે

0:10:24.825,0:10:26.952
શક્ય છે કે આપણે એકાદ બેકરીવાળાને ઓળખતા પણ હોઇએ.

0:10:26.952,0:10:28.363
અને આપણે જેવો એ શબ્દ પહેલીવાર સાંભળીએ

0:10:28.363,0:10:31.208
એટલે એ બધી જોડાણની કડીઓને સતેજ કરીએ છીએ

0:10:31.208,0:10:35.279
જેથી પાછળથી જરૂર પડે ત્યારે યાદ કરી શકાય.

0:10:35.279,0:10:38.237
આ બધી જ યાદશક્તિ સ્પર્ધાઓમાં જે ચાલી રહ્યુ છે

0:10:38.237,0:10:40.352
તેમ જ રોજબરોજનાં

0:10:40.352,0:10:43.579
જીવનમાં વધારે સારી રીતે યાદ રાખવાની બધીજ કળાનાં મૂળમાં

0:10:43.579,0:10:47.565
મોટા અક્ષરે કહેવાયેલ બેકરને નાના અક્ષરમાં કહેવાયેલ બેકરમાં

0:10:47.565,0:10:49.561
ફેરવીને સંદર્ભ વગર, કોઇ ખાસ અર્થ વગર કે

0:10:49.561,0:10:52.948
કોઇ ખાસ મહત્વ વગર કહેવાયેલી માહિતિને

0:10:52.948,0:10:55.254
એવી રીતે બદલવાની વાત છે કે

0:10:55.254,0:10:56.804
જેથી તે કોઇ પણ રીતે

0:10:56.804,0:10:58.979
આપણાં મગજમાં બીજું બધું જે કંઇ

0:10:58.979,0:11:03.764
ચાલી રહ્યું છે તેના સંદર્ભમાં અર્થસભર બની રહે.

0:11:03.764,0:11:07.498
આ પ્રમાણે કરવાની સવિસ્તર ટૅકનીક પૈકી એક

0:11:07.498,0:11:11.417
૨૫૦૦ વર્ષ પુરાણાં ગ્રીસની છે.

0:11:11.417,0:11:13.395
તે યાદશક્તિના મહેલ તરીકે જાણીતી છે.

0:11:13.395,0:11:16.820
તેની પાછળની વાત કંઇક આવી છેઃ

0:11:16.820,0:11:19.792
એક કવિ, સિમૉનીડૅસ,

0:11:19.792,0:11:21.698
એક મહેફિલમાં હાજરી આપી રહ્યો હતો.

0:11:21.698,0:11:23.946
ખરી રીતે તો ભાડૂતી મનોરંજક હતો

0:11:23.946,0:11:26.958
કારણ કે એ દિવસોમાં જો તમારે જોરદાર મહેફિલ કરવી હોય તો

0:11:26.958,0:11:30.170
ડી.જે. નહીં, પણ કવિઓને ભાડેથી બોલાવવા પડતા.

0:11:30.170,0:11:35.040
તે ઊભો થઇ,પોતાની યાદશક્તિને આધારે કવિતા સંભળાવી અને ચાલતી પકડે છે,

0:11:35.040,0:11:40.152
અને જે ઘડીએ તે બહાર પગ મૂકે છે તેવું જ સભાગૃહ હેઠું પડે છે

0:11:40.152,0:11:42.833
અને તેમાંનાં બધાં મરી જાય છે.

0:11:42.833,0:11:45.398
બધાં જ માત્ર મરી નથી જતાં,

0:11:45.398,0:11:49.262
તે એવાં ચગદાઇ જાય છે કે ઓળખાય પણ નહીં.

0:11:49.262,0:11:51.583
અંદર કોણ હતું કે કોણ ક્યાં બેઠું જતું તે

0:11:51.583,0:11:54.754
તે પણ કહેવું અશક્ય બની ગયું હતું.

0:11:54.754,0:11:56.993
મૃત દેહોની યોગ્ય દફનક્રિયા પણ થઇ શકે તેમ નહોતું.

0:11:56.993,0:12:00.836
એક ઉપર બીજી કરૂણતા સર્જાઇ હતી.

0:12:00.836,0:12:03.540
આ આખા કાટમાળનો એક માત્ર બચી ગયેલો,

0:12:03.540,0:12:05.671
સિમૉનીડેસ, બહાર ઉભે ઉભે,

0:12:05.671,0:12:09.307
આંખો બંધ કરી અને તેની આંખોની સામે જે છૂપાયેલું છે

0:12:09.307,0:12:11.845
તે યાદ કરે છે,

0:12:11.845,0:12:16.990
તો તેમાં તે મહેફિલમાં બેઠેલા એકોએક મહેમાનને જોઇ શકે છે.

0:12:16.990,0:12:19.333
તે બધાં જ સગાંસંબંધીઓના હાથ પકડીને

0:12:19.333,0:12:23.391
એ કાટમાળમાં તેમનાં સ્વજનો સુધી લઇ જતો હતો.

0:12:23.391,0:12:26.655
સિમૉનીડેસ તે સમયે જે કંઇ કરી રહ્યો હતો,

0:12:26.655,0:12:30.088
તે આપણે પણ લગભગ સહજપણે કદાચ જાણીએ છીએ,

0:12:30.088,0:12:32.500
અને એ કે આપણે નામ કે ફૉન નંબર

0:12:32.500,0:12:35.394
કે આપણા સહયોગીઓની શબ્દશઃ સુચનાઓ

0:12:35.394,0:12:38.052
યાદ રાખવામાં ગમે તેટલાં કાચાં હશું,

0:12:38.052,0:12:43.542
પણ આપણને ચક્ષુગમ્ય કે સ્થળને લગતી કોઇ પણ વાત સારી રીતે યાદ રહે છે.

0:12:43.542,0:12:47.138
જો મેં તમને હમણાં જ કહેલી સિમૉનીડેસની વાતના પહેલા

0:12:47.138,0:12:49.602
૧૦ શબ્દો ફરીથી કહેવાનું કહું,

0:12:49.602,0:12:52.090
તો શકય છે કે તમને તે અઘરું પડે.

0:12:52.090,0:12:54.404
પરંતુ જો હું તમને

0:12:54.404,0:12:57.087
તમારી પરસાળમાંના બદામી ઘોડાપર

0:12:57.087,0:13:01.643
અત્યારે કોણ બેઠું છે

0:13:01.643,0:13:03.641
તે યાદ કરવાનું કહું, તો

0:13:03.641,0:13:05.966
જરૂર તે તમારી આંખોસામે આવી જશે.

0:13:05.966,0:13:08.496
આ કલ્પિત ઇમારતનું ચિત્ર તમારી આખ સમક્ષ

0:13:08.496,0:13:13.129
ઊભું કરવાનો વિચાર યાદદાસ્તના મહેલના સિધ્ધાંતમાં આવરી લેવાયો છે

0:13:13.129,0:13:14.875
અને તમે જે

0:13:14.875,0:13:17.083
યાદ કરવા માગો છો એ ચિત્ર જેમ

0:13:17.083,0:13:20.412
વધારે મૂર્ખું, જેમ વધારે અકળ, જેમ વધારે ઊટપટાંગ,

0:13:20.412,0:13:24.012
જેમ વધારે હાસ્યાપદ કે વિચિત્ર કે ગોબરૂં,

0:13:24.012,0:13:26.887
તેમ તે ભૂલવું મુશ્કેલ.

0:13:26.887,0:13:29.721
આ સલાહ તો ૨૦૦૦ વર્ષ જૂના

0:13:29.721,0:13:32.506
સહુથી જૂના લૅટિન યાદશક્તિના ગ્રંથોમાં કહેવાયેલ છે.

0:13:32.506,0:13:34.335
આનો ઉપયોગ કેમ કરવો?

0:13:34.335,0:13:36.875
માની લો કે તમને ટીઈડીના મધ્યસ્થ મંચ પરથી

0:13:36.875,0:13:40.681
વ્યક્તવ્ય આપવા માટે આમંત્રણ મળ્યું છે

0:13:40.681,0:13:43.215
અને તમે તેને યાદ રાખીને જ કહેવા માગો છો,

0:13:43.215,0:13:48.260
તેમ જ તમે સિસૅરૉએ ૨૦૦૦ વર્ષ પહેલાંના ટીઈડીxરૉમના મચપર જે રીતે

0:13:48.260,0:13:52.919
વ્યક્તવ્ય આપ્યું હોત તે રીતે જ વ્યક્તવ્ય આપવા માગો છો.

0:13:52.919,0:13:55.177
તમે તમારાં ઘરનાં

0:13:55.177,0:14:00.396
મુખ્ય દ્વારની સામે ઊભા છો તેમ તમારે કલ્પવાનું છે.

0:14:00.396,0:14:02.438
અને તમારે કોઇપણ

0:14:02.438,0:14:05.946
ગાંડુંઘેલું, હાંસીપાત્ર કે કોઇ હિસાબે ભૂલી ન શકાય તેવું ચિત્ર વિચારી કાઢવાનું છે

0:14:05.946,0:14:08.929
જે તમને આ સાવેસાવ વિચિત્ર સ્પર્ધાવિષે વાત કરવાનું

0:14:08.929,0:14:11.721
યાદ કરાવે.

0:14:11.721,0:14:14.554
અને પછી તમારે ઘરની અંદર જવાનું છે,

0:14:14.554,0:14:17.406
જ્યાં તમે શ્રીમાન ઍડ પર બેઠેલા

0:14:17.406,0:14:19.293
કુકી મૉન્સ્ટરને જોશો.

0:14:19.293,0:14:20.562
તેનાથી તમને યાદ આવી જશે કે

0:14:20.562,0:14:23.736
તે પછીથી તમારે તમારા મિત્ર ઍડ કૂકનો પરિચય આપવાનો છે

0:14:23.736,0:14:26.400
પછી તમને બ્રીટની સ્પીઅર્સનાં ચિત્ર દેખાશે

0:14:26.400,0:14:29.212
જે તમને યાદ કરાવશે કે તમારે રમૂજી ટૂચકો કહેવાનો છે.

0:14:29.212,0:14:30.884
પછી તમે જશો રસોડાં ભણી,

0:14:30.884,0:14:32.729
જે તમને તમારી છેલાં એક વર્ષના નવા જ અનુભવની

0:14:32.729,0:14:35.667
વાત કરવાનું યાદ અપાવડાવશે,

0:14:35.667,0:14:40.631
જેમાં તમને મદદ કરવા તમારા મિત્રો પણ સાથે હશે.

0:14:40.631,0:14:44.850
રૉમન વ્યાખાનકર્તાઓ આ રીતે તેમનાં વ્યક્તવ્યો યાદ રાખતા --

0:14:44.850,0:14:48.244
શબ્દેશબ્દ નહીં, કારણકે તેનાથી જરૂર ગુંચવાડો થાય જ,

0:14:48.244,0:14:50.656
પરંતુ એક-વિષય-બાદ-બીજો-વિષયની પધ્ધતિથી.

0:14:50.656,0:14:53.563
હકીકતે, "વિષય વાક્ય" શબ્દ પ્રયોગ જ

0:14:53.563,0:14:56.863
ગ્રીક શબ્દ "ટૉપૉસ" પરથી બનેલો છે,

0:14:56.863,0:14:58.583
જેનો અર્થ "સ્થળ" થાય છે.

0:14:58.583,0:15:00.150
જો કે આ તો હવે, લોકો જ્યારે

0:15:00.150,0:15:02.470
વ્યક્તવ્યકળા અને વાક્છટા વિષે વિચારતી વખતે આ પ્રકારની સ્થળ સાથે સંકળાયેલી

0:15:02.470,0:15:04.708
યાદ વાપરતા તેના, અવશેષ છે.

0:15:04.708,0:15:06.645
"સહુથી પહેલાં" શબ્દ પ્રયોગને

0:15:06.645,0:15:10.068
તમારી યાદશક્તિના મહેલનાં પહેલાં સ્થાન સાથે સરખાવી શકાય.

0:15:10.068,0:15:12.048
મને આ બહુ જ આકર્ષક લાગ્યું

0:15:12.048,0:15:13.948
એટલે હું તેના તરફ ખેંચાયો.

0:15:13.948,0:15:16.696
તેથી હું થોડી વધારે યાદશક્તિ સ્પર્ધાઓમાં ગયો.

0:15:16.696,0:15:19.257
મારાં મનમાં એમ હતું કે આ સ્પર્ધાગામી યાદ રાખનારાઓના આંતર્સ્વભાવ બાબતે

0:15:19.257,0:15:22.550
થોડું લંબાણથી લખીશ.

0:15:22.550,0:15:24.577
પરંતુ એક સમસ્યા આવી પડી.

0:15:24.577,0:15:27.325
સમસ્યા એ છે કે યાદશક્તિ સ્પર્ધા એ

0:15:27.325,0:15:31.054
મહાકંટાળાજનક પ્રવૃતિ છે.

0:15:31.054,0:15:33.660
(હાસ્ય)

0:15:33.660,0:15:38.210
સાચે જ, એ તો સાવ થોડા લોકો એકઠા થઇને SATની કસોટીઓ કરી રહ્યા હોય તેવું જ છે.

0:15:38.210,0:15:39.904
મારો કહેવાનો મતલબ એ છે કે,જ્યારે લોકો પોતાનું માથું

0:15:39.904,0:15:41.283
ખંજવાળવાનું શરૂ કરે ત્યારે તે વધુ નાટકીય બની જતું હોય છે.

0:15:41.283,0:15:44.321
બાકી હું તો પત્રકાર છું,મારે તો કંઇને કંઇ લખવા જોઇએ.

0:15:44.321,0:15:48.098
હું જાણું છું કે આ લોકોનાં મગજમાં અકલ્પ્ય વાતો ઘુમરાઇ રહી છે,

0:15:48.098,0:15:50.198
પણ હું તેને પહોંચી તો ન શકું ને.

0:15:50.198,0:15:52.917
એટલે, મને થયું કે, જો મારે આ વાત કહેવી હોય તો,

0:15:52.917,0:15:55.667
મારે એમનાં પેંગડામાં થોડા ઘણા તો પગ નાખવા તો પડે.

0:15:55.667,0:15:59.248
એટલે મેં દરરોજ સવારે ન્યુ યૉર્ક ટાઇમ્સ વાંચતાનું શરૂ કરતાં પહેલાં,

0:15:59.248,0:16:02.083
કંઇને કંઇ યાદ રાખવા પાછળ ૧૦ થી ૧૫ મિનિટ

0:16:02.083,0:16:04.604
ગાળવાનું શરૂ કર્યું.

0:16:04.604,0:16:06.273
કોઇ વાર તે કવિતા પણ હોય.

0:16:06.273,0:16:08.312
કે પછી પસ્તીમાં થી ખરીદેલ જૂનાં વાર્ષિક-પુસ્તકમાંથી

0:16:08.312,0:16:10.571
નામ હોય.

0:16:10.571,0:16:16.067
મને તેમાં બેતહાશા મજા પડતી હતી.

0:16:16.067,0:16:18.145
જો કે મેં એવી અપેક્ષા નહોતી કરી.

0:16:18.145,0:16:21.508
તેમાં મજા એટલે આવી કે ખરા અર્થમાં યાદશક્તિની તાલિમ નહોતી.

0:16:21.508,0:16:24.546
તમે માત્ર તમારાં મગજની આંખો સામે પેલાં સાવે સાવ હાસ્યાપદ,ગાંડીયાં,મજેદાર,

0:16:24.546,0:16:26.975
અને સામાન્ય રીતે ભૂલી ન શકાય તેવી

0:16:26.975,0:16:29.869
પ્રતિકૃતિઓ બનાવવામાં કે કલ્પના કરવામાં

0:16:29.869,0:16:33.994
વધારે અને વધારે પ્રયત્નશીલ રહો છો.

0:16:33.994,0:16:35.577
હું પણ તેમાં જોશથી જોડાયો હતો.

0:16:35.577,0:16:42.234
આ હું છું, મારા સ્પર્ધામય યાદશક્તિ તાલીમાર્થી તરીકે પહેરવેશમાં.

0:16:42.234,0:16:44.200
એ એક જોડી કાન ઢાંકવાનાં ઢાંકણ

0:16:44.200,0:16:47.609
અને એક જોડી સલામતી ચશ્માં, જે બે ઝીણાં છીદ્રો સિવાય

0:16:47.609,0:16:50.282
આંખને ઢાંકી લે છે,

0:16:50.282,0:16:55.608
કારણકે ધ્યાનવિચલન એ સ્પર્ધામય યાદદાસ્તકારકનો સહુથી મોટો શત્રુ છે.

0:16:55.608,0:17:01.375
ફરી ફરીને હું ગયે વર્ષે જે સ્પર્ધાને આવરી લેવાનો હતો તેના પર જ પાછો આવી ચૂક્યો.

0:17:01.375,0:17:03.481
મને એમ હતું કે સહભાગી પત્રકારકત્વના ભાગરૂપે

0:17:03.481,0:17:06.783
એક પ્રયોગ તરીકે હું પણ તેમાં ભાગ લઉં.

0:17:06.783,0:17:11.304
કદાચ, મારાં સંશોધનનો એક યોગ્ય ઉપસંહાર બની રહે.

0:17:11.304,0:17:15.042
સમસ્યા એ રહી કે પ્રયોગ તીતરબીતર થઇ ગયો.

0:17:15.042,0:17:17.779
જે કોઇ રીતે ન થવુ જોઇએ તેમ થયું,

0:17:17.779,0:17:20.882
હું સ્પર્ધા જીતી ગયો.

0:17:20.882,0:17:26.731
{તાળીઓ]

0:17:26.731,0:17:28.436
હા, વ્યક્તવ્યો કે

0:17:28.436,0:17:31.263
ફૉન નંબરો કે ખરીદીની યાદીઓ

0:17:31.263,0:17:34.357
યાદ રાખી શકવું એ સારી વાત છે,

0:17:34.357,0:17:37.133
પણ એક રીતે એ મુખ્ય મુદ્દો નહોતો.

0:17:37.133,0:17:39.331
એ તો માત્ર તરકીબો છે.

0:17:39.331,0:17:41.333
આ બધી તરકીબો સફળ એટલે રહે છે કે

0:17:41.333,0:17:44.516
તે બધાંનો આધાર આપણું મગજ જે રીતે કામ કરે છે તેવા કેટલાક મૂળભૂત

0:17:44.516,0:17:46.292
સિધ્ધાંતો ઉપર આધારીત છે.

0:17:46.292,0:17:50.244
આપણું મગજ કઇ રીતે કામ કરે છે એ જાણીને

0:17:50.244,0:17:52.250
તેનો લાભ લેવા માટે કરીને આપણે યાદશક્તિ મહેલો બાંધવા

0:17:52.250,0:17:54.263
કે પત્તાંના સેટ્સ યાદ રખવાની

0:17:54.263,0:17:56.907
કોઇ ખાસ જરૂર નથી.

0:17:56.907,0:17:58.700
સામાન્ય રીતે, આપણે જોરદાર યાદશક્તિને

0:17:58.700,0:18:01.000
કોઇ જન્મદત્ત ભેટ હોય તેમ માનીએ છીએ,

0:18:01.000,0:18:02.890
પણ એવું હોતું નથી.

0:18:02.890,0:18:06.658
પ્રબળ યાદશક્તિ શીખી શકાય છે.

0:18:06.658,0:18:10.127
મૂળ મુદ્દે,જ્યારે આપણે કોઇ વાત પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરીએ છીએ, ત્યારે તે યાદ રહી જાય છે.

0:18:10.127,0:18:13.333
જ્યારે આપણે કોઇ વાતમાં ઊંડાણથી રસ લઇએ છીએ, ત્યારે તે પણ યાદ રહે છે.

0:18:13.333,0:18:14.854
આપણે જ્યારે કોઇ માહિતિ કે અનુભવ

0:18:14.854,0:18:17.625
આપણને કઇ રીતે મદદરૂપ થઇ શકે,

0:18:17.625,0:18:19.731
કે તેનું શું મહત્વ છે કે શા માટે તે આનંદદાયક છે

0:18:19.731,0:18:22.154
તે દ્રષ્ટિએ જોઇએ છીએ કે જ્યારે આપણે

0:18:22.169,0:18:25.098
આપણા મગજમાં જે કંઇ ચાલી રહ્યું હોય

0:18:25.098,0:18:26.592
તેના સંદર્ભમાં

0:18:26.592,0:18:28.819
તેને સાંકળી લઇ શકીએ છીએ, જેમ કે શ્રીમાન બૅકર્સને બેકરીવાળા સાથે સાંકળી શકવું,

0:18:28.819,0:18:34.079
ત્યારે તે આપણને યાદ રહી જાય છે.

0:18:34.079,0:18:36.505
યાદશક્તિ મહેલ અને એના જેવી અન્ય તરકીબો

0:18:36.505,0:18:38.375
માત્ર ટુંકા-રસ્તા જ છે.

0:18:38.375,0:18:40.940
એક રીતે, ટુંકા રસ્તા પણ નહીં.

0:18:40.940,0:18:44.343
તે એટલે કામ આવે છે કારણકે તે તમને કામે લગાડી દે છે.

0:18:44.343,0:18:48.283
આપણે સામાન્યપણે કોઇ કસરત કરતી વખતે,

0:18:48.283,0:18:49.804
પ્રક્રિયાની જેટલી ઉંડાઇ

0:18:49.804,0:18:54.032
કે જેટલી કાળજી રાખીએ છીએ તેનાથી ઘણી વધારે આ તરકીબો ફરજ પાડે છે.

0:18:54.032,0:18:56.594
પણ, હકીકતે ટુંકા રસ્તા તો ક્યાંય પણ હોતા નથી.

0:18:56.594,0:18:59.450
કોઇપણ વાત આ રીતે યાદ રાખવાલાયક બનતી હોય છે.

0:18:59.450,0:19:03.593
અને જો હું કોઇ એક વસ્તુ તમારી પાસે મૂકી જવા માગું ,

0:19:03.593,0:19:06.327
તો તે ઇ.પી. છે,

0:19:06.327,0:19:10.125
પેલા ભુલક્કડ, જેને એ પણ યાદ નથી કે તેને યાદ ન રહેવાની સમસ્યા છે,

0:19:10.125,0:19:11.615
જેણે મને

0:19:11.615,0:19:13.713
એ પરિકલ્પના પૂરી પાડી કે,

0:19:13.713,0:19:18.750
આપણું જીવન યાદોનો સરવાળો છે.

0:19:18.750,0:19:24.583
આપણી આસપાસની, આપણી સાથે

0:19:24.583,0:19:28.250
વાતચીત કરતી વ્યક્તિઓ પ્રત્યે

0:19:28.250,0:19:35.210
ધ્યાન ન આપીને કે જરા પણ ઉંડાણમાં ન જવા

0:19:35.210,0:19:39.008
જેટલા આળસુ થઇ જઇને, આમ પણ ટુંકી જીંદગીમાં,આપણી બ્લૅકબૅરીમાં

0:19:39.008,0:19:40.583
કે આઇ-પૉડમાં

0:19:40.583,0:19:42.654
ખોવાઇ જવાની કેટલી

0:19:42.654,0:19:46.344
તૈયારી છે?

0:19:46.344,0:19:48.788
મને જાતે

0:19:48.788,0:19:52.185
જાણવા મળ્યું કે આપણામાં કલ્પી ન શકાય તેટલી યાદશક્તિ

0:19:52.185,0:19:54.188
છૂપાયેલ પડી છે.

0:19:54.188,0:19:57.585
પરંતુ જો તમારે યાદગાર જીવન જીવવું હોય,

0:19:57.585,0:19:59.971
તો તમારે એવી વ્યક્તિ બનવું પડશે

0:19:59.971,0:20:02.937
જે યાદ કરવાનું યાદ રાખે છે.

0:20:02.937,0:20:04.706
આભાર.

0:20:04.706,0:20:07.796
[તાળીઓ]